УМКД

Мәліметтер базасымен мәліметтер алмасу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ.
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейдегі АӘК құжаты
ПОӘК
<<Мәліметтер базасын басқару жүйелері>> пәні бойынша оқу-әдістемелік материалдар
ОӘК

№ __ баспа
______

ПОӘК 042 - 14.01.20.XX/03-2008

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
<<Мәліметтер базасын басқару жүйелері>>
050702 - <<Автоматтандыру және басқару>> мамандағы бойынша

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

Семей 2008
Кіріспе

* ӨНДЕЛГЕН
Құрастырушы Елшібекова А. Ж.., <<Автоматтандыру және басқару>> кафедрасының оқытушысы
"_____" ________ 2008 ж.

* ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 <<Автоматтандыру және басқару>> кафедрасының мәжілісінде талқыланған.
Хаттама № _____. <<___>> __________ 2008 жыл

Кафедра меңгерушісі_________Золотов А.Д.

2.2 Ақпаратты-коммуникациялық технологиялы факультетінің оқу әдістемелік кеңесінің мәжілісінде талқыланған
Хаттама № _____. <<___>> __________ 2008 жыл

Төрағасы ______________

* БЕКІТІЛГЕН
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде мақұлданып, баспаға ұсынылған
Хаттама № _____. <<___>> __________ 2008 жыл

ОӘК председателі __________

4 АЛҒАШ ЕНГІЗІЛГЕН (немесе <<___>> __________ 2008 ж. № ___ БАСЫЛЫМ ОРНЫНА)

Мазмұны

1 Глоссарий 4
2 Дәрістер 4
3 Практикалық сабақтар 4
4 Студенттің өздік жұмысы 6
1 ГЛОССАРИЙ

Бұл ОӘМ өздеріне сәйкес анықтамаларымен төмендегі терминдер қолданылған:
1.1 Мәліметтер қоры - қолданушының талаптарын қанағаттандыру мақсатына жету үшін машиналық өңдеуден өтуге арналған мәліметтер жиыны және мәліметтердің қасиеттері.
1.2 Мәліметтер қорларын жобалау - қолданушы талаптарына сай мәліметтер қорының структурасын жасау процесі.
1.3 Мәліметтер қорларын басқару жүйесі - мәліметтермен манипуляция жасау үшін арналған құрал.
1.4 Концептуалды жобалау - мәліметтерге талаптарды жинау, анализін жасау және редактрлеу.
1.5 Атрибут - мәліметтер құрылымының ең кіші бірлігі.
1.6 Жазу - атрибуттардың аталынғын жиыны.
1.7 Константа - программа орындалу процессінде мәні өзгермейтін шама. Константа константалар (Const) бөлімінде жазылады.
1.8 Айнымалы - программаның орындалу процессінде өзгеретін мән.
1.9 Массив - бұл бір атпен біріктірілген бір типті мәндердің жинағы. Әрбір элементпен жұмыс істеу үшін, оның жалпы матрицаның структурасында координатасын білу керек.
1.10 Типтелген файл - анықталған типтегі файлға шығу үшін қолданылады.
1.11 Типтелмеген файл - кез-келген типтегі файлға шығу үшін қолданылады.

2 ДӘРІСТЕР

№ 1 Дәріс
Тақырыбы: Кіріспе
Сұрақтар:
1 МББЖ мәліметтеріне рұқсат;
2 Үстел үстіндегі және серверлік мәліметтер базасы.

МББЖ мәліметтеріне рұқсат
БЖ-гі иерархиялық және желілік модельдерінде рұқсат көрсеткіштер көмегімен жүзеге асырады. Көрсеткіш немесе жазба маркері - жүйесімен әрбір файл жазбасына жазба номерін сақтау үшін қосылатын жұмыс аймағы.
Маркерлерді қолдануды жазбалардың кестеде қатаң түрде орналасуы деп түсіну керек. Осы МББЖ-гі нақты мәліметтердің өңделуі үшін ең алдымен көрсеткіш арқылы қажетті жазбаны тауып алады, содан кейін оны басқара керекті командаларды орындайды, және соңында келесі жазбаға көшеді. Орын ауысу принципін көрсеткіштермен қолданатын командаларды навигациялық деп атайды. Осылайша, ирерхиялық және желілік құрылымның мәліметтер базасы мәліметтерге рұқсат принципі бойынша навигациялық болып келеді.
Өндірістік болған бірінші <<реляциялық>> МБ - dBase II мәліметтерді сақтау үшін тәуелсіз кестелерді (DataBase Files немесе DBF-файлдар) қолданған. Оның кестелерінде көрсеткіштер қолданушыдан жасырылған, дегенмен мәліметтерді басқару бұрынғыдай орын ауысудың навигациялық командасының <<жазу - жазудан кейін>> (цикл Scan...EndScan) көмегімен жүргізілген.
Бұл тәсілден басқа dBase II-де алғаш екі кестені байланыстыру әдісі қолданылған, бұл әдісте олардың біріндегі-басқаратынында курсордың орын ауысуы сәйкес курсордың басқа - басқарылатын кестеге орын ауысуына әкеледі.
dBase-та қолданған сақтау және рұқсат тәсілі дәйектілікті жоғарылатты және мәліметтерге рұқсат жылдамдығын арттырды. Сол себептен МББЖ кең қолданыс тапты.
dBase-те кестелерді байланстыруда орын ауысудың синхронизациясын Set Relation to командасы орындайды. Relation сөзінен қолданушылар dBase-ті реляциялық МББЖ деп атайтын болды.
dBase-те қолданылған тәсілдерге негізделген көптеген жетілдірулер пайда болды. Олардың барлығы dBase жанұясы деп атала бастады, ал кейіннен X Base жанұясы деп.
dBase және туындаған өнімдердің эволюциясы негізінен навигациялық командалардың дамуы мен Программалық Қамсыздандыру (ПҚ) мүмкіндіктерін кеңейтуден тұрады. Ал мәліметтер, мәліметтер кестесінің тәуелсіз файлдары түрінде сақталып жүре берді, мәліметтер кестесі жалпы МБ-ға біріктірілмеді.
80-жылдар аяғында IBM компаниясы SQL тілін жетілдіріп шығарды, ол кесте-қатынастарға реляциялық операцияларды жүргізді. SQL қолданушыға нәтижелілі командалар жинағын ұсынды - іріктеуге сұраныстар мәліметтерді қосу және өшіру.
SQL тілінің Select командасы FoxPro тіліне 90-жылдардың басында (2.* версиялары) қосылған болатын; Select командасы мәліметтерді реттеуге сұранысты орындау үшін арналған. Содан бері SQL реляциялық командалары FoxPro тіліне үнемі қосылатын болды. Бүгінгі күні FoxPro-ғы кез-келген мәліметтерге жасалатын операцияларды мәліметтерге навигациялық, сол сияқты реляциялық рұқсатпен жасауға болады.
Одан басқа Visual FoxPro тіліне МБ контейнерінің концепциясы қосылған, МБ-ның контейнерінің концепциясы реляциялық база үшін стандартты әдістерді қолдайды. Оған мәліметтердің сілтемелік біртұтастығын қолдау әдістері және қарап шығулар ((просмотр) түрлері) жатады.
Үстел үстіндегі және серверлік мәліметтер базасы
Қазіргі кезде <<үстел үстіндегі>> және <<серверлік>> мәліметтер базасы болады.
Үстел үстіндегі деп МБ жетілдірушісі тек программалық қамсыздандыру бар, сол дербес компьютерге орнатылған базаны атайды. Үсте үстіндегі мәліметтер базасын кіші және орташа ақпараттық жүйелерге қолданады. Үстел үстіндегі МБ-мен жұмыс үшін Access, Paradox, Rbase, Visual dBase, Visual FoxPro МББЖ-ін қолданады.
Серверлік мәліметтер базасында жетілдіруші жеке - серверлік компьютерге орнатылған, бұндай ұйым үлкенірек мәліметтер базасы үшін қолданылады. Серверлік мәліметтер базасы Informix, Oracle, Microsoft SQL Server, Sybase SQL Server МББЖ-лерді қолдайды.
Мәліметтер базасының тағы бір түрі - үстел үстіндегі-серверлік. Бұндай базалар серверлік базалардың қысқартылған және арзанырақ нұсқасы болып келеді, серверлік базалар кіші масштабты есептерді шешуге бағытталған. Олар қолданушылық компьютерлерге енгізіледі. Үстел үстіндегі-серверлік мәліметтер базасына Personal Oracle және Sybase SQL Anywhere жатады.

№ 2 Дәріс
Тақырыбы: FOXPRO. Негізгі түсініктер. Мәзір жүйесі.
Сұрақтар:
* Мәзір- SYSTEM;
* Мәзір FILE;
* Мәзір EDIT;
* Мәзір DATABASE;
* Мәзір RECORD;
* Мәзір PROGRAM;
* Мәзір WINDOW.

FOXPRO-ны қосқаннан кейін ең бірінші сіз бастапқы парақты көресіз, FOXPRO сөзінен басқа бұл парақ мәзір қатарынан және командалар терзесінен құралады.
Терезелер программа файлдарын, шығыстық ақпаратты және басқа мәліметтерді көру үшін қолданылады. Сонымен қатар анықтамалық ақпарат, Сіздің мәліметтер базасынан ақпарат немесе жағдай туралы шығарылатын терезелер болады. Барлық терзелердің бірдей негізгі сипаттамалары болады, Сіз олардың орын ауыстыра аласыз, ашып жаба аласыз, терезелердің көбінің өлшемдерін өзгерте аласыз, бір уақытта 50 терезеге дейін ашуға болады.
Терезенің орнын ауыстыру үшін CTRL-F7 (немесе WINDOW мәзірінде MOVE опциясының көмегімен) клавишаларын басу керек, терезе айналасындағы рамка жыпылықтай бастайды және , ENP, P6UP, P6DN клавишалар көмегімен терезелерді орын ауыстыруға болады. Терезені толық өлшемді үлкейту үшін CTRL-F10 клавишаларын басыңыз (немесе WINDOW мәзіріндегі Z00 опциясының көмегімен).
Терезе өлшемін өзгерту үшін CTRL-F8 клавишаларын біртіндеп басасыз, терезе рамкасы жыпылықтай бастайды, клавишалары терзенің оң, сол жақтарын жылжытады, клавишалары жоғары, төмен жақтарын, терез қажетті өлшемге келген кезде пробелді басыңыз.
FOXPRO мәзірінің І Жүйесі
ALT не F10-ды басқанда FOXPRO мәзірі іске қосылады.
FOXPRO мәзірін орналасу тізбектілігі бойынша қарастырайық.
* Мәзір-SYSTEM ол келесі опциялардан құралады:
ABOUT FOXPRO - FOXPRO жүйесінің даму тарихы жөнінде ақпарат береді.
HELP - FOXPRO жүйесінің анықтамалық ақпараты (подсказка).
Подсказка терезесіндегі мәтін программалар терезесіне, мәтіндік терезеге, қызметтік жазбалар терезесі және командалар терезесіне көшіріліп қойылуы мүмкін. Егер Сіз команданың нақты синтасисін толтыра алмасаңыз, бұл өте пайдалы.
MACROS- экранға макрокомандаларды енгізу диалогын шығарады.
Макрокомандаларды енгізу диалогын айқындау кезінде мәзір қатарына MACROS мәзірі қосылады, MACROS шығатын (всплывающее) мәзірі макрокомандаларды енгізу диалогінен әрбір ауыстырып-қосқышқа сәйкес қойылатын басқарушы клавишалар мен опциялардан құралады.
Макрокомандаларды құру технологиясын кешірек қарастырамыз.
1. Мәзір FILE, ол келесі опциялардан тұрады:
NEW- жаңа файлды құруға және ашуға мүмкіндік береді. Егер бұл опцияны таңдаса, жаңа диалогы пайда болады.
Бұл опция жаңа мәліметтер, программалар, мәтіндік файл, индекстік файл, есеп формасындағы файл, пошталық этикеткалар файлын құруға мүмкіндік береді.
OPEN- бар файлдарды ашуға мүмкіндік береді, бұл опцияны таңдағанда файлдың ашылу диалогы пайда болады.
Әр түрдегі файлдарды аьшқанда түрлі әрекеттер орындалады:
DATABASE - ағымдағы жұмыс облысында мәліметтер базасын ашады және командалар терезесінде USE командасын (файл атауы) генрациялайды.
PROGRAM - мәтіндік редактор терезесінде программалар файлы жарқырап шығады және командалар терезесінде MODIFY COMMAND командасын (файл атауы) генрациялайды.
INDEX - ағымдағы жұмыс облысында индекстік файлды ашады және командалар терезесінде MODIFY FILE командасын (файл атауы) генрациялайды, индекстік файл терезеде нүктелік көрсеткіш көмегімен айқындалады.
CLOSE - активті терезені жабады.
SAVE - активті файлды сақтау.
SAVE AS - активті файлды басқа атаумен сақтау.
REVERT - соңғы сақталған файл версиясына қайту.
Егер YES таңдалса, онда файлдағы соңғы өзгертулер есепке алынбайды, ескі файлдың мәтіні қайта қалпына келтіріледі.
PRINTER SETUR - принтердің орнатылатын параметрлерін анықтайды.
PRINT - активті файлды баспаға шығару.
QUIT- FOXPRO-дан шығу.
* Мәзір EDIT, ол келесі опциялардан тұрады:
UNDO - мәтіндік редактордың соңғы командасын болдырмайды.
REDO - UNDO командасымен болдырылмаған әрекеттерді қалпына келтіреді.
CUT - белгіленген мәтінді қиылған бейне буферіне орналастыру.
COРY - белгілеп алынған мәтінді дубликациялайды (оны өшірмей-ақ) және көшірмені қиылған бейне буферіне орналастырады.
PASTE - қиылған бейне буферінен мәтінді таңдау.
CLEAR - белгіленген мәтінді жою.
SELECT ALL - мәтіннің барлық қатарларын (жолдарын) белгілеу.
GOTO LINE - курсорды белгіленген қатар номеріне жылжыту.
FIND - мәтін абзацын іздеу.
FIND AGAIN - соңғы іздеуді қайталау.
REPLACE AND FIND ACAIN - мәтінді ауыстыру және іздеуді жалғастыру.
REPLACE ALL - барлық кірулерді ауыстыру.
PREFERENCES - редактірлеу ортасын орнату.
* Мәзір DATABASE келесі опциялардын тұрады:
SETUP - ағымдағы жұмыс облысын орнатады (мәліметтер базасын, индекстік файлдарды, аймақтар тізімін таңдау, файлдарды сипаттау және мәліметтерді енгізу үшін форматты сипаттау).
BROWSE - активті мәліметтер базасын қарау немес редактірлеу.
BROWSE опциясы мәліметтер базасын қарап шығып, оған өзгертулер енгізуге мүмкіндік береді (аймақтар құрамындағы мәліметтерді редактірлеу, жазбаларды жою және тізбектеп байланыстыру, аймақтарды орын ауыстыру және олардың өлшемдерін өзгерту т.б.).
APPEND FROM - басқа мәліметтер базасынан жазбаларды қосу.
CORY TO - мәліметтет базасының құрамындағы мәліметтерді қайталама көшіру. SQRT - мәліметтер базасын іріктеу.
TOTAL - сандық аймақтар үшін қорытынды қосындыларды есептеу.
AVERAGE - сандық выртердің орташа мәндерін есептеу.
COUNT - мәліметтер базасының мәндерін есептеу.
REPORT- есеп берулерді (отчеты) генерациялайды.
LABEL - таңбаларды генерациялайды.
SUM- санды аймақтардың қосындыларын есептеу.
PACK - жою үшін маркаланған жазбаларды өшіреді.
REINDEX - активті индекстік файлдарды қайта құрады.
CALCULATE - қаржылық және статистикалық операцияларды орындау.
5.Мәзір RECORD келесі опциялардын тұрады:
APPEND - жазбаларды қосу.
CHANGE - мәліметтер базасының жазбаларын редактірлеу.
GOTO - жазба көрсеткішін орналастыру.
LOCATE - мәліметтер базасында жазбаларды іздеу.
CONTINUE - жазбаларды іздеуді жалғастыру.
SEEK - индекстік мәліметтер базасын іздеу.
REPLACE - мәліметтер базасының жазбаларында аймақтарды модификациялайды.
DELETE - жою үшін мәліметтер базасының жазбаларын маркалау.
RECALL - жазбалардың маркалануын алып тастайды.
* Мәзір PROGRAM келесі опциялардын тұрады:
DO - программалық файлды активтендіру.
CANCEL - прграммалық файлдың орындалуын тоқтату.
RESUME - программаның қайта қосылуы.
ECHO - программаның орындалуы кезінде оның бастапқы кодын шығарады.
STEP - программаның қадамдық орындалуы.
TALK - жағдайы жөнінде ақпарат шығару.
COMPILE - берілген файлды компиляциялау.
FOXVIEW - программлық файлды генерациялайды.
FOXDOC - жүйені құжаттайды.
FOXGRAPH - коммерциялық және ғылыми мәліметтер базаларының графиктерін генерациялайды.
* Мәзір WINDOW келесі опциялардын тұрады:
HIDE - эканнан белгіленген терезені жояды.
MOVE - терезені жаңа орынға ауыстырады.
SIZE - белгіленген терезенің өлшемін өзгертеді.
ZOOM - ағымдағы терезені ашып тастау \ жинау (свернуть).
CYCLE - ашық терезелердің жүру тізбегін өзгерту.
COLOR - терезелерде және диалогтарда түстерді орнату.
DEBUG - отладка терезесінің қорытындысы.
TRACE - трассировка терезесінің қорытындысы.
VIEW - ұсыну терезесінің қорытындысы.

№ 3 Дәріс
Тақырыбы: Мәліметтер базасының файлын құру
Сұрақтар:
* Мәліметтер базасының файлын құру;
* Аймақтар типтері;
* Мәліметтер базасын толтыру;
* Мәліметтерді редактірлеу;
* Терезені бөлу;
* Мәліметтер базасын қайталама көшіру.

Мәліметтер базасының файлын құруға екі этап кіреді:
* Файл құрылымын құру;
* Оны мәліметтермен толтыру.
Мәліметтер базасының файлын құрамыз, ол ұйымның кадрлық құрамы жөнінде деректерден тұрады, мынадай мәліметтерден құралады(жақшаға аймақтан атауын қоямыз):
* Жұмысшы тегі және инициалдары (FAM);
* Туған күні (DTR);
* Табельдік нөмір (TAB);
4. Балалар саны (DET);
* Жынысы (POL);
* Тұрмыстық жағдайы (SEM);
* Орташа жалақы (SZAR);
* Жұмыс орны - цех, бөлім (PODR);
* Лауазымы (DOL);
Мәліметтер базасының файлын атайық:
KADR. DBF.
DBF типті мәліметтер базасының файл құрылымы мына командамен құрылады
CREATE файл атауы
Жауабына FOXPRO мәліметтер базасының құрылатын файлының құрылымы жөнінде мәліметтерді енгізу үшін экран-форманы ұсынады - бұл оның аты, типі, ұзындығы және сандығы аймағы үшін - дәлдік( бөлшектік позиция саны).
Аймақтар типтері
Character (символдық) - есептеулерде қолданылмайтын атаулар, адрестер, телефондық нөмірлер және кез-келеген сандарды сақтау үшін қолданылады (max. Символдық аймақ ұзындығы - 254 символ).
Numeric (есептік)- бұл сан ондық нүктені және (+) немесе (-) таңбасын құрайды. Max 20 разрядтың есептік аймағының ұзындығы, таңба мен ондық нүктені қоса алғанда.
Float (қозғалмалы нүктесі бар сан) - бұл да ғылыми есептеулерде қолданылатын сандар.
Data (белгілі-бір күн/дата) - даталар үшін арналған, американдық түрде (MM|DD|YY).
Logical (логикалық)- логикалық мәннен құралады (мысалы: студент (F), оқытушы (T)).
Memo (ескертулер) кез-келген символдар - 10 символдың ұзындығы, іс жүзінде ұзындығы диск көлемімен ғана шектеледі.
Біздің мысалда
Name Type Width Dee
FAM Character 25
DTR Data 8
TAB Numeric 3 0
DET Numeric 1 0
POL Character 1
SEM Character 1
SZAR Numeric 7 0
PODR Character 15
DOL Memo 10

Аймақ типі курсор TYRE бағанасында орналасқан мезетте таңдалады.
Файл құрылымын құрғаннан кейін ол дискте сақталуы керек. Бұл Ctrl-W клавишаларының қатар басылуымен жүзеге асырылады.
Егер кейіннен мәліметтер базасының құрылымы бізді қанағаттандырмайтындығы белгілі болса, онда оны құрылымның модификациялау командасымен өзгертуге болады:
MODIPY STRUCTURE
Модификацияланатын файл алдын-ала ашылу керек. Мәліметтер базасын модификациялау кезінде ескі құрылымдар BAK.кеңейтілуімен дискке сақталады.

Мәліметтер базасын толтыру
Файл құрылымды құрғанна кейін ашық түрде қала береді, яғни енгізу, қарау және өзгерту командалары үшін ашық болады.
Егер FOXPRO жадыға ғана енгізілген болса, онда мәліметтер базасының керекті файлының ашылуы орындалу керек - ашу командасымен.
USE [ DBF-файл ]
Біздің мысалда:
USE KADR
APPEND (бұл файлды жаңа жазбамен толықтыру командасы)
FAM -----------
DTR ------------
TAB ------------
Ағымдағы жазбаны енгізгеннен кейін автоматты түрде келесі жазбаға т.б. рұқсат пайда болады.
Мәліметтерді редактірлеу
APPEND, INSERT, EDIT, CHANGE, BROWSE командаларын бергенде және FOXPRO мәліметтер базасы ашық болса, онда ол қолданушы үшін редактірлеу терезесін ашып жібереді.
Редактірлеудің стандартты терезесі екі формаға ие болады. Алдыңғы төрт команда үшін - мәліметтер базасының аймақтары, тігінен орналасады, BROWSE (BROWSE-терезелер) командасы үшін - жазба аймағы көлденеңінен - бағанамен орналасады.
Жазба пометкаларын жою үшін Ctrl - N клавишалары орындалады (APPEND командасынан басқа).
Ағымдағы (міндетті түрде соңғы емес) жазбадан жаңа жазбаға hicx (ON) аймағын мына командамен көшіруге болады:
SET CARRY ON\OFF (по умалчив. OFF)
Тек белгіленген аймақтардың таңдамалы түрде көшірілуін орнатуға болады мына командамен:
SET CARRY онда [аймақтар]
Мәліметтер базасы аймақтарынан FOXPRO енгізілген редакторы үшін қарастырылған әрекеттерді іске асыруға болды.
Редактірлеу терезесі толықтай көрінбеуі мүмкін. Терезе бүкіл экранға Ctrl - F10 клавишаларын басу арқылы ашылады.

BROWSE - терезе
BROWSE командасы - қолданушының FOXPRO-дағы мәліметтерге рұқсатының ең дегендегі қуатты және тиімді құралдарының бірі болып келеді.
Базадан жазбалар экранда көлденеңінен немесе алдын-ала сипатталған терезе ішінде ұсынылады.
Жазбаларды редактірлеуге, толықтыруға және жою үшін белгілеуге болады.
Команда BROWSE командасы әртүрлі мәліметтер базасынан аймақтарды ұсынуға мүмкіндік береді.
Аймақтар тізіміне есептелетін аймақтар кіруі мүмкін, бұл аймақтар басқа аймақтардың, айнымалылардың және т.б. функциялары болып келеді.
Сонымен қатар аймақтар редактірленбейді және мәліметтер базасында толтырылмайды.

Терезені бөлу
BROWSE-дың бөлу режимінде - терезе екі шектескен тезелерге бөлінеді және онда базалардағы/базадағы мәліметтер айқындалады, әртүрлі формада болуы мүмкін. Егер бір терезеде (басқада көлденеңінен немесе тігінен орын ауысқанда) мәліметтердің белгілі-бір бөлігін қоғалмайтын етіп қою керек болса, бұл өте ыңғайлы.
LOCK өрнек №1 - BROWSE - терезе екі бөлікке бөлінеді, барлық базаның №1 аймақтары терезенің сол бөлігіне сол түрде көшіріледі. Курсор екінші жартысына Ctrl - H клавишаларын басумен ауысады.
PARTITION өрнек №2 де сол, бірақ шекарасы өрнек №2 нөмірлі бағанамен өтеді.
Мәліметтер базасын қайталама көшіру
Қайталма көшіру үшін (А- F) қандай да бір жұмыс аумағында мәліметтер базасының қайталама көшірілетін файлын ашып алу керек.
Batabase мәзірінен Сopy элементін таңдаймыз. Экранда қайталама көшіру диалогы пайда болады. Бұл диалогтан жаңа файлдың аты мен типі таңдалады да қайталама көшірудің шарттары беріледі. Негізінен Lich файлы қайталама көшіріледі.

№ 4 Дәріс
Тақырыбы: Базада мәліметтерді локализациялау және іздеу, мәліметтерді іріктеу.
Сұрақтар:
* Тізбекті іздеу;
* Мәліметтер базасын индекстеу;
* Жедел іздеу;
* Мәліметтерді іріктеу.

FOXPRO-да командалардың маңызды тобы шығару әдістерін құрады және мәліметтер базасындағы мәліметтерді іздеуді ұйымдастырады.
FOXPRO-да мына түрдегі арнайы команда қарастырылған: SET FILTER онда [‹ шарттар ›] ол мәліметтердің өңдеу командаларының бүкіл дерлік барлығына FOR - шартты орнатуға мүмкіндік береді. Мұнда ‹ шарт › жазбалардың қайсысы өңдеу үшін жарайтынын көрсетеді. Мысалы, SET FILTER TO fam = ΄ИВ΄ командасы өңдеу үшін тек қызметкердің тегі <<ИВ>> әріптерінне басталатын жазбаларды қабылдайды.
SET FILTER TO командасы тек берілген мезетте ашық және активтітүрдегі базаға әсер етеді.
FOXPRO-да жазбаларды іздеудің әртүрлі командалары бар, олар тізбекті және жедел алгоритмдерді іске асырады.
Тізбекті іздеу
LOCATE FOR ‹ шарт › [‹ шекаралары ›] [ ‹ шарт›] командасы мәліметтер базасындағы ең бірінші жазбасынның тізбекті түрдегі ізделуін іске асырады, бұл жазба берілген шекарларда орналасқан, жазбалар арасындағы берілген FOR-шартты қанағаттандырады, WHILE-шарты сақталғанша.
Егер WHILE-шарты және шекара жоқ болса, онда бірінші жазбадан бастап іздеу барлық файлдарда жүргізіледі.
Іздеу сәтті болғанда жазба көрсеткші табылған жазбаға орнатылады, RECNO ( ) функциясы бұл жазбаның нөміріне теңдес, іздеу сәтсіз болған жағдайда RECNO ( ) функциясы +1 базасында жазбалар санына тең.
CONTI NUE командасы еретерек LOCATE командасы бастаған жазба іздеуді жалғастырады.
Мысалы:
USE kadr
LOCATE FOR pol =" "
RECORD
CONTINUE
RECORD
CONTINUE END of Locate scope (іздеу шекарасының көшірмесін).

Мәліметтер базасын индекстеу
Мәліметтер базасының басқарудың кез-келген жүйесінің маңызды элементі - мәліметтерді жедел іздеу әдістерінің болатындығы. Бұл механизм индекстік файлдардың енгізілуімен қолданысқа шығарылады, олардың атауының IDX \ CDX кеңейтілуі болады.
Мәліметтр базасының бір файлы бірнеше аймақтар бойынша индекстелген болуы мүмкін және компьютердің дисктік жадысымен шектелген кез-келген индекстер (индекстік файлдар) саны болуы мүмкін. Мұндай файлдар индестеу жүрмогут гізілген аймақ үшін мәліметтер базасы жазбаларының алфавиттік, хронологиялық немесе сандық ретте орналасуы жөнініде ақпарат сақтайды.
Егер мәліметтер базасы барлық аймақтар бойынша индекстелген болса, онда барлық индекстердің қосынды/суммалық өлшемі барлық мәліметтер базасының өлшеміне жақын болады.
В FoxPro-да индекстік файлдың екі типін құруға болады:
* IDX кеңейтілуі бар қарапайым индекстік файл, бір индекстік кілттен құралады.
* CDX кеңейтілуі бар мультиплекстік файл, бірнеше индекстік өрнектен құралады, оның әрбір индексі TAG (этикетка) деп аталады.
Мультиплекстік файлдардың екі түрі болады:
* Атауы мәліметтер базасының атауымен сәйкес келетін құрылымдық ;
* Ерікті түрде атау қоя алатын қарапайым файл.
Құрылымдық файл әрдайым автоматты түрде өзінің базасымен бірге ашылады.
Индекстеу келесі командамен орындалады:
INDEX ON<выр> то
|TAG< имя тега > [OF]
[FOR< шарт >][COMPACT] [DESCENDING]
[UNIGUE] [ADDITIVE]
Команда опциялары:
<выр>- индекстік кілт - өрнек (бұл аймақ атауы), ол бойынша файлды, кілтті, құрамдас та болуы мүмкін - бірнеше аймақтардан тұрады.
то- бір индекстік файлға атау береді.
TAG< имя тега > [OF]- мультииндекстік файлда тег атауын береді. Егер командада OF фразасы болса, онда мультииндекстік файл берілген атауды алады, болмаса атауы мәліметтер базасының атауымен сәйкес келетін құрылымдық мультииндекстік файл құрылады. Команда жаңа мультииндекстік файлды құру үшін де, сонымен бірге жасалған CDX- файлды жаңа тягпен толдықтыру үшін де қолданылады.
FOR < шарт > - бұл опция индекстеу командасының маңызды кеңейтілуі болып келеді. Ол тек берілген < шартқа > жауап беретін мәліметтер базасы жазбасының индекске іріктеу режимін орнатады. Осындай фильтр сияқты әрекет ететін индекс болғанда қажетті мәліметтерге рұқсат тез түрде ғана жүргізіледі.
COMPACT - бұл опцияның көмегімен компактты IDX- файл құрылады. DESCENDING - индекстеу шығарылу бойынша орындалады. Бұл режим тек қана CDX-файлдар үшін, IDX-файлдарға индекстеу әрдайым өсу бойынша жүзеге асарылады.
UNIGUE- бұл кілттің бірдей мәні бар жазбаларды елемейтінін білдіреді, біріншісінен басқасы.
ADDITIVE 0 - қайтадан құрылған индекстік файлдар осы мезетте ашылып тұрғанды жаппайды. Ал қайтадан құрылған индекстер алдында ашылған индекстерді жабады.
Мысалы:
USE KADR
INDEX ON TAB TO KADR TAB.IDX COMPACT
LIST TAB, FAM
RECORD # TAB FAM
6 Кулакова М.И.
13 Сидоров П.С.
54 Яковлев А.И.
98 Потапов Д.П.
* Попов А.А.
* Миронов Р.И.
* Романова М.С.

Жедел іздеу
Индекстік файлдар мәліметтер базасын көру үшін реттеп ғана қоймайды, ол кілт бойынша индекске берілген іздеуді жеделдетеді, келесі команданы қолдансақ:
SEEK < өрнек >
Команда жедел іздеудің арнайы алгоритмін қолданады, мұнда база индексте бар ақпараттарға сәйкес қарастырылады.
Команда SET NEAR ON командасы іздеу дұрыс жүрмеген кезде іздеуді файлдың соңында тоқтатылмайды, ол берілген жазбада тоқтатылуын жүзеге асырады.
Мысалы:
USE KADR
INDEX ON SZAR TO KADR ZAR COMPACT
SET NEAR ON
SEEK 60000
BROWSE

Мәліметтерді іріктеу
Мәліметтер базасын индекстеумен бірге файл өзгермегенде жазбаларды ұсынуға мүмкіндік беретін және онымен ерікті ретпен орын ауыстыруға мүмкіндік беретін команда болады, ол файлдың физикалық реттелуін орындайды:
SORT то < жаңа файл атауы >[ ASCENDING\ DESCENDING
ON< аймақ >[/A][/D][/C]
[,<аймақ [/A][/D][/C]...]< шекралары >]
[FOR< шарт >][WHILE< шарт >][FIELDS;< аймақтар тізімі >]
Активті мәліметтер базасынан команда жаңа файл құрады, онда жазбалар берілген аймақ /аймақтар қатысты өспелі (/А) немесе кемімелі (/D) ретпен орналасқан. Егер іріктеу параметрі белгіленбеген болса, /А-өсуі деп түсінеміз. /С кілті іріктеу кезінде әріптер (жол ішіндегі / бас әріпті) регистрі ескерілмейтінін білдіреді. Кириллица үшін бұл механизм әрине FOXPRO-ның орыс версиясында ғана жұмыс істейді.
ASCENDING / DESCENDING опциялары іріктеу өсу/кему бойынша орындалатынын білдіреді.

№ 5 Дәріс
Тақырыбы: FOXPRO жарықтық мәзірі
Сұрақтар:
* Мәзір құрудың альтернативті технологиялары;
* Элементтердің жарықтануымен - LIGUTBAR- мәзір;
* Тігінен орналасқан POPUR- мәзір;
* Екідеңгейлі POLLDOWN - мәзір;
* POPUR - мәзір элементтерінің сипатталуы;
* Мәзірдің активтендірілуі;
* Көлденең орналасқан BAR - мәзір.

Мәзір мәліметтер базасының қолданбалы жүйелерінде диалогтың негізгі формасы болып келеді. FOXPRO мәзірді қолдаудың тек жетілген әдістеріне ие болады, олар:
* жарықтық
* батырмалық
* клавиштік
Жарықтық мәзірді мәзір элементтерінің тізімі болып келеді, олардың арасында ағымдағысы <<жарықтанған>> - мәзірдің басқа пункттеріне қарағанда басқа түспен белгіленген.
Редактірлеу резесінің қосу тәсілі мен типіне байланысты жарықтық мәзір әртүрлі жұмыс істеуі мүмкін. Егер жарықтық мәзір BROWSE/ CHANGE - терезесімен бірге болса, онда ол BROWSE командасына дейін NOWAIT опциясымен бірге ACTIVATE MENU командасымен активтендірілуі керек. Бұндай BROWSE-пен бірге жарықтық мәзірді қолданудың кемшілігі - мәзір арқылы істелінген мәліметтер өзгерісі тек оған курсор қайтып келгенде ғана редактірлеу терезесінде айқындалады. Бұл BAR- мәзіріне жатпайды, егер ол BAR опциясымен DEFINE BAR командасымен анықталса (яғни жүйелік мәзір стильінде). Мұнда мәліметтер өзгерісі BROWSE - терезсінде бірден бейнеленеді, өйткені белгілі бір пунктті таңдағаннан кейін курсор автоматты түрде қайта қайтады.
FOXPRO-да мәзір құрудың екі альтернативті технологиялары бар, олар:
FOX - мәзір және ...dBASE- мәзір
FOX - мәзір программаның бір бөлігі болып келеді, ол қолданушымен жасаған таңдауды тіркеп отыратын сандық айнымалыларды өндіреді, Бұл айнымалылар одан кейін программада тексеріледі, тексеру әдетте Do CASE....ENDCASE құрылымында жүргізіледі. Мәзірге тұрақты қайту мүмкіндігін қолдау үшін ол әлде мәзірді активтендіру командасы, негізінен DO WHILE....ENDDO түрлі циклге орнатылады.
DBASE - мәзір таңдауды өңдеуге арналған процедураларды, подпрограммаларды, командаларды тікелей шақыра алады. Программа ортақ бір ядроға ие бола алмай, толықтай бір-бірімен мәзір шақырулары арқылы ғана байланысқан процедуралардан құралғанда, ол мәліметтерді өңдеу жүйесін құрудың мүлдем басқа архитектурасын жүргізеді. Мәліметтер базасының файлдар атаулары мен компоненетерінен құрудың, көптік таңдау жүргізудің бағаланбас мүмкіндігі бар.
FOX- мәзірде үш түрлі мәзір формаларын құру мүмкіндігі бар:
* ерікті түрде орналасқан элементтерімен (LIGUTBAR- мәзір элементтерінің жарықтануы бар)
* тігінен ("пайда болатын" POPUR- мәзір)
* екі деңгейлі мәзір (POLLDOWN- мәзір)

LIGHTBAR- мәзір
Мұндай мәзірді құру үшін @...PROMPT, MENU командасы қолданылады және кейде SET MESSAGE командасы қолданылуы мүмкін
@ Y,X PROMPT< өрнек. С1 > [MESSAGE< өрнек С2 >]
Y,X позициясында мәзір қатарын шығарады < өрнек С1 > жақшадағы өрнек
[ ] мәзір ақпараттығын күшейтеді.
Мәзірдің өзі қатардан (128 дейін), мәзір қатарының экранда берілген позицияларда көрсететін PROMT командаларынан құралады.
Мәзір ішіндегі орын ауыстыруды қолданушы бағдаршалары бар клавишаларды басумен, Enter клавишасын таңдаумен жүргізеді.
Команда SET MESSAGE онда [өрнек N][LEFT/RIGHT/CENTER]
Применяется, чтобы в строке < өрнек N > экран \ терезе қатарында сол, оң жағынан, центрінде курсор тұрған мәзір пунктіне қосымша хабарлама шығару үшін қолданылады. Бұл команда < өрнек N> параметрсіз хабарламаны экранның соңғы қатарына жібереді.
Мысалы:
CLEAR
SET MESSAGE то16 CENTER
@ 5.31 SAY ' Жүйе мәзірі
@ 7.31 PROMPT ' Жұмыс соңы ' MESSAGE ' Жүйеден шығу '
@ 9.31 PROMPT ' Мәліметтерді толықтыру '
@ 11.31 PROMPT ' Түзету '
@ 13.31 PROMPT ' Мәліметтерді баспаға шығару ' MESSAGE ' Принтерді қосыңыз '
MENU то R
SEN MESSAGE ТО

Тігінен POPUR- мәзірі
Бұндай мәзір мына командамен құрылады
@ Y,X MENU< массив >, < өрнек N1>,< өрнек N2 >[TITLE < өрнек C >]
Y,X- экран мәзіріндегі сол жақ жоғарғы бұрышындағы координаталар
< массив >- біршамалы массивтің атауы, 50 белгіге дейін символдық типті элементтерді құрайды
< өрнек N1>- мәзірдегі элементтер саны (128 дейін)
< өрнек N2>- мәзірдегі бір уақытта бейнеленетін элементтер саны (17 дейін).
TITLE < өрнек C >- жоғарғы бөлігінде бейнеленетін басты мәзір.
Команда @....MENU эжкранда тек мәзірді көрсетеді.
Мәзірді активтендіру мына командамен жүзеге асырылады
READ MENU TO < айнымалы > [SAVE]
< айнымалы >- қолданушымен таңдалған мәзір позициясының номері, егер ол анықталмаған болса, онда курсор мәзірдің бірінші қатарына орнатылады.
SAVE параметрі оның қолданылуынан кейін экранда мәзірді сақтауға мүмкіндік береді. Ол CLEAR командасымен өшірілуі мүмкін.
Мысалы:
CLEAR
DIMEN SION a (3)
A(1)= ' Мәліметтерді енгізу '
A(2)= ' Редактірлеу '
а(3)= ' Жою ' мәзір
М=2 мәліметтерді енгізу
@ 8.30 MENU a.3 TITLE ' Мәзір ' редактірлеу
READ MENU TO m жою

Екідеңгейлі POLLDOWN - мәзірі
Бұндай мәзір экранның жоғарғы бөлігінде орналасқан басты көлденең мәзірден (тақырыпшалар мәзірі), және де оған енгізілген бірнеше көмекші тігінен орналасқан мәзірлерден құралады. Әрбір көмекші мәзір курсор басты мәзірдің сәйкес позициясына ауысқан мезетте пайда болады.
Екідеңгейлі мәзір құрылымы мәзірді анықтаудың екі командасымен қолданылады:
MENU BAR, MENU және активтендіру командаларымен
READ MENU BAR TO
MENU BAR < массив >, < өрнек N >
< өрнек N >- мәзір пунктерінің жалпы саны
< массив >- МАССИВ (k,r) түрлі екішамалы символдық массив. Массивтің бірінші бағанасы (МАССИВ (с,1) элементтері) жеке мәзір пункттерін құрайды, екінші бағана (МАССИВ (i,r) - қатарда индицирленетін мәзір позицияларына комментариялар кеңейтілген, оның номері SET MASSAGT TO командасымен анықталады
< қатар номері >
Егер бұл комментариялар керек болмаса, массив бәрібір де екідеңгейлі болу керек және МАССИВ (i,r) элементтері символдық типті, тым болмаса нольдік ұзындықта болу керек.
Экранда экран қатарына сыйдыруға болатын мәзір пункттерінің мөлшерін ұсынады. Қалған позицияларды айналдыру жолымен қосуға болады.
Команда MENU < өрнек N1 >, < массив >, <өрнек N2 >[< өрнек N3>]
Көмекші POPUR - мәзір мазмұнын және басты мәзір пунктіне сәйкес келетін оның <<привязкасын>> анықтайды.
< өрнек N1 > -басты мәзір элементінің номері, ол берілген көмекші мәзірді шақыратын болады.
< массив > - біршамалы символдық массив, мәзір пунктерінен құралады
< өрнек N2 >- мәзір пункттерінің саны
< өрнек N3 >- бір уақытта көрсететілетін мәзірлер саны.
Мәзірді мына команда активтендіреді
READ MENU BAR TO < айнымалы 1>,< айнымалы 2 > [SAVE]
< айнымалы 1,2> - мәзірге қолданушы шақырысын тіркейді, олар болмаған
жағдайда 1,1.
SAVE - экранда сақталған.
Мысал:
SET TALK OFF
SET MESSAGE TO 20
DIMENSION a (4,2)
A(1,1)= 'ДИСК'
A(2,1)= ' Өңдеу '
A(3,1)= ' Мәліметтер '
A(4,1)= ' Соңы '
A(1,2)= ' Дискімен жұмыс істеу '
A(2,2)= ' Есептеу және іздеу '
A(3,2)= ' Мәліметтермен жұмыс істеу '
A(4,2)= ' DOS-тан шығу '
DIMENSION в (2)
В(1)= ' Жазба '
В(2)= ' Қайталама көшірме '
DIMENSION C(3)
C(1)= ' Барлығы '
C(2)= ' Орташа '
C(3)= ' Іріктеу '
DIMENSION d(5)
D(1)= ' Қосымша '
D(2)= ' Редактірлеу '
D(3)= '- '
D(4)= ' Жою '
"Формат, образа мәзір '
MENU BAR a,4
MENU 1,b,r
MENU 2,c,3
MENU 3,d,4
G=3
V=2
DOWHILE. T.
READ MTNU BAR TO g.v
DO CASE
< таңдауды өңдеу командасы >
CASE g=4
CANCEL
END CASE
END DO.
DBASE- мәзірінің екі типті мәзірі бар:
* Тігінен ('пайда болатын', POPUR- мәзір)
* Көлденеңінен (BAR- мәзір).

Көлдеңінен POPUR- мәзірі
DEFINE POPUR мәзірді сипаттау командасымен мәзірге атау беріледі, оның орналасу орны, түсі мен мазмұны көрсетіледі (егер PROMPT FIELD/ FILES/STRUCTURE параметрлері қолданылса), сонымен қатар мәзір ішінде таңдаудың <<ыстық>> клавишалары және мәзірдің өзін шақыру клавишасы тағайындалады. Егер мәзір мазмұны ерікті қатарлардан құралса, ол DEFINE POPUR командасымен ғана анықтала алмауы мүмкін. Бұл жағдайда мәзір элементтері DEFINE BAR командаларымен сипатталады. ON SELECTION POPUR командасымен таңдауға реакциясы мәзірден ENTER/ SPACE клавишаларын басу арқылы анықталады.
Мәзірді активтендіру
Мәзір ACTIVATE POPUR командасымен немесе KEY клавишаларымен шақырылуы мүмкін.
Деактивтендіру / Мәзірді жою
Мәзір DEACTIVATE POPUR командасымен немесе ESCAPE клавишасымен өшірілуі мүмкін. Мәзір CLEAR POPUR немесе RELEASE POPURS командаларымен жойылуы мүмкін, HIDE POPUR командасы уақытша жойылуы.
POPUR- мәзірін сипаттау
* DEFINE POPUR
2. [FROM < Y1 >,< X1 >][TO < Y2 >, < X2 >]
3. [PROMPT FIELD < өрнек >/
4. PROMPT FILES [ LIKE < маска >]/
5. PROMPT STRUCTURE]
6. [IN[WINDOW] < окно > /INSCREEN]
7. [FOOTER < өрнек С1>][KEY< клавиш атауы >]
8. [MARGIN][MARK< өрнек С2 >]
9. [MULTI][MESSAGE < өрнек С3 >]
10. [SCROLL][TITLE < өрнек С4 > [SHADOW]]
11. [COLOR SCHEME < өрнек N > /COLOR< тізім >]
* < POPUR- мәзір >- POPUR- мәзір атауы, оны программист қояды.
* FROM < Y1,X1> < Y2,X2 >- бұрыштың сол жақ жоғарғы және оң жақ төменгі координаттары.
* PROMT FIELD < өрнек > - ашық мәліметтер базасындағы жазбалар мәзір элементтері болады, мәліметтер базасы берілген аймақ-өрнектен құралады. Базаның шекті өлшемі 32767 жазбасымен шақырылуы мүмкін.
* PROMT FILES[LIKE < маска >]- файлдар атаулары элементтері болады, атаулар < маскамен > шектелген болуы мүмкін.
* PROMT STRUCTURE - мәзір элементтері ретінде ашық мәліметтер базасының құрылымы ұсынылуы мүмкін.
* [IN [WINDOW] < терезе > / IN SCREEN] - мәзірдің қайда екенін көрсетеді. Бұл < терезе > немесе экран (SCREEN) болуы мүмкін.
* 7 -10 FOOTER < өрнек С1> TITLE < өрнек С4 >- мәзір тақырыпшалары, олар мәзір облысының төменгі және жоғарғы шекараларының ортасында орналасқан.
* KEY < клавиша атауы > - клавиша атауларын көрсетеді, бұл мәзірді шақыру үшін қолданылуы мүмкін.
* [MARGIN] - пробелдарды мәзір шақырыстарының сол және оң жағынан орнатады, олар мәзір қатарының және/немесе мәзірдегі курсор маркерінің белгі символы шығару үшін қажет.
* [MARK< өрнек С >] - таңдалаған мәзірдің сол жағында көрсетілген символды орнатады.
* [ MULTI] - мәзірден көптік іріктеу режимін орнатады. Бұл режим POPUR- мәзірде жұмыс істемейді, мәзір файлдарды қолданады (PROMT FIELD/ FILES/ STRUCTURE опциялары).
* [MESSAGE < өрнек С3 >] - төменгі қатардың ортасында пайда болатын мәзірге қосымша хабарлама болуы мүмкін.
* [SCROLL] - егер терезеде/экранда мәзір пункттері азаймаса, оң жағында тігінен орналасқан жолақ пайда болады, жолақта курсордың ағымдағы қалпының маркері көрсетілетін болады. Бұл қолданушыға мәліметтер арасындағы жағдайын көруге мүмкіндік береді.
* [SHADOW]- мәзір ұсыныс <<көлеңкемен>> бірге жүреді.
* [COLOR SCHEME < өрнек N > / COLOR< түсті жұптар тізімі >] - мәзір элементтерінің түсін орнатады. N2 түсті сұлбасы қолданылады.

POPUR- мәзірі элементтерін сипаттау
Команда POPUR- мәзірінің BAR- пунктін сипттайды, егер программист оларды кейбір қатарлар түрінде белгілесе. Команда DEFINE POPUR командасынан кейін қолданылады.
DEFINE BAR < өрнек N1> OF PROMPT < өрнек С1 >
[KEY< клавиша атауы >[< өрнек С2 >][MARK< өрнек С3 >]
[MESSAGE< өрнек С4 >][SKIP[FOR< өрнек L >]]
[COLOR< түсті жұптар тізімі >/ COLOR SCHEME< өрнек N2 >]
DEFINE BAR < өрнек N1 >- мәзірдің BAR- пунктінің командасында сиптталатынның номері.
OF < POPUR- мәзір >- POPUR- мәзір атауы, оған бұл пункт жатады.
PROMPT< өрнек C1 >- экранда BAR- пунктінің мазмұны (шақыру).
SKIP [FOR < өрнек L >] - мәзір пункті экранда қою түстермен көрсетіледі, және оны таңдау мүмкін емес. Егер FOR < өрнек L > параметрі белгіленсе, мәзір пунктіне өрнектеу кезінде қол жеткізуге болады.
< өрнек L >=F.

Мәзірді активтендіру
Команда экранда мәзірді ұсынады және оны активтендіреді
ACTIVATE POPUR < POPUR- мәзір атауы>
[AT< Y,X >][BAR < өрнек N >][NOWAIT] [REST]
AT- мәзірді шығару үшін экран/терезе координаталарын анықтайды.
BAR < өрнек N >- ағымдағы мәзір қатарының номерін оның шығарылуы кезінде белгілейді.

REST- мәзірдің ағымдағы қатары болып мәліметтер базасының ағымдағы жазбасы болады. По умалчиванию ағымдағы қатары болып бірінші жазба келеді. PROMPT FIELD опциясымен сипатталған мәзір үшін мәні бар.
NOWAIT - бұл опция тоқтаусыз программаның орындалуын жүргізу үшін қолданылады, бұл READ (күту) командасын қолдану кезінде қажет.

Көленеңінен BAR- мәзірі
DEFINE MENU команданы сипаттау мәзірімен BAR-мәзіріне атау беріледі, ал DEFINE PAD командасымен оның элементтері анықталады (PAD-пункттері).
ON SELECTION PAD және ON PAD командасы Enter / Space клавишасымен таңдауға мәзір реакциясын анықтайды. Мәзірді шақыру ACTIVATE MENU командасымен іске асырылады, DEACTIVATE MENU немесе Escape клавишасын басумен өшіріледі, CLEAR MENU немесе RELEASE MENU командаларымен жойылады.
Мәзірді сипаттау
DEFINE MENU< мәзір атауы >[BAR[ATLINE < өрнек N >]
[IN [WINDOW] < терезе >/ INSCREE] [KEY < клавиша атауы>]
[MARK< өрнек С1> [MESSAGE<өрнек С2>]
[COLOR< түсті жұптар тізімі >/ COLOR SCHEME]

Мәзірдің PAD- пункттерін анықтау
DEFINE PAD< мәзірдің PAD- элементтерінің атауы > OF < BAR- мәзір атауы >
PROMPT< өрнек С1> [AT< Y,X >]
[MESSAGE< өрнек С2 >] [MARK< өрнек С3 >]
[KEY < клавиша аты > [< өрнек С4 >]]
[SKIP [FOR< өрнек <> >]]
[COLOR< түсті жұптар тізімі >/ COLOR SCHEME < өрнек N >]
Команда мәзірдің PAD- элементіне атау береді, белгілі бір BAR- мәзіріне жататындығына көрсетеді, оның айқындалуын (өрнек С1) және экрандағы орнын (Y,X) анықтайды. Егер АТ параметрі алынбаса, онда мәзірдің PAD- элементтерінің салмағы экранның нольдік қатарында солдан оңға қарай орналасады.
ON PAD командасы < мәзірдің PAD- пунктіне > көлденеңінен орналасқан басты < BAR- мәзірінен > < POPUR- мәзір > / < BAR- мәзір1 > деңгейлі қосымша мәзірді тағайындайды.
ON PAD < PAD- пункт > OF < BAR- мәзір >
[ACTIVATE POPUR< POPUR- мәзір > / ACTIVATE MENU < BAR- мәзір1 >]
Сонымен бірге, егер сіз көлденеңінен орналасқан BAR- мәзірінен пунктті таңдасаңыз, сәйкесінше көмекші POPUR/ BAR мәзірі де автоматты түрде айқындалады.
Бұндай мәзір DEFINE POPUR / MTNU командасымен ON PAD командасында қолданғанға дейін анықталу керек.

Екідеңгейлі PULLDOWN- мәзір
DEFINE MENU және DEFINE PAD командаларымен басты көлденең мәзірлер сипатталады. Командой ON SELECTIN PAD командасымен әдетте процедураларды шақыратын мәзір пункттеріне реакциясы сипатталады, яғни процедуралар деп отырғанымыз, бірінші (көлденеңінен) деңгейде бітіп қалатын мәзір шығыстары. Солай бола тұра олардың таңдалуы үшін Enter клавишасын басу қажет. ACTIVATE POPUR опциясы бар ON PAD командаларымен көлденең мәзірдің тігінен орналасқан POPUR- мәзірімен байланысы, яғни мәзірдің екінші деңгейіне шығысы орнатылады.
DEFINE BAR командасымен бірге DEFINE POPUR FIELD / FILES / STRUKTURE немесе DEFINE POPUR командаларымен POPUR-мәзірінің өзі сипатталады, ал олардың реакциялары - ON SELECTION POPUR командасымен.
Мәзірдің барлық конструкцисының активтендірілуі ACTIVATE MENU командасымен жүзеге асырылады, деактивтендірілуі - DEACTIVATE MENU. Қолдданушының таңдауын талдау BAR ( ), POPUR ( ), PROMPT ( ), MENU ( ), PAD ( ) функциясының көмегімен орындалуы мүмкін.

№ 6 Дәріс
Тақырыбы: Мәліметтер базасына кіріспе
Сұрақтар:
* Мәліметтер базасын қолдау функциялары;
* Мәліметтерді ұсыну әдістері;
* Басқару әдістері;
* Функционалдық клавишаларды қолдану.
Мәліметтер базасын жүргізу деп мәліметтерге қол жеткізу әдістерінің және оларды басқару әдістерінің болуын түсіну керек. Солай бола тұра жұмысшы интерфейс максималды <<ыңғайлы>> болу керек.
Мәліметтерді жүргізу әдістері келесі бөлімдерден тұрады:
* Мәліметтер базасын қолдау функциялары.
* Мәліметтерді ұсыну әдістері.
* Басқару мүшелері және олардың редактірлеу терезелерімен үйлесуі.

Мәліметтер базасын қолдау функциялары
* Бір жазбаға алдыға/артқа қарай орын ауыстыру (SKIP/ SKIP-1)
* Базаның басына/соңына ауысу (GOTOR / BOTTOM)
* Жаңа жазбамен базаны толықтыру (APPEND BLANK)
* Жою және белгіні алып тастау үшін арналған жазбаларды белгілеу (DELETE/ RECALL)
* Кілт бойынша іздеу (SEEK, LOCATE)
* Мәліметтерді қаптау (PACK)
* Жұмыстың алдыңғы сеансының авариялық түрде аяқталуы жағдайында базаны қайта индекстеу (REINDEX).
* Мәліметтер базасының түгелін басқа директорияға немесе басқа атаумен сақтандырып қайталама көшіру (COPY)
* Базаны мәліметтерден толық тазалау (ZAP)
* Редактірлеу терезесінен шығу
* Мәліметтердің шығуы/басылуы.

Мәліметтерді ұсыну әдістері
Базадағы мәліметтерді қолданылатын командалраға байланысты әртүрлі түрде ұсынуға болады.
* Командалар BROWSE немесе CHANGE BROWSE/ CHANGE < тақырыпшалар, шаблондар, функцияны шақырулар > командалары бұл жағдайда автоматты түрде келесі функциялармен қолданылатын болады: жазбалардың жойылуы (Ctrl- T) және толықтырылуы (Ctrl- N), жазбалар арасында ауысуы, экрандарды қарап шығу, шығу. Функция есебінің қойылу ретіндегі қалған айнымалыллар программистпен қолданылатын болуы керек.
* Команда CHANGE / READ< форматты файл >
SET FORMAT TO < форматты файл > CHANGE немесе READ SET FORMAT TO
Мәліметтерді ұсынудың бұл формасы CHANGE- тезесінің стандартты беткі түрінен шегінуге мүмкіндік береді, стандарты беткі түрінде аймақтар тік түрде ғана орналасуы мүмкін және терезеде қандай да бір көмекші хабарламаны белгілеу мүмкіндіктері өте аз. Енді аймақтарды ерікті түрде орнатуға, рамкалар мен түстерді қолдануға, терезеде жұмыс істеу үшін бойынша қолданушыға нұсқаулар мен ескертулер беруге болады. Дегенмен бұнда мәліметтерді жою мен толықтыру мүмкіндігі азаяды.
* @ ...SAY... GET командаларымен READ командасы
@... SAY...GET...
@ ...SAY...GET...
READ
Мәліметтерді ұсынудың бұл формасы ең иілмелі болып келеді және база аймақтарына тікелей қол жеткізуге мүмкіндік береді. Енді өзін-өзі редактірлеуден басқа мәліметтер базасының аймақтарын талдауға, формасын өзгертуге, айнымалыларда немесе басқа базаларда сақтауға т.б. жасауға болады. Бірақ та редактірлеуден басқа ешқандай функцияларды бұндау READ командасы қолданбайтын болады.

Басқару әдістері
Мәліметтер базасын басқару FOXPRO-да мына мәзірлер көмегімен жүргізеді, олар үшеу:
* жарықтық
* клавиштік
* батрымалық.
Клавиштік мәзір
Бұл жай ғана қатар, бұнда мүмкін болатын әркеттер тізімі және оларды шақыратын клавишалар бар.
Клавиатурамен және қателерден болатын үзілістермен байланыс командасы
ON EROR [< команда >]- кез-келеген қателік пайда болғанда < команданы > орындауға ауысу.
ON READ EROR [< команда >]- сол сияқты әрекет етеді, бірақ енгізу қателгі кезінде.
ON ESCAPE [< команда >]- Espape клавишасын басқанда < командасын > орындауға ауысу.
ON KEY [< команда >]- сол сияқты әрекет етеді, бірақ кез-келген клавишаны басқанда.
ON KEY = < өрнек N >[< команда >]- сол сияқты әрекет етеді, бірақ < өрнек N > өрнегіне сәйкес келдетін коды бар клавишаны басқанда.
ON KEY [ LABEL< клавиша атауы >] [< команда >]- < атауын > көрсететін клавишаны басқанда сол сияқты әрекет етеді.
Әрбір ON- командасы < команда> параметрінің жаңа мәні бар басқа ON командасы пайда болғанаға дейін күшке ие болады. ON- командсаның толық түрдегі болдырмауы сондай типті, бірақ параметрлері жоқ командамен жүргізіледі. < команда > кез-келген типті болса да, әдетте бұл команда процедураны/программаны шақырғанға дейін, оның аяқталуынан кейін командаға қайта қайту жүргізіледі, бұл одан шақыру басталатыннан кейін жүретін команда. Ескерту - RETRY командасымен яқталатын процедуралар бұл жағдайда үзіліс пайда болған командаға қайта қайтады.
PUSH KEY командасы компьютер жадысының торында ON KEY LABEL командаларымен жасалған ағымдағы клавиштік тағайындалуларды сақтайды, және сақтай отырып GLEAR опциясы көрсетілгенболса, олардың іс-әрекетін болдырмайды.

Функцияналдық клавишаларды қолдану
SET FUNCTION < өрнек N >/ < клавиша атауы > TO [< өрнек С >]
Команда < өрнек N > номерімен немесе < клавиша атауымен > көрсетілген функционалдық клавиша үшін символдық типті белгілі-бір өрнек бекітеді. Оған ";" белгісін қосуна Enter клавишасын басу сәйкес болады. Ctrl және Shift командаларымен бірге функционалдық клавишалардың комбинациясын қолдану рұқсат етіледі.
Мысалы:
SET FUNCTION Ctrl + F4 TO 'do kadr ';
KADR. PRC программасының орындалуына Ctrl- F4 клавишаларын басқанда әсер етеді. Мұнда " ;" белгісі арқылы аталған FOXPRO командаларының бірнешеуі бірақ берілуі мүмкін. Командалар (макрокомандалар) тізбектілігінің бұндай тіркелуі пайдалы болуы мүмкін, бірақ тек жүйелік интерфейсте командалық терезе арқылы жұмыс істегенде ғана. TO сөзінен кейін өрнек символдық типті болу керек болса да, егер ол сандық түрде болса, онда @...GET командасы қолданылады.
Мысалы:
SET FUNCTION F7 TO '8145.86'
@ 5.6 GET R DEFAU1TO
READ
FOXPRO-да F- клавишаларымен белгілі-бір командалар бектітілген (HELP, Set, List және т.б.). Оларды басу үшін CLEAR MACROS командасы қолданылады.

Батырмалық мәзір
Батырмалық мәзір NOWAIT опциясымен бірге BROWSE командасымен бірігуі мүмкін, BROWSE-терезесінің мазмұнын жаңарту SHOW WINDOW REFRESH командасымен жүзеге асырылады. Батырмалық басқару READ командасын енгізумен жеңіл үйлестіріледі.

№ 7 Дәріс
Тақырыбы: Командалық файлдарды құру.
Сұрақтар:
* Программаны редактірлеу;
* Енгізу-шығару командалары;
* Командалардың параметрлері;
* Шаблон символдары;
* FUNCTION форматтық коды;
* Ауыспалы массивтер;
* Басқару командалары;
* Циклдер ұйымы.

Программалар енгізілген FOXPRO мәтіндік редакторымен бірге құрылады, ол мына командамен шақырылады:
MODIFY COMMAND / FILE< мәтіндік файл атауы / маска > [NOEDIT] [NOWAIT] [WINDOW< терезе >]
Егер MODIFY COMMAND нұсқасы қолданылса, қайтадан құрылатын файл командалық (программалық) файл деп саналады және оған берілген болмаса, PRG кеңейтілуі қосылады. Командалық файлды қайталап шақыру осы командамен жүргізіледі. Егер бірден бірнеше файлдарды қарап шығу қажет болса, онда < масканы > тапсыруға болады.
Мысалы:: MODIFY COMM L*
NOEDIT опциясы қолданушының мәліметтерге рұқсатсыз қол жеткізуін тоқтатып тастау үшін қолданылады.
NOWAIT опциясы ағымдағы экранның басқа нысандарын активтендіру кедергілерін алып тастау үшін қолданылады.
WINDOW опциясы қажетті тақырыбы және берілген орналасуы бар терезені қолданылады.
MODIFY COMMAND командасы DODIFY FILE командасынан терезенің оң жағындағы мәтінді <<сындырмайтынымен>> ерекшеленеді.
Редакторда құрылған программа (Ctrl + W) клавишаларын басқанда көрсетілген командалық файлда сақталады және орындадалуға DO < командалық файл атауы > командасымен шақырылады.

Программаны редактірлеу
Редакторда мәтіннің толық фрагменттерін жоюға/орын ауыстыруға болады. Онымен манипуляциялау үшін мәтінді белгілеп алу Shift клавишасы мен курсорды басқару клавишаларыың бірін басу арқылы жүзеге асырылады:
Chift- < оңға / солға >- оңнан/солға символы
Chift- < жоғары/төмен >- жол
Shift- Ctrl-< оңға / солға >- соңына дейін/сөз басына
Shift- Ctrl- End / Home- соңына дейін / мәтіннің басына
Ctrl- A - барлық мәтін.
Белгіленіп алынған мәтінді Ctrl - X - жойылуы бар буферге алуға болады, жоюсыз - Ctrl- C. Буферге алынған мәтін Ctrl- V арқылы өзгертілуі мүмкін.
Комментарилер Программа мәтінінде жеңіл жұмыс істеу үшін комментарийлер керек. Комментарилердің жеке қатары (*) жақшадан басталады. Комментарилер команда жазылған қатарға да енгізілуі мүмкін, солай бола тұра коментарийдің алдында & екі символы қойылады. Комментарилер мәліметтердің өңделінуіне әсер етпейді. Егер программадан мәнді фрагментті алып тастау қажет болса, оны мына оператормен шектеуге болады:
TF. F. ......... ENDIF.

Енгізу-шығару командалары
@ ... SAY ...GET командасы бұндай типті командалрадың арасында ең әмбебапты болып келеді. Ол мәліметтердің экран / принтерге форматталған түрде енгізу - шығару үшін қолданылады.
@ < Y,X >
[SAY < өрнек1 >]
[PICTURE < өрнек С1 >] [FUNCTION < Ф кодтар >]
[COLOR SCHEME < өрнек N1 > / COLOR< түсті жұптар тізімі >]
[GET < пер >]
[PICTURE<өрнек С2 >] [FUNCTION < Ф кодтар 2 >]
[DEFAULT < өрнек 2 >] [ENABLE / DISABLE]
[MESSAGE < өрнек С3 >] [[OPEN] WINDOW < окно >]
[PANGE [< өрнек 3 >], [< өрнек 4 >]]
[SIZE< өрнек N2 >, < өрнек N3 >]
[VALID< өрнек L1 > / < өрнек N4 > [EROR< өрнек С4 >]]
[WHEN < өрнек L2 >]
[COLOR SCHEME< өрнек N 5 >/ COLOR< түсті жұптар тізімі >]]
Y және X - сандар немесе айнымалылар жұбы, олар қатар және бағананың номерін анықтайды (экран үшін сәйкес 0- 24 и 0- 79, принтер үшін қағаз өлшемімен анықталады.)

Команда параметрлері:
@Y,X SAY< өрн1> - мәліметтердің кез-келген типті < өрнек > позициясымен беріледі (мәліметтер базасының аймақтары, айнымалылар, массивтердің элементтері). Бірнеше элементтерден тұратын, " + " тізбектестіру таңбасымен байланысқан күрделі < өрнекті > белгілеуге рұқсат етіледі. Бұндай элементтердің барлығы символдық типті немесе оған STR( ) функциясымен келтірілуі керек.
@ Y,X GET< айнымалы /аймақ> - айнымалы немесе жазбалар аймағы, оларды түзету мүмкіндігімен бірге берілген позициямен шығарылады. Айнымалы оған дейін құрылған болу керек.
DEFAULT< өрнек 2 > - опция айнымалымен жұмыс кезінде ғана жұмыс істейді және мәліметтер базасының аймақтарына әсер етпейді. Ол GET- айнымалыға орнатылатын және түзетілуге ұсынылатын өрнекті береді. Опция уақытша айнымалыларды құра алады және оларға бастапқы мәндерді бере алады. Егер айнымалы бұған дейін болған болса және белгілі-бір мәнге ие болса, онда дәл осы мән түзетілуге ұсынылатын болады. Қалауыңыз бойынша DEFAULT опциясында бастапқы мәнді кепілдік түрде беру үшін, RELEASE командасымен алдын-ала айнымалыларды жою қажет.
ENABLE/ DISABLE - GET-аймаққа қол жеткізу рұқсат етіледі/тыйым салынады.
MESSAGE< өрнек С3 >- берілген аймақ үшін түсіндерме жазба < өрнек С3 > береді, экран/терезенің соңғы қатарында шығарылады.
RANGE < өрн3 >,< өрн4 >- мәліметтердің кез-келген типті енгізілетін шамалардың кірістік диапазондық бақылауын ұйымдастырады.
SIZE< өрнек N2 >, < өрнек N3 >- түзітілетін аймаққа апарылатын облысты анықтайды. Түзетілетін аймақ / айнымалыға апарылатын бір қатардың ұзындығы аймақ/айнымалы ұзындығына тең.
VALID< өрнек L1 > /< өрнек N4 >[ERROR< өрнек С4 >] - айнымалының логикалық тексеруін алдын-ала қарастырады.
WHEL< өрнек L2 > - түзетілетін аймаққа кіру < өрнек L2 > шартының ақиқаттығы жағдайында ғана рұқсат етіледі. Егер шарт "F" мәніне ие болса, аймақ өткізіледі.
[OPEN] WINDOW < терезе> - опция мәзір-аймақтармен бірге қолданылады.
COLOR SCHEME< өрнек N > / COLOR < түсті жұптар тізімі > - енгізу-шығару облысында бояуды анықтайды.
PICTURE < өрнек С1 >- шаблон символдары өзінің орнына мәліметтердің тек белгілі-бір символдарын (GET) енгізуге рұқсате етеді және тек кейде - шығару үшін ғана (SAY).

Символдық шаблондар:
А - тек әріптердің енгізілуі рұқсат етіледі;
L - тек T/ F логикалық мәліметтердің енгізілуі рұқсат етіледі;
N - тек әріптер мен сандардың енгізілуі рұқсат етіледі;
X - кез-келген символдардың енгізілуі рұқсат етіледі;
Y - Y / N типті логикалық мәліметтердің енгізілуі рұқсат етіледі;
9 - тек сандар мен " +" ," - " таңбаларының енгізілуі рұқсат етіледі;
# - сандар, пробелдар мен " + ", " - " таңбаларының енгізілуі рұқсат етіледі;
! - (GET, SAY) жазбаларына қатарлық әріптерді түрлендіреді;
* - жұлдызшалар сандар алдында шығарылады, (SAY) подделкасынан қорғану үшін қолданылады;
. - (GET, SAY) қатынастық санда ондық нүктенің позициясын береді.
Ұқсас есептер командаға енгізу/шығару форматты функцияларын қосуды шешеді (FUNCTION< ф кодтар > ).

FUNCTION форматтық коды:
A - тек әріптерді енгізу, пробел курсордың орын ауыстыруымен іске асырылады (GET)
B - шығарылатын сан аймақтың сол жақ шегіне теңестіріледі (SAY)
I - мәтін аймақтың ішіне орталықтанады (SAY)
J - мәтін аймақтың оң жақ шегіне теңестіріледі (SAY)
E - шығарылатын сандар пробелдармен емес алдыңғы қатарлы аймақтармен (SAY, GET) айқындалады.
T - шығару кезінде алдыңғы қатарлы және соңғы пробелдарды жояды.
| - алфавит әріптері жазбаға түрленеді.
^ - экспотенциалдық формада санды шығару.
(- - жақшаға теріс сандарды.
2. Шығару командасы ? / ??
Бұл команда ең қарапайым болып келеді, бірақ көп жағдайларда - шығарудың ең ыңғайлы командасы.
? / ??[ < өрн1 > [PICTURE< өрнек С1 >] [FUNCTION < өрнек С2>]
[AT< өрнек N >[< выр2 > ...]].
? - жаңа жолдан шығару
?? - ағымдағы қатарға шығару

3.TEXT шығару командасы
TEXT < хабарлар > ENDTEXT
Мәтіннің мәнді көлемдерін шығару үшін ыңғайлы, ол экран/принтерге жіберіледі (SET PRINTER ON командасымен) < хабардың > ешқандай өзгерістерісіз, олар бірнеше қатардан тұруы мүмкін (Мысалы: кестелердің күрделі атаулары).

II Айнымалылар массивтері
FOXPRO-да біршамалы және екшамалы массивтер қолданылады. Массивтер арнайы командамен сипатталуы керек:
DECLARE / DIMENSION <айнымалы>
(< өрнек N1 > [,< өрнек N2 >]]
Мысалы: DIMENSION a (3,8), b (4)
Әрбір массив өзінің атауы үшін айнымалыны қолданады және ол 3600 элементке дейін жетуі мүмкін. 3600 массивті қолдануға рұқсат етіледі.

Мәліметтер базасымен мәліметтер алмасу
Команда:
SCATTER [FIELDS< аймақ>] [MEMO]
TO < массив > [BLANK]/ [MEMUAR] [BLANK]
Аймақтардың мәндерін мәліметтер базасының активті файлының ағымдағы жазбасынан біршамалы массивінің тізбекті элементтеріне тізбектеп ауыстырады (егер MEMUAR опциясы белгіленген болса). Бұндай барлық айнымалылар мәліметтер базасының аймақтары сияқты дәл сондай типтер мен өлшемдерді алады.
Егер массив алдында сипатталмаған болса немесе оның ұзындығы жеткілікті болмаса, ол командамен құрылатын болады. Егер айнымалылар алдында құрылмаған болмаса, олар сәйкес аймақтар сияқты дәл сол атауларымен құрылатын болады.
Егер аймақтар мен айнымалылардың атаулары бірдей болса, онда айнымалыларғы " М " префиксімен қаралады (обращается).
Егер BLANK сөзі қолданылса, онда көптеген толтырылған айнымалылар немесе массив элементтері құрылады, олар мәліметтер базасының аймақтары сияқты дәл сол типтер және өлшемдерге ие болады.
Егер FIELDS режимі белгіленбеген болса, онда барлық жазба аймақтары ауыстырылады.
MEMO опциясы МЕМО аймақтары да көшірілетінін көрсетеді.
Команда:
GATHER FROM< массив > / MEMUAR[FIELDS< аймақтар тізімі >] [MEMO]
Мәліметтер базасының активті файлының ағымдағы жазбасындағы < аймақтарға> < массив > элементтерін немесе бір атаулы айнымалыларды (MEMUAR опциясы) көшіріп жазады, оған МЕМО-аймақтар да жатады (МЕМО опциясы белгіленген болса). Сәйкес аймақтар мен массив элементтернің типтері дәл келу керек. Егер FIELDS сөзі болмаса, элементтер тізбекті аймақтарға біріншіден бастап ауыстырылады. Егер массив элементтері мен аймақтардың саны дәл келмесе, артықтары есепке алынбайды.
Мәліметтер базасының жазбалар аймақтарын күрделі түрде өңдеу керек болса, қарастырылған командалар жұбы өте ыңғайлы. Бұл жағдайда оларды айнымалыларға ауыстырған жөн, ал сосын өңдеуден кейін базаға қайтару керек.
Команда:
COPY TO ARRAY < массив > [FIELDS < аймақтар >]
[< граница >] [FOR < өрнек L1 >] [WHILE < өрнек L2 >]
Ағымдағы мәліметтер базасының жазбасынан аймақтарды тізбектеп < массивтің > тізбекті элеметтеріне жібереді.
CORY TO командасы SCATTER командасынан айырмашылығы - ол массивті құрмайды, яғни ол бұл уақытқа дейін құрылған болуы керек. Солай бола тұра бұндай массив екішамалы ретінде сипатталуы керек, ол бір аймақты ғана оқыса да ( считывается )
CORY TO командасы массивке бірнеше жазбаны жіберуге мүмкіндік береді, ал SCATTER - біреу ғана.
Команда:
APPEND FROM ARRAY < массив > [FOR < өрнек 1 >]
[FIELDS < аймақтар >]
Қызметімен CORY TO ARRAY командасының қызметіне кері келеді және массивтің әрбір жолы базаның жазбасы болатындай < массивтен > жазбаларды мәліметтер базасына қосады.
Жүйеде қарастырылған командалардан басқа массивтерді өңдеу бойынша функциялардың үлкен тобы бар (мәліметтерді іздеу, іріктеу, жою және қосу).

III. Басқару командалары.
Команда:
IF < шарт > < командалар > [ELSE < командалар >] ENDIF
Егер шарт ақиқат болса, IF-тен ELSE-ге дейінгі < командалар > орындалады, ал егер жалған болса, онда ELSE-ден ENDIF-ке дейінгі < командалар >. Егер ELSE міндетті емес фразасы болмаса және шарт жалған болса, онда барлық ішкі командалар есепке ескерілмейді, және де ENDIF-тен кейінгі команда орындалады. IF ....ENDIF типті конструкциялардың және басқа құрылымдық командалардың бір-біріне салынуы рұқсат етіледі.
Команда
DO CASE CASE < шарт > < командалар > CASE < шарт 2 > < командалар > .....[OTHERWISE < командалар >] ENDCASE
Егер ақиқатты < шарт > кездессе, онда келесі CASE фразасына дейінгі, не OTHERWISE-тен, әлде ENDCASE-тен кейінгі төменде келтірілген < командалар > орындалады. Егер де бірде бір CASE - шарттар ақиқат болмаса, онда OTHERWISE тан ENDCASE ге дейінгі фразадан кейін тұратын < командалар > орындалады, егер OTHERWISE болмаса, бірде бір команда орындалмайды.
Егер ақиқатты CASE-шарт табылмаса, қалған шарттар тексерілмейді, және ЕNDCASEтен кейін тұратын команда орындалады.
Разрешается вложение DO CASE және IF қосымшаларына рұқсат беріледі.

IV. Циклдерді ұйымдастыру
Средства организации программных циклов FoxPro программалық циклдерді ұйымдастыру әдістері шарты бар циклдерге (интеграциялық цикл) және параметрі бар циклге (арифметикалық цикл) бөлінеді.
Шарты бар цикл
DO WHILE< шарт > < командалар >
ENDO
DO WHILE және ENDO арасында кездесетін командалар < шарт > ақиқат болғанша орындалады.
В языке FoxPro тілінде < таңба > ұғымы болмайды, яғни программаның басқа жеріне ауысудың шынайы мүмкіндігі жоқ. Осылайша, циклдің шектерінен шығу керек болса, келесі командаларды қолдану қажет:
EXIT, ENDDOден кейінгі командаға басқаруды тапсырады ;
LOOP, циклдің өз командасына басқаруды тапсырады.

Параметрі бар цикл
FOR< айнымалы > = < өрнек N1 >< өрнек N2 >
[STEP < өрнек N3 >] < командалар > ENDFOR
Цикл қажетті болғанға дейін орындала береді, яғни айнымалы < өрнек N1 >-ге тең мәннен < өрнек N2>-ге жеткенше орындалады.
< өрнек N3 > қадамымен (N3 1-ге тең). Егер < өрнек N3 > теріс болса, әрбір циклдегі айнымалы азая береді.

Мәліметтер базасын қайталап көшіру циклі.
SCAN [< шектері >] [FOR< шарт >]
[WHILE < шарт >] < командалар > ENDSCAN
Шектері мен шарттар болмағанда мәліметтер базасының барлығы сканирленеді. SCAN командасы - мәліметтер базасында орын ауыстырудың ыңғайлы әдісі.
Мысалы:
USE kadr [INDEX kadr fam]
SCAN FOR fam = ' П '
< жазбаны өңдеу >
ENDSCAN

№ 8 Дәріс
Тақырыбы: FOXPRO функциялары
Сұрақтар:
* Математикалық функциялары;
* Қатарлы функциялары;
* Күнмен жұмыс істеу функциялары;
* Функции преобразования типов данных;
* Функции проверки файлов и дисков;
* Функции позицирования выдачи данных;
* Финансовые функции.

FOXPRO-да функциялар мәліметтерді талдау немесе түрлендіру үшін қолданылады. Функцияның синтактикалық ерекшелігі - жақшалардың міндетті түрде болуы ( & басқа).
Функциялар келесі топтарға бөлінген:
* Математикалық
* Қатарлық
* Күндермен жұмыс істеу
* Мәліметтер типтерінің түрленуі
* Файлдарды және дискілерді тексерулер
* Мәліметтерді шығаруды позициялау
* Тышқанмен жұмыс істеу
* Клавишалық функциялар
* Техникалық функциялар
* Уақыт функциялары
* Шартты талдау функциясы
* Мәліметтердің типі мен бар болуын талдау
* Қаржылық функциялар
* Подстановкалар функциялары

* Матеметикалық функциялар

ABS (< өрнек N >)- < өрнек N > абсолюттік мәнін есептейді.
Мысалы:
? ABS (- 24,8) && 24,8
BETWEEN (< өрнек >,< өрнек1 >,< өрнек2 >)
* "Ақиқат" мәнін қайтарады (.Т.) егер < өрнек > < өрнек1 >-ге тең не одан үлкен және < өрнек2 >-ге теі не одан аз болса, әлде "Жалған" (.F.). Барлық үш өрнектің типі бірдей болу керек (қатар, сан, күні).
Мысалы:
USE kadr
LIST FOR BETWEEN (YEAR (dtr),1943,1960) fam, dtr
CEILING(< өрнек N >) - < өрнек N >-тен үлкен не оған тең ең жақын бүтін санды қайтарады. Аргумент кез-келген белгіде болуы мүмкін.
Мысалы:
CEILING (-8,4) && - 8.
FLOOR (< өрнек N >) - ең жақын бүтін кішісі не N-ге тең.
FLOOR (-8,4) && - 9
INT (< өрнек N >) - толық бөлігі < өрнек N >
? INT (- 18,7) && - 18
MAX / MIN (< өрнек >,< өрн1 >, [,< өрн2 > .....] - аргументтер тізімінен max немесе min мәндерін сәйкесінше қайтарады.
MOD (< өрнек N1 >, < өрнек N2 >) - < өрнек N1 >-ді < өрнек N2 >-ге бөлуден шығатын бүтінсанды қалдық
Мысалы:
? MOD (3,2) && 1.
ROUND (< өрнек N1 >, < өрнек N2 >) - < өрнек N1 >-ді < өрнек N2 >-де берілген, үтірден кейінгі белгілер мөлшеріне жуықтау.
Мысалы:
ROUND (- 342,26,1) && - 342,3
ROUND ([ < өрнек N >]) - 0-1 диапазонында псевдокездейсоқ санды қайтарады
SIGN (< өрнек N >) - мәнді қайтарады: 1, егер сан оң болса, - 1, егер сан теріс болса, 0, егер ноль болса.

*** формула 5 бет FOXPRO 7 тақырыбы

Exp (< өрнек N >)--> ℮
LOG (< өрнек N >) - натуралды логарифм < өрнек N >
LOG 10 - ондық логарифм < өрнек N >
SORT (< өрнек N >) - квадраттық түбір (< өрнек N >)
SIN (< өрнек N >) - синус (< өрнек N >)
Cos (< өрнек N >) - косинус (< өрнек N >)
Tan (< өрнек N >) - тангенс (< өрнек N >), аргумент радианмен беріледі.
ASIN (< өрнек N >) - арксинус (< өрнек N >), радиандарда
Atan (< өрнек N >) - арктангенс (< өрнек N >), радиандарда (-PI/2 / PI/2 аралығында)
ATN2 (< өрнек N 1>, < өрнек N2>) - арктангенс қатынасы
<өрнек N1 > / < өрнек N2>
<өрнек N1 >, < өрнек N2 > - бұл X, Y
DTOR (< өрнек N >) - бұрышты түрлендіреді, градус немесе радианмен берілген. Мысалы:
? DTOR (90) && 1,57
RTOD (< өрнек N >) - радиустың мәні бойынша бұрышты қайтарады. Мысалы:
? RTOD (1,57) &&90

* Қатарлы функциялар

< өрнек С1 > $ < өрнек С2 > - Т. қайтарады, егер < өрнек С1 > < өрнек С2 > құрамында болса және F. кері жағдайда.
AT/ ATC(< өрнек С1 >, < өрнек С2 > [< өрнек N >]) - < өрнек С1 > қатар астындағы қатардан басталатын позиция номерінің < өрнек С2 > қатарын солдан оңға қарай іздеу Параметр < өрнек N > параметрі қандай < өрнек С1 > экземплярі < өрнек С2 >-да ізделетінін көрсетеді. < өрнек N > =1.
RAT (< өрнек C1 >, < өрнек C2 >[, < өрнек N >]) - оңнан солға іздеу.
INLIST (< өрнек >, < выр1 > [< выр2 >,.....]) - .Т. қайтарады, егер < өрнек > < өрнек 1 >, < выр2 > ...... тізімінде болса. Барлық өрнектер бір типте өрнектелу керек (қатарлар, сандар, күндер).
ISDIGIT (< өрнек C >) - Т. қайтарады, егер < өрнек С > бірінші символы сан болса.
LEN (< өрнек С >) - < өрнек С >-да символдар мөлшері.
LIKE (< өрнек С1 >,<өрнек С2 >) - логикалық .T. немесе .F.-ті қайтарады, ол < өрнек С1 >-тің < өрнек С2 > құрамында болатынын немесе болмайтынын көрсетеді. < өрнек С1 > үшін *немесе ? белгілерін қолдану рұқсат етіледі.

* Даталармен жұмыс істеу функциялары.

CMONTH (< өрнек D >) - ай атауын ағылшын тілінде көрсетеді.
? CMONTH (05.10.91) && October
DOW(< өрнек D >) - < өрнек D > бойынша жұманың күн санын анықтайды
1 - жексенбі, 7 - сенбі.
? DOW (05.10.91) && 7.

* Мәліметтер типін түрлендіру функциясы

* Функции преобразования типов данных

ASC (< өрнек С >) - < өрнек С > -тен бірініші символдың ASCII- кодын шығарады. Мысалы:
? ASC ('B') && 66
CHR (< өрнек N >) - <өрнек N >-ді оның ASCII- кодына сәйкес символдыққа түрленідіреді. (мұндағы N 1-ден 255-ке дейінгі бүтін сан )
? CHR (66) && B
STR (< өрнек N >, [< ұзындық>], [< ондық таңбалар >]) - сандық < өрнек N >-ті символдық қатарға түрлендіреді, "-" таңбасын (егер болса) және < ондық таңбалардың > берілген мөлшерімен ондық нүктені қоса алғанда. Егер < ұзындық> берілмесе, онда 10 алынады.
Мысалы:
? STR (384. 248. 8.2) && 384.25
VAL (< өрнек С >) - < өрнек С > санды сим.-қ түрде сандыққа түрлендіреді.
? VAL ('-16.576') && -.580

5.Файлдар мен дисктерді тексеру функциясы

DBF ([< облыс >]) - ағымдағы немесе жұмыс <<облысындағы>> ашылған базаның атын үлкен әріппен толықтай береді.
EOF ([< облыс >]) - (.T.)-ге жетсе не (.F.) емес база файлының соңы.
FILE (< файл атауы >) кез-келген типті файл дискісінде барын тексеру.
SYS (5) - активтінің атауын қайтарады.

* Мәліметтерді беруін позициялау функциясы
Бұл:
COL ( ) - экрандағы/терезедегі бағананың ағымдағы нөмірі
ROW ( ) - экрандағы/терезедегі қатардың ағымдағы нөмірі
PCOL ( ) - принтердегі колонканың ағымдағы нөмірі
PROW ( ) - принтердегі қатардың ағымдағы нөмірі

* Қаржылық функциялар

Бұл категорияның барлық функциялары несие/салым мөлшерімен, пайыздық ставка және төлеммен байланысты болады.
* PAYMENT (< өрнек N1 >, < өрнек N2 >, < өрнек N3 >) - функция алынған < несие > үшін периодты түрде төленетін < төлемдердің > мөлшерін есептейді, несиеге белгілі-бір < процент> тағайындалған.
* Төлем = PAYMENT (<несие>,<процент>,< ж. периодтар >).
? PAYMENT (100000, 01 / 12, 24) && 4614.40 - несие -->100000 10% жылдық 24 айда ай сайын.

*** формула стр.14 тема 7 FOXPRO
PAYMENT =

PAYMENT =
* FV (< өрнек N1 >,< өрнек N2 >,< өрнек N3 >) - функция клиенттің төленетін банк процентіне, периодты салымдардың мөлшеріне және салымдардың санына байланысты банктегі есеп шотындағы өсетін салымды анықтайды.
? FV (1000, 01 / 12, 36) && 4178.82
3 жыл ішінде 10%-ке 1000 сом мөлшерінде ай сайын салымдар жасағанда 41781,82 сом жиналады.

*** формула16 бетFOXPRO 7 тақырып

FV =
3. PV (< өрнек N1 >,< өрнек N2 >,< өрнек N3 >)
? PV (10000 / 12, 1 /12, 36) && 25826.03
Сізге аренда үшін 3 жыл ішінде 10000 сом мөлшерінде әр жыл сайын төлемдер жасауға кепілдік берсін, яғни барлыға 30000 сом. Бұл жылдық 10% есепке алғандағы төлемдер.
Егер төлемдер ай сайын 10000 / 12 жүргізілсе, онда жлпы сомма 30000 сомнан бүгінгі күні 25826,03 сомға айналады.

*** формула 17 бет FOXPRO 7 тақырып

PV =

N1 - несие
N2 - процент
N3 - период
Болашақ төлемдерінің мәндерін қайта есептеу механизмі бүгінгі күні дисконтирлеу (дисконтерование) деп аталады.
Қолданылған әдебиет:
Негізгі
1 Попов А.А. Создание приложений для FoxPro 2.5/2.6 в DOS и WINDOWS. - М.: Издательство <<ДЕСС КОМ>>, 200 г. - 672
2 Омельченко Л. С. Visual FoxPro 6.0
3 Пэддок Р., Петерсен Дж., Тэлмейдж Р., Ренфт Э. Visual FoxPro 6. Разработка корпорационных приложений. Пер. с англ. - М.: ДМК, 1999 - 592 с: ил

3 ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАР
Лабораторилық жұмыс 1
Тақырыбы: FoxPro for Windows ортасының итергралдануы
Жұмыс мақсаты: МБЖБ FoxPro for Windows мүмкіндікңтерімен танысу.

Қысқаша теориялық кіріспе
МБЖБ FoxPro for Windows қолданушының стандартты интерфйесі
Жұмыс үстелі болып терезе мен онда орналасқан элементтер болып табылады (сур. 1.1).

Сурет 1.1 - FoxPro жұмыс ортасы

Жолдық тақырып МБЖБ FoxPro жұмыс үстеліндегі диалогтық терезнің ең жоғарғы болып жолы болып табылады. Мұнда қосарлы программамен берілген момент файл өндірудегі активті тақырыбын оқу. Тақырып жолында үш басқарушы элементтер орналасқан: жүйелік мәзірі, шақыру батырмасы, терезе минизаторы және терезені қалпына келтіру батырмасы
Бас мәзірінің жолы тақырып жолынан кейін орналасқан және опциясы мен мәзір пунктінің команд группалары.
Құрылымдық жол (қалып жолы), экранның төменгі бөлігінде орналасқан, қолданушыға керек ақпаратты береді және ашық базаның өңдеу режимін жүргізеді.

Экранның орта шеңінде қолданушының жұмыс зонасы орналасқан. Берілген зонада әртүрлі диалогтық терезелер ашылады және орналасады. Комбинациясы [Ctrl]+[F6] клавиш көмегімен терезе арасында ауысады диалогтық терезені жабу үшін [Ctrl]+[F4]. қолданады.

Тапсырма
* Х:\дискісінде FOXPRO атынан каталог құру және оған мысалдарды сақтау.
* FoxPro ортасына кіріңіз
* FoxPro йнтерфейсімен танысыңыз
* Бас мәзір жүйесін үйрену - файл пункті, Түзету, База, жазба, Программа, жүктеу, Текст , терезе;
* Мәзір пунктінің таңдау әдістері ( тышқан көмегімен, тышқан комбинациясы);
* Мына терезелердің ережелерімен танысыңыз: жабу, ашу, жинау, орналастыру, сиғызу, өлшемдерін өзгеру, терезе арасында ауысу.
* Терезе командалық пунктерімен танысыңыз

Жұмыс есебі мынадан тұрады:
1. FoxPro мәзір ортасында иерархия сұлбасын салу.

Бақылау сұрақтары
* Келесі элементердің орнын түсіндіру;
* Ақпараттық терезе;
* Жүйелік терезе батырмасы;
* Статус жолы;
* Тізім;
* Текс жолы және тағы басқа.

Лабораториялық жұмыс 2
Тақырыбы: МБЖБ FoxPro құрылымдық базаны құру
Жұмыс мақсаты:
* FoxPro берілу түрін уйрену.
* Құрылымдық базаны құруды уйрену.
* Кестені берілгендермен толтыру.

Тапсырма
* Есептелі график тапсырмасының тақырыпқа сай база берілуінің құрылымдық сұлбасын құру
* МБЖБ FoxPro for Windows ортасымен құрылымдық базаны құру үшін ортасының мүмкіндіктері
* Құрылымдық кестеде индексті, бас мәзір кілтін, ішкі жазбаны анықтау.
* dbf. созылуымен файл түрінде стурктуралық кестені сақтаңыз.
* Есептелі график тапсырмасының тақырыпқа сай кестені толтырыңыз.
* Құрылымның өзгеру мүмкіндігімен танысыңыз
* База құрамының қарастыруын орындаңыз
* Берілгендері манипуляциялық орындау: жазба қосу, өзгерту, өшіру, құру.
* База құрылуы;
* База ашылуы;
* Базаны қарастыру;
* Базаға жаңа жазба енгізу;
* Базаның жазбасын өшіру;
* Базаның жабылуы;

Жұмыс технологиясы

Жаңа кесте берілуі үшін келесі Файлñ СоздатьӘ команданы таңдау керек ашылған диалогтық терезеде Таблица/DBF опция құрылады және сосын Создать батырмасы басылады. FoxPro құрылымды анықтауға болатын терезені ашады (сур 2.1)

Сурет. 2.1 - Құрылымдық кестені жобалаудың диалогтық терезесі

Орта шеңінде өріс тізімі орналасқан. Онда қолданушы өріс аттарын анықтайды, өріс түрін, өріс өлшемін, мүмкін болатын кілттерді анықтайды.
ИМЯ өрісінде - өріс аты енгізіледі, атын енгізген кезде латындық әріптер, барлық символдар және астын сызу символы қолданады.

Структура таблицы өріс тізімінің ретімен келісімді болады. Өрісті ауыстыру үшін тышқан көмегімен манипуляциялап, жоғары және төмен қозғалтуға болады.

Тізімнің оң жақ бөлігінде Өріс облысы орналасқан. Вставить Жоғарыда таңдалған жаңа өріс енгізу үшін керек. Ал таңдап алынған өрісті өшіру үшін керек.

ОК батырманы басылмайғанша құрылымдық кесте жүктелмейді және онда өзгертулер енгізуге болады. Құрылымдық сұлба түгелдей жазылған болса оны созылуымен сақтау керек. Ол үшін диалогтық терезесінде ОК командасын таңдап Х:\, дискісіне сақтау қажет.

Сурет 2.2 - Сақталу диалогтық терезесі

База жабылуы үшін Окноñ Вид командасын таңдау керек FoxPro Вид диалогтық терезесін ашады онда Закрыть командалық батырма бар. Сол жақ жартысында ашық файлдардың тізімі жазылған. Берілген диалогтық терезеде бір уақытта бірнеше терезелермен жұмыс жасауға болады.

Сурет 2.3 - ВИД диалогтық терезесі

Базамен жұмыс жасаған кезде қолданушы құрылым кестесінде аяқталмағандарды түзету керек

Сурет 2.4 - Құру диалогтық терезесі

Структура Облысында сол жақ үстінде кестелік өріс тізімі орнатылған. Олардың үстінде Изменить командалық батырма орнатылған. Структура таблицы диалогтық терезесін шақырады.

Сонан соң құрылымдық кесте ашылып, редактрленгеннен кейін манипуляцияны орындауға болады. Мысалға жаңа жазба енгізу үшін қолданбалы Записьñ Добавить команда ашылады

FoxPro ортасында екі режим орнатылған өшіру - физикалық және логикалық.

Сурет. 2.5 - ВИД диалогтық терезесінің екінші орналасуы

Жұмыс есебі мынадан тұруы керек:

* Х:\ дискісінде *.dbf файлы,
* Проекті материалдар, физикалық модель берілуі мен және FoxPro командасының бөлімдері:
* База құру;
* База ашылуы;
* База қарастыруы;
* Базаға жаңа жазба енгізу;
* Базада жазбаны өшіру;
* Базаны жабу;

Бақылау сұрақтары
* МБЖБ FoxPro берілгендердің түрін анықтау?
* БД структурасын қала құру керек?
* Кіріс берілуінің ұйымдастыруы қалай ? <<Кірістің стандартты формасы>> деген не?
* Берілгендері қарастыру режимі?
* (Delete), логикалы жазба өшіру мен (Pack) физикалық өшіру?
* Жазбаны қалыпқа келтіру?
* Өріс мәндерін ауыстыру?

Лабораториялық жұмыс 3
Тақырыбы: Базаны сорттау мен индекстелуі
Жұмыс мақсаты:
* сорттау мен индекстеу операцияларын жүргізу;
* операцияның орындалу технологиясын анықтау;
* сорттау мен индекстеу шешімін салыстыру.

Қысқаша теориялық мағлұмат
Берілгенді сорттау
Берілгенді базаға енгізу хронологиялық ретте орындалады. Жұмыс жайлығы үшін базада анықталған критерийлер бойынша сортталған болуы мүмкін. Сортталған базаларда керекті файлдарды табу өте қолайлы.

Базаны индекстеу
МБЖБ негізгі элементі болып іздеуі тездету болып табылады. Осы механизм idх мен cdx созылуымен индексті файл енгізуімен орындалады.
Индекстеудің екі түрі ерекшеледі:
* жай индексті файл;
* құрылымды индексті файл.
* жай индексті файл IDX созылуын және бір индексті кілт болады және де компактілі жай индексті файл болады.
* құрылымды индексті файл CDX созылуын және бірнеше индексті кілтермен бір уақытта жұмыс жасауға мүмкіндік жасайды. Басқа кілттер тег(тегами) деп аталады. Әр тегтің өз аты болады.
Құрылымды индексті файл екі түрлі болады:
* құрылымды қосылған файл;
* жай қосылған файл.
Құрылымды индексті файл база файл сиақты файл атынан тұрады. Берілген индексті файл әр уақытта база мен бірге ашылады. Оны өзі жабылмайынша жабуға болмайды.
Жай қосылған файл еркін атты болады

Тапсырма
* Сорттауды бір өрістен жасаңыз. Ол 15 беттен кем болмауы керек. Өріс үшін сорттауды орындаңыз. Сорттау шешімін жаңа базада қараңыз. Символды өрістер үшін сорттауды регистрмен және регистрсіз тексеруімен орындаңыз.
* Сорттауды бір уақытта 2-3 өрісте орындаңыз.
* Сорттауды базада өріс бөлігін шығыс шешімінде орындаңыз.
* <<Команда>> деген терезеде генерацияланған командаларды қараңыз.
* Жай индексті файл құрып, базаны индекстеңіз. База мен индексті файл оларды активті деп, арасында байланысты анықтау керек. Базаның индекстелуін орындалуын қарастырыңыз.
* База корректировкасын шығыс түрде есептеңіз. Жай индекс келісімді жазбаны ұстай алмайтынына көз жеткізіңіз.
* <<Команда>> деген терезеде генерацияланған командаларды қараңыз.
* Алдын ала 2-3 өрістен тұратын индекстік түсінікті ойластырып, құрылған және мультииндексті файл құрыңыз.
* База шығысының корректировкасын орындаңыз. Шешімді анализдеңіз.
* Команды деген терезеде генерацияланған командаларды қараңыз.

Жұмыс технологиясы

Берілгенді сорттау
Базаны сорттау үшін оны алдын ала Вид терезесін ашу керек. Сосын Базаñ Сұрыптау командасын таңдау керек. FoxPro . Сұрыптау диалогтық терезесін ашады. (сур. 3.1).
Тізімнің сол жағында базаның барлық активті өрістер көрсетілген. Берілген тізімнен міндетті түрде таңдау керек. Опции облысында сорттау ретін және Добавить батырмасын басу керек

Сурет 3.1 - Сорттау диалогтық терезесі

Сортталған берілгендер жаңа базаға жазылады. Оның атын Результат командасын Сохранить.... батырмасын басу арқылы сақтай аламыз. Осында міндетті түрде Х:\ дискісін таңдап, файл атын sort.dbf енгізіп Сохранить батырмасын басамыз
Процедура Сұрыптау терезісіндегі ОК батырмасын басқан соң орындалады.
Базаны индекстеу
Индекстеу үшін алдымен База шығысын ашу керек. Базаñ Настройка командасын таңдау керек ол Настройка базы диалогтық терезенің ашылуына әкеледі. Индексы зонасында төрт командалық батырма тұрады: Добавить, Изменить, Беспорядок, Удалить - осылардың көмегімен қолданушы ашық базадағы индексті файлмен жұмыс жасай алады.
Индексті файлды ашу немесе құру үшін Добавить... командалық батырмасын басу керек FoxPro Открыть диалогтық терезесін ашады (сур. 3.2).

Сурет 3.2 - Индексті файл ашылуының диалогтық терезесі

Жаңа индексті файл ашу үшін Создать батырмасын басу керек. Сонда Индекс диалогтық терезесі шығады (сур. 3.3).
Индекс диалогтық терезесінде алдымен Выходной файл облысында файл түрін таңдау керек, мысалға жай индексті файл үшін Одинарный индекс (IDX) опциясын таңдау керек. Сосын міндетті түрде Х:\ дискісінде FOXPRO директивасының және индексті файл атын енгізу керек.

Сурет 3.3 - Индексті файл құруының диалогтық терезесі
Сол жақ үстінде өріс тізімі орналасқан. Берілген тізімнен бір өрісті таңдау керек. Сосын Добавить командасын таңдау керек. Шешімінде өріс аты Ключ индекса облысына кіреді.
Қоспалы және қоспалы құрылымды индексті құру кезінде шығыс файл түрін таңдау керек, ал сосын Ключ... командалық батырма арқылы Конструктор Выражений диалогтық терезеге кіру. INDEX O облысында : өріс суммасы түрінде индексті құрылады (VAL(), DTOC(), STR(), CTOD()). (сур. 3.4).

Сурет 3.4 - База құру диалогтық терезесі

Описание облысында қысқаша индексті файлдардың мағлұмат берілген.
Жұмыс есебі диске Х:\: мынадан тұруы
* Проект бойынша базаны толтыру.
* Базаны сорттау.
* Индексті файлдар ( *.idx, *.cdx ).

Бақылау сұрақтары:
* Жай және құрылымды индекс түсінігіне ұғым беру.
* Сорттау және индекстеу операциясының түрлерін атау.
* <<Индексті активтілеу>> деген нені білдіреді?
* Базаны қайта индекстеу қашан керек болады?
* 2-3 кілттен тұратын ережелерді қарастыру.
* Тег, индексті кілт ұғымын түсіндіру.

Лабораториялық жұымыс 4
База арасында байланыс орнату
Жұмыс мақсаты:
* 2-3 база арасында байланыстың технологиясын ұғыну;
* база мен байланысты қарастыруды орындау.

Теориядан қысқаша түсінік
База арасында байланыс құру
Өріс байланысқан кестелер басты базада бас кілт(родительской) деп аталып, ал бағыныштыны (дочерней) ішкі деп атайды.
Кілттерге (индекстерге) талаптар:
* бас және ішкі кілттер бір ат, түр, өлшем алуы керек;
* бас кестеде бас кілттің жазба үшін әмбебап болуы керек
* бағынышты базада ішкі кілт қайталануыв мүмкін;
* бас кілт өрісі әр жазбада берілгендерден тұруы керек;
* бағынышты кесте ішкі кілт берілуімен индекстелуі керек.
Тапсырма
* байланысты проектердің базасын тексеріңіз (бірлік, екілік кілт ).
* оқу облысында 2-3 байланысқан кестені көрсетіңіз басты кесте кем дегенде бір ортақ өріс болуы керек. (кілт).
* берілген кесте арасында байланыс орнатыңыз.
* VUE созылуымен файл түрінде байланысты сақтаңыз
* база байланысуын экранда көріңіз.
* байланысқан базаға берілгендерді енгізіңіз.
* байланысқан базаларға сорттауды орындаңыз.
* команда терезесінде генерацияланған командаларды қараңыз.
Жұмыс технологиясы
База арасында байланыс құрмай тұрып, алдымен бас базаны тауып алуымыз керек.
База арасында байланысты құру үшін Вид (команда Окноñ Вид)терезесін ашу керек.Жұмыс орнында біріншіден бастап базаны ашу керек, бас базаны индекстеу керек оны активті етіп, бағынышты ішкі кілтпен индекстеу керек оны да активті етіп сайлау керек (сур. 4.1),диалогтық терезесінде Настройка базы осы индекстерді пиктограммамен бейнелйік

Сурет 4.1 - ВИД диалогтық терезесі

Сосын диалогктық терезеде ВИД курсорды бас базаға апарыпОтношения командалық батырманы басу керек. Оң жақта әлі бос тізімде базаның маркерленген байланысының аты тұрады "хвостиком" (сур. 4.2).

Сурет 4.2. - ВИД диалогтық терезесі

Сурет 4.3 - Байланысты жобалау
Бірінші кестеге бағынышты жұмыс үстелінен базаны таңдап алыңыз. FoxPro Диалогтық терезені Конструктор выражений ашады, ол кесте арасында байланыс орнатуға арналған(сур. 4.3). Осы диалогтық терезеде өрісте SET RELATION поля атын құру керек ол екі кестегеде ортақ және бас индекспен анықталған болуы керек. Сосын ОК командасын басу керек.Блайланыс Вид-окне құрылғаннан кейін ол екі базада қосылған сызықпен көрсетіледі база аты осы кестенің бірінші базаға бағынышты екенін көрсетеді. (сур. 4.4).

Сурет 4.4 - 1:1 ВИД терезесінде қосылуы

1:1 байланысын өздігінен құрады1:п құру үшін бас базада курсорды қойып, жұмыс облысында 1-к бәріне деген батырмасын шерту керек. Один-к-многим деген диалогтық терезе шығады (сур. 4.5).
Осы диалогтық FoxPro тезеде ұғымын Родительский алиас (псевдоним) жәнеследующий алиас. алиаса ты қолдану базада қысқаша белгілеумен беліленетін сөздердің құрамы.

Сурет 4.5 - Хаттама 1:n-байланысы
Бағынышты кестеге алиаса көмегімен жүзеге асырылады.байланыс құру үшін командалық батырма таңдалады Добавить все және ОК көмегімен. 1:n-байланысы орнатылды. (сур. 4.6).

Сурет 4.6 - 1:n ВИД қосылу терезесі

База арасындағы байланыс FoxPro жұмысының сеансының аяғына шейін орындалады.программаны жүктегегде байланыс қайта келмейді. Сондықтан байланысты сақтап VUE созылуымен файл ретінде сақтау қажет. Ол үшін ВИД диалогтық терезесін активтілеп , Файлñ Сохранить какӘ командасын таңдау керек.

Сурет 4.7 - Файл ішінде файл арасындағы байланыстры сақта удиалогтық терезесі

Жұмыс есебі мынадан тұруы керек
* проекті материалдарда диаграмма байланысының ұғымы
* Х:\ дискісінде *.vue файлы
* байланыс құрған кездегі генерацияланған командалардың дәптерде жазылуы
Бақылау сұрақтары
* <<бас кілт>> ұғымы
* <<ішкі кілт>> ұғымы
* 1:1 байланысының мәні
* 1: М. байланысының мәні
* кесте байланысының проектілі ережесі. Байланыс құру үшін керекті жағдайларды атау
* байланысты қарастыру ережесі

Лабораториялық жұмыс 5
Мәліметтер базасында ақпаратты іздеу. Фильтр құру
Жұмыс мақсаты:
* FoxPro (Seek, Find, Locate) ортасында базада берілгенді іздеу технологиясы
* Іздеу үшін логикалық түрді құруды үйрену;
* Жай және индексті фильтр көмегімен (set filter) базадаға берілгенді фильтрлеуді үйрену;
* Гненерациялық командалармен танысу.
Қысқаша теориялық кіріспе
Логикалық түсінік
Жай л огикалық түсінік мынадай түрде бдолады:
< Поле> < Оператор сравнения> < Образец> , мұндағы
< Поле> - іздеу жүргізетін өріс аты,
< Оператор сравнения> - логикалық функция (=,<,>,<> и т.д.),
< Образец> - таңдалған өрісның кез келген мәні.
Жай логикалық түсінік ЖӘНЕ мен НЕМЕСЕ логикалық операциясы көмегімен орындалады
Мысалы, Договор (Dogovor.dbf) базасы белілген
Өріс аты
Идентификатор өріс
Өріс түрі
Договор коды
Kod_d
numeric
Фирма ИНН
IIN_firm
numeric
Договор түрі
Tip_dogov
character
Бекітілу уақыты
Data_zak
date
Бекітілу қаласы
City_zak
character
Күшке енгізу уақыты
Data_vst
date
Аяқталу уақыты
Data_hin
date
Договор сабағы
Predmet
character
бағасы
Price
numeric
Есеп түрі
Tip_pric
Character

Договор базасына сұраныс мысалы:
* ИНН 5191000555 қабылданған фирма немесе барлық договорлар
IIN_firm = 5191000555
* 27 договорынан үлкен барлық берілуді табу :
Kod_d > 27
* 30, 37, 45 номерімен берілген договорларды қарастыру
Kod_d = 30 OR Kod_d = 37 OR Kod_d = 45
* 27.10.98 кейін аяқталған <<сату сатып алу>> деген договорларды қарастыру:
Tip_dogov = "Купли и продажи" AND Data_zak > Ctod("27.10.98")
* 03.11.98 кейін аяқталған барлық договорларды тексеру:
Data_hin < Ctod("03.11.98")
* 1998 жылы қазанында бекітілген барлық договорды көрсету:
Data_zak > Ctod("01.10.98") AND Data_zak < Ctod("01.11.98")
* <<сату сатып алу>> жжәне <<Аренда>> барлық договорларын көрсету :
Tip_dogov = "Купли и продажи" OR Tip_dogov = "Аренда"
Ақаратты іздеу
FoxPro ортасында ақпарратты іздеудің бірнеше әдісі бар:
* Стандарты ізденіс;
* Жедел іздену:
* Контексттілі іздену;
* Жазбаны фильтрлеу .
Стандарты ізденіс(Locate) - индексісіз жұмыс істейтін универсалды команда. Берілген критерирі бойынша активті индекс жылдамдығы көбейеді. Стандарты ізденісте күрделі критерий жиыны құрып, барлық өріс түрін қолданады. Командасы келесі синтаксисі бар:
LOCATE FOR <выражение1> [<диапазон>] [WHILE<выражение2>] ,
Мұндағы <выражение1(2)> - логикалық түсінік
Егер шекарада және шарты көрсетілмесе, онда іздеу барлық файлдарға біріншіден бастап, барлығына енгізіледі
Контексттілі іздену өрісның барлдық түріне орындалады. Осы іздеуде тек қана бір мән жазылады оны берілген кестеден табу керек. Осы іздеу ыңғайлы емес, белгілі бер жалғыз мәнді табады
Жедел іздену(Seek) бюасқа әдісмтерден қарағанда жылдам жұмыс жасайды. Ол индекстелген базаларда және индексті өрісда жүргізіледі. Жедел іздену командасы 1- жазбаны қанағаттандыратын, егер басқа жазба болса, командасымен Seek келесі синтаксисті қабылдайды:
SEEK (<значение>)
Жазбаны фильтрлеу - ол шарт қанағаттандырмаған мәндердің барлығын ашып жазады. Фильтр іздеудің ең ғажап команданың бірі болып табылады. Фильтр ашылғаннан кейін қолданушы үшін барлығы дайын болады.
SET FILTER TO <выражение>,
Мұндағы <выражение> - логикалық түсінік
Индексті фильтрлармен жұмыс - жазбаны таңдаудың ең қуатты мүмкіндігі
Тапсырма
1.Берілген база үшін 10 логикалық түсінік құрыңыз
2.командасының Locate. көмегімен іздеуді орындау
3.индекстелген базада стандартты іздеуді орындау
4.командасының Seek көмегімен индекстелген базада стандартты іздеуді орындау
5.әр таңдалған әдістің(Locate, Seek). база байланысының ізденуін орындау
6.командасының Find көмегімен контекстілі іздеуді орындау
7.Фильтр көмегімен стандартты орындау. Шешімін қарау
8.индексті фильтр орнатып, индексті фильтр бір уақытта жұмыс жасағанын тексеріңіз
9.генерацияланғын командалар тізімін қарап, дәртерге жазу керек
Жұмыс технологиясы
Стандартті ізденіс
Іздеуді жүргізу алдында ең алдымен базаны ашып, оны қарауға алу керек (сур. 5.1).

Сурет 5.1 - Қарастыру режиміндегі ізеу жазбасы
Командасын тандау Записьñ Найти... үш нүкте директивасы мен FoxPro диалогтық Терезе ашадыНайти (сур. 5.2).

Сурет 5.2 - Берілгенді іздеу диалогтық терезесі

Командалық батырманы Диапазон... басқанда диалогтық терезе шығады (сур. 5.3).

Сурет 5.3 - Іздеу облысының анықталуы

Келесі команда көмегімен ForӘ диалогтық терезе Найти таңдау жүргізіледі. Осы батырманы басқанда диалогтық терезе шығады Конструктор выражения (сур. 5.4).

Сурет 5.4 - Критерийді іздеу анықтамасы
В этом окне можно определить условие, которое используется FoxPro для отбора записей данных при поиске.
Диалогктың ортасында кіріс өріссы Найти запись FOR: енгізілген онда логикалық түсінік енгізіледі.
Жедел іздеу
Іздеуді жүргізбес бұрын қолданушы ең алдымен базаны ашу керек (см. Лабораторную работу 3).индекс активтелгеннен кейін (сур. 5.5), кесте түріде юазаны шығаруға болады

Сурет 5.5 - Базаны құрудың диалогтық тререзесі

Берілген критерия таңдау үшін командасын Записьñ Искать. Шақыру керек
FoxPro тағы диалогтық терезе ашады Конструктор Выражений,бұл жолы кішкене өзгешелігімен (сур. 5.6).
Мәні үшін SEEK (индекс=kodfirm).
Мысалы 103, ОК командалық батырмасын басу керек

Сурет 5.6 - Жылдам іздену үшін редактор түсінігі
Контекстілі іздеу
Іздеуді жүргізбес бұрын қолданушы ең алдымен базаны ашу керек Төменгі диалогтық терезеде Найти үш контрольді индикатор орналасады:
Регистр учетінсіз - FoxPro процессте жазылудың қатесін көрсетпейді а жәнеб бірдей болады
барлық текст.
бүкіл сөз

Сурет 5.7 - Контекстілі іздеудің тапсырмасы

Берілгенді фильтрлеу
Іздеуді жүргізбес бұрын қолданушы ең алдымен базаны ашу керек және Базаñ Настройка командасын шақыру керек FoxPro Настройка базы диалогтық терезені активтілейді(сур. 5.5). Осы Фильтр.... батырманы басқанда Конструктор Выражений мұнда кіріс өріссы Выражение SET FILTER қолданушы логикалық түсінікті енгізеді

Сурет 5.8 - Фильтрді анықтау

Фильтрді файлында сақтауға болады VUE.
Жұмыс есебі мынадан тұруы керек:
* балық пункт бойынша командалардың жазылуы
Бақылау сұрақтары
* Locate. іздеу әдісінің жетістігімен кемшілігі
* Seek.. іздеу әдісінің жетістігімен кемшілігі
* Find іздеу әдісінің жетістігімен кемшілігі
* филтр құрудың іздеу әдісінің жетістігімен кемшілігі

Лабораториялық жұмыс 6
Сұраныстың өңделуі
Жұмыс мақсаты:
* Сұраныс түсінігін құруды үйрену;
* FoxPro Ортасында сұранысты генерациялау ;
* Базада әр түрлі жағдайда сұраныстың өңделу жұмысы
Қысқаша теориялық кіріспе
База басқару жүйесінде анализ кей уақытта запросов (Query). атты көмегімен жүргізіледі. Сұраныс шегінде қолданушы өңделу критерийін формалап, ақпаратты таңдайды.
FoxPro қолданушы екі проектілі сұраныс қолайлы:
* Әдісімен қолдану RQBE (RQBE = Relational Query by Example = Запрос по образцу),
* сұранысты келесі түрде жазуға болады SELECT-тіл директивасыSQL (SQL = Sructured Query Language = Структурированный язык запросов

тіл SQL Қосарлы программа үшін қолданады
- CREATE CURSOR;
- CREATE TABLE;
- INSERT;
- SELECT.
Директива SELECT, орталық және көп кезесетін директиваның бірі
- FROM;
- WHERE;
- GROUP BY;
- HAVING;
- ORDER BY.
Параметр FROM әр жағдайға беріледі.ол барлық кестелердің атын анықтайды
Параметр WHERE қатысқан кестемен байланысып, таңдалған сұрақтарға жауап береді және да логикалық ALL, ANY, BETWEEN, EXISTS, LIKE операторыболады
Мысал:
SELECT *;
FROM, clients, order;
WHERE clients-city IN ("Псков", "Новгород");AND order. quantity>100
Мысал:
SELECT order.clientnmn, SUM (order.quantity);
FROM order;
GROUP BY order. Clientnum
Тапсырма
1. бір базаға жай сұраныстың құрылуы
* өздігінен базаны және критерий таңдауын 2 түсінігін қағазда құру
* FoxPro ортасында генерацияны орындаңыз
* файл түрінде сұранысты сақтаңыз
* шешімдерді анализдеңіз
* ақпаратты енгізу формасы
* шешімді алу
* SQL текст
* БД құрамын өзгертіңіз
* БД жаңа әдісіне сұраныс құру. Қорытынды жасаңыз
2.екі немесе көп жай сұранымды құру
* Алдын ала проект материялдарын дайындаңыз
* Сұрасын формалануы ;
* Таңдау критерий;
* База атаулары ;
* Өріс атаулары.
* ортасында генерациялық сұанысты орындаңыз
* сұранысты орындаңыз
* SQL.тексті ұғыныңыз
3. күрлелі сұраныстардың жазылуы
* Құрастыру ұсынғандай күрделі сұраныстың проектілі шешімін дайндаңыз:
* БД өңделуінің есептеу үшін функция
* Берілгенді сорттау
* Берілгенді топтастыру
* Топты шешімнің алынуы
* диалогтық терезесін қолданып, сұранысты орындау
* Сұранысты орындаңыз
* SQL.тексті ұғыныңыз
* Сұранысты сақтаңыз
Жұмыс технологясы
Жай сұраныстың құрылуы
Алдымен қандай база қатысатынын таңдап алу керек. Мысалы, міндетті түрде барлық клиенттерді таңдау керек болып қалады, Берілген сұраныс Сұранысты құру үшін осы базаны ашу керек Сосын Файлñ Создать командасын таңдап опциясын Запрос және командасын Создать шерту қажет . FoxPro диалогтық терезе ашады (сур 6.1).

Сурет 6.1 - Сұранысты жобалау диалогтық терезесі
Егер өрісда барлық өріслар шықпаса онда ол үшін Өріс..., индикаторын басқан кезде диалогтық терезе шығады (сур. 6.2).

Сурет 6.2.- Өріс таңдау

Енді облысында критерия таңдаймыз Критерий отбора RQBE-терезеде (сур. 6.3).

Сурет. 6.3 - RQBE терезесінде жай сұраныс

Күрделі сұраныстың бірнеше базаға берілуі
Егер екі немесе оданда көп байланысқан база арасынды сұраныс құру керек болса онда паралель түрде бірнеше анализді құруға мүмкіндігі бар Ол үшін базаны ашып, сұранысты құру керек.кесте облысында Добавить батырмасы арқылы екінші база ашылады Жедел түрде Условие объединения. терезе шығады
Егер база өзара байланысты болса, онда қолданушы олардың негізінде сұраныс құруға мүмкін Условие объединения Тек қана берілген жағдайда НЕ опциясын міндетті түрде енгізу керек
Берілгенді топтау
Сұраныстан келген берілгендерді топтауға болады. Топтау кезінде бір мағыналы кілт ретінде қосылса, топтауғңа болады.
Берілгенді сорттау
Берілгенді сорттау үшін параметірі қолданады ORDER BY SQL
Критерийді хабарландыру үшін контактілі индикатор қолдануға болады Порядок....
Жұмыс есебі мыналардан тұруы керек
* Проектілі материалдар
* Х:\ дискісінде жай және күрделі сұранысты сақтау
Бақылау сұрақтары
* Сұраныс деген не?
* 2-3 тпараметрлі жай сұранысты шығару
* күрделі сұраныс үшін мысал келтіру
* текстін мысал ретінде ұйымдастиыр

Лабораториялық жұмыс 7
Есептің құруы
Жұмыс мақсаты
* Стандарт негізінде есепті тез түрде құруды үйрену;
* Файлда экран есебін техникалық өндеуден оқып үйрену;
* Есепті генерациялауда диалогтықө терезедегі жұмыстың ерекшелігін оқып үйрену;
* өзіндік проектілеуді тақыроыпқа сай есеп құру .
Қысқаша теориялық кіріспе
Есептер(Reports) компактілі және түстілерге база ақпараты үшін арналған атын қоямыз. Есепті әшекейлеу түгелдей қолданушыға байланысты.
Мамандар, анализбен шұғылданушылар есепте құжаттың негізгі түріне жатқызады.Есеп қолданушы жұмыс жасағанда белгілі көлемде жұмысты жеңілдетедді. FoxPro Есебінің технологиялық жұмысы жай. Есеп генераторы көмегімен есеп прототипі және келісімді программалық код құрылады. Осы программалық код меншікті генерация есебі үшін қолданады. Алынған толық есеп экран дисплейінде немесе принтерге шығаруда қарап кетуге болады.
Тапсырма
* Қағазда құрылымдық есепті анықтаңыз (2-3 есеп үшін орындау):
* Есеп үшін база;
* Есеп аты;
* Есептің негізгі бөлігіндегі өрісның орналасу тәртібі(үстінгі, төменгі колонтитул, мағлұматтар);
* Есептің өріс тізімін анықтаңыз, (COUNT(), MAX(), MIN() және т.б), берілгенді группалау үшін өріс
* стандартты есеп құру және орындау.
* стандартты есеп негізінде күрделі есеп құру. Байланысқан кестені өңдеу, базаны группалау, есептелінген өріс, барлығын фрматтау. Есеп сұранымын шығару.
* Запускñ Отчет.Ә арқылы есепті жүктеу
Жұмыс технологиясы
Есепті құру
Бір, екі, және көптеген байланысқан базаның негізінде тексерудің сұранымын проектілеуге болады.
Мысалы, міндетті түрде есепті проектілеу керек, Берілген есепте бес база өріссы қарастырылады. Ең алдымен жұмыс бастамай тұрып,ВИД терезесінде осы базаны ашу қажет және олар арасында байланыс құру керек. (сур. 7.1).

Сурет 7.1 - ВИД диалогтық терезесі

Сосын Файлñ Создать командасын тандау керек, Отчет опциясын құрып және Создать командалық батырмасын теру керек FoxPro проектілеуді епетеу терезесін ашады (сур. 7.2)
Ескерту:
Проектілеу есеп терезесін CREAТЕ REPORT директивасын таңдау мен да ашуға болады .
Элементтерінің орналасуы
Сол жақ проектілеу терезесінде қондырғылар мәзірі орналасқан (сур. 7.2). осы пиктограммада есеп құруда қолданатын барлық элементтер көрсетілген

Сурет 7.2 - Еспеті проектілеу диалогтық терезесі

Есеп облысы
Проектілеу терезесі бірнеше облыстарға бөлінген (сур. 7.2) әр бөлгіш сызық сол жағында орналасу монипуляторынан тұрады. Оны қышқан мен қозғалтуға болады.
Енді есепте кездесетін немесе кездесе қалатын жағдайда облыстар жайлы. Кейбір облыстар проектілеу терезесінде бұрынан сақталады. Басқа облыстар қолданушыға керек кезде ғана қолданады.
Облыс
Функция
Титул
Есеп атынан және идентифицирленген ақпараттан тұрады.
Жоғарғы колонтитул
әр беттің басында есептелінеді.
Жоғарғы группа
әр жаңа группа басында кездеседі .
Мағлұматтар
Негізге есеп құрамын.
Төменгі группа
әр группаның аяғында кездеседі
Төменгі колонтитул
әр беттің төменгі жағынан шығарылады және кез келген ақпараттан тұракды Мысалы: бет нөмері.
Барлығы
Есеп аяғында тұрады және бір рет шығарылады.
Екекетру:
Проектілеу есебінде әр облыс бір рет көрінеді. .
Стандартты есепті құру .
Күрделі персоанализацияланған есепті құруда FoxPro стандартты есеп мүмкіндігін береді Жай тандартты есепті Отчетñ Стандартный отчет.... директивасын шықыру арқылы құруға болады. Сосын стандартты есепті проектілеудің диалогы шығады. (сур. 7.3).

Сурет 7.3 - Стандартты есепті проектілеудің диалогы

Стандарты есеп үшін қолданушы горизонтальды немесе вертикальды өріс орналасуын таңдай алады..
Үш бақылау индикаторлары қандай элементпен жұмыс жасау керектігін көрсетеді:
* Заголовки. Берілген бақылау индикаторын активтрлендіру үшін өріс аты қолданады. Егер өріс горизонтальды орналасса онда жазбалар өріс астында орналасады .
* Өріс. Берілген бақылау индикаторын активтрлендіру кезінде FoxPro диралогктық терезе ашады мұнда қолданушы өріс таңдай алады.
* Добавить алиас. Берілген бақылау индикаторын активтрлендіру кезінде өріс аттары ақырғы базада ығыстырылады.
Заголовки мен Добавить алиас. екі бақылау индекаторын қайтарыңыз

Сурет 7.4 - Өріс таңдау

Өрісны ерекшелендіру
Есепте бір уақытта бірнеше өрісны ерекшелендіру үшін тышқан мен біріншщі өрісны сосын бір рет тышқан шерту арқылы орындалады.басып тұрған кезден Shift клавишасын басу керек
Өрісда шрифтің өзгеруі
Шрифт түрін өзгерту үшін есепте көрсетілген бүкіл өрісларды ерекшелендіріп және Объектñ Шрифт командасын таңдау керек FoxPro Шрифт диалогтық терезе ашады (сур. 7.5).

Сурет 7.5 - Шрифт түрінің диалогтық терезесі
Өріслар орналасуы
Детали Облысындағы өрісларды өздігінен орналастыруға болады, тышқан мен керекті өрісны ұстап, сол жақ клавишасын басып ерекшелендіріп,басқа орынға қою қажет (сур. 7.6),

Сурет 7.6 - Өріс ауысуы

Өріс өлшемінің өзгеруі
Өріс өлшемін өзгерту үшін оны алдын ала маркерлеу керек .
Титул және шешеімі
Титул және шешімін қоладанушы есебін құру үшін Отчетñ Титул и Итоги.... командасын таңдау кеерк. FoxPro Титул и итоги Диалогтық терезе ашады (сур. 7.7)

Сурет 7.7 - Титул және шешім есебін анықтау

Сурет 7.8 - Титул есебінің өнделуі

Берілген группалардың қосылуы
Парамерт енгізу үшін командасын таңдау қажет Отчетñ Группировка.... FoxProдиалогтық терезе ашады Группировка данных (сур. 7.9).
Сурет 7.9 - Берілген топтың қосылуының диалогтық терезесі

Топ тізімі әзірше бос . жаңа топтың анықталуы курсор шеруімен байланысты бдолады Добавить.... сосын келесі диалогтық терезе пайда болады Группа данных (сур. 7.10).

Сурет 7.10 - Топты анықтау

Командалық батырмасы Группа...шақырады Редактор Выражений. Онда кілт белгілеп, берілгендерді топтау керек (сур. 7.11).

Сурет 7.11 - Кілт топтауын таңдау

Осы өрісті таңдап, оның атына тышқанмен екі рет шерту керек және ОК батырмасын басу керек Диалогтық терезесіне Группа данных қайта құру шығады
облысында Топ өзгергенде бастау топ шекарасы қалай құрылғанын анықтауға арналған және тағы басқа ослайша бір жазба екінші жазбадан ерекшеленіп тұруы қажет
Активтелген опция Новая страница әр категорияда тауар тізімін жаңа беттен бастайды - осылайша ыңғайлы
Заголовок на последующих страницах Опциясы алдында құрылған әр бет басында топ шапкасы шағады осында ОК батырмиасын басу қажет

Сурет 7.12 - Топ облысы

Өрісларды өңдеу
Берілген есептеөріс тауар құнынан тұрады, Мысалы: Zena (біреуінің бағасы) және Sum_plat ( төленген тауар суммасы). FoxPro Выражение отчета диалогтық терезе ашады (сур. 7.13).

Сурет 7.13 - Есеп түсінігінің дипалогтық терезесі

Өріс батырмасымен енгізіледі Выражение... таңдалған өріс аты енгізіледі. Берілген өрісны форматтау үшін батырмасын басу қажет ФорматӘ (сур. 7.14).

Сурет 7.14 - Сандық өріс үшін формат терезесі

Есептелінген өріс
Алдымен құралдакр ішінен тышқанмен мынаны басу керек - Поле данных тышқанды жіберген кезде диалогтық терезе о Выражение отчета шығады(сур. 7.15).
Тышқанмен командалық батырманы басқан соң Выражение..., FoxPro ашады Редактора Выражений (рис. 7.16).

Сурет 7.15 - Есеп түсінігің диалогтық терезесі

Жазылу өріссында Выражение для өріс в отчете ортасында диалогтық Редактора выражений терзе формуласын шақырады (сур. 7.16).

Сурет 7.16 - Түсінік конструкциясының терезесі

Тышқан мен ОК басқаннан кейін диалогтық терезе шығады Выражение отчета, мұнда есептеу формуласы мына батырма арқылы шығады Выражение....

Сурет 7.17 - Өріс үшін формат терезесі

Қайта қараудың режимінің есебі
Проектілі есепті алдын ала қарауға болады оның сыртқы келбетін бағалау үшін және өріс есебін анализдеу үшін. Ол үшін міндетті түрде командасын таңдау керек Отчетñ Просмотр.

Сурет 7.21 - Алдын-ала көру режимінің терезесі

Жұмыс есебі мынадан тұрады :
* Проекті материялдар (есептің жазылуы ).
* На диске Х:\ файлы содержащие проекты простых и сложных запросов.

Бақылау сұрақтары
* есептің орындалуының құрылымын түміндіру
* Стандарты есеп . есеп элементінің жазылуы
* есепті конструктрлеу үшін құралдар онының мәні
* есеп формалануының технологиясы.

Лабораториялық жұмыс 8
Этикеткаларды жобалау
Жұмыс мақсаты :
* Этикетканы тез проектілеуді үйрену;
* Этикетканы өндірудің технникасын үйрену, этикетканы экранда шығару
* өздігінен проектілеудің тақырып бойынша этикеткасын құру
Тапсырма
* Этикетика құрылымын қағазда орындау:
* Этиркетика үшін база;
* Этикетканың аты
* Этикетка өріссының орналасу реті
* Бетте өріссының орналасу реті
* Этикетканың өлшемі
Этикетканы құру және файл түрінде сақтау
* Запускñ Этикетка... арқылы есепті жүктеу .
Жұмыс технологиясы
Этикетканы құру

Адресті этикетканы құрамыз. Адресті этикетка жабыстыру почталы жіберуге қағазының және конвертке жабысатырылады
Этикеткалар өзінен ерекше форма есебін білдіреді сондықтан проектілеу есебін меншіктілеуді көрсетеді. Ең алдымен өрісның жолына жол ашу керек Firma.dbf базаны ашу керек құрамында біздің клиенттердің адресін құрайды

Сосын Файлñ Создать..., командасын таңдау керек селеторлды батырманы Этикетка активтірлеу керек және Создать командалық батырмасын таңдыу керек FoxPro Создать этикетку диалогтық терезені ашады (сур. 8.1)
FoxPro активизирует Генератор Отчетов и включает окно проектирования отчета (рис. 8.2).

Сурет .8.1 - Этикетка форматын таңдау

Сурет 8.2 - Этикетканы жобалау терезесі

Өрістердің этикеткада орналасуы есепке аналогты түрде Отчетñ Стандартный отчет..., команда арқылы таңдалған адресті группаны орындалады.
Құрылғаннан кейін және этикетканы редактрлеу кезінде барлық қозғалыс аналогкты түрде орындалады. (сур. 8.3).

Сурет 8.3 - Этика жобалауы

Бете этикеткасынның
Генератор есебі таңдалған формат үшін кодты генерациялау керек.

Сурет 8.4 - Бет разметкасының терезесі

Енді қарастыру үшін, FoxPro таңдалған форматтың этикеткасын, міндетті түрде командасын Отчетñ Разметка....таңдау керек FoxPro Разметка страницы деген диалогтық терезесін ашады (сур. 8.4)
Жұмыс есебі мынадан тұрады:
* проекті материялдар.
* Х:\ дискісінде проект этикеткасының құрамы болуы керек.
Бақылау сұрақтары
* этикетка деген не және ол қайда қолданады ?

Лабораториялық жұмыс 9
Экрандық формаларды жобалауі
Жұмыс мақсаты :
* Толық функциялы экран (кіріс формасы және элемент басқарылуы);
* Берілгенмен басқарудың функциясын жай генерацияларын оқып үйрену (жазба енгізу, жазбаны өшіру,және т.б.).
Қысқаша теорилық кіріспе
Экрандық форманы маска деп ойлауға болады олар арқылы қолданушы өріс жазбасын қарастырады. Маска қолданушыға керек емес өрісны жауып тұрады. Қолданушы өзіне қолайлы орында тұратын экранды құра алады Оның қалауы бойынша форма интегрелденген және басқа элементтері болуы мүмкін.
Экранные формы предназначены облегчить пользователю ввод данных в базу и в качестве дополнительной информации могут содержать тексты помощи, отвечающие на вопрос, как ввести данные в поле X, а также образцы заполнения полей. Формы должны быть обозримыми и наглядными.
Тапсырма
* проектілеуді қағазда орындаңыз:
* кесте таңдаңыз ол кіріс немесе берілгенді кооректрлеу үшін қажет.
* Өріс орналасуын кіріс кррекрілеу жүзінде орындаңыз
* Кіріс өріссын, редактрлеу өріссын, тізім мен кіріс өріссын селекторлы батырма немесе индикотрлы бақылау қарастырылады
* Элементті басқарушы бөліктерін құру - базада навигация батырмасы, жаңа жазба құру, экрандық форманы жабу.
* экрандық форманы құру орындалуы
* база ашып, экрандық форманы құру үшін қажет.
* Экрандық форманы проектілеу үшін босы терезе құру
* Шрифр түрін өлшемін және сызылуын Экранñ Разметка...; командасы арқылы орндау керек
* Өріс аты қойып, өріс мен экранды теңестіру
* Кезекті объект өндіруді беру, Экранñ командасы арқалы
* Экрандық форма преоктін экранға шығару өлшемін және позициясынг көрсету Экранñ Разметка...; командасы арқылы т.б. орналастыру
* Экран, объект құралдар панельін оқып үйрену
* стандарты сөйлемнің экрандық формасын оқып ұйрену. Берліген файл W:\FOXPROW\TUTORIAL.
* экрандық формада батырма орналастырыңыз:
* базадағы навигация
* жаңа жазба енгізуі
* экрандық форманың жабылуы ;
* экрандық формада редактрлеу формасын тізіммен енгізу өріссын селекторлы батырма немесе бақылау индикаторын құру керек.
* Экранñ Разметка.Ә командалық батырма көмегімен ортаны сақтаңыз
* экрандық форманы блакн терінде SCX созылуымен сақтау
* Программаñ Генерация.Ә командалық батырма арқылы генерацияны орындаңыз
* орындауға экранды форманы жүктеңіз
* берілген программаны келесі операцияларымен тестілеңіз.
* База жазбасы бойынша араластыру.
* Ақпарат кірісіне жаңа жазба енгізу
* Экранның жабылуы

* тестілеу болғаннан кейін базаны ашып, дұрыс екенін тексеріңіз
* басқа базаларға экран құрыңыз
* екі байланысқан базаға экрандық форма құрыңыз
Жұмыс технологиясы
Экрандық форманың генераторы
Ең алдымен проектілеуге жаңа проек өткізу алдында, міндетті түре базаны ашу керек. Жаңа экранды форма құру үшін міндетті түрде Файлñ Создать командасын таңдау керек және ашылған диалогтық терезеде Экран селекторлық батырмасын басу керек. Создать Тышқан мен басу арқылы UNTITLED.SCX. экранды форманы проектілеудің жаңа түрі ашылады.
Распахните окно до полноэкранного размера, чтобы для ее оформления можно было использовать весь экран (рис. 9.1).
В этом окне проектируется внешний вид формы (строится ее макет), т.е. размещаются отдельные элементы, выбирается их оформление и т.д. Генератор Экранных форм, который автоматически активизируется при вызове окна проектирования, работает на заднем плане, формирует для всех встраиваемых в форму элементов xBase-директивы и генерирует соответствующие программные коды. При этом Генератор Экранных форм использует информацию о форме, сохраненную в SCX файле данных, чтобы изготовить программный файл (расширение SPR). Такой программный файл может быть впоследствии выполнен, чтобы активизировать спроектированную пользователем операционную среду.

Сурет 9.1 - Жаңа экранды форманы жобалау терезесі
Өріс орналасуы
Ең алдымен проектілеу терезесінен Firma.dbf ашық базадан өріс орналастыруымыз қажет

Сурет 9.2 - Экрандық форманы стандартты құру

Ол үшін міндетті түрде Экранñ Стандартный экран командасын таңдау керек FoxPro экрандық форманы стандартты құру диалогтық терезесін ашады (сур. 9.2).
Данное диалоговое окно уже знакомо пользователю из предыдущих работ. При выборе контрольного индикатора ӨрісӘ, FoxPro откроет диалоговое окно Выбор полей (рис. 9.3).

Сурет 9.3 - Өріс таңдалуы

Кіріс формасы құру негізінде барлық өріс таңдалуы тиіс.
Осының барылығын жасап болған соң, қолданушы берілгенді редактрлеу үшін стандартты экран алады.
Координаттық сызықтардың және координат торларын активтеу
Жұмыс барысына кіріспей тұрып жұмыс орнын өңдеу керек. Мәселен сызықты және тор координаталарын қосу керек. Олар қолданушыға өріс енгізу кезінде жақсы көмектеседі. Ол үшін Экранñ Линейка и сеткаӘ командалық батырмасын басу керек.

Сурет 9.4 - Сызық және тор деген диалогтық терезе

FoxPro Линейка и сетка деген диалогтық терезені ашады мұнда қолданушы таңдауымен сетка және сызық түшін өлшемі құрылады. (сур. 9.4)
Өріс өлшемінің өзгеруі және ауысуы
Өрісны ауыстыру үшін ең алдымен оны маркерле у қажет: тышқанды өрісға шерту жеткілікті. Одан басқа маркерлеудің өріс өлшемін өзгерту арқылы тышқанды өрісға апарып, сол жақ батырмасын басу қажет.
Экрандық форманың орналасуы
Экрандық форманы экранға орналастиыру үшін өлшем мен позициясын енгізу қажет. Сосын Экранñ РазметкаӘ командасын басу қажет.
FoxPro экрандық форманың орналасуының диалогтық терезесін ашады. (сур. 9.5).

Сурет 9.5 - Экрандық форманың орналасу диалогтық терезесі

Осында экрандық форманың дәл өлшемін анықтауға болады. Сонымен қатар үстіңгі сол жақ координатасын анықтауға көмектеседі. Өлшемдер пиксет түрінде беріледі. Бұл экран мен жұмыста ең төмегі қадам болып табылады. Керекті берілгенді қойып, қарастыру зонасында өлшемдердің қалай өзгеретінін байқауға болады.
Егер счетчиктерге Гориз және Верт. Индивидуалды берсек онда экрандық форманың позициясын өзгереді.
Зона сатында екі өріс кірісі орналасқан Заголовок және Название. Заголовок өріссында текст енгізіледі.
Өріссында Название экрандық формамның ат қойылады ол программа жіберілуіне қолданады. Егер кғонтактілі аты берілген болса FoxPro автоматты түрде өз атын генерациялайды.
Экрандық форманың коды
Экрандық код диалогтық терезесінде программалық кодты проектіңлеуге болады.
Экрандық форманың түсін анықтау
Егер Разметка экрана диалогтық терезеде Цвет..., деген командалық батырмасын басу қажет.

Сур 9.6 - Фон құрудың экрандық формасы
Шрифт түін анықтау
Шрифт... командалық батырма көмегімен стандарттық диалогтық терезе ашылады Windows онда шриф таңдау ортасы бар.
Осы диалогтық терезеде түр, өлшем, және сызылған шрифтер т.б олар экрандық формада өздігінен барлық элементті орындайды.
Терезе стильін анықтау
Экрандық формаәрқашан терезе ретінде әшекейленеді. Ол тақырып жолдан жүйелік мәзірді шақырудан және басқа терезе құратын түрлерден тұрады.
Егер Разметка экрана диалогтық терезесінде Стиль окнаӘ командалық батырма басылса,онда FoxPro келесі диалогтық терезені ашады. Онда берілген терезенің стильі көрсетілген. (сур. 9.7)

Сурет 9.7 - Терезе стилін таңдау терезесі

Ортаның сақталуы
Көптеген экрандық формалар эффекті өндіру үшін қолданады. Сол үшін орта (активті кесте, индексті файл, және т.б.)экранды формадағы нормальды функция үшін ерекше белгі береді. Егер қолданушы ортаны сақтағысы келсе экрандық форамның керектісін Среда... командалық батырмасын басу арқылы сақтауға болады.
Сохранить командылық батырмасын басу арқылы активті айналаны экранмен бірге сақтаңыз. Удалить активті базадағы ортаны өшіреді.
Міне біз экрандық форманы бүкіл диалогтық терезеге орналасуын қарастырдақ Енді өздігінен экрандық форманы енгізіп, шрифтін өзгертіп, терезе стильін және өз қалауыныңызбан тағы басқаларын жасаңыз. Сосын. ОК батырмасын басып, жұмыс жасалғанын сақтаңыз.
Жазба енгізу
әр өріс қасында міндетті түрде жазба жазу керек . Бірақ өріс аты әрқашан емес. Но не всегда имя өріс (которое к тому же не длинее 10 символов) может дать пользователю необходимые сведения о том, что должно содержать данное поле. Поэтому целесообразно создать другие, более подходящие надписи рядом с өрісми (рис. 9.8).
Өріс қасында жаңа индивидуальды жазба енгізу үшін А (Надпись) деген панельдік батырманы басамыз

Сурет 9.8 - Экрандық түрде жазылуы

Тексті форматтау
Және де енгізілген жазбаларды Объектñ Цвет линииӘ. командасы көмегімен символдар түрін өзгертуге болады Енгізілген база өріссы
Жұмыс кезінде біз кенет өрісны өшіріп алуымыз мүмкін осы арқылы бізде база өріссына жол ашады . Мысалы : 2:namefirm__ .
FoxPro берілген өрісны қайтадан құруға болады
Алдымен тышқан шертумен Поле редактирования шерту керек
мәзір и установить курсор возле надписи Аталған фирмалар, тышқан мен үшбұрыш салғаннан кейін өріс құраиыз. Тышқанды жібергеннен кейін Поле диалогтық терезесі ашылады (сур. 9.9).

Сурет 9.9 - Өріс диалогтық терезесі

FoxPro өрісның екі түрін құруға болады:
GET - кіріс өріс, Базаны толтырып, редактрлеу үшін қажет;
SAY - кіріс өріссы, осы арқылы жазбаны қарастыруға болады редактрле уүшін олар мүмкін емес.
Кіріс өріссын Поле ввода (GET). Опциясын таңдау арқылы құрайық . Ол Ввод жазуынан тұрады . Ввод басқаннан кейін Выбор өріс или переменной деген диалогтық терезесін ашады (сур. 9.10).

Сурет 9.10 - Өріс таңдау терезесі

Тышқанды екі рет шерткеннен кейін namefirm өрісда өріс тізімін таңдап аламыз . ОК батырмасын басқаннан кейін элемент дивалогтық терезесіне әкеледі.
Формат Командалық батырма қолданушыны диалоговое окно выбора формата ға әкеледі
Егер активтелген индикатор Выделить при входе, Поле диалогтық терезесінде қарсы жүреді .
Изначально недоступно опциясы өріс кірісіне ғана қолайлы.БлоктаудыSHOW GETSнемесе SHOW OBJEC xBase- көмсекгімен алып тастауға болады.
Пределы батырмасының көмегімен төмен және жоғарғы облыс шекарасының көмегімен белгіленеді.
Редактрлеу облысы
Негізінен редактрлеу облысы Memo-өріс үшін қолданылады.
Өріс кірісінен қарағанда редакртлеу облысында бірнеше жолдан тұрады .
Пиктограммалық құрылғыдан тышқанмен шерткен кезде бас диалог терезесінің зона бөлімін белгелеу керек .

Сурет 9.11 - Редактрлеу өрісінің анықталуы

Өрісны көрсету үшін тышқанның шерту көмегімен орындауға болады

Сурет 9.12 - Экрандық форма редактрлеу өріс

Командалық батырмаларының анықтамау
1. Навигациялық батырмалардың құру
FoxPro Батырма диалогкты терезе ашады (рис. 9.13).
Мұнда селекторлық батырма Рисунок, таңдауға болады РисунокӘ шерту дарқылы . Директорияда FOXPROW \ TUTORIAL 4 файла орнатылған:
ТОР.ВМР;
PRIOR. ВМР;
NEXT.gif;
ВОТТОМ.ВМР.
Командалық батырма Открыть көмегімен суретті кезек кезек ашуға болады .

Сурет 9.13 - Командалық батырманың анықтау батырмасы

Батырманы по горизонтали немесе по вертикали алуға болады
Осы өрісға navigate - ауыспалы ат
Предложения облысында міндетті түрде VALID батырмасын шерту қажет ол процедура енгізугүе арналған : DO controls.prg
Жаңа жазба енгізуге батырма құру
Батырма тізімі үшін командная батырма тышқанды екі рет шерту қажет.
FoxPro Батырма. Диалогтық терезесін ашады
Осынта батырма түрін таңдаймыз Нормальная және Текст облысында өрісны , Новый Клиент ат енгіземіз (сур. 9.14).

Сурет 9.14 - Жазбаны анықтау батырмасы

Соысн ауысу атын енгізу керек: NEW.
Содан соң Valid командалық батырмасын активтендіру керек
append blank [Enter] (добавить запись в конец БД)
show gets [Enter] (отобразить все объекты)
Ортаның сақталуы
Сондықтан міндетті түрде Экранñ РазметкаӘ таңдап және Среда басу керек
Сохранить тышқан көмегімен басқаннан кейін экранмен бірге сақталады
Экрандық форманың сақталуы
Экранды форманы проектілеуді аяқтағаннан кейін қатты дискке Файлñ Сохранить какӘ. Командасы арқылы сақтаңыз Генерация экранных форм
Кодты генерациялау үшін міндетті түрде диаллогкты терезені активтендіру керек сосын Программаñ Генерация... батырмасын басу керек
FoxPro Генерация экрана диалогкты терезесін ашады
Набор экранов обласында экран аты анықталады Выходной файлӘ батырмасы жанында файл программасының аты енгізілген онда код жазылуы керек.
Тышқан шерту арқылы Параметры диалогтық терезесінде қайта қалпына келтіру ақпаратын енгізу керек
FoxPro генерациялау үшін Генерация батырмасын шерту керек.
Экрандық форманың жүктелуі
Запускñ Экран немесе Программаñ Выполнить командасын шақыру арқылы енді экран программасын орындауға болады
FoxPro файл орындалу программасының диалогтық терезесін ашады, Осында SPR-файл орындауды басу керек.
Экрандық форманың жабылуы
Жұмыс аяқталысымен қолданушы бұрынғыдай шығыс батырмасын бапсу арқылы шығуға бюолады Егер ондай мүмкіндік болмаса онда Программаñ Прервать командасын шерту керек
Отчет жұмыс мынадан тұрады:
* Проекті материалдар (экранды форманың жазылуы).
* Х:\ диск файлында экранды форма проекті болы керек
Бақылау сұрақтары
* экран , кіріс форма ұғымын түсіндіру
* экранды форманың технологиясы формалануы.
* экранды форманың құрылуы үшін құрылғылардың міндетін түсіндіру
* батырма құрылуының ережесі .
* экранға сыйу мүмкіндігі.
Лабораториялық жұмыс 10
Макростар. Макросты құру
Жұмыс мақсаты :
* Макрос құруды үйрену
Қысқаша теориялық кіріспе
Макрокоманда (макро, макрос қысқартылуы) - ол бірнеше рет қолдануға арналған соңғы жазылған командалар жиыны оны клавиатуралық комбинация енгізеді.
В режиме диалога пользователь может задавать комбинацию клавиш управления Сtrl, Alt, Shift, литерных и функциональных клавиш для использования требуемой последовательности нажатия клавиш.
Макрокоманды в FoxPro могут быть объединены в наборы макрокоманд и сохранены в файлах (*.fky).
Различают текущие макрокоманды и сохраняемые макрокоманды.
Текущие - существуют в оперативной памяти временно и появляются в просматриваемом списке диалога ввода макрокоманд.
Сохраняемые - наборы макрокоманд, сохраняемые на диске, в файле с расширением fky, не выводятся в диалоге ввода макрокоманд до тех пор, пока набор не будет восстановлен с диска.
В FoxPro существуют стандартные макрокоманды - они хранятся в файле Default.key и занимают функциональные клавиши [F2] - [F9].
Тапсырма
* стандартты макрокоманд F2 - F9 макрос жазуын еске сақтаңыз\:
* диалог схемасы ;
* команд синтаксисі;
* стандартты макрокоманд жұмысын тексеру.
* келесі жұмыстар үшін өзіндік макрокоманд құрыңыз:
* Керек базаны ашу;
* База арасында байланыс орнату;
* Отчетті модифицирлеу;
* Экранді модифицирлеу;
* Тапсырманы орындау;
* Тапсырманы орындауын отчетқа енгізу
* набор макрокомандасын *.fky файлында сақтаңыз.
Жұмыс технологиясы
Макрокомандаларды құру
Қолданушы Макрокоманданы форматтауды қолмен немесе автоматтандыру әдістерін қолдануға болады.
Макрокоманданы форматтау үшін Программаñ МакроӘ командасын таңдау керек.
FoxPro Макро диалогтық терезесін ашады (рис. 10.1). В области Набор макро төрт командалық батырма орналасқан:
Сохранить... - Сохранить диалогтық терезесін *.fky файлы н ашады;
Восстановить... - Открыть диалогтық терезесін *.fky файлы н ашады
Удалить все... - макрокоманд ағымын өшіру үшін

Сурет 10.1 - Макрокоманда диалогтық терезесі

Автоматты форматталған макростар
Автоматты түрде форматталған макрокомандаларды міндетті түрде ЗаписатьӘ командалық батырмасын таңдау керек.
FoxPro Определение макро диалогтық терезесін ашады (рис. 10.2), онда клавиш комбинациясын және ОК батырмасын басу керек.

Сурет 10.2 - Макрокоманданы шақыру батырманы анықтамау

Макростың қолмен жазылуы
Ол үшін Макро диалогтық терезесінде (рис. 10.1) Создать батырмасын шерту керек. FoxPro Правка макрокоманды диалогтық терезесін ашады (рис. 10.3).

Сурет 10.3 - Қолмен макрокоманданы еңгізу

Ең алғаш Клавиша өріске міндетті түрде клавиш комбинациясын енгізу керек Сосын макрсо аты енгізіледі.
Соысн Содержимое облысында ақырға операцияны енгізіп, ОК көмегімен макрокоманда анықтамасын аяқтау керек.
Жұмыс есебі мынадан тұрады:
* На диске Х:\ файл с расширением fky, набор макрокоманд.
Бақылау сұрақтары
* макрокоманда ұғымы.
* стандартты макрокоманда набор ұғымы.
* макрокоманда набор қоданушы ұғымы.
* жүктеу ережесі және макрокоманда набор әр түрлі қолдану

Лабораториялық жұмыс 11
Қолданбалы бағдарламалардың генераторы.
Жұмыс мақсаты:
* FoxApp генератор көмегімен стандартты сөйлемді құрып үйрену.
Қосарлы программаға FoxApp программасын қолдансақ міндетті түрде рет түрі қосылады:
* кестенің берілгенін өзгертуге болатын жазбаларды кірістің экранды формасы
* Басқарушы экран, онда бір кестеден екіншісіне бара алтын жол болуы.
* FoxPro-мәзір File қысқаша мағлұматы, Application және Utilities мәзірі
Тапсырма
Жұмыс алдында файлға жеке каталог ашу қажет.
1- бөлім.
* Стандартты сөйлемның генерациялануын орындау
* Стандартты сөйлемның жұмысын тексеру
* стандартный экран, форма ввода, кнопки управления;
* мәзір стандартного приложения.
* Изучите структуру стандартного экрана (*.scx), стандартного мәзір (*.mnx).
* Посмотрите состав проекта (Открытьñ Проект).
2 - бөлім.
* Сөйлеме құріп, бұрінғы қарастырған элементтер дайындау: экрандар, база
Жұмыс технологиясы
Сөйлем сақталуы үшін міндетті түрде Запускñ Приложение... директивін шақыру керек және де Создать батырмасын шерту керек.
Генетратор жүктеледі және терезеде FoxApp диалогтық терезесі шығады.
Сөйлемді проектілеудің бірінші қадамы
Бірінші қадамда Step1  Create or Modify а Table обласында (Шаг I  Құру немесе кестені өзгерту ) база құру қжет.
Кіріс өріссында Table Name бас кестенің атын енгізіп сосын (Enter) немесе From File командалық батырмасын екі рет шерту қажет. Соңғы жағдайда Открыть диалогтық терезесі шығады,онда бас файл базасын таңдау қажет.
Келесіде қыз кестесін құру қажет. Кестені байланыстыру үшін Related... командалық батырмасын екі рет тышқанмен шерту қажет. Соысн диалогтық терезе шығады.
Тізімде Related Tables (Байланысқа кестелер) бас базанраң аты орналасқан . Қыз кестесімен кестені байланыстыру үшін және интегралдау үшін Add батырмасын басыныз. Открыть диалогтық терезесі шығады. Осында тышқанды екі рет шерту арқылы екіншілік базаны таңдаймыз. Сосын Options диалогтық терезесі шығады. FoxPro өздігінен ортақ өрісны сақтайды.Ол өріс бір уақытта бас индекс болып табылады. , Advanced батырмасын басыныз. Enhanced Deletion терезесі шығады.
Өшірумен байланысқан опциясынактивтендіріп, ОК батырмасын басыныз.
Show As Tree батырмасын басыңыз және де басқан уақытта таңдалған кестенің ағаш түріндегі келбеті шығады. Hide Tree командалық батырма көмегімен ағаш терезесін өшіруге болады.
Егер Related Tables терезесінде ОК батырмасын бассақ, онда кесте арасындағы байланыс сақталады.
Сөйлемді проектілеудің екінші қадамы
Екінші қадамда (Step2  Create or Modify а Screen  құру немесе форманы өзгерту ) міндетті түрде кіріс экранын немесе барын таңдау қажет. Осы экрандық формада берілген негізгі кестенің жұмыс ісвтеу уақыты идентицирленген болуы кеек.
Экрандық форма қосарлы программаның негізгі құрылымы болып табылады. Факті түрінде  "сөйлем беті" оның интерфейсі.
Screen name өріссында атын енгіземіз. Ол үшін алдында қойылған атын өзгерту қажет. Атын енгізгеннен кейін Enter басу керек.
Modify батырмасын басқаннан кейін экранға проект формасы жүктеледі.П
Терезенің экранда орналасуы
Енді қосарлы программаның ішкі құрылымын анықтаймыз-кесте құрып, экранда шығару. Келесі этапта керекті қосары программаның конфигурациясын анықұтау міндетті.
Олар мына объекттер:
* Экранды кіріс формасы,
* Кесте
* басқару панелі-терезе
Arrange командалық батырмасын басқаннан кейін, экранда тізім шығады.
Объекттер терезесін экранда сиғызыңдар тышқын көмегімен Save Arrangement! Басып, FoxPro FoxApp та сқатайды.
Қосарлы программаны гереациялау
Опцияны құру үшін Advanced... батырмасын басу қажет.
FoxPro кішкене диалогты терезе Advanced Options ашады (арнайы генерацияланған опция).
Project Generation обласында (Генерациялау проекті) екі селекторлы батырма орнал асқан.
Селекторлы кнопа Full қайта орнал астыру кеінде қолданады.
Resource File Options облысында (ресурсты файл опциясы) екі бақылау индикаторы орнатылған.
* Store Relations (Байланысты сақтау). FoxPro кесте арасындағы байланыстың барлық байланысын сақтайды.
* Retrieve Relations (Байланысты қалыпқа келтіру). Егер байланыс ресурсты файл түрінде сақталса берілген опция автоматты түрде қалпына келтіреді.
Екі опцияныда қосулы түрде қалтырыңыз.
OK батырмасын басып, қосарлы генераторлы программаға барамыз.Тышқанмен Generate опциясын басып, генерацияны жүктейміз.процесс басында Сохранить как деген диалогты терезе шығады, мұнда ол сақталады FoxPro автоматты түрде АРР созылуымен файл аты сақталады.
Директиваға атын қойғаннан кейін, Сохранить батымасын басамыз. FoxPro генерациялауын бастайды.
Қосарлы программа дайын болғаннан кейін экранда FoxPro берілген директивада орнатыма жоқ па деген хаттама келеді.Қосарлы программаның сорттаулғанын зертелгенін кез келген батырманы басу арқылы білуге болады.
Қосарлы программаның жүктелуі
Егер қолданушы бірнеше файлдармен жұмыс жасау үшінол біріншіден жүктеу керек.Қолданушы Файлñ Открыть директивасына барып, ал директиваға Запускñ Приложение....арқылы барады.
Сосын FoxPro Открыть деген стандартты диалогтық терезесін ашады.
Жіберілетін қосарлы рпограмманы тізімнен тауып, Выполнить командасын басыныз.
Жұмыс есебі мыналардан тұруы керек:
* Х:\ дискісінде ( Стандартты сөйлемніңфайл құрылымы каталог,).
Бақылау сұрақтары
* Стандартты сөйлемнің құрылымдық элементі.
* Стандартты сөйлемнің мүмкіндігі.
8.3 ОСӨЖ және СӨЖ
Несиелік жүйенің оқытылуы кезінде, әр түрлі үй тапсырмалары кңретін студенттердің өздік жұмыстарының ұйымдастыру сапасын жоғарлатуға талаптар қойылады.
Оқутышының дорамағындағы студенттің өздік жұмысы - несиелік жүйенің оқытылуы кезіндегі оқу жұмыстарының бір түрі болып табылады, олар диалогтық режимдегі аудиториялық сабақ түрінде және аудиториядан тыс уақытында консультация түрінде жүргізіледі.
Оқутышысының қарамағындағы СӨЖ-сы және таза студенттің өздік жұмысының мазмұны 6 кестеде көрсетілген.

4 СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ

4.1 Студенттің өздік жұмысының ұйымдастыру үшін әдістемелік нұсқаулар
4.2 Реферат тақырыптардың тізімі:
4.2.1 МБЖБ түсінігі.
4.2.2 Мәліметтер модельдері.
4.2.3 Visual FoxPro мінездемесі және ерекшеліктері.
4.2.4 Инфологиялық модельді құру.
4.2.5 Жазба типi. Тип-диапазон.
4.2.6 МБ логикалық моделін құру.
4.2.7 СУБД FoxPro құрылымдық базаны құру.
4.2.8 Сорттау мен индекстеу операцияларын жүргізу.
4.2.9 МБЖБ негізгі қасиеттері.
4.2.10 Нысанды-негізделген модель.
4.2.11 Жұмыс ауданы.
4.2.12 Деректер қорын жобалау кезеңдері.
4.2.13 Командалық файлдарды құру.
4.2.14 Мәліметтер түсінігі. Мәліметтер құрамы.
4.2.15 Класстар. Нысандардың идентификациясы.
4.2.16 База мен байланысты қарастыруды орындау.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz

Іздеу
Файл қосу
Презентациялар
Тегін
Кабинет
Баланс
Таңдаулы жұмыстар
Cатып алған жұмыстарыңыз
Менің файлдарым
Презентацияларым
Сатылым статистикасы