Файл қосу

Асылдандыру жұмыстарының есебі



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
                  3  деңгейдегі СМЖ құжаты
                                   ПОӘК
                                   ПОӘК
                            042-18-22.1.55/01 -2013
                                   ПОӘК
Оқытушыға арналған  <<Мал шаруашылығында асылдандыру іс>> пәнініңоқужұмысбағдарламасы
                   Басылым №___ <<___>>_____20_____
                                       
                                       

                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
      <<Мал шаруашылығында асылдандыру іс>>
                                       
                                       
                         ПӘНІНІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
                                       
5В080200 <<Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы>> мамандығына арналған
                                       
           ОҚЫТУШЫ ҮШІН ПӘН  БАҒДАРЛАМАСЫ

                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       










СЕМЕЙ  -  2013




Алғы сөз


1 ҚҰРАСТЫРҒАН
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің <<Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология негіздерімен>> кафедрасының  доценті Қорабаев Ж.З
<<____ >>___________20__ жыл
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің <<Мал шарушылығы және аңщылықтану морфология негіздерімен>> кафедрасының мәжілісінде. 
Хаттама <<____>> ______20___ жыл, №__

Кафедра меңгерушісі ______________ Тугамбаева С.М. 

2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро мәжілісінде 
Хаттама <<_____>>______20___ жыл, №__

ОӘБ төрайымы _________________ А.В.Тлеубаева  

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралды және баспаға ұсынылды 
Хаттама <<____>> ______20___ жыл, №__

ОӘК төрайымы_____________Г.Искакова

4 АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН


















Мазмұны



1 Қолданылу аймағы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы ережелер
4 Пәннің оқу жұмыс бағдарламасының мазмұны (модулі)
5 Студенттердің өздік жұмыстары үшін тақырыптардың тізімі
6 Пән бойынша оқу- әдістемелік карта
7 Оқу- әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы
8 Әдебиеттер


































* ҚОЛДАНЫЛУ АЙМАҒЫ
	<<Мал шаруашылығында асылдандыру іс>>пәнінің оқытушыларға арналған оқу жұмыс бағдарламасы 5В080200<<Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы>>мамандықтарының студенттеріне арналған оқу- әдістемелік кешеннің құрамына кіреді. Осы құжат асылдандыру жұмыстарын, ауыл шаруашылығы малдарын азықтандыру жолдарын және тағы басқа технологияларын оқу процесін ұйымдастыру негізгі орындау тәртібін жүйеге келтіреді және регламентациялайды және <<Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология негіздерімен>> кафедрасында пайдалануға арналған. 

* НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
<<Мал шаруашылығында асылдандыру іс>>пәнінің оқытушыларға арналған оқу жұмыс бағдарламасы келесі құжаттардың талаптарына сәйкес оқу процесін ұйымдастыруда тәртіп орнатады: 
- Қазақстан Республикасы   мемлекеттік жалпы білім беру стандарты,  ҚР МЖМБС  3.08.360-2006;
-5В080200<<Мал шаруашылығының өнімдерін өндіру технологиясы>>мамандығының типтік оқу бағдарламасы РОӘК-ң 2006 жылғы 22 маусымдағы хаттамасымен бекітілген;
- УСТ 042- СМУ-4-2013 Университет стандарты <<Пәннің оқу- әдістемелік кешендерінің жасауға және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар>> 
- ҚП 042-1.01-2013  Құжаттандыру процедурасы <<Пәннің оқу- әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны>>. 

3  ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР  

3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
<<Мал шаруашылығында асылдандыру іс>>пәнінің мазмұны: Селекциялық асылдандыру жұмысы. Кең көлемді селекция және оның қолданылуы. Асылдандыру жұмыстарының әртүрлі шаруашылықтардағы ерекшеліктері.
Асылдандыру жұмыстарының есебі. Ірі қара тұқымы мен табынының селекциялық жұмыстарын жоспарлау. Селекциялық жұмыста компьютерді пайдалану. Асыл тұқымды малдардың көрмесі, аукционы, мемлекеттік мал асылдандыру ітабы.Селекциялық жетістіктерді бекіту. Әлемдік генофондты ірі қара мал тұқымдарын асылдандыру үшін пайдалану.


3.2 Курстың мақсаты:
<<Мал шаруашылығында асылдандыру іс>>пәнін оқытудың мақсаты: Сүтті және етті ірі қараны сұрыптау. Сүт және ет бағытындағы бұқаларды ұрпақ сапасы бойынша бағалау және жұп таңдау тәсілдері. Сұрыптаудың нәтижелерін талдау. "Аталық із" және "Аналық ұя"-мен жұмыс жүргізу. Инбридинг пен гетерозисті қолдану.

3.3 Пәннің негізгі міндеті: 
Пәнді оқытудың негізгі міндеті  -  Мал өсіру тәсілдерін толық меңгеру. Ірі қара селекциясы. Асылдандыру жұмысының ірі қара мал өнімін көбейтудегі маңызы. Асылдандыру жұмысының өз елімізде және шет мемлекеттерде дамуы. Мал өсіру тәсілдерінің асыл тұқымды және тауарлы шаруашылықтарда қолданылуы. Сүтті, сүтті-етті және етті бағыттағы бұқалар мен сиырлардың негізгі және қосалқы селекциялық белгілері.
	
3.4 Пәнді оқу барысында студент:
* асыл тұқымды  малдарын өсіру әдістерін білу;    
* асыл тұқымды  малшаруашылығында асылдандыру жұмыстарын ұйымдастыру және жоспарлау;
* асыл тұқымды  малдың дене өлшемдерін және салмағын бағалау;
* норма және рацион туралы ұғымды меңгеру қажет;
* асыл тұқымды  малдарға азықты әзірлеп беруді ұйымдастыру;
* асыл тұқымды малдардың биологиялық ерекшеліктерін білу;

3.5  Курс пререквизиттері:
* Жануарлар морфологиясы 
* Жануарлар биохимиясы
* Генетикабиометрия негіздерімен
-  Ауыл шаруашылық малды өсіру және селекция
         - Ауыл шаруашылық малды азықтандыру

3.6Курс постреквизиттері:
- Селекция және ірі қара мал мен жылқыны өз төлі мен интенсивті көбейту технологиясы
- Қой шаруашылығы,қойдың еті мен жүнін өндіру технологиясы
-Құс шаруашылығы, құс еті мен жұмыртқасын  өндіру технологиясы
-Жылқы шаруашылығы, жылқы еті мен қымызын өндіру технологиясы

 3.7 Оқу жоспарының көшірмесі
                                                                    Кесте1
Курс
Семестр
Кредиттер
ДР
(сағ)
ТС (сағ)
ЗТ
(сағ)
ОБӨЖ (сағ)
СӨЖ
(сағ)
Барлығы (сағ)
Қорытындыбақылаутүрі
                                       4
                                       7
                                       2
                                      15
                                      15
                                       -
                                      15
                                      45
                                      90
Емтихан


4 ПӘННІҢ ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛІ)
                                                                   Кесте 2
       Тақырып атауы және олардың мазмұны

                              Сағат саны
                                       1
                                       2
                                                        Дәрістер
1  -  модуль Пәнің даму тарихы. Мал шаруашылығында асылдандыру жұмысының қазіргі жағдайы және келешектегі дамуы.
1  -  блок Ауылшаруашылық малдарының сұрыптаудың негізгі принциптері
1Кіріспе. Пәнің даму тарихы. Мал шаруашылығында асылдандыру жұмысының қазіргі жағдайы және келешектегі дамуы
                                       1
2Ауылшаруашылық малдарының өсуі мен дамуы
                                       1
3Ауылшаруашылық малдарының өсуі мен дамуына әсер ететін факторлар
                                       1
4Ауылшаруашылық малдарының сұрыптаудың негізгі принциптері
                                       1
5 Ауылшаруашылық малдарының ата тегі бойынша сұрыптау.
                                       1
2- модуль Ауылшаруашылық малдарының сыртқы пішіні, конституциясы,тірі салмағы,өнімділігі және ұрпақтарының сапасы бойынша  сұрыптау.
1- блок Ауылшаруашылық малдарының жұптастыру формасы мен принциптері
6 Ауылшаруашылық малдарының сыртқы пішіні, конституциясы және тірі салмағы бойынша  сұрыптау.
                                       1
7 Ауылшаруашылық малдарының өнімділігі бойынша  сұрыптау.
                                       1
8 Ауылшаруашылық малдарының  ұрпақтарының сапасы бойынша  сұрыптау
                                       1
9 Ауылшаруашылық малдарының жұптастыру формасы мен принциптері
                                       1
10Ауылшаруашылық малдарының өсіру әдістері.
                                       1
3 -  модуль Тұқым туралы түсінік. Мал тұқымының классификациясы және структурасы.Мал шаруашылығында асыл тұқымды жұмыстың жоспары.
1- блок Мал шаруашылығында асыл тұқымды жұмыстың формасы мен әдістері.Зоотехникалық және асыл тұқымды есеп
11 Тұқым туралы түсінік. Мал тұқымының классификациясы және структурасы.
                                       1
12 Ауылшаруашылық малдарының пайдалануы мерзімі.
                                       1
13 Зоотехникалық және асыл тұқымды есеп
                                       1
14 Мал шаруашылығында асыл тұқымды жұмыстың формасы мен әдістері
                                       1
15 Мал шаруашылығында асыл тұқымды жұмыстың жоспары.
                                       1
                    Тәжірибелік сабақтар
1  -  модуль Ірі қара малдың экстерьерін оқып білу және дене мүшелерімен танысу.
1  -  блок Ірі қара малға ең салу  салу және онын     аттар   аттары
1 Мал шаруашылығында жана туған төлді өлшеу, сырғалау және есепке алу.
                                       1
2 Ірі қара малдың экстерьерін оқып білу және дене мүшелерімен танысу.
                                       1
3 Ірі қарамалдың экстерьерін бағалау әдістері
                                       1
4 Ірі қара малды 
кластау	
                                       1
5 Ірі қара малдың түсімен реңдері	
                                       1
   2- модуль Ірі қара малдың сүт өнімділігі
1- блок Ірі қара малдың ет өнімділігін есептеу әдістері

6 Ірі қара малдың күйі 	
                                       1
7 Ірі қара малға ең салу  салу және онын     аттар   аттары
                                       1
8 Ірі қара малдың жасын айыру әдістері 	
                                       1
9 Ірі қара малдың сүт өнімділігі 	
                                       1
10 Ірі қара малдың ет өнімділігін есептеу әдістері	
                                       1
3 -  модуль Сүтті және сүтті-етті бағыттағы ірі қара малды сұрыптау (бонитировкалау).
1- блок Мал тұқымдарымен  асыл тұқымды жұмыстың  келешекке жоспары

11 Сүтті және сүтті-етті бағыттағы ірі қара малды сұрыптау (бонитировкалау)
                                       1
12 Етті бағыттағы ірі қара малды сұрыптау (бонитировкалау)	
                                       1
13 Ауылшаруашылық малдарының жасына байланысты жұптастыру	
                                       1
14 Мал тұқымдарымен  асыл тұқымды жұмыстың  келешекке жоспары	
                                       1
15 Ірі қара малдың өнімділігіне байланысты асыл тұқымды жұмысты келешекке жоспарлау
                                       1
                                                                               
* 
* 5 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗ БЕТІМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
                                       
5.1Ірі қара малды өлшеу түрлері
5.2Ірі қара малдың бағып күтуәдістері	
5.3Ірі қараны  азықтандыру және рацион түрлері
5.4Қазақстандағысүт бағытындағы ірі қара мал тұқымдары
5.5Қазақстандағы сүтті-етті бағытындағы ірі қара мал тұқымдары
5.6Қазақстандағы ет бағытындағы ірі қара мал тұқымдары
5.7 Ірі қара малдың сүтінің құрамы және оның өзгергіштігі
5.8 Сүттін құрамы мен сапасына әсер ететін жағдайлар
5.9 Ірі қара малдың еттілігі және еттіліктің өзгергіштігі
5.10 Ірі қара малының етінің сапасы 
5.11 Ірі қара малдың қондылығын сынау
5.12 Ірі қара малдың терісі және оның сапасы
5.13 Ірі қара малдың сүт өніміне әсер ететін факторлар
5.14 Ірі қара малының ет өніміне әсер ететін факторлар
5.15 Ірі қара малдың өнім бағытына байланысты тұқымдары

6  ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                    Кесте3
                                Тақырып

Көрнекті құралдар, ТЖО, плакаттар, зертханалық стенд
Өз бетімен оқып білу сұрақтары
Бақылауформасы
Дәріс сабақтары
        Тәжірибелік (семинарлық) сабақтар




                                       1
                                       2
                                       3
                                       4
                                       5
Модуль1. Кіріспе. Пәнің даму тарихы. Мал шаруашылығында асылдандыру жұмысының қазіргі жағдайы және келешектегі дамуы. Ауылшаруашылық малдарының өсуі мен дамуы Ауылшаруашылық малдарының өсуі мен дамуына әсер ететін факторлар. Ауылшаруашылық малдарының сұрыптаудың негізгі принциптері.
1.Кіріспе. Пәнің даму тарихы. Мал шаруашылығында асылдандыру жұмысының қазіргі жағдайы және келешектегі дамуы

1.Мал шаруашылығында жана туған төлді өлшеу, сырғалау және есепке алу.
Слайдтар дәріс,ірі қара малдың альбомдары
Ірі қара малды өлшеу түрлері
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
2.Ауылшаруашылық малдарының өсуі мен дамуы
2.Ірі қара малдың экстерьерін оқып білу және дене мүшелерімен танысу.
Ірі қара малдың альбомы, кестелер,
Ірі қара малдың бағып күту әдістері	
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
3.Ауылшаруашылық малдарының өсуі мен дамуына әсер ететін факторлар
4.Ірі қарамалдың экстерьерін бағалау әдістері
Кестелер, муляждар, ең салатын құрал-жабдықтар
Ірі қараны  азықтандыру және рацион түрлері
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
Модуль 2. Ауылшаруашылық малдарының ата тегі бойынша сұрыптау. Ауылшаруашылық малдарының сыртқы пішіні, конституциясы және тірі салмағы бойынша  сұрыптау. Ауылшаруашылық малдарының өнімділігі бойынша  сұрыптау. Ауылшаруашылық малдарының  ұрпақтарының сапасы бойынша  сұрыптау.
5.Ауылшаруашылық малдарының сұрыптаудың негізгі принциптері
6.Ірі қара малды 
кластау	
Слайдтар, схемалар, кестелер, муляждар
Қазақстандағы сүт бағытындағы ірі қара мал тұқымдары
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
7.Ауылшаруашылық малдарының ата тегі бойынша сұрыптау
7.Ірі қара малдың түсімен реңдері	
Схемалар, кестелер,
Қазақстандағы сүтті-етті бағытындағы ірі қара мал тұқымдары
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
8.Ауылшаруашылық малдарының сыртқы пішіні, конституциясы және тірі салмағы бойынша  сұрыптау
8.Ірі қара малдың күйі 	
Слайдар, схемалар, кестелер, графиктер
Қазақстандағы ет бағытындағы ірі қара мал тұқымдары
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
9.Ауылшаруашылық малдарының өнімділігі бойынша  сұрыптау	
9.Ірі қара малға ең салу  салу және онын     аттар   аттары
Слайдтар, схемалар, кестелер, графиктер
Ірі қара малдың сүтінің құрамы және оның өзгергіштігі
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
10.Ауылшаруашылық малдарының  ұрпақтарының сапасы бойынша  сұрыптау
10.Ірі қара малдың жасын айыру әдістері 	
Кестелер, графиктер
Сүттін құрамы мен сапасына әсер ететін жағдайлар
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
Модуль 3. Ауылшаруашылық малдарының жұптастыру формасы мен принциптері. Ауылшаруашылық малдарының өсіру әдістері. Тұқым туралы түсінік. Мал тұқымының классификациясы және структурасы. Ауылшаруашылық малдарының пайдалануы мерзімі. Зоотехникалық және асыл тұқымды есеп.
11.Ауылшаруашылық малдарының жұптастыру формасы мен принциптері
11.Ірі қара малдың сүт өнімділігі 	
Кестелер, 
Ірі қара малдың еттілігі және еттіліктің өзгергіштігі
Ауызша
сұрау, бақылау жұмысы
12.Ауылшаруашылық малдарының өсіру әдістері
12.Ірі қара малдың ет өнімділігін есептеу әдістері	
Слайдтар
Ірі қара малының етінің сапасы
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
13.Тұқым туралы түсінік. Мал тұқымының классификациясы және структурасы
13.Сүтті және сүтті-етті бағыттағы ірі қара малды сұрыптау (бонитировкалау)
Слайдтар,дәріс
Ірі қара малдың қондылығын сынау
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
14.Ауылшаруашылық малдарының пайдалануы мерзімі.
14.Етті бағыттағы ірі қара малды сұрыптау (бонитировкалау)	
Слайдтарсхемалар
Ірі қара малдың терісі және оның сапасы
Ауызша
сұрау, зертхана нәтижесі
15.Зоотехникалық және асыл тұқымды есеп
15.Ауылшаруашылық малдарының жасына байланысты жұптастыру	
Слайдтар, схемалар
Ірі қара малдың сүт өніміне әсер ететін факторлар
Ауызша
сұрау, бақылау
жұмысы

















7  ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН  ҚАМТАМАСЫЗ  ЕТУ   КАРТАСЫ
                                                                    Кесте4
№
Оқулықтың, оқу-әдістемелікқұралдарыныңаты
Дана саны
                         Студенттер саны
Қамтамасызетупайызы
1
Қ.С.Сәбденов, Б.Т.Құлатаев, М.Қ.Байбатшанов. Қой және ешкі өнімдерін өндіру технологиясы. I том.-Алматы, Нур-принт,2012.-402 б.II  том.-Алматы,Нур-принт,2012.548 б.
                                       1
                                       5
                                       
                                      20
2
Қ.Ш.Нұрғазы. Мал шаруашылығы: Оқулық  -  Алматы, ЖШС РПБК    <<Дәір>>  2012-        400бет
                                      10
                                       5
                                      200
3
Г.В.Родионов, Ю.С.Изимов, С.Н. Харитонов, Л.П.Табакова. Скотоводство.М.:Колос,2007.-405с.
                                       1
                                       5
                                      20


8 ӘДЕБИЕТТЕР

8.1. Негізгі әдебиеттер
8.1.1Қ.Ш.Нұрғазы. Мал шаруашылығы: Оқулық  -  Алматы, ЖШС РПБК    <<Дәуір>>  2012-400бет
8.1.2Қ.С.Сәбденов, Б.Т.Құлатаев, М.Қ.Байбатшанов. Қой және ешкі өнімдерін өндіру технологиясы. I том.-Алматы, Нур-принт,2012.-402 б.II  том.-Алматы,Нур-принт,2012.548 б.
8.1.3Г.В.Родионов, Ю.С.Изимов, С.Н. Харитонов, Л.П.Табакова. Скотоводство.М.:Колос,2007.-405с.
8.2. Қосымша әдебиеттер
8.2.1Е.А Арзуманян и др.Скотоводство.М.: <<Колос>>, 1984-399с.
8.2.2 С.А. Рузский. Племенное дело в скотоводстве. М.:Колос, 1977-320с.
8.2.3 Н.Г.Дмитриев и др.Племенная работа: Справочник  -  М.: Агропромиздат, 1988.- 559 с.
8.2.4Б.Ысқақбаев.Ірі қара шаруашылығы.  -  Алматы, <<Қайнар>> 1996-192бет.
8.2.5 Н.Омархожаев. Қолда мал өсіру.-Алматы, <<Қайнар>>, 1995-352бет
Пәндер