Файл қосу

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
                     МСЖ құжат 3 деңгейлі
                                   ОӘКҚ
ОӘКҚ 042-18-21.1.76/01.2013

                                   ОӘКҚ
<<Топырақтың бонитировкасы және классификациясы>>  
пәнінен оқытушыларға арналған жұмыс  бағдарламасы
                            № _1__ басылым
                              <<18>>  09  2013ж.
                                       

            








5В080100 <<Агрономия>> және 5В080700 <<Орманшылық және орман ресурстары>> мамандығына арналған
<<Топырақтың бонитировкасы және классификациясы>>
                                пәнінің
                  ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
           ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫЛАРҒА  АРНАЛҒАН 
                      ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
                                       
                                       









                                Семей 2013
                                       
                                       
                                Алғы сөз

* ҚҰРАСТЫРҒАН
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Агротехнология және орман ресурстары>> кафедрасының  аға оқытушысы  Каламов Бақытбек Хамзаұлы
<<___ >>              20      жыл

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ: ф
2.1. <<Агротехнология және орман ресурстары>>  кафедрасының мәжілісінде. 
Хаттама <<       >>                     20__  жыл, №___

Кафедра меңгерушісі ________Сейлгазина С.М. 
2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро мәжілісінде 
Хаттама <<    >>                  20__  жыл, №____

Төраға ______Тлеубаева А.В.

* БЕКІТЕМІН:
Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралды және баспаға ұсынылды 
Хаттама <<       >>                  20        жыл, №___

ОӘК төрағасы  __________ Искакова Г.К.

4   БІРІНШІ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН
















                                МАЗМҰНЫ
                                       
1 Қолданылу аймағы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы жағдайлар
4 Оқытушылар үшін пәннің оқу жұмыс бағдарламасының мазмұны. 
5 Студенттің өздік жұмысы үшін тақырыптардың тізімі. 
6 Пәннің оқу- әдістемелік картасы
7 Оқу- әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы 
8 Әдебиеттер

































* Қолданылу аймағы
<<Топырақтың бонитировкасы және классификациясы>>  пәні бойынша оқу- әдістемелік кешеннің құрамына кіретін оқытушылардың жұмыс оқу жоспары 5В080100 <<Агрономия>>  және 5В080700 <<Орманшылық және орман ресурстары >>мамандығының студенттеріне арналған.  Ол студенттерді курстың  мазмұнымен, оның өзектілігімен және қажеттілігімен, курс саясатымен, оқу процесінде студенттер игеретін тәжірибемен таныстырады. Оқу- әдістемелік кешен Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің агротехнология кафедрасында пәнді оқытудың негізгі құралы болып  табылады. 

* Нормативтік сілтемелер 
    <<Топырақтың бонитировкасы және классификациясы>> пәнінің оқытушыларға арналған жұмыс оқу   бағдарламасы осы пәннің оқу процесін ұйымдастыру  ретін  келесі құжаттардың талаптары мен  ұсыныстарына сәйкес орнатады: 
-      Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;
-    5В080100  -  Агрономия жоғары білім беру мамандығы бойынша типтік оқу жоспары. Жоғары және жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру мамандықтары бойынша типтік оқу жоспарына 132 қосымша;
-  5В080100  -  Агрономия мамандығы бойынша пәннің типтік оқу бағдарламасы;
-   <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеу және рәсімдеуге қойылатын ортақ талаптар>> ТБС 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты;
-  <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны және құрылымы>> ҚП 042-1.01-2013 Құжаттық процедура.

3. Жалпы жағдайлар
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны.
<<Арономия>> мамандығының студенттеріне арналған <<Топырақтың бонитировкасы және классификациясы>> пәні агрономиялық аудандастыру әдістерімен принциптері және топырақ бонитеті жайлы түсінік, олардың әр түрлі климаттық  жағдайдағы белгілері, бонитет шкаласы. Жер сабапасын бағалау. Топырақтарды әр түрлі ауылшаруашылық дақылдарға сәйкес бағалау. Топырақ бонитеті мен жер бағасының өндірістік маңызы. Табиғатта топырақтардың әр түрлілігі. Топырақтың жіктелуінің негізгі принциптері Негізгі таксономиялық , генетикалық топырақ аталуы.

 3.2 Курстың мақсаты.
Курстың мақсаты: студенттерді қарқынды егіншілікте топырақтарды  агроөндірістік  топтау және бониттетеу (бағалау) және  топырақтарды жіктеп оларды маңызды қасиеттері бойынша, шығу тегіне  және құнарлық ерекшеліктеріне  байланысты топтарға біріктіруді   реттеу жолдарын үйрету.

3.3 Пәнді оқыудың негізгі мақсаты
Еліміздің топырақ қоры- халық байлығы. Оны дұрыс пайдалану, санды-сапалы ғылыми негізде жүргізу қажет . Топырақтың құнарлығын ұлғайтудың, оны эрозиядан қорғаудың агротехникалық шаралар жүйесін құрастыру мен жүзеге асыру жөніндегі теориялық негіздері және дағдылану әдістер мен студенттерді таныстыру; өсімдік тіршілігі жағдайларын оңтайландыру.

  +  Пәнді игеру нәтижесінде студент:
Осы пәнді оқып студент міндетті түрде білуі керек:
- жіктелу номенклатура негіздерін, топырақ типтерінің диагностикасын;
- топырақ бонитировкасы мен есебін;
-  топырақ зерттеу тәсілдерін және оны тиімді пайдалану жолдары

3.5 Курстың пререквизиттері.
3.5.1 Биология
3.5.2 Физиология
3.5.3 Химия 
3.54 Еңбек қорғау
3.5.5. Топырақтану геология негіздерімен

3.6 Курстың постреквизиттері.
3.6.1 Өсімдік шаруашылығы
3.6.2 Селекция мен тұқым шаруашылығы
3.6.3 Егіншілік
3.6.4 Жеміс және көкөніс шаруашылығы


3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме 
                                                                   Кесте 1
Курс 
Семестр 
Кредит 
Дәріс 
Зертхана сағаты 
Тәжірибелік сағаты
ОЖ
СӨЖ

СӨЖ
Барлығы 
Бақылау түрі 
2
4
3
15
-
30
22,5
67,5
135
Емтихан 


* ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ) 
                                                                   Кесте 2
               ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ  ЖОСПАРЫ
                           Тақырып атауы
                           Сағаттар саны
                                       1
                                       2
                       Дәріс тақырыптары
       1  -  модуль Топырақтарды бонитеттеу
    1  -  блок  -  Топырақтың сапасын анықтау.
Кіріспе. Топырақтарды агроөндірістік топтау бонитеттеу, жіктеу туралы  жалпы мағлұматтар
1
Топырақтарды бағалаудың әр түрлі  әдіс-тәсілдері	
1
Топырақтарды жіктеу
1
Топырақ географиясы және аудандау
1
Арктика және Тундра аймағы топырақтары
1
Тайгалы-орманды аймақ топырақтары
1
Батпақты топырақтар
1
Сұр орманды топырақтар
1
Орманды дала мен далалы аймақттар  қара топырағы
1
Құрғақ далалы аймақты топырағы        
1
        2-модуль ТМД елдерінің топырақтары
    2- блок  -  Топырақтарға жалпы сипаттама
1
 Сортаңданған топырақтар
1
Шөлді аймақты топырағы
1
Тау етегіндегі шөл далалық (құрғақ субтропикалық) аймақтың боз топырағы
1
 Таулы облыстар топырағы
1
Құмдар мен құмды топырақтар
1
                                       

     Жиыны

     15
                                                                               
           Тәжірибелік сабақ тақырыптары 
1  -  модуль Геология туралы жалпы мағлұматтар
    1  -  блок  -  Жер туралы жалпы мәліметтер.
Топырақты зерттеуде жүргізілетін негізгі дайындық жұмыстары. Тәжірибе немесе егіс учаскесінің топырақ құрамы мен құрылымын және өсімдіктері мен топырағының химиялық құрамын анықтау мақсатында щұңқыр орнын алдын ала іріктейді. 
2
Рельефпен өсімдіктер тобын анықтау. Зеріттелетін топырақ қиындысының механикалық құрамын, топырақ түрін айыруда жер бетінің рельефін, өсімдіктер тобын анықтаудың маңызы ерекше. 	
2
Шұңқыр (топырақ қиындысы) қазу. Шұңқырдың ұзындығы 2м, көлденеңі 80см , тереңдігі тау жынысына дейін 1,5-2м 
2
Топырақ морфологиясын сипаттау. Топырақ морфологиясы деп  -  оның көзге түсетін сыртқы көрініс: түсі, құрылысы, қабаттары, структурасы  -  механикалық құрамы кейбір жаңадан пайда болған заттарды айтады.
2
Камеральды анализге топырақ үлгілерін алу. Қазылған шұңқырдан топырақ үлгісін алу зерттеу жұмыстарының маңызды бөлігі. 
2
Топырақтың морфологиялық қасиеттері және оларды анықтау әдістері. Топырақтың морфологиялық белгілерін зерттеу кезінде оның құрамын, қабаттары мен қалыңдығын, түрін, кесектердің мөлшерін, тығыздығын, әртүрлі қосылыстар мен түзілімдерін, сонымен қатар топырақтың механикалық құрамын және топырақ түзуші негіздердің тектерін, ылғалдығын, органикалық заттар мен өсімдік тамырларының мөлшерін, әртүрлі теңдіктегі топырақ қабатының тұз қышқылымен әсерінзеріттейді. 
4
Өнімнің сапасын алу әдістері. Рефрактометрия мен полиметрияның теориялық негіздері. Рефрактометрия әдісі заттың концентрациясын ерітіндісінің сындыру көрсеткіші бойынша анықтауға негізделген. 
3
Жиыны 
15


5 Студенттерге арналған оздік жұмыс бағдарлармасы
* Топырақ  экологиясы
* Топырақты қорғау. 
* Топырақтың  гранулометриялық құрамы
* Агроөндірістік топтастыру  және топырақты бонитеттеу.
* Эрозияға ұшырайтын жерлердегі топырақ өңдеу жүйесінің      ерекшеліктері.
* Далалық жұмыстар сапасына агротехникалық баға беру.
* Топырақ қорғау жүйелері .
 

6  <<Топырақтың бонитировкасы және кассификациясы>> пәні бойынша оқу әдістемелік карта
                                                                 Кесте 3  

Тақырып 
Көрнекілік құралдар, плакаттар, зертханалық стендтер. 
   Өздігінен зерттеуге арналған сұрақтар 
                         Бақылау формасы
                          Дәрістік сабақ
                            Тәжірибелік 
                                  сабақ
                                       
                                       
                                       
1
2
3
4
5
Кіріспе. Топырақтарды агроөндірістік топтау бонитеттеу, жіктеу туралы  жалпы мағлұматтар
Топырақты зерттеуде жүргізілетін негізгі дайындық жұмыстары.
Әдістемелік нұсқаулық, плакат,таблица.
Топырақ құнарлығының агрофизикалық көрсеткіштері және оны егіншілікте реттеу
 
АБ
Топырақтарды бағалаудың әр түрлі  әдіс-тәсілдері
Рельефпен өсімдіктер тобын анықтау
Әдістемелік нұсқаулық, плакат,таблица.
Топырақтың ауа режимі және оны реттеу

АБ
Топырақтарды жіктеу
Шұңқыр (топырақ қиындысы) қазу.
Әдістемелік нұсқаулық, плакат,таблица.
Топырақтың жылу режимі және оны реттеу
АБ
Топырақ географиясы және аудандау
Топырақ морфологиясын сипаттау
Әдістемелік нұсқаулық, плакат,таблица.
Топырақ құнарлығы оның түрлері және оларды ұдайы арттыру
АБ
Арктика және Тундра аймағы топырақтары
Камеральды анализге топырақ үлгілерін алу
Видеоматериалдар, стендтер. 
Топырақ эрозиясы және оның даму заңдылықтары
АБ
Тайгалы-орманды аймақ топырақтары
Топырақтың морфологиялық қасиеттері және оларды анықтау әдістері.
Видеоматериалдар, стендтер. 
Егістіктің және тпырақтың арамшөптенуін еске алу.

АБ
Батпақты топырақтар
Өнімнің сапасын алу әдістері.
Видеоматериалдар, стендтер, таблицалар. 
Эрозияға ұшырайтын жерлерднгі ттопырақ өңдеу жүйесінің ерекшеліктері 
МБ
Сұр орманды топырақтар
Рельефпен өсімдіктер тобын анықтау
Видеоматериалдар, стендтер, суреттер. 
Далалық жұмыстар сапасына агротехникалық баға беру
АБ
Орманды дала мен далалы аймақттар  қара топырағы
Шұңқыр (топырақ қиындысы) қазу.
Видеоматериалдар, стендтер, суреттер.
. Егіншілік жүйелер

АБ
Құрғақ далалы аймақты топырағы        
Топырақ морфологиясын сипаттау
Видеоматериалдар, стендтер, суреттер.
Ауыспалы егістердің ғылыми негіздері
АБ

Сортаңданған топырақтар
Камеральды анализге топырақ үлгілерін алу
Видеоматериалдар, стендтер, суреттер 
Дақылдар себілген дақылдардың ауыстырып тұрудың себептері және негізгі дақылдарға сипаттама
АБ
Шөлді аймақты топырағы
Топырақтың морфологиялық қасиеттері және оларды анықтау әдістері.
Видеоматериалдар, стендтер суреттер. 
Ауыспалы егістің жіктелуі
АБ
Тау етегіндегі шөл далалық (құрғақ субтропикалық) аймақтың боз топырағы
Өнімнің сапасын алу әдістері.
Кетселер, суреттер
Топырақ өңдеудің ғылыми негіздері және міндеттері
МБ






7 Оқу- әдістемелік әдебиеттерімен қамтамасыз ету картасы
                                                                 Кесте  4 

Оқулықтардың, оқу- әдістемелік құралдарының атаулары  
                         Экземпляр саны 
                     Студенттердің саны 
                   Қамтамасыз ету пайызы
1. Р.Елешев., Ж.Елемесов., С.Елюбаев  <<Топырақтану геология негіздерімен>>  Алматы  -  2007 
                                       
                                       1
                                      20
                                       5
2. М.Ш. Анафин <<Топырақтану және егіншілік>> пәнінен зертханалық және тәжірибелік сабақтарға арналған оқу құралы. 2009ж
                                       5
                                      20
                                      25
3. Шорин С.С., Шаушеков.Т.Қ. << топырақтану сабағына арналған зертханалық жұмыстар>> Қарағанды 2012
                                       
                                        
                                       1
                                      20
                                       5



8  Әдебиеттер 
  + Негізгі әдебиет 
    o Р.Елешев., Ж.Елемесов., С.Елюбаев  <<Топырақтану геология негіздерімен>>  Алматы  -  2007 
    o М.Ш. Анафин <<Топырақтану және егіншілік>> пәнінен зертханалық және тәжірибелік сабақтарға арналған оқу құралы. 2009ж
    o Шорин С.С., Шаушеков.Т.Қ. << топырақтану сабағына арналған зертханалық жұмыстар>> Қарағанды 2012

8.2 Қосымша әдебиет
8.2.1. В.Д. Блаватский, <<Егіншіліктің туындауы және дамуы>>, Наука, М., 1967
8.2.2.  Б.В. Андрианов, <<Біздің ата- бабаларымыздың егіншілігі>>, Наука, М., 1978
      8.2.3    Тазабекұлы Т., Тазабекова Е. Топырақтану түсіндірме сөздігі.         Алматы; 1970



Пәндер