Файл қосу
Балалардың музыкалық тәрбиесі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
<<МУЗЫКАЛЫҚ БІЛІМ>> КАФЕДРАСЫ
Құжат СМК 3 уровня
ПОӘК
ПОӘК
042-18.1.32/02-2013
ПОӘК
<<Мектептегі музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы>> пәннің оқу-әдістемелік құралы
Редакция № 1 ______
<<Мектептегі музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы>>
ПӘНІНЕН ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
5В010600 <<Музыкалық білім>> мамандығы үшін
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛЫ
2013-2014 оқу жылы
ПОӘК
042-18.1.32/02-2013
Ред. № 1 _______20__ ж.
Бет 2__
Мазмұны:
1
1 Глоссарий
2
2 Дәріс және Тәжірбиелік сабақтар
3
3 Студенттің өздік жұмысы
ПОӘК
042-18.1.32/02-2013
Ред. № 1 _______20__ ж.
Бет 3_
1 ГЛОССАРИЙ
* Музыкалық білім беру тарихы - музыканы оқытудың теориясы мен әдістемесінің мәселелерін тарихи аспектіде қарастырытын пән.
* Музыкалық тәрбие - ұғымы қоғамдық құбылыс ретінде кең және тар мағынасында қолданылады. Кең мағынасында музыкалық іс-әрекетте жинақталған тәжірбиені педагогикалық ықпал ету негізінде кейінгі ұрпаққа меңгерту, жалпы музыкалық мәдениетін қалыптастыру.
* Музыкалық білім - музыка өнерін танып-білудің негізін музыкалдық білімнің келесі екі негізі құрайды: музыка өнері жөніндегі біртұтас ұғымды қалыптастыруға мүмкіндік беретін білімдер; нақты музыкалық шығармаларды қабылдауға көмектесетін білімдер.
* Музыканы оқыту - екі жақты процесс. Бұл музыкалық білім мазмұнын меңгерту бағытталған оқытушы мен оқушылардың арнайы ұйымдастырылып, мақсатты бағытталған өзара әрекеттестігі. Музыканы оқытудың негізін музыкалық білім, іскерлік, дағдылар, дүниетанымдық көзқарастар құрайды.
* Музыкалық іскерлік - меңгерілген білім мен өмір тәжірбиесі негізінде музыка саласындағы теориялық және практикалық әрекеттерді саналы түрде нақты, дәлме-дәл орындауға даяр болу. Музыуканы оқытуда жалпы іскерліктер музыкалық шығарманы эстетикалық тұрғыдан қабылдауға байланысты анықталды.
* Музыкалық білім беру - музыкалық тәрбие, оқыту, даму ұғымдарының бірілігінде қарастырылады. Музыкалық білілімділік мазмұнын қрай келе кәсіби сферада (сазгерлік, орындаушылық, оқытушылық, музыканы зерттеу және т.б.) немесе музыкамен әуесқой ретінде өз бетімен шұғылдану әрекеттерін жүзеге асыруға көмектеседі.
* Музыканы оқыту әдістемесі - болашақ музыка пәні мұғалімінің музыалық білім беру процестерінің әдістерін, құралдарын және ұйымдастыру формаларын зерттеуге, теориялық білімдерін практика жүзінде қолдана білуге үйрететін пән.
* Музыканы оқыту теориясы - музыкалық білім беру педагогикасының заңдылықтары мен негізгі қағидаларын зерттейтін пән.
* Музыкант-педагогтың мәдениеті - түрлі педагогикалық көзқарастарды салыстыра білу, пайымдау және өзінің қорытқан пікірін қорғау, оны ғылыми негіздей алу қабілеті.
* Абстракциялау (дерексіздендіру) - Оның екі түрі бар: Талдап қорыту - көптеген біріңғай заттар мен құбылыстардың жалпы, ұқсас белгілерін анықтау. Жекелеп бөлу - бір затты немесе құбылысты зерттеп, талдау үшін зерттеушіге қажетін бөліп алу процесі.
* Саралап оқыту - студенттердің топпен, ұжыммен бірлесе отырып, өз беттерінше іздену, талпыну.
* Шаталовтың тірек сызбалары - көрнекілік арқылы оқушылардың көзбен көріп, қолмен ұстау технологиясы.
* Музыкалық іскерлік - меңгерілетін білім мен өмір тәжірбиесі негізінде музыка саласындағы теориялық және практикалық әрекеттерді саналы түрде нақты, дәлме-дәл орындауға даяр болу.
* Музыкалық дағдылар - музыкалық іс-әрекетпен тікелей байланыстағы музыканы орындау тәсілдерінің жиынтығы.
* Анкета - бұл арнайы сұрыпталған танымдық сұрақтар мен олардың мүмкін деген жауаптарының логикалық құрылымы.
* Реферат - жазбаша түрде немесе көпшілік назарына ұсынылатын, талқыналатын ғылыми жұмыс.
* Шоқан Уалиханов (1835-1865 ж.ж.) - қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының, фольклорлық шығармаларының шығу тарихы мен тәлімдік мәнін тұңғыш зерттеп, ғылыми еңбек жазған, қазақ мәдениетін орыс, Батыс ғалымдарына танытуда ерекше еңбек еткен ғалым.
* Ыбырай Алтынсарин (1841-1889 ж.ж.) - қазақтың педагог-ағартушысы, қазақ халқының салт-дәстүрлерін ғылыми түрде зерттеп, мән-мағынасын ашқан.
* Абай Құнанбаев (1845-1904 ж.ж.) - қазақ әдебиетінің классигі, ұлы ғұлама ақын, ағартушы-педагог, композитор, өнерді аса жоғары бағалап, ерекше құдірет тұтқан адам.
* Ахмет Жұбанов (1906-1968 ж.ж.) - қазақ музыкасын зерттеуші көрнекті ғалым, әйгілі сазгер, дирижер. Қазақстанның халық артисі (1944), өнетану ғылымының докторы (1943), профессор (1948).
* Мұқан Төлебаев (1913-1960 ж.ж.) - қазақтың аса көрнекті сазгері, қоғам қайраткері, ҚСРО халық артисі (1959), КСРО Мемелкеттік сыйлығының лауреаты (1949), Қазақстан Республикасы әнұраны авторларының бірі.
* Шәмші Қалдаяқов (1930-1992 ж.ж.) - аса көрнекті сазгер, ән жанрының әйгілі майталманы, Қазақстан мәдениетіне еңбегі сіңген қайраткер, осы заманғы қазақ эстрадасының негізін салушылардың бірі, Қазақстанның халық артисі.
* Әміре Қашаубаев (1888-1934 ж.ж.) - қазақтың атақты әншісі, өмірінің соңына дейін театрда әнші-артист болған.
* Жұмат Шанин (1892-1938 ж.ж.) - режиссер, драматург, актер, ұлттық профессионалды театр өнерінің негізін салушылардың бірі, қоғам және театр қайраткері, Қазақ ССР халық артисі (1931).
* Қалибек Қуанышбаев (1893-1968 ж.ж.) - сахна өнерінің саңлағы, Кеңес Одағының халық артисі, қазақ жас кино өнерінің өсуіне үлес қосты.
* Елубай Өмірзақов (1899-1974 ж.ж.) - қазақ кеңес актері, домбырашы-әнші, киноактер, ұлттық кәсіби театр өнерінің негізін салушылардың бірі, Қазақ ССР халық артисі.
* Манарбек Ержанов (1901-1966 ж.ж.) - қазақ кеңес әншісі (тенор), актер, мелодист-сазгер. Қазақ ССР халық артисі. Қазақтың Абай атындағы опера және балет театрын ұйымдастырыушылардың бірі.
* Жүсіпбеков Елебеков (1904-1977 ж.ж.) - қазақ кеңес әнші-артисі (тенор), қазақ ССР Халық артисі, Қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне (1936- 1949, 1958), сондай-ақ концерттік сапармен қытай халық республикасында (1950, 1955), Монғол Халық республикасында (1960), Үндістанда (1967) болды. 1967 жылдан бері қазақ эстрада студиясында (Алматы) педагог.
* Құрманбек Жандарбеков (1905-1973 ж.ж.) - қазақтың тұңғыш ұлттық музыка театрының (1934 ж.., қазіргі Қазақтың Абай атындағы опера және балет театры) ірге тасын қалаушылардың бірі.
* Күләш Байсейітова (1912-1957 ж.ж.) - қазақтың әйгілі (лирикалық-коларатуралық сопрано), қазақ опера өнерінің негізін салушылардың бірі, қоғам қайраткері.
* Шара Жиенқұлова (1912-1991 ж.ж.) - биші, педагог, Қазақстанның Халық артисі, сахналық образдардың ішкі жан сұлулығын бидегі пластикалық шешіммен шебер шеңдестіре білді.
* Шәкен Айманов (1914-1970 ж.ж.) - қазақтың әйгілі актері, режиссері, Қазақстанның Халық артисі, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, қазақ драматургиясында да, қазақ киноөнерінде де қайталанбас дара жолы бар тума талант.
Д ӘРІС САБАҚТАР
Тақырыбы:1. Музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы пәнінің мақсаты, міндеттері және мазмұны
Мақсаты: студенттерге мектептегі музыка мұғалімнің күнделікті тәжірбиелік жұмысында кездесетін және өте қажет нақты да жүйелі музыка тарихынан, музыка-теориясынан білім белем беру, осы алған білімдерін музыкалық оқу-үрдісіне кеңінен дұрыс пайдалана білуге үйрету.
Тапсырма: Пәннің мақсаты, міндеттері, жалпы бағыттары неде деп ойлайсыңдар?
Әдістемелік нұсқау: Курстың міндеттері:
* музыкалық білім мәселелерін педагогика тарихы тұрғысынан талдап, кәсіби бейімдеуде студенттердің тұлғалық құндылық қатынасын қалыптастыруға мүмкіндік жасау;
* студенттердің іскерлігінің дамуына және олардың тарихи үрдістердің себеп-салдарын кәсіби тұрғыда ұғынуға көмектесу;
* музыкалық-педагогикалық болмыстың музыкалық тарихи құбылыстарына тұтастық, жүйелік көзқарасты қалыптастыруда студентерді бейімдеу;
* музыкалық-педагогикалық ғылым мен тәжірбиенің интеграциялық арнасында музыкалық білімнің тарихы мен теориясының білімді меңгеру бағытталған жүзеге асыру;
* музыкалық білім тарихы мен теороиясының өзектілігін зерттеуде шығармашылық бағыттылыққа жағдай жасау.
Бағдарлама мазмұны мен құрылымында бірнеше принциптік көңіл аударлықтай жайлар кездеседі:
* бүкіл дүниежүзілік педагогика тарихы үрдісінің дамуын талдау студенттерге отандық және шетел музыкалық білімдерінің өзара байланыстарын салыстыра отырып, байқауларына мүмкіндік туғызады;
* музыкалық білім беру саласында тарихи-педагогикалық үрдісті қарап талдау - студенттердің алған музыкалық білімдері мен біліктіліктеріне сүйене отырып жүзеге асырылылады және ауқымды да тереңірек беріледі;
* музыкалық білім тарихын оқыту өте жақын профильді <<музыкалық этнография>>, <<қазақ музыкасының тарихы>> сияқты пәндермен тығыз байланысты;
* тарих-теория музыка пәндер циклынан дәріс алған студенттердің іскерліктері мен дағдыларына сүйене отырып, музыканы оқытудың теориялық негіздерін үйрену.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Абдуллин Э.Б. Теория и практика музыкального обучения в общеобразовательной школе. - М., 1983
Тақырыбы: 2. Әлеуметтік құбылыстағы музыкалық өнер. Өнер жүйесінде музыканың алатын орны. Қоғамдағы музыкалық өнердің атқаратын қызметі Мақсаты: болашақ музыкан-педагогтарды қалай ғылыми ізденіспен айналысуы туралы деректерімізді музыкалық-педагогикалық ізденістің әдіснамалық сипаттамасының негізі, оның ішінде: (ізденістің мәселесі, тақырыбы, объектісі (нысаны)және пәні, мақсаты мен (міндеттері) талабы, гипотезасы (болжамы), ғылыми ізденістің ғылымилығы, теориялығы және тәжірибелік - эксперименттік жаңашылдығы, дипломдық жұмыстың рәсімдеуін түсіндіру
Тапсырма: Өнер жүйесінде музыканың алатын орны. Қоғамдағы музыкалық өнердің атқаратын қызметі неде?
Әдістемелік нұсқау: І.Р.Халитова <<Әлеуметтік педагогиканың өзекті мәселелері>> атты әдістемелік құралында жалпы әлеуметтік-педагогтарды даярлау мәселесі, ауылды жердегі әлеуметтік мәселелер, ата-ананың баланы әлеуметтендірудегі орны, қазіргі кездегі әлеуметтік педагогиканы зерттеу әдістеріне байланысты мәселелерін қарастырды .
Қазақстанда жүріп жатқан саяси-әлеуметтік, экономикалық өзгерістер жалпы білім беру жүйесіндегі реформаның жүзеге асырылуын талап етуде. Осы реформаға сәйкес білім беру жүйесін демократияландыру, ақпараттандыру бағыттарындағы өзгерістер орын алуда. Білім беру жүйесінің аталмыш өзгерістерге сай жүргізіліп жатқан жұмыстарының бағытына жасалған талдаулар, қазіргі өмірдің талабына сай жек тұлға тәрбиелеуде, соңғы уақытта өріс алып келе жатқан жастарға әлемдегі педагогика, психология, саясаттану, музыкатану ғылымдарының жетістіктері негізінде тәлім-тәрбие беруге негізделген, әлеуметтік педагогика саласындағы әлеуметтік қызмет мәселелсіне ерекше көңіл бөлініп отырғандығы байқалады. Еліміздің тәуелсіз мемлекет мәртебесіне ие болуы, Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын сақтау туралы, сондай-ақ Қазақстан республикасының <<Білім туралы>> Заңының, Қазақстан Республикасы әлеуметтік-мәдени дамуыныңы тұжырымдамасыныңы, мемелкеттің білім беру саласындағы саясатының тұжырымдамасының, этномәдени білім беру тұжырымдамасыныңы қабылдануы ұрпақ тәрбиесіне жаңаша қарауды, оның жақсарту жолдарынң нақты айқындауды талап етеді. Жоғарыда аталған құжаттарда оқушыларға, оның ішінде әлеуметтік қызмет жүйесін қалыптастыру мәселесі басты назарда болатын негізгі мәселелердің бірі екенін байқауға болады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе. - М., 1983
Тақырыбы:3. Қазақстандағы музыалық тәрбие
Мақсаты: қазақтың музыкасында Құрманғазының, Дәулеткерейдің Тәттімбеттің орны үлкен. Қазақстандағы музыкалық өнердің дамуына Құрманғазының, Дәулеткерейдің Тәттімбеттің шығаормашылықтарының ықпалы мен маңызы ерекше екенін ұғындыру.
Тапсырма : Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей туралы ой-толғау,
* Құрманғазы шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
* Дәулеткерей шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
* Тәттімбет шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
Әдістемелік нұсқау: Қазақ қоғамының тапқа жіктелуі күшейген кезде еңбекші халықтың арман - мүддесін, ілгері ұмтылысын бейнелеген музыкалық өнері демократиялық мазмұнымен толыға түсті. Бұл - атақ-даңқы байтақ далаға тараған халық музыканттарының орындаушылық шебері шарықтауға шегіне жеткен және аса үздік, дарынды профессионал әнші - компазиторлар мен күйші компазиторлар өмір сүрген олардың творчествосын дәуірлеген кез еді. Өздерінің үздік дарын - талантымен өз заманының қайшылықтарын дөп түсінген. Тыңдаушылардың әлеуметтік жіне эстетикалық талпталғанымен нәзік сезінген халық компазиторлары көркемдік мәнері бай, әр қайсысы өзіндік дербес стильді шығармалар тудырды. Бұл шығармалар жаңа соңғы қағамда өмір сүрген қазақ халқының советтік музыкалық мәдениетін қалыптастырған класикалық халық музықасының негізі болды.
Аспаптық музыка Құрманғазы Сағырбайұлы, Дәулеткерей Шығайұлы, Тәттімбет Қазанғапұлы, Ықылас Дүкенұлы, Сарыммалай, Дайрабай, Байсерке Қылышұлы, Қазанғап Тілепбергенұлы, Есбай т.б. халық компазиторларының творчествосы мен орындаушылық өнерінде ең жоғары сатыға көтерілді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Құрманғазы. Жинақ=Курмангазы. Сборник :ұлы күйшінің өмірі мен шығармашылығы туралы зеттеулер, естеліктер, жаңа деректер, мақалалар -Алматы,1998
Тақырыбы:4. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі.
Мақсаты: студент жастарды өткеннің мұрасына сын көзбен қарап, оны елеп-екшей отырып, жан-жақты пайдалана білуге тәрбиелеудің маңызы зор. Ұрпақтан-ұрпаққа музыкалық тәжірбиені жеткізуде ауызекі дәстүрдің рөлі. Бұл үшін халқымыздың халықтық-музыкалық творчествосының мазмұнына педагогикалық талдау
Тапсырма:
* Музыкант-педагог-зерттеушінің тәжірбиелік жұмысы,
* Сізге музыкадан қай бағдарлама ыңғайлы
* ХІХ ғасырдың соңындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
* ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
* Балалардың музыкалық тәрбиесі
Әдістемелік нұсқау: ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында музыкалық білім беру педагогикасы дербес ғылым саласы ретінде дами бастады. Оған бірнеше факторлар себепкерлер болды. Біріншіден, бұл қоғамның әлеуметтік жаңаруы және адамгершілік, халықтық, ізгілік, демократизм идеяларының белең алуына, екіншіден ағартушылық идеяларының өркендеуіне байланысты еді. Осы кезеңде өмір сүрген орыс классик сазгерлері, педагогтері А.Н.Серов, В.В.Стасов, Ц.А.Кюи, М.Глинка, А.Даргомыжский, П.И.Чайковский, С.Танеев, Н.Римский-Корсаков т.б.өнерде халықтық демократизм, ағартушылық идеяларын дәріптеп, тәрбиені прогресшіл рухпен қанықтыруды батыл талап етті және музыкалық мәдениетті жетілдіру жөніндегі құнды пайымдаулар жаслып, оларды іс жүзінде жүзеге асыруға атсалысты. Пғартушылық идеялары Л.Н.Толстой, А.П.Чехов, А.М.Горький т.б. ұлы орыс жазушылар тарпынан да кең қолдау тапты. ХІХ ғасырдың 60-шы жылдарында қоғамдық қозғалыстар жанданып, озық идеялар тарала бастады, сонымен бірге музыкалық білім беру педагогикасы саласында жаңа, тың құбылыстар кеңінен қанат жайды. Зерттеушілер музыкалық білім беру педагогикасының ғылым ретінде қалыптасу, даму жағдайын басты үш кезеңге бөліп қарастырады. Сол кезеңнің біріншісі ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы музыкалық тәрбие мәселелері. Музыкалық білім беру педагогикасының негізін салушы ғалым-ұстаздардың (А.Н.Карасаев, С.И.Миропольский, Д.Н.Зарин, А.Л.Маслов, Н.Е.Брюсов, Б.Л.Яворский, С.Т.Шацкий, В.Н.Шацская және т.б.) педагогикалық іс-әрекеттердің белсенділігі және музыкалық тәрбие берудің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін қарастыруға арналған бірқатар музыкалық-педагогикалық еңбектердің жарық көруімен сипатталады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Көркемсуретті Қазақстан тарихы.Т.3 Қазақстан ХІХ ғасырдың екінші жартысынан ХХ ғасырдың бірінші жартысына дейін /[бас.ред. Б.Аяған].-Алматы:Қазақ энциклопедиясы,2007.
Тақырыбы:5. Балаларға музыкалық - эстетикалық тәрбие берудегі прогресшіл қайраткерлер( Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А. Құнанбаев, А. Жұбанов және т.б.)
Мақсаты: <<Ата-бабаларымыз елеулi тарихи оқиғаларды, ел зердесiне өшпес iс қалдырған сүйiктi де аяулы ұл-қыздарының мақсат-мұратын жыр-дастандарында толықсыта толғаумен қатар <<Құсмұрын>>, <<Сырымбет>>, <<Сапарнама>> қобыз бен сыбызғыда орындалатын әуездi, әрлi ән менен күйiне өзек ете бiлетiндiгiн мақтан тұтқан Ғалым ұлттық музыка өнерiмiздi жеке-дара дәстүрлi өнер ретiнде қарастыра отырып, оны туыстас-бауырлас халықтардың өнерiмен салыстырмалы түрде түсіндіру
Тапсырма:
* Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А. Құнанбаев, А. Жұбановтың өмірі мен шығармиашылығы
+ Қазақ халқының музыкалық ағартушылығында Абай Құнанбаев қандай роль атқарады?
+ Ыбырай Алтынсарин қазақ балаларының музыкалық дамуын неден көрді?
+ Балаларға музыкалық тәрбие беруде А.Жұбановтың қандай педагогикалық көзқарасы тән.
+ Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі прогресшіл қайраткер туралы мақалалар жинақтау.
+ Бейне таспадан үзінділер қарастыру.
Әдістемелік нұсқау: Қазақ халқының музыкалық мәдениетін қалыптастыруға Ш.Уалиханов идеяларының ықпалы,Ы.Алтынсариннің педагогикалық жүйесінде оқушылардың музыкалық дамуының алатын орны, А. Құнанбаевтың музыкалық-поэтикалық мұрасындағы тәрбие
А. Жұбановтың балалар және жасөспірімдердің мукзыкалық тәрбиесіне педагогикалық көзқарасына түсініктме беру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Сарыбаев, Б. Қазақтың музыкалық аспаптары=Казахские музыкальные инструменты :Альбом .-Алматы,1978
Тақырыбы: 6-7. ТМД елдерінде музыкалық тәрбие беру облысында озат тәжірбиелердің қолдануы. Ресей, Украина, Белоруссия, Прибалтика, Өзбекстан, Қырғыстан және т. б.
Мақсаты: болашақ музыкан-педагогтарды қалай ғылыми ізденіспен айналысуы туралы деректерімізді музыкалық-педагогикалық ізденістің әдіснамалық сипаттамасының негізі, оның ішінде: (ізденістің мәселесі, тақырыбы, объектісі (нысаны)және пәні, мақсаты мен (міндеттері) талабы, гипотезасы (болжамы), ғылыми ізденістің ғылымилығы, теориялығы және тәжірибелік - эксперименттік жаңашылдығы, дипломдық жұмыстың рәсімдеуін түсіндіру
Тапсырма:
ТМД елдерінің музыкасы туралы газет-журналдардан мақала жинақтау
* Олардың музыкалық ерекшеліктерін анықтап, реферат тапсыру
* В.А.Сухомлинскийдің музыкалық тәрбиесін жан-жақты қарастыру.
* Жалпы білім беретін мекетептегі музыкалық мәдениет құрылысында қандай қиыншылықтар кездеседі?
* Шетелде Д.Б.Кабалевскийдің музыкалық тәрбие жүйесі қандай орын алады?
* Қазақстандағы алғашқы музыкалық әліппе қашан дүниеге келді? Авторы кім? Оның негізгі мазмұнын ашыңдар?
Әдістемелік нұсқау:
* ТМД елдерінің музыкасының мазмұны
* Олардың музыкалық ерекшеліктері
* В.А.Сухомлинскийдің музыкалық тәрбие беру туралы түсіндіру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Мұқышев Т. Сыбызғы сазы: Монғолиядағы Баян-Өлгей қазақтарының сыбызғы күйлері.-Алматы:Өнер, 2005
Тақырыбы:8. Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуындағы негізгі бағыттар мен тенденциялар. Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б. Мақсаты: Педагог - музыканттың көзқарасының негізі көркем - педагогикалық процестің байланысы - музыкамен және оқушымен. Сондықтан педагог - музыканттың өзінің кәсіби білімділігімен болып жатқан уақыт - заманына, уақиғаларға өз бағасын беру, талдауы және өз тұлғалық өмір көзқарасының ұстанымын білдіру, оның ішінде өнерде, педагогикада, қоршаған шындылықта және нақты музыкалық - педагогикалық практикада екенін ұғындыру
Тапсырма :
* Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ т.б. елдердегі музыкалық тәрбие туралы не білесіңдер?
* Африка мен Америка халықтарының музыкасы.
* Еуропа халықтарының музыкасы.
* Украйна музыкалық сипаттары мен жанр түрлері.
* Беларус, Поляк елдеріндегі халық музыкасы.
* Француз музыка мәдениетінің бір тармағы - шіркеуші музыка
* Әдістемелік нұсқау: Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б
* Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуы
* Басқа елдердің музыкасының тарихының айырмашылығы
* Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуы
* Басқа елдердің музыкасының тарихының айырмашылығы
Музыкалық тәрбие берудің әдістемесі және жүйеге (систематики) келтіру мәселелері. Оқу үрдісі мен музыкалық оқыту мазмұнының өзара байланысы. Золтан Кодаи, Карл Орф, Борис Тричковтың музыкалық тәрбие беру жүйелері, олардың әр ел балаларының музыкалық біліміне ықпалы. ХХ-ХХІ ғасырдағы музыкалық білім берудің негізгі тенденциялары, оқушылардың музыкалық тәірбиесіне қоғам дамуындағы ақпараттық технологияның ықпалы. Музыкалық білім беру мен мәдлениет дамуындағы ИСМЕ халықаралық ұйымы. Англиядағы музыкалық тәрбие жүйесі және музыка мұғалімін дайындау. Д.Кекрвеннің релятивтік жүйесі. АҚШ оқушыларына хор және оркестр арқылы тәрбие беру. Осы елдердің музыка сабағында оқушлардың білімін, біліктіліг мен дағдысын есепке алу және бақылау.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Аманов, Б.Ж. Казахская традиционная музыка и ХХ век .-Алматы, 2002
Тақырыбы:9. Бастауыш және орта сынып оқушыларының психология - педагогикалық сипаттары
Мақсаты: . Бүгінгі жалпы білім беретін мектеп қоғамның алға қойған көкейкесті міндеттерін жүзеге асыру үшін баланың табиғи мүмкіндіктерін, қабілеттерін дамытып, дүниежүзілік деңгейдегі жоғары мәдениет пен қажетті білім қорын жинақтаған, өз алдына жауапты шешімдер қабылдай алатын, әр істе белсенді шығармашылық әрекет жасайтын жеке тұлғаны тәрбиелеуі тиіс.
Тапсырма:
* Бастауыш және орта сынып оқушыларының психология - педагогикалық сипаттарын ашып көрсетіңдер
* Оқушылардың психология - педагогикалық сипаттары
* Бастауыш жәна орта сынып оқушыларының жас ерекшеліктері
* Бастауыш мектептегі тәрбие мәні.
* Мектеп оқушыларының шығармашылық қасиетін дамыту.
* Мемлекетіміздегі музыкалық ағарту ісі.
Әдістемелік нұсқау:
Қазіргі таңда әрбір жеке түлғаның қүндылык, қасиеттерін дамытып, қалып-тастыруға аса мән беріліп отырғаны белгілі. Әсіресе үрпақтан-үрпаққа мирас болып келе жатк,ан салт-дәстүр, әдет-ғурыптар арқылы оқушылардың жеке бас қасиетін дамыту мумкіндігіне барынша көңіл бөлінгенін ғылыми-зерттеу еңбектерден аңғарамыз. Бүл туралы психолог Л.С.Выготский: "Дербес жүмыс істегеннен гөрі бала ынты-. мақтастықта күштірек әрі ақылдырақ болып, ол өзі шеше алатын интеллектуалды қиындықтар деңгейі жөнінен биікке көтеріледі...", - дейді. Жалпы жеке түлғаның бойындағы адамгершілік сезімдерін дамытуға байланысты арналған ғылыми-зерттеу еңбектерді зерделеу барысында бастауыш сынып оқушыларының адамгершілік сезімдерінің дамуы, олардың психологиялық дамуына байланысты арналған еңбектер сараланып, жүйеленгенін байқадық. Қазақстанда толық жетілген тұлғаны тәрбиелеу және соған байланысты әлеуметтік-экономикалық психологиялық мәселелер күннен-күнге күрделене түсуде. Осыған орай, бүгінгі күн әрбір ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуында ізгілік, яғни оқушылардың адамгершілік сезімдерін дамыту жолдары шешуші фактор болуы заңдылық.Мектеп оқушысының адамгершілік жағынан қалыптасуы оның өмірге келген күннен басталады. Мектепке дейінгі жаста балалрдың бастапқы адамгершілік дағдылары қалыптасады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
* Искусство. Музыкознание, музыкальнгая психология и музыкальная педагогика: Хрестоматия (Сост. Э.Б.Абдуллин, Б.М.Целковников. - Вып. 1. Ч.2. - М., 1991.
* Балабеков Е. Қазақтың музыкалық фольклоры.-А.,2007
* Философия, социология, психология искусства и музыкальная педагогика: Хрестоматия / Сост. Э.Б.Абдуллин, Б.М.Целковников - Вып. 1. - Ч.1. - М., 1991.
Тақырыбы: 10-11. Балалардың шығармашылық дамуының міндеттері мен олардың шешім жолдары
Мақсаты: балаларды музыканы тыңдай білуге үйрету, оны тұтастай қабылдау, сезіну, музыкалық мәнерлікке баулу, Балаларды музыкаға тәрбиелеудегі сан сұрақтардың бірі - музыкалық шығармашылық болып табылады, дыбыстардың типін түсіну және музыкаға қызығушылығын арттыру
Тапсырма: Оқыту, тәрбиелеу және даму мақсаттары неде?
Әдістемелік нұсқау: Шығармашылық - адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу, адамның рухани күшін нығайтып, өзін-өзі тануына көмектеседі. Оқушының өз болмысын тануға көмектесіп, қабілетін ояту, жаңа рухани күш беру білімнің ең маңызды мақсаты болып табылады. Оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға мектеп қана мақсатты түрде ықпал ете алады. Жалпы шығармашылық туынды өмірге келгенге дейін ұстаз шәкіртін өнеге тұтар ақылшысы, пікірлес досы, бапкері болуы тиіс. Оқушы шығармашылығы үнемі ұстаз, сынып ұжымы, ата-аналар тарапынан қолдау тауып отыруы керек. Шығармашылықтың түрленрі көп. Алайда, біздің нысанамыз сөз өнері - өнердің биік шыны. Бұл ретте ұлы ұстаз А.Байтұрсыновтың сөз өнері туралы мына пікірі соншалықты бағалы.
"Сөз өнері - адам санасының үш негізіне сүйенеді: 1. ақылға; 2. қиялға; 3. көңілге".
Ақыл ісі - андау, яғни нәрселердің жайын ұғу, тану, ақылға салып ойлау.
Қиял ісі - меңсез, яғни ойдағы бар нәрселерді белгілі нәрселердің тұрпатына, бейнесіне ұқсату, бейнелеп суреттеп ойлау.
Көңіл ісі - түю, талдау, яғни ұлы сыншының айтуынша, балаға сөз өнерін меңгерту үшін осы үш істі қарастыруымыз керек.
Жалпы баланың шығармашылық қабілетін дамытуға ең басты назарға алатын нәрсе:
* Өлең шығаруға, суырып салмалыққа үйрету, яғни сауат ашу.
* Ұйқасын тапқызу, сөзбен-сөзді байланыстыру.
* Алдарына ой тастау, логикалық қабылдауын дамыту.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ерзакович Б.Г. У истоков казахского музыкознания. - А., 1987
Қазақ мәдениеті :энциклопедиялық анықтамалық /[бас.сарапшы Әшірбек Сығай].-Алматы,2005.
Тақырыбы:12-13. А. Жұбановтың қандай педагогикалық көзқарастары балалар музыкалық тәрбиесіне тән?
Мақсаты: Ахмет Жұбанов Құрманғазы оркестрінің тұңғыш дирижері болды. Ол тұңғыш рет Құрманғазы, Дәулеткерей, Сейтектің, Тәттімбеттің күйлерін, көптеген халық әндерін оркестрге түсірді. Абай операсына дирижерлік еткен Ахмет музыка өнері бойынша Республикамызда тұңғыш рет академик болып сайланғанын түсіндіру.
Тапсырма:
Әдістемелік нұсқау: Ахмет Жұбанов Қазақстанда музыка искусствосының қай жанр, қай түрі болса да олардың дамуына белсене атсалысып, басшылық етуінің арқасында үлкен құрметке ие болды. Қазіргі Одак көлемінде мақтаулы жәрежеде дамыған музыкалық табыстың алғашқы бастамалары, ең қиын кезеңдері Ахмет Жұбановтың атымен байланысты. Музыка техникумын ұйымдастырушы да <<Ұлт оркестірін>> құрушы да, 1936,1949,1958 жылдары Москвада өткен қазақ әдебиеті мен искусствосының музыкалық жақтарын басқарушы да, 1937-1938 жылдар <<Қыз жібек>>, <<Ер торғын>> операларына бірінші рет дирижер болған да, 1945 жылы қазақтың бірінші консерваториясынашуда барлық қиыншылықтардыөз мойнымен көтеріп, ұйымдастырушы да. 1945ж СССР Ғылым академиясының Қазақстандық филиалының жанынан искусство жанрын тану секторын құрып, оның жұмыстарын жоға қоюшы да - Ахмет Жұбанов. композитор Л. Хамидимен бірігіп жазған <<Абай>>, <<Төлеген Тоқтаров>> опералары, <<Сары>>, <<Бақыт таңы>>, <<Азат қызы>>, <<Қозы Көрпеш-Баян сұлу>> сияқты музыкалық пьесаларды, сондай-ақ ол басқа композиторлармен бірігіп бірнеше драмалық пьесалар, <<Райхан>>, <<Аманкелді>> т.б. кинофильмдердің музыкасын жазған. Сонымен қатар симфониялық күрделі туындылар, қазақ күйлерінің тақырыбына арнап, бірнеше сюиталар, қобыз, скрипка, виолончельде ойнауға лайықтаған ария, романс, күйлер, фортепианода ойнап жүрген 20-ға жақын қазақ, тәжік, билерін тағы да басқа музыкалық шығармалар жазған. Сол қазақ композиторларының ән мен күйлері: <<Сырымбет>>, <<Ғалия>>, <<Қорлан>>, <<Айнам көз>>, <<Гәкку>> әндері, Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей күйлері қазақтың осы күнгі опералық өнеріне нәр беріп, сүйегіне сіңген жатымды құбылыс болуы - халық мұрасына аса бір ізет, ғылыми терең талдаулар жасау арқылы келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ахмет Жұбанов /[құраст.: Н.С.Кетегенова, А.Қ.Омарова].-Алматы,2006.
Тақырыбы: 14-15. Абай Құнанбаев қазақ халқының музыка ағартушылығында қандай роль атқарған?
Мақсаты: Абай шығармалары оның көркем дүние ретінде ажырамас бөлігіне ұлттық өнердің жанрлары қалыптаса бастаған құнарлы топыраққа айналды. Абайдың қайталанбас музыка тілінің игілікті әсер үрдісі ұрпақтан-ұрпаққа жалғаса береді, мұның өзі композиторларға жаңа шығармашылық міндет жүктейді. Абай әндерінің поэтикалық көркемдік қуат-қасиеті сарқылмақ емес
Тапсырма: Композитор Абай дарынына қанат бітірген, ән нәрімен сусындатқан орта қандай еді? Оның композиторлық өнерінің бұлақ бастауы қайда?
Әдістемелік нұсқау: Қазақ халқының мәдени тарихында Абай Құнанбаевтың алатын орны ерекше. Ағартушы ақын, жаңашыл композитор бір басына осындай сирек дарын қонған Абай қаламынан қазақтың музыка тілін абайлық стилмен байытқан тамаша әндер туды.
Ғасырлар бойы дамыған қазақ ән өнері ХІХ ғасырдың екінші жартысында көркемдік пен кемелдіктің шырқау шыңына өрледі. Абай әнінің адам өміріндегі мән-мағынасы туралы өте бейнелі әрі терең тұжырым жасады.
Өзгеге көңілім тоярсың,
Өлеңді қайтіп қоярсың.
Оны айтқанда толғанып,
Іштегі дертті жоярсың.
Сайра да зарла, қызыл тіл,
Қара көңілім оянсың.
Жыласын, көзден жас ақсын,
Омырауым боялсың.
Қара басқан қаңғыған,
Қас нені ұға алсын?
Көкірегінде оты бар,
Құлағы ойлы ер салсын.
Абай тек ән шығарушы ғана емес, ән-күйдің әділ сыншысы да. Ол ән-күй жөнінде көптеген терең, үлгілілі пікірлер айтты.
<<Туғанда дүние есігін ашады өлең,
Өлеңмен жер қойнауына кірер денең...>>
Бұл арада өлең деген сөз ән мәнісінде айтылып тұр. Ол музыканың адам өміріне туғаннан бастап, қайтыс болғанға дейін ілесе жүретінін аңғартады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Композиторы Казахстана/Под ред Ахметова М..- Вып .1-2.-А.:Жалын,1978-1981
ТӘЖІРБИЕЛІК САБАҚТАР
Тақырыбы:1. Музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы пәнінің мақсаты, міндеттері және мазмұны
Мақсаты: студенттерге мектептегі музыка мұғалімнің күнделікті тәжірбиелік жұмысында кездесетін және өте қажет нақты да жүйелі музыка тарихынан, музыка-теориясынан білім белем беру, осы алған білімдерін музыкалық оқу-үрдісіне кеңінен дұрыс пайдалана білуге үйрету.
Тапсырма: Пәннің мақсаты, міндеттері, жалпы бағыттары неде деп ойлайсыңдар?
Әдістемелік нұсқау: Курстың міндеттері:
* музыкалық білім мәселелерін педагогика тарихы тұрғысынан талдап, кәсіби бейімдеуде студенттердің тұлғалық құндылық қатынасын қалыптастыруға мүмкіндік жасау;
* студенттердің іскерлігінің дамуына және олардың тарихи үрдістердің себеп-салдарын кәсіби тұрғыда ұғынуға көмектесу;
* музыкалық-педагогикалық болмыстың музыкалық тарихи құбылыстарына тұтастық, жүйелік көзқарасты қалыптастыруда студентерді бейімдеу;
* музыкалық-педагогикалық ғылым мен тәжірбиенің интеграциялық арнасында музыкалық білімнің тарихы мен теориясының білімді меңгеру бағытталған жүзеге асыру;
* музыкалық білім тарихы мен теороиясының өзектілігін зерттеуде шығармашылық бағыттылыққа жағдай жасау.
Бағдарлама мазмұны мен құрылымында бірнеше принциптік көңіл аударлықтай жайлар кездеседі:
* бүкіл дүниежүзілік педагогика тарихы үрдісінің дамуын талдау студенттерге отандық және шетел музыкалық білімдерінің өзара байланыстарын салыстыра отырып, байқауларына мүмкіндік туғызады;
* музыкалық білім беру саласында тарихи-педагогикалық үрдісті қарап талдау - студенттердің алған музыкалық білімдері мен біліктіліктеріне сүйене отырып жүзеге асырылылады және ауқымды да тереңірек беріледі;
* музыкалық білім тарихын оқыту өте жақын профильді <<музыкалық этнография>>, <<қазақ музыкасының тарихы>> сияқты пәндермен тығыз байланысты;
* тарих-теория музыка пәндер циклынан дәріс алған студенттердің іскерліктері мен дағдыларына сүйене отырып, музыканы оқытудың теориялық негіздерін үйрену.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Абдуллин Э.Б. Теория и практика музыкального обучения в общеобразовательной школе. - М., 1983
Тақырыбы: 2. Әлеуметтік құбылыстағы музыкалық өнер. Өнер жүйесінде музыканың алатын орны. Қоғамдағы музыкалық өнердің атқаратын қызметі Мақсаты: болашақ музыкан-педагогтарды қалай ғылыми ізденіспен айналысуы туралы деректерімізді музыкалық-педагогикалық ізденістің әдіснамалық сипаттамасының негізі, оның ішінде: (ізденістің мәселесі, тақырыбы, объектісі (нысаны)және пәні, мақсаты мен (міндеттері) талабы, гипотезасы (болжамы), ғылыми ізденістің ғылымилығы, теориялығы және тәжірибелік - эксперименттік жаңашылдығы, дипломдық жұмыстың рәсімдеуін түсіндіру
Тапсырма: Өнер жүйесінде музыканың алатын орны. Қоғамдағы музыкалық өнердің атқаратын қызметі неде?
Әдістемелік нұсқау: І.Р.Халитова <<Әлеуметтік педагогиканың өзекті мәселелері>> атты әдістемелік құралында жалпы әлеуметтік-педагогтарды даярлау мәселесі, ауылды жердегі әлеуметтік мәселелер, ата-ананың баланы әлеуметтендірудегі орны, қазіргі кездегі әлеуметтік педагогиканы зерттеу әдістеріне байланысты мәселелерін қарастырды .
Қазақстанда жүріп жатқан саяси-әлеуметтік, экономикалық өзгерістер жалпы білім беру жүйесіндегі реформаның жүзеге асырылуын талап етуде. Осы реформаға сәйкес білім беру жүйесін демократияландыру, ақпараттандыру бағыттарындағы өзгерістер орын алуда. Білім беру жүйесінің аталмыш өзгерістерге сай жүргізіліп жатқан жұмыстарының бағытына жасалған талдаулар, қазіргі өмірдің талабына сай жек тұлға тәрбиелеуде, соңғы уақытта өріс алып келе жатқан жастарға әлемдегі педагогика, психология, саясаттану, музыкатану ғылымдарының жетістіктері негізінде тәлім-тәрбие беруге негізделген, әлеуметтік педагогика саласындағы әлеуметтік қызмет мәселелсіне ерекше көңіл бөлініп отырғандығы байқалады. Еліміздің тәуелсіз мемлекет мәртебесіне ие болуы, Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын сақтау туралы, сондай-ақ Қазақстан республикасының <<Білім туралы>> Заңының, Қазақстан Республикасы әлеуметтік-мәдени дамуыныңы тұжырымдамасыныңы, мемелкеттің білім беру саласындағы саясатының тұжырымдамасының, этномәдени білім беру тұжырымдамасыныңы қабылдануы ұрпақ тәрбиесіне жаңаша қарауды, оның жақсарту жолдарынң нақты айқындауды талап етеді. Жоғарыда аталған құжаттарда оқушыларға, оның ішінде әлеуметтік қызмет жүйесін қалыптастыру мәселесі басты назарда болатын негізгі мәселелердің бірі екенін байқауға болады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе. - М., 1983
Тақырыбы:3. Қазақстандағы музыалық тәрбие
Мақсаты: қазақтың музыкасында Құрманғазының, Дәулеткерейдің Тәттімбеттің орны үлкен. Қазақстандағы музыкалық өнердің дамуына Құрманғазының, Дәулеткерейдің Тәттімбеттің шығаормашылықтарының ықпалы мен маңызы ерекше екенін ұғындыру.
Тапсырма : Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей туралы ой-толғау,
* Құрманғазы шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
* Дәулеткерей шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
* Тәттімбет шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
Әдістемелік нұсқау: Қазақ қоғамының тапқа жіктелуі күшейген кезде еңбекші халықтың арман - мүддесін, ілгері ұмтылысын бейнелеген музыкалық өнері демократиялық мазмұнымен толыға түсті. Бұл - атақ-даңқы байтақ далаға тараған халық музыканттарының орындаушылық шебері шарықтауға шегіне жеткен және аса үздік, дарынды профессионал әнші - компазиторлар мен күйші компазиторлар өмір сүрген олардың творчествосын дәуірлеген кез еді. Өздерінің үздік дарын - талантымен өз заманының қайшылықтарын дөп түсінген. Тыңдаушылардың әлеуметтік жіне эстетикалық талпталғанымен нәзік сезінген халық компазиторлары көркемдік мәнері бай, әр қайсысы өзіндік дербес стильді шығармалар тудырды. Бұл шығармалар жаңа соңғы қағамда өмір сүрген қазақ халқының советтік музыкалық мәдениетін қалыптастырған класикалық халық музықасының негізі болды.
Аспаптық музыка Құрманғазы Сағырбайұлы, Дәулеткерей Шығайұлы, Тәттімбет Қазанғапұлы, Ықылас Дүкенұлы, Сарыммалай, Дайрабай, Байсерке Қылышұлы, Қазанғап Тілепбергенұлы, Есбай т.б. халық компазиторларының творчествосы мен орындаушылық өнерінде ең жоғары сатыға көтерілді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Құрманғазы. Жинақ=Курмангазы. Сборник :ұлы күйшінің өмірі мен шығармашылығы туралы зеттеулер, естеліктер, жаңа деректер, мақалалар -Алматы,1998
Тақырыбы:4. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі.
Мақсаты: студент жастарды өткеннің мұрасына сын көзбен қарап, оны елеп-екшей отырып, жан-жақты пайдалана білуге тәрбиелеудің маңызы зор. Ұрпақтан-ұрпаққа музыкалық тәжірбиені жеткізуде ауызекі дәстүрдің рөлі. Бұл үшін халқымыздың халықтық-музыкалық творчествосының мазмұнына педагогикалық талдау
Тапсырма:
* Музыкант-педагог-зерттеушінің тәжірбиелік жұмысы,
* Сізге музыкадан қай бағдарлама ыңғайлы
* ХІХ ғасырдың соңындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
* ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
* Балалардың музыкалық тәрбиесі
Әдістемелік нұсқау: ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында музыкалық білім беру педагогикасы дербес ғылым саласы ретінде дами бастады. Оған бірнеше факторлар себепкерлер болды. Біріншіден, бұл қоғамның әлеуметтік жаңаруы және адамгершілік, халықтық, ізгілік, демократизм идеяларының белең алуына, екіншіден ағартушылық идеяларының өркендеуіне байланысты еді. Осы кезеңде өмір сүрген орыс классик сазгерлері, педагогтері А.Н.Серов, В.В.Стасов, Ц.А.Кюи, М.Глинка, А.Даргомыжский, П.И.Чайковский, С.Танеев, Н.Римский-Корсаков т.б.өнерде халықтық демократизм, ағартушылық идеяларын дәріптеп, тәрбиені прогресшіл рухпен қанықтыруды батыл талап етті және музыкалық мәдениетті жетілдіру жөніндегі құнды пайымдаулар жаслып, оларды іс жүзінде жүзеге асыруға атсалысты. Пғартушылық идеялары Л.Н.Толстой, А.П.Чехов, А.М.Горький т.б. ұлы орыс жазушылар тарпынан да кең қолдау тапты. ХІХ ғасырдың 60-шы жылдарында қоғамдық қозғалыстар жанданып, озық идеялар тарала бастады, сонымен бірге музыкалық білім беру педагогикасы саласында жаңа, тың құбылыстар кеңінен қанат жайды. Зерттеушілер музыкалық білім беру педагогикасының ғылым ретінде қалыптасу, даму жағдайын басты үш кезеңге бөліп қарастырады. Сол кезеңнің біріншісі ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы музыкалық тәрбие мәселелері. Музыкалық білім беру педагогикасының негізін салушы ғалым-ұстаздардың (А.Н.Карасаев, С.И.Миропольский, Д.Н.Зарин, А.Л.Маслов, Н.Е.Брюсов, Б.Л.Яворский, С.Т.Шацкий, В.Н.Шацская және т.б.) педагогикалық іс-әрекеттердің белсенділігі және музыкалық тәрбие берудің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін қарастыруға арналған бірқатар музыкалық-педагогикалық еңбектердің жарық көруімен сипатталады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Көркемсуретті Қазақстан тарихы.Т.3 Қазақстан ХІХ ғасырдың екінші жартысынан ХХ ғасырдың бірінші жартысына дейін /[бас.ред. Б.Аяған].-Алматы:Қазақ энциклопедиясы,2007.
Тақырыбы:5. Балаларға музыкалық - эстетикалық тәрбие берудегі прогресшіл қайраткерлер( Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А. Құнанбаев, А. Жұбанов және т.б.)
Мақсаты: <<Ата-бабаларымыз елеулi тарихи оқиғаларды, ел зердесiне өшпес iс қалдырған сүйiктi де аяулы ұл-қыздарының мақсат-мұратын жыр-дастандарында толықсыта толғаумен қатар <<Құсмұрын>>, <<Сырымбет>>, <<Сапарнама>> қобыз бен сыбызғыда орындалатын әуездi, әрлi ән менен күйiне өзек ете бiлетiндiгiн мақтан тұтқан Ғалым ұлттық музыка өнерiмiздi жеке-дара дәстүрлi өнер ретiнде қарастыра отырып, оны туыстас-бауырлас халықтардың өнерiмен салыстырмалы түрде түсіндіру
Тапсырма:
* Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А. Құнанбаев, А. Жұбановтың өмірі мен шығармиашылығы
+ Қазақ халқының музыкалық ағартушылығында Абай Құнанбаев қандай роль атқарады?
+ Ыбырай Алтынсарин қазақ балаларының музыкалық дамуын неден көрді?
+ Балаларға музыкалық тәрбие беруде А.Жұбановтың қандай педагогикалық көзқарасы тән.
+ Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі прогресшіл қайраткер туралы мақалалар жинақтау.
+ Бейне таспадан үзінділер қарастыру.
Әдістемелік нұсқау: Қазақ халқының музыкалық мәдениетін қалыптастыруға Ш.Уалиханов идеяларының ықпалы,Ы.Алтынсариннің педагогикалық жүйесінде оқушылардың музыкалық дамуының алатын орны, А. Құнанбаевтың музыкалық-поэтикалық мұрасындағы тәрбие
А. Жұбановтың балалар және жасөспірімдердің мукзыкалық тәрбиесіне педагогикалық көзқарасына түсініктме беру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Сарыбаев, Б. Қазақтың музыкалық аспаптары=Казахские музыкальные инструменты :Альбом .-Алматы,1978
Тақырыбы: 6-7. ТМД елдерінде музыкалық тәрбие беру облысында озат тәжірбиелердің қолдануы. Ресей, Украина, Белоруссия, Прибалтика, Өзбекстан, Қырғыстан және т. б.
Мақсаты: болашақ музыкан-педагогтарды қалай ғылыми ізденіспен айналысуы туралы деректерімізді музыкалық-педагогикалық ізденістің әдіснамалық сипаттамасының негізі, оның ішінде: (ізденістің мәселесі, тақырыбы, объектісі (нысаны)және пәні, мақсаты мен (міндеттері) талабы, гипотезасы (болжамы), ғылыми ізденістің ғылымилығы, теориялығы және тәжірибелік - эксперименттік жаңашылдығы, дипломдық жұмыстың рәсімдеуін түсіндіру
Тапсырма:
ТМД елдерінің музыкасы туралы газет-журналдардан мақала жинақтау
* Олардың музыкалық ерекшеліктерін анықтап, реферат тапсыру
* В.А.Сухомлинскийдің музыкалық тәрбиесін жан-жақты қарастыру.
* Жалпы білім беретін мекетептегі музыкалық мәдениет құрылысында қандай қиыншылықтар кездеседі?
* Шетелде Д.Б.Кабалевскийдің музыкалық тәрбие жүйесі қандай орын алады?
* Қазақстандағы алғашқы музыкалық әліппе қашан дүниеге келді? Авторы кім? Оның негізгі мазмұнын ашыңдар?
Әдістемелік нұсқау:
* ТМД елдерінің музыкасының мазмұны
* Олардың музыкалық ерекшеліктері
* В.А.Сухомлинскийдің музыкалық тәрбие беру туралы түсіндіру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Мұқышев Т. Сыбызғы сазы: Монғолиядағы Баян-Өлгей қазақтарының сыбызғы күйлері.-Алматы:Өнер, 2005
Тақырыбы:8. Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуындағы негізгі бағыттар мен тенденциялар. Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б. Мақсаты: Педагог - музыканттың көзқарасының негізі көркем - педагогикалық процестің байланысы - музыкамен және оқушымен. Сондықтан педагог - музыканттың өзінің кәсіби білімділігімен болып жатқан уақыт - заманына, уақиғаларға өз бағасын беру, талдауы және өз тұлғалық өмір көзқарасының ұстанымын білдіру, оның ішінде өнерде, педагогикада, қоршаған шындылықта және нақты музыкалық - педагогикалық практикада екенін ұғындыру
Тапсырма :
* Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ т.б. елдердегі музыкалық тәрбие туралы не білесіңдер?
* Африка мен Америка халықтарының музыкасы.
* Еуропа халықтарының музыкасы.
* Украйна музыкалық сипаттары мен жанр түрлері.
* Беларус, Поляк елдеріндегі халық музыкасы.
* Француз музыка мәдениетінің бір тармағы - шіркеуші музыка
* Әдістемелік нұсқау: Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б
* Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуы
* Басқа елдердің музыкасының тарихының айырмашылығы
* Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуы
* Басқа елдердің музыкасының тарихының айырмашылығы
Музыкалық тәрбие берудің әдістемесі және жүйеге (систематики) келтіру мәселелері. Оқу үрдісі мен музыкалық оқыту мазмұнының өзара байланысы. Золтан Кодаи, Карл Орф, Борис Тричковтың музыкалық тәрбие беру жүйелері, олардың әр ел балаларының музыкалық біліміне ықпалы. ХХ-ХХІ ғасырдағы музыкалық білім берудің негізгі тенденциялары, оқушылардың музыкалық тәірбиесіне қоғам дамуындағы ақпараттық технологияның ықпалы. Музыкалық білім беру мен мәдлениет дамуындағы ИСМЕ халықаралық ұйымы. Англиядағы музыкалық тәрбие жүйесі және музыка мұғалімін дайындау. Д.Кекрвеннің релятивтік жүйесі. АҚШ оқушыларына хор және оркестр арқылы тәрбие беру. Осы елдердің музыка сабағында оқушлардың білімін, біліктіліг мен дағдысын есепке алу және бақылау.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Аманов, Б.Ж. Казахская традиционная музыка и ХХ век .-Алматы, 2002
Тақырыбы:9. Бастауыш және орта сынып оқушыларының психология - педагогикалық сипаттары
Мақсаты: . Бүгінгі жалпы білім беретін мектеп қоғамның алға қойған көкейкесті міндеттерін жүзеге асыру үшін баланың табиғи мүмкіндіктерін, қабілеттерін дамытып, дүниежүзілік деңгейдегі жоғары мәдениет пен қажетті білім қорын жинақтаған, өз алдына жауапты шешімдер қабылдай алатын, әр істе белсенді шығармашылық әрекет жасайтын жеке тұлғаны тәрбиелеуі тиіс.
Тапсырма:
* Бастауыш және орта сынып оқушыларының психология - педагогикалық сипаттарын ашып көрсетіңдер
* Оқушылардың психология - педагогикалық сипаттары
* Бастауыш жәна орта сынып оқушыларының жас ерекшеліктері
* Бастауыш мектептегі тәрбие мәні.
* Мектеп оқушыларының шығармашылық қасиетін дамыту.
* Мемлекетіміздегі музыкалық ағарту ісі.
Әдістемелік нұсқау:
Қазіргі таңда әрбір жеке түлғаның қүндылык, қасиеттерін дамытып, қалып-тастыруға аса мән беріліп отырғаны белгілі. Әсіресе үрпақтан-үрпаққа мирас болып келе жатк,ан салт-дәстүр, әдет-ғурыптар арқылы оқушылардың жеке бас қасиетін дамыту мумкіндігіне барынша көңіл бөлінгенін ғылыми-зерттеу еңбектерден аңғарамыз. Бүл туралы психолог Л.С.Выготский: "Дербес жүмыс істегеннен гөрі бала ынты-. мақтастықта күштірек әрі ақылдырақ болып, ол өзі шеше алатын интеллектуалды қиындықтар деңгейі жөнінен биікке көтеріледі...", - дейді. Жалпы жеке түлғаның бойындағы адамгершілік сезімдерін дамытуға байланысты арналған ғылыми-зерттеу еңбектерді зерделеу барысында бастауыш сынып оқушыларының адамгершілік сезімдерінің дамуы, олардың психологиялық дамуына байланысты арналған еңбектер сараланып, жүйеленгенін байқадық. Қазақстанда толық жетілген тұлғаны тәрбиелеу және соған байланысты әлеуметтік-экономикалық психологиялық мәселелер күннен-күнге күрделене түсуде. Осыған орай, бүгінгі күн әрбір ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуында ізгілік, яғни оқушылардың адамгершілік сезімдерін дамыту жолдары шешуші фактор болуы заңдылық.Мектеп оқушысының адамгершілік жағынан қалыптасуы оның өмірге келген күннен басталады. Мектепке дейінгі жаста балалрдың бастапқы адамгершілік дағдылары қалыптасады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
* Искусство. Музыкознание, музыкальнгая психология и музыкальная педагогика: Хрестоматия (Сост. Э.Б.Абдуллин, Б.М.Целковников. - Вып. 1. Ч.2. - М., 1991.
* Балабеков Е. Қазақтың музыкалық фольклоры.-А.,2007
* Философия, социология, психология искусства и музыкальная педагогика: Хрестоматия / Сост. Э.Б.Абдуллин, Б.М.Целковников - Вып. 1. - Ч.1. - М., 1991.
Тақырыбы: 10-11. Балалардың шығармашылық дамуының міндеттері мен олардың шешім жолдары
Мақсаты: балаларды музыканы тыңдай білуге үйрету, оны тұтастай қабылдау, сезіну, музыкалық мәнерлікке баулу, Балаларды музыкаға тәрбиелеудегі сан сұрақтардың бірі - музыкалық шығармашылық болып табылады, дыбыстардың типін түсіну және музыкаға қызығушылығын арттыру
Тапсырма: Оқыту, тәрбиелеу және даму мақсаттары неде?
Әдістемелік нұсқау: Шығармашылық - адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу, адамның рухани күшін нығайтып, өзін-өзі тануына көмектеседі. Оқушының өз болмысын тануға көмектесіп, қабілетін ояту, жаңа рухани күш беру білімнің ең маңызды мақсаты болып табылады. Оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға мектеп қана мақсатты түрде ықпал ете алады. Жалпы шығармашылық туынды өмірге келгенге дейін ұстаз шәкіртін өнеге тұтар ақылшысы, пікірлес досы, бапкері болуы тиіс. Оқушы шығармашылығы үнемі ұстаз, сынып ұжымы, ата-аналар тарапынан қолдау тауып отыруы керек. Шығармашылықтың түрленрі көп. Алайда, біздің нысанамыз сөз өнері - өнердің биік шыны. Бұл ретте ұлы ұстаз А.Байтұрсыновтың сөз өнері туралы мына пікірі соншалықты бағалы.
"Сөз өнері - адам санасының үш негізіне сүйенеді: 1. ақылға; 2. қиялға; 3. көңілге".
Ақыл ісі - андау, яғни нәрселердің жайын ұғу, тану, ақылға салып ойлау.
Қиял ісі - меңсез, яғни ойдағы бар нәрселерді белгілі нәрселердің тұрпатына, бейнесіне ұқсату, бейнелеп суреттеп ойлау.
Көңіл ісі - түю, талдау, яғни ұлы сыншының айтуынша, балаға сөз өнерін меңгерту үшін осы үш істі қарастыруымыз керек.
Жалпы баланың шығармашылық қабілетін дамытуға ең басты назарға алатын нәрсе:
* Өлең шығаруға, суырып салмалыққа үйрету, яғни сауат ашу.
* Ұйқасын тапқызу, сөзбен-сөзді байланыстыру.
* Алдарына ой тастау, логикалық қабылдауын дамыту.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ерзакович Б.Г. У истоков казахского музыкознания. - А., 1987
Қазақ мәдениеті :энциклопедиялық анықтамалық /[бас.сарапшы Әшірбек Сығай].-Алматы,2005.
Тақырыбы:12-13. А. Жұбановтың қандай педагогикалық көзқарастары балалар музыкалық тәрбиесіне тән?
Мақсаты: Ахмет Жұбанов Құрманғазы оркестрінің тұңғыш дирижері болды. Ол тұңғыш рет Құрманғазы, Дәулеткерей, Сейтектің, Тәттімбеттің күйлерін, көптеген халық әндерін оркестрге түсірді. Абай операсына дирижерлік еткен Ахмет музыка өнері бойынша Республикамызда тұңғыш рет академик болып сайланғанын түсіндіру.
Тапсырма:
Әдістемелік нұсқау: Ахмет Жұбанов Қазақстанда музыка искусствосының қай жанр, қай түрі болса да олардың дамуына белсене атсалысып, басшылық етуінің арқасында үлкен құрметке ие болды. Қазіргі Одак көлемінде мақтаулы жәрежеде дамыған музыкалық табыстың алғашқы бастамалары, ең қиын кезеңдері Ахмет Жұбановтың атымен байланысты. Музыка техникумын ұйымдастырушы да <<Ұлт оркестірін>> құрушы да, 1936,1949,1958 жылдары Москвада өткен қазақ әдебиеті мен искусствосының музыкалық жақтарын басқарушы да, 1937-1938 жылдар <<Қыз жібек>>, <<Ер торғын>> операларына бірінші рет дирижер болған да, 1945 жылы қазақтың бірінші консерваториясынашуда барлық қиыншылықтардыөз мойнымен көтеріп, ұйымдастырушы да. 1945ж СССР Ғылым академиясының Қазақстандық филиалының жанынан искусство жанрын тану секторын құрып, оның жұмыстарын жоға қоюшы да - Ахмет Жұбанов. композитор Л. Хамидимен бірігіп жазған <<Абай>>, <<Төлеген Тоқтаров>> опералары, <<Сары>>, <<Бақыт таңы>>, <<Азат қызы>>, <<Қозы Көрпеш-Баян сұлу>> сияқты музыкалық пьесаларды, сондай-ақ ол басқа композиторлармен бірігіп бірнеше драмалық пьесалар, <<Райхан>>, <<Аманкелді>> т.б. кинофильмдердің музыкасын жазған. Сонымен қатар симфониялық күрделі туындылар, қазақ күйлерінің тақырыбына арнап, бірнеше сюиталар, қобыз, скрипка, виолончельде ойнауға лайықтаған ария, романс, күйлер, фортепианода ойнап жүрген 20-ға жақын қазақ, тәжік, билерін тағы да басқа музыкалық шығармалар жазған. Сол қазақ композиторларының ән мен күйлері: <<Сырымбет>>, <<Ғалия>>, <<Қорлан>>, <<Айнам көз>>, <<Гәкку>> әндері, Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей күйлері қазақтың осы күнгі опералық өнеріне нәр беріп, сүйегіне сіңген жатымды құбылыс болуы - халық мұрасына аса бір ізет, ғылыми терең талдаулар жасау арқылы келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ахмет Жұбанов /[құраст.: Н.С.Кетегенова, А.Қ.Омарова].-Алматы,2006.
Тақырыбы: 14-15. Абай Құнанбаев қазақ халқының музыка ағартушылығында қандай роль атқарған?
Мақсаты: Абай шығармалары оның көркем дүние ретінде ажырамас бөлігіне ұлттық өнердің жанрлары қалыптаса бастаған құнарлы топыраққа айналды. Абайдың қайталанбас музыка тілінің игілікті әсер үрдісі ұрпақтан-ұрпаққа жалғаса береді, мұның өзі композиторларға жаңа шығармашылық міндет жүктейді. Абай әндерінің поэтикалық көркемдік қуат-қасиеті сарқылмақ емес
Тапсырма: Композитор Абай дарынына қанат бітірген, ән нәрімен сусындатқан орта қандай еді? Оның композиторлық өнерінің бұлақ бастауы қайда?
Әдістемелік нұсқау: Қазақ халқының мәдени тарихында Абай Құнанбаевтың алатын орны ерекше. Ағартушы ақын, жаңашыл композитор бір басына осындай сирек дарын қонған Абай қаламынан қазақтың музыка тілін абайлық стилмен байытқан тамаша әндер туды.
Ғасырлар бойы дамыған қазақ ән өнері ХІХ ғасырдың екінші жартысында көркемдік пен кемелдіктің шырқау шыңына өрледі. Абай әнінің адам өміріндегі мән-мағынасы туралы өте бейнелі әрі терең тұжырым жасады.
Өзгеге көңілім тоярсың,
Өлеңді қайтіп қоярсың.
Оны айтқанда толғанып,
Іштегі дертті жоярсың.
Сайра да зарла, қызыл тіл,
Қара көңілім оянсың.
Жыласын, көзден жас ақсын,
Омырауым боялсың.
Қара басқан қаңғыған,
Қас нені ұға алсын?
Көкірегінде оты бар,
Құлағы ойлы ер салсын.
Абай тек ән шығарушы ғана емес, ән-күйдің әділ сыншысы да. Ол ән-күй жөнінде көптеген терең, үлгілілі пікірлер айтты.
<<Туғанда дүние есігін ашады өлең,
Өлеңмен жер қойнауына кірер денең...>>
Бұл арада өлең деген сөз ән мәнісінде айтылып тұр. Ол музыканың адам өміріне туғаннан бастап, қайтыс болғанға дейін ілесе жүретінін аңғартады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Композиторы Казахстана/Под ред Ахметова М..- Вып .1-2.-А.:Жалын,1978-1981
3 СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ
Тақырыбы:1. Музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы пәнінің мақсаты, міндеттері және мазмұны
Мақсаты: студенттерге мектептегі музыка мұғалімнің күнделікті тәжірбиелік жұмысында кездесетін және өте қажет нақты да жүйелі музыка тарихынан, музыка-теориясынан білім белем беру, осы алған білімдерін музыкалық оқу-үрдісіне кеңінен дұрыс пайдалана білуге үйрету.
Тапсырма: Пәннің мақсаты, міндеттері, жалпы бағыттары неде деп ойлайсыңдар?
Әдістемелік нұсқау: Курстың міндеттері:
* музыкалық білім мәселелерін педагогика тарихы тұрғысынан талдап, кәсіби бейімдеуде студенттердің тұлғалық құндылық қатынасын қалыптастыруға мүмкіндік жасау;
* студенттердің іскерлігінің дамуына және олардың тарихи үрдістердің себеп-салдарын кәсіби тұрғыда ұғынуға көмектесу;
* музыкалық-педагогикалық болмыстың музыкалық тарихи құбылыстарына тұтастық, жүйелік көзқарасты қалыптастыруда студентерді бейімдеу;
* музыкалық-педагогикалық ғылым мен тәжірбиенің интеграциялық арнасында музыкалық білімнің тарихы мен теориясының білімді меңгеру бағытталған жүзеге асыру;
* музыкалық білім тарихы мен теороиясының өзектілігін зерттеуде шығармашылық бағыттылыққа жағдай жасау.
Бағдарлама мазмұны мен құрылымында бірнеше принциптік көңіл аударлықтай жайлар кездеседі:
* бүкіл дүниежүзілік педагогика тарихы үрдісінің дамуын талдау студенттерге отандық және шетел музыкалық білімдерінің өзара байланыстарын салыстыра отырып, байқауларына мүмкіндік туғызады;
* музыкалық білім беру саласында тарихи-педагогикалық үрдісті қарап талдау - студенттердің алған музыкалық білімдері мен біліктіліктеріне сүйене отырып жүзеге асырылылады және ауқымды да тереңірек беріледі;
* музыкалық білім тарихын оқыту өте жақын профильді <<музыкалық этнография>>, <<қазақ музыкасының тарихы>> сияқты пәндермен тығыз байланысты;
* тарих-теория музыка пәндер циклынан дәріс алған студенттердің іскерліктері мен дағдыларына сүйене отырып, музыканы оқытудың теориялық негіздерін үйрену.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Абдуллин Э.Б. Теория и практика музыкального обучения в общеобразовательной школе. - М., 1983
Тақырыбы: 2. Әлеуметтік құбылыстағы музыкалық өнер. Өнер жүйесінде музыканың алатын орны. Қоғамдағы музыкалық өнердің атқаратын қызметі Мақсаты: болашақ музыкан-педагогтарды қалай ғылыми ізденіспен айналысуы туралы деректерімізді музыкалық-педагогикалық ізденістің әдіснамалық сипаттамасының негізі, оның ішінде: (ізденістің мәселесі, тақырыбы, объектісі (нысаны)және пәні, мақсаты мен (міндеттері) талабы, гипотезасы (болжамы), ғылыми ізденістің ғылымилығы, теориялығы және тәжірибелік - эксперименттік жаңашылдығы, дипломдық жұмыстың рәсімдеуін түсіндіру
Тапсырма: Өнер жүйесінде музыканың алатын орны. Қоғамдағы музыкалық өнердің атқаратын қызметі неде?
Әдістемелік нұсқау: І.Р.Халитова <<Әлеуметтік педагогиканың өзекті мәселелері>> атты әдістемелік құралында жалпы әлеуметтік-педагогтарды даярлау мәселесі, ауылды жердегі әлеуметтік мәселелер, ата-ананың баланы әлеуметтендірудегі орны, қазіргі кездегі әлеуметтік педагогиканы зерттеу әдістеріне байланысты мәселелерін қарастырды .
Қазақстанда жүріп жатқан саяси-әлеуметтік, экономикалық өзгерістер жалпы білім беру жүйесіндегі реформаның жүзеге асырылуын талап етуде. Осы реформаға сәйкес білім беру жүйесін демократияландыру, ақпараттандыру бағыттарындағы өзгерістер орын алуда. Білім беру жүйесінің аталмыш өзгерістерге сай жүргізіліп жатқан жұмыстарының бағытына жасалған талдаулар, қазіргі өмірдің талабына сай жек тұлға тәрбиелеуде, соңғы уақытта өріс алып келе жатқан жастарға әлемдегі педагогика, психология, саясаттану, музыкатану ғылымдарының жетістіктері негізінде тәлім-тәрбие беруге негізделген, әлеуметтік педагогика саласындағы әлеуметтік қызмет мәселелсіне ерекше көңіл бөлініп отырғандығы байқалады. Еліміздің тәуелсіз мемлекет мәртебесіне ие болуы, Қазақстан Республикасының азаматтарының денсаулығын сақтау туралы, сондай-ақ Қазақстан республикасының <<Білім туралы>> Заңының, Қазақстан Республикасы әлеуметтік-мәдени дамуыныңы тұжырымдамасыныңы, мемелкеттің білім беру саласындағы саясатының тұжырымдамасының, этномәдени білім беру тұжырымдамасыныңы қабылдануы ұрпақ тәрбиесіне жаңаша қарауды, оның жақсарту жолдарынң нақты айқындауды талап етеді. Жоғарыда аталған құжаттарда оқушыларға, оның ішінде әлеуметтік қызмет жүйесін қалыптастыру мәселесі басты назарда болатын негізгі мәселелердің бірі екенін байқауға болады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе. - М., 1983
Тақырыбы:3. Қазақстандағы музыалық тәрбие
Мақсаты: қазақтың музыкасында Құрманғазының, Дәулеткерейдің Тәттімбеттің орны үлкен. Қазақстандағы музыкалық өнердің дамуына Құрманғазының, Дәулеткерейдің Тәттімбеттің шығаормашылықтарының ықпалы мен маңызы ерекше екенін ұғындыру.
Тапсырма : Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей туралы ой-толғау,
* Құрманғазы шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
* Дәулеткерей шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
* Тәттімбет шығармашылқытарының ықпалы мен маңызы
Әдістемелік нұсқау: Қазақ қоғамының тапқа жіктелуі күшейген кезде еңбекші халықтың арман - мүддесін, ілгері ұмтылысын бейнелеген музыкалық өнері демократиялық мазмұнымен толыға түсті. Бұл - атақ-даңқы байтақ далаға тараған халық музыканттарының орындаушылық шебері шарықтауға шегіне жеткен және аса үздік, дарынды профессионал әнші - компазиторлар мен күйші компазиторлар өмір сүрген олардың творчествосын дәуірлеген кез еді. Өздерінің үздік дарын - талантымен өз заманының қайшылықтарын дөп түсінген. Тыңдаушылардың әлеуметтік жіне эстетикалық талпталғанымен нәзік сезінген халық компазиторлары көркемдік мәнері бай, әр қайсысы өзіндік дербес стильді шығармалар тудырды. Бұл шығармалар жаңа соңғы қағамда өмір сүрген қазақ халқының советтік музыкалық мәдениетін қалыптастырған класикалық халық музықасының негізі болды.
Аспаптық музыка Құрманғазы Сағырбайұлы, Дәулеткерей Шығайұлы, Тәттімбет Қазанғапұлы, Ықылас Дүкенұлы, Сарыммалай, Дайрабай, Байсерке Қылышұлы, Қазанғап Тілепбергенұлы, Есбай т.б. халық компазиторларының творчествосы мен орындаушылық өнерінде ең жоғары сатыға көтерілді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Құрманғазы. Жинақ=Курмангазы. Сборник :ұлы күйшінің өмірі мен шығармашылығы туралы зеттеулер, естеліктер, жаңа деректер, мақалалар -Алматы,1998
Тақырыбы:4. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі.
Мақсаты: студент жастарды өткеннің мұрасына сын көзбен қарап, оны елеп-екшей отырып, жан-жақты пайдалана білуге тәрбиелеудің маңызы зор. Ұрпақтан-ұрпаққа музыкалық тәжірбиені жеткізуде ауызекі дәстүрдің рөлі. Бұл үшін халқымыздың халықтық-музыкалық творчествосының мазмұнына педагогикалық талдау
Тапсырма:
* Музыкант-педагог-зерттеушінің тәжірбиелік жұмысы,
* Сізге музыкадан қай бағдарлама ыңғайлы
* ХІХ ғасырдың соңындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
* ХХ ғасыр басындағы балалардың музыкалық тәрбиесі
* Балалардың музыкалық тәрбиесі
Әдістемелік нұсқау: ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында музыкалық білім беру педагогикасы дербес ғылым саласы ретінде дами бастады. Оған бірнеше факторлар себепкерлер болды. Біріншіден, бұл қоғамның әлеуметтік жаңаруы және адамгершілік, халықтық, ізгілік, демократизм идеяларының белең алуына, екіншіден ағартушылық идеяларының өркендеуіне байланысты еді. Осы кезеңде өмір сүрген орыс классик сазгерлері, педагогтері А.Н.Серов, В.В.Стасов, Ц.А.Кюи, М.Глинка, А.Даргомыжский, П.И.Чайковский, С.Танеев, Н.Римский-Корсаков т.б.өнерде халықтық демократизм, ағартушылық идеяларын дәріптеп, тәрбиені прогресшіл рухпен қанықтыруды батыл талап етті және музыкалық мәдениетті жетілдіру жөніндегі құнды пайымдаулар жаслып, оларды іс жүзінде жүзеге асыруға атсалысты. Пғартушылық идеялары Л.Н.Толстой, А.П.Чехов, А.М.Горький т.б. ұлы орыс жазушылар тарпынан да кең қолдау тапты. ХІХ ғасырдың 60-шы жылдарында қоғамдық қозғалыстар жанданып, озық идеялар тарала бастады, сонымен бірге музыкалық білім беру педагогикасы саласында жаңа, тың құбылыстар кеңінен қанат жайды. Зерттеушілер музыкалық білім беру педагогикасының ғылым ретінде қалыптасу, даму жағдайын басты үш кезеңге бөліп қарастырады. Сол кезеңнің біріншісі ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы музыкалық тәрбие мәселелері. Музыкалық білім беру педагогикасының негізін салушы ғалым-ұстаздардың (А.Н.Карасаев, С.И.Миропольский, Д.Н.Зарин, А.Л.Маслов, Н.Е.Брюсов, Б.Л.Яворский, С.Т.Шацкий, В.Н.Шацская және т.б.) педагогикалық іс-әрекеттердің белсенділігі және музыкалық тәрбие берудің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін қарастыруға арналған бірқатар музыкалық-педагогикалық еңбектердің жарық көруімен сипатталады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Көркемсуретті Қазақстан тарихы.Т.3 Қазақстан ХІХ ғасырдың екінші жартысынан ХХ ғасырдың бірінші жартысына дейін /[бас.ред. Б.Аяған].-Алматы:Қазақ энциклопедиясы,2007.
Тақырыбы:5. Балаларға музыкалық - эстетикалық тәрбие берудегі прогресшіл қайраткерлер( Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А. Құнанбаев, А. Жұбанов және т.б.)
Мақсаты: <<Ата-бабаларымыз елеулi тарихи оқиғаларды, ел зердесiне өшпес iс қалдырған сүйiктi де аяулы ұл-қыздарының мақсат-мұратын жыр-дастандарында толықсыта толғаумен қатар <<Құсмұрын>>, <<Сырымбет>>, <<Сапарнама>> қобыз бен сыбызғыда орындалатын әуездi, әрлi ән менен күйiне өзек ете бiлетiндiгiн мақтан тұтқан Ғалым ұлттық музыка өнерiмiздi жеке-дара дәстүрлi өнер ретiнде қарастыра отырып, оны туыстас-бауырлас халықтардың өнерiмен салыстырмалы түрде түсіндіру
Тапсырма:
* Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А. Құнанбаев, А. Жұбановтың өмірі мен шығармиашылығы
+ Қазақ халқының музыкалық ағартушылығында Абай Құнанбаев қандай роль атқарады?
+ Ыбырай Алтынсарин қазақ балаларының музыкалық дамуын неден көрді?
+ Балаларға музыкалық тәрбие беруде А.Жұбановтың қандай педагогикалық көзқарасы тән.
+ Балаларға эстетикалық тәрбие берудегі прогресшіл қайраткер туралы мақалалар жинақтау.
+ Бейне таспадан үзінділер қарастыру.
Әдістемелік нұсқау: Қазақ халқының музыкалық мәдениетін қалыптастыруға Ш.Уалиханов идеяларының ықпалы,Ы.Алтынсариннің педагогикалық жүйесінде оқушылардың музыкалық дамуының алатын орны, А. Құнанбаевтың музыкалық-поэтикалық мұрасындағы тәрбие
А. Жұбановтың балалар және жасөспірімдердің мукзыкалық тәрбиесіне педагогикалық көзқарасына түсініктме беру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Сарыбаев, Б. Қазақтың музыкалық аспаптары=Казахские музыкальные инструменты :Альбом .-Алматы,1978
Тақырыбы: 6-7. ТМД елдерінде музыкалық тәрбие беру облысында озат тәжірбиелердің қолдануы. Ресей, Украина, Белоруссия, Прибалтика, Өзбекстан, Қырғыстан және т. б.
Мақсаты: болашақ музыкан-педагогтарды қалай ғылыми ізденіспен айналысуы туралы деректерімізді музыкалық-педагогикалық ізденістің әдіснамалық сипаттамасының негізі, оның ішінде: (ізденістің мәселесі, тақырыбы, объектісі (нысаны)және пәні, мақсаты мен (міндеттері) талабы, гипотезасы (болжамы), ғылыми ізденістің ғылымилығы, теориялығы және тәжірибелік - эксперименттік жаңашылдығы, дипломдық жұмыстың рәсімдеуін түсіндіру
Тапсырма:
ТМД елдерінің музыкасы туралы газет-журналдардан мақала жинақтау
* Олардың музыкалық ерекшеліктерін анықтап, реферат тапсыру
* В.А.Сухомлинскийдің музыкалық тәрбиесін жан-жақты қарастыру.
* Жалпы білім беретін мекетептегі музыкалық мәдениет құрылысында қандай қиыншылықтар кездеседі?
* Шетелде Д.Б.Кабалевскийдің музыкалық тәрбие жүйесі қандай орын алады?
* Қазақстандағы алғашқы музыкалық әліппе қашан дүниеге келді? Авторы кім? Оның негізгі мазмұнын ашыңдар?
Әдістемелік нұсқау:
* ТМД елдерінің музыкасының мазмұны
* Олардың музыкалық ерекшеліктері
* В.А.Сухомлинскийдің музыкалық тәрбие беру туралы түсіндіру
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Мұқышев Т. Сыбызғы сазы: Монғолиядағы Баян-Өлгей қазақтарының сыбызғы күйлері.-Алматы:Өнер, 2005
Тақырыбы:8. Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуындағы негізгі бағыттар мен тенденциялар. Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б. Мақсаты: Педагог - музыканттың көзқарасының негізі көркем - педагогикалық процестің байланысы - музыкамен және оқушымен. Сондықтан педагог - музыканттың өзінің кәсіби білімділігімен болып жатқан уақыт - заманына, уақиғаларға өз бағасын беру, талдауы және өз тұлғалық өмір көзқарасының ұстанымын білдіру, оның ішінде өнерде, педагогикада, қоршаған шындылықта және нақты музыкалық - педагогикалық практикада екенін ұғындыру
Тапсырма :
* Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ т.б. елдердегі музыкалық тәрбие туралы не білесіңдер?
* Африка мен Америка халықтарының музыкасы.
* Еуропа халықтарының музыкасы.
* Украйна музыкалық сипаттары мен жанр түрлері.
* Беларус, Поляк елдеріндегі халық музыкасы.
* Француз музыка мәдениетінің бір тармағы - шіркеуші музыка
* Әдістемелік нұсқау: Австрия, Венгрия, Болгария, Германия, Жапония, АҚШ және т.б
* Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуы
* Басқа елдердің музыкасының тарихының айырмашылығы
* Шетелдерде балалар музыкалық тәрбиесінің дамуы
* Басқа елдердің музыкасының тарихының айырмашылығы
Музыкалық тәрбие берудің әдістемесі және жүйеге (систематики) келтіру мәселелері. Оқу үрдісі мен музыкалық оқыту мазмұнының өзара байланысы. Золтан Кодаи, Карл Орф, Борис Тричковтың музыкалық тәрбие беру жүйелері, олардың әр ел балаларының музыкалық біліміне ықпалы. ХХ-ХХІ ғасырдағы музыкалық білім берудің негізгі тенденциялары, оқушылардың музыкалық тәірбиесіне қоғам дамуындағы ақпараттық технологияның ықпалы. Музыкалық білім беру мен мәдлениет дамуындағы ИСМЕ халықаралық ұйымы. Англиядағы музыкалық тәрбие жүйесі және музыка мұғалімін дайындау. Д.Кекрвеннің релятивтік жүйесі. АҚШ оқушыларына хор және оркестр арқылы тәрбие беру. Осы елдердің музыка сабағында оқушлардың білімін, біліктіліг мен дағдысын есепке алу және бақылау.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Аманов, Б.Ж. Казахская традиционная музыка и ХХ век .-Алматы, 2002
Тақырыбы:9. Бастауыш және орта сынып оқушыларының психология - педагогикалық сипаттары
Мақсаты: . Бүгінгі жалпы білім беретін мектеп қоғамның алға қойған көкейкесті міндеттерін жүзеге асыру үшін баланың табиғи мүмкіндіктерін, қабілеттерін дамытып, дүниежүзілік деңгейдегі жоғары мәдениет пен қажетті білім қорын жинақтаған, өз алдына жауапты шешімдер қабылдай алатын, әр істе белсенді шығармашылық әрекет жасайтын жеке тұлғаны тәрбиелеуі тиіс.
Тапсырма:
* Бастауыш және орта сынып оқушыларының психология - педагогикалық сипаттарын ашып көрсетіңдер
* Оқушылардың психология - педагогикалық сипаттары
* Бастауыш жәна орта сынып оқушыларының жас ерекшеліктері
* Бастауыш мектептегі тәрбие мәні.
* Мектеп оқушыларының шығармашылық қасиетін дамыту.
* Мемлекетіміздегі музыкалық ағарту ісі.
Әдістемелік нұсқау:
Қазіргі таңда әрбір жеке түлғаның қүндылык, қасиеттерін дамытып, қалып-тастыруға аса мән беріліп отырғаны белгілі. Әсіресе үрпақтан-үрпаққа мирас болып келе жатк,ан салт-дәстүр, әдет-ғурыптар арқылы оқушылардың жеке бас қасиетін дамыту мумкіндігіне барынша көңіл бөлінгенін ғылыми-зерттеу еңбектерден аңғарамыз. Бүл туралы психолог Л.С.Выготский: "Дербес жүмыс істегеннен гөрі бала ынты-. мақтастықта күштірек әрі ақылдырақ болып, ол өзі шеше алатын интеллектуалды қиындықтар деңгейі жөнінен биікке көтеріледі...", - дейді. Жалпы жеке түлғаның бойындағы адамгершілік сезімдерін дамытуға байланысты арналған ғылыми-зерттеу еңбектерді зерделеу барысында бастауыш сынып оқушыларының адамгершілік сезімдерінің дамуы, олардың психологиялық дамуына байланысты арналған еңбектер сараланып, жүйеленгенін байқадық. Қазақстанда толық жетілген тұлғаны тәрбиелеу және соған байланысты әлеуметтік-экономикалық психологиялық мәселелер күннен-күнге күрделене түсуде. Осыған орай, бүгінгі күн әрбір ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуында ізгілік, яғни оқушылардың адамгершілік сезімдерін дамыту жолдары шешуші фактор болуы заңдылық.Мектеп оқушысының адамгершілік жағынан қалыптасуы оның өмірге келген күннен басталады. Мектепке дейінгі жаста балалрдың бастапқы адамгершілік дағдылары қалыптасады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
* Искусство. Музыкознание, музыкальнгая психология и музыкальная педагогика: Хрестоматия (Сост. Э.Б.Абдуллин, Б.М.Целковников. - Вып. 1. Ч.2. - М., 1991.
* Балабеков Е. Қазақтың музыкалық фольклоры.-А.,2007
* Философия, социология, психология искусства и музыкальная педагогика: Хрестоматия / Сост. Э.Б.Абдуллин, Б.М.Целковников - Вып. 1. - Ч.1. - М., 1991.
Тақырыбы: 10-11. Балалардың шығармашылық дамуының міндеттері мен олардың шешім жолдары
Мақсаты: балаларды музыканы тыңдай білуге үйрету, оны тұтастай қабылдау, сезіну, музыкалық мәнерлікке баулу, Балаларды музыкаға тәрбиелеудегі сан сұрақтардың бірі - музыкалық шығармашылық болып табылады, дыбыстардың типін түсіну және музыкаға қызығушылығын арттыру
Тапсырма: Оқыту, тәрбиелеу және даму мақсаттары неде?
Әдістемелік нұсқау: Шығармашылық - адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу, адамның рухани күшін нығайтып, өзін-өзі тануына көмектеседі. Оқушының өз болмысын тануға көмектесіп, қабілетін ояту, жаңа рухани күш беру білімнің ең маңызды мақсаты болып табылады. Оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға мектеп қана мақсатты түрде ықпал ете алады. Жалпы шығармашылық туынды өмірге келгенге дейін ұстаз шәкіртін өнеге тұтар ақылшысы, пікірлес досы, бапкері болуы тиіс. Оқушы шығармашылығы үнемі ұстаз, сынып ұжымы, ата-аналар тарапынан қолдау тауып отыруы керек. Шығармашылықтың түрленрі көп. Алайда, біздің нысанамыз сөз өнері - өнердің биік шыны. Бұл ретте ұлы ұстаз А.Байтұрсыновтың сөз өнері туралы мына пікірі соншалықты бағалы.
"Сөз өнері - адам санасының үш негізіне сүйенеді: 1. ақылға; 2. қиялға; 3. көңілге".
Ақыл ісі - андау, яғни нәрселердің жайын ұғу, тану, ақылға салып ойлау.
Қиял ісі - меңсез, яғни ойдағы бар нәрселерді белгілі нәрселердің тұрпатына, бейнесіне ұқсату, бейнелеп суреттеп ойлау.
Көңіл ісі - түю, талдау, яғни ұлы сыншының айтуынша, балаға сөз өнерін меңгерту үшін осы үш істі қарастыруымыз керек.
Жалпы баланың шығармашылық қабілетін дамытуға ең басты назарға алатын нәрсе:
* Өлең шығаруға, суырып салмалыққа үйрету, яғни сауат ашу.
* Ұйқасын тапқызу, сөзбен-сөзді байланыстыру.
* Алдарына ой тастау, логикалық қабылдауын дамыту.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ерзакович Б.Г. У истоков казахского музыкознания. - А., 1987
Қазақ мәдениеті :энциклопедиялық анықтамалық /[бас.сарапшы Әшірбек Сығай].-Алматы,2005.
Тақырыбы:12-13. А. Жұбановтың қандай педагогикалық көзқарастары балалар музыкалық тәрбиесіне тән?
Мақсаты: Ахмет Жұбанов Құрманғазы оркестрінің тұңғыш дирижері болды. Ол тұңғыш рет Құрманғазы, Дәулеткерей, Сейтектің, Тәттімбеттің күйлерін, көптеген халық әндерін оркестрге түсірді. Абай операсына дирижерлік еткен Ахмет музыка өнері бойынша Республикамызда тұңғыш рет академик болып сайланғанын түсіндіру.
Тапсырма:
Әдістемелік нұсқау: Ахмет Жұбанов Қазақстанда музыка искусствосының қай жанр, қай түрі болса да олардың дамуына белсене атсалысып, басшылық етуінің арқасында үлкен құрметке ие болды. Қазіргі Одак көлемінде мақтаулы жәрежеде дамыған музыкалық табыстың алғашқы бастамалары, ең қиын кезеңдері Ахмет Жұбановтың атымен байланысты. Музыка техникумын ұйымдастырушы да <<Ұлт оркестірін>> құрушы да, 1936,1949,1958 жылдары Москвада өткен қазақ әдебиеті мен искусствосының музыкалық жақтарын басқарушы да, 1937-1938 жылдар <<Қыз жібек>>, <<Ер торғын>> операларына бірінші рет дирижер болған да, 1945 жылы қазақтың бірінші консерваториясынашуда барлық қиыншылықтардыөз мойнымен көтеріп, ұйымдастырушы да. 1945ж СССР Ғылым академиясының Қазақстандық филиалының жанынан искусство жанрын тану секторын құрып, оның жұмыстарын жоға қоюшы да - Ахмет Жұбанов. композитор Л. Хамидимен бірігіп жазған <<Абай>>, <<Төлеген Тоқтаров>> опералары, <<Сары>>, <<Бақыт таңы>>, <<Азат қызы>>, <<Қозы Көрпеш-Баян сұлу>> сияқты музыкалық пьесаларды, сондай-ақ ол басқа композиторлармен бірігіп бірнеше драмалық пьесалар, <<Райхан>>, <<Аманкелді>> т.б. кинофильмдердің музыкасын жазған. Сонымен қатар симфониялық күрделі туындылар, қазақ күйлерінің тақырыбына арнап, бірнеше сюиталар, қобыз, скрипка, виолончельде ойнауға лайықтаған ария, романс, күйлер, фортепианода ойнап жүрген 20-ға жақын қазақ, тәжік, билерін тағы да басқа музыкалық шығармалар жазған. Сол қазақ композиторларының ән мен күйлері: <<Сырымбет>>, <<Ғалия>>, <<Қорлан>>, <<Айнам көз>>, <<Гәкку>> әндері, Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей күйлері қазақтың осы күнгі опералық өнеріне нәр беріп, сүйегіне сіңген жатымды құбылыс болуы - халық мұрасына аса бір ізет, ғылыми терең талдаулар жасау арқылы келеді.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ахмет Жұбанов /[құраст.: Н.С.Кетегенова, А.Қ.Омарова].-Алматы,2006.
Тақырыбы: 14-15. Абай Құнанбаев қазақ халқының музыка ағартушылығында қандай роль атқарған?
Мақсаты: Абай шығармалары оның көркем дүние ретінде ажырамас бөлігіне ұлттық өнердің жанрлары қалыптаса бастаған құнарлы топыраққа айналды. Абайдың қайталанбас музыка тілінің игілікті әсер үрдісі ұрпақтан-ұрпаққа жалғаса береді, мұның өзі композиторларға жаңа шығармашылық міндет жүктейді. Абай әндерінің поэтикалық көркемдік қуат-қасиеті сарқылмақ емес
Тапсырма: Композитор Абай дарынына қанат бітірген, ән нәрімен сусындатқан орта қандай еді? Оның композиторлық өнерінің бұлақ бастауы қайда?
Әдістемелік нұсқау: Қазақ халқының мәдени тарихында Абай Құнанбаевтың алатын орны ерекше. Ағартушы ақын, жаңашыл композитор бір басына осындай сирек дарын қонған Абай қаламынан қазақтың музыка тілін абайлық стилмен байытқан тамаша әндер туды.
Ғасырлар бойы дамыған қазақ ән өнері ХІХ ғасырдың екінші жартысында көркемдік пен кемелдіктің шырқау шыңына өрледі. Абай әнінің адам өміріндегі мән-мағынасы туралы өте бейнелі әрі терең тұжырым жасады.
Өзгеге көңілім тоярсың,
Өлеңді қайтіп қоярсың.
Оны айтқанда толғанып,
Іштегі дертті жоярсың.
Сайра да зарла, қызыл тіл,
Қара көңілім оянсың.
Жыласын, көзден жас ақсын,
Омырауым боялсың.
Қара басқан қаңғыған,
Қас нені ұға алсын?
Көкірегінде оты бар,
Құлағы ойлы ер салсын.
Абай тек ән шығарушы ғана емес, ән-күйдің әділ сыншысы да. Ол ән-күй жөнінде көптеген терең, үлгілілі пікірлер айтты.
<<Туғанда дүние есігін ашады өлең,
Өлеңмен жер қойнауына кірер денең...>>
Бұл арада өлең деген сөз ән мәнісінде айтылып тұр. Ол музыканың адам өміріне туғаннан бастап, қайтыс болғанға дейін ілесе жүретінін аңғартады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Композиторы Казахстана/Под ред Ахметова М..- Вып .1-2.-А.:Жалын,1978-1981
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz