Мемлекттік менеджмент

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының  ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК 
УНИВЕРСИТЕТІ
МСЖ құжат 3 деңгейлі
ОӘК

ПОӘК 042-18.2.1. 017/3-2013
<<Білім беру жүйесіндегі менеджмент>> пәні бойынша оқу-әдістемелік кешен

Баспа №   
      жыл














                   ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН 

<<Білім беру жүйесіндегі менеджмент>> пәні бойынша 
<<Экономика және құқық негіздері>> (5В011500) мамандығы үшін 
                                       
            ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР 
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       

                                Семей 2013



                                МАЗМҰНЫ
                                       
1.Глоссарий
2.Дәрістер
3. Тәжірибелік-лабораториялық сабақтар
4. Студенттердің өздік жұмысы








































1.ГЛОССАРИЙ

ГЛОССАРИЙ. 
Басқару атауларына /терминдерге/ түсіндірме. 
Адаптация
Актуализация
Алгоритм
Антропософия
Аттрактивен
Аудит
Банк
Демография
Департамент 
Детермининация
Децентрализация
Инвестиция
Код 
Колледж
Коммуникация
Компания
Компонент
Компьютер
Конференция
Курс 
Лицей 
Лицензия 
Маркетинг
Менеджер
Менеджмент
Менталлитет
Миссия
Мониторинг
Мотивация
Мотив
Мотивирование
Параметр
Парадигма
Репродуктивті
Сегмент
Система
Стереотин 
Стратегия 
Термин 
Тест 
Тренинг 
бейімделу
манызды мүмкіндіктен ақиқатқа көшу
данышпандык
тартымды
бақылау жасау тәуелсіз сарапшы
жинақ 
халықтың дамуы, өсуі жөніндегі ғылым
әкімшілік 
анықтау, анықталған
жергілікті мекемелерге орталык,
мекемелердің кейбір басқару міндеттерін
беру
узақ мерізімді ақша салымы
шарттаңба
орта оқу орны
қатынас
серіктік
құрама бөлік 
есептегіш машина 
мәжіліс
білім сатысы оқуы 
орта оқу мекемесі 
рұқсат беру 
жергілікті үлгілеу
өнім, өтім
басқару маманы
басқару
сипат, ерекшелік, белгі
уәкілдік, міндетгі іс
ескерту
ҥгілеу
себеб жүйесі
себеб
дәлелдеме
жаңа үлгідегі мектеп
көрсеткіш
мысал, үлгі жіктелу
қайраткер
белгілеуіш
жүйе
жүйелі үлгілеу
түсірме
тоқырау, таптаурын
басқару өнері, басқару шеберлігі
басшысы
атау
сынақ
машықтандыру 
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       

                                       
2.ДӘРІСТЕР

<<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсы бойынша дәрістер тезистері.
№1.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ:  <<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсының
мақсаты және міндеттері. 
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1. <<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсының мақсаты .
2.<<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсының мақсаты және 
міндеттері.
3. Педагогикалық менеджмент.
Қазіргі білім берудің жаңашыл бағытының өзгеруі, қоғамга жоғары 
білімді, рухани-адамгершілігі мол, өздігінен шешім қабылдай алатын, 
ынтымактастыққа кабілетгі, бейімділігі мен жауапкершілік сезімі биік адам  кажет. 
Бұған жету үшін баскаруды дамытуға бағытталған жаңа модел керек. Педагогикалық 
менеджмент адамдардың өзін-өзі дамыту, еркіндік және шығармашылығын  дамыту 
болып табылады. 
Менеджмент  ҥғымы   --   бұл адамдардың ынтымақтастығы, бұл адамдардың карым-қатынас 
әдісі. Осы жерде өзін-өзі ұйымдастыру, өзін-өзі дамыту үрдісі  ретінде педагогикалык 
менеджменттің ықпалын көруге болады. Ол ушін педагогикалык менеджменттің мектеп негізінде 
болжау ұстанымдарын атуға болады.
1.  Адамды сыйлау және оған сенімділікпен қарау.
2.  Адамдарға тұлға ретінде қарау қағидасы.
3.  Ынтымактастық әрекеті немесе басқарудан қарым-катынасқа көшу.
4.  Үздіксіз кәсіптік білімін көтеру. Мұғалімге ықпал жасау кағидасы.
5.  Мұғалім жұмысын бағалау қағидасы,
Бұл қағидалар педагогикалык менеджментте бірқатар  накты талаптар қояды. 
Олар мына төмендегілер:
-  адамның жеке басының беделін құрметтеу, адамның құқығы мен
мумкіндіктерін мойындау;
-  адамга сену, оның өзін-өзі тануы жәнв мумкіндіктерін ашып көрсету  үшін 
жагдай жасау;
-  өзара құрмет негізінде сенім ауанын қалыптастыру;
-  бастамашылдықты, шыгармашылық бейімділікті, ұжымда өз арнын таба 
білуді қалыптастыру;
-  жетістікті, мектептің ісіне әркімнің қосқан жеке үлесін мадақтау.
-  Адамға құрмет және сенім - басқарудағы ізгілікгің ең жоғары көрінісі.
-  Адамдарға тұлға ретінде  қарау кағидасында педагогикалық менеджментті 
немесе менеджерді, демек, педагогикалық ұжымның әр мүшесін жай ғана қызметкер, 
мұғалім деп емес, оны бүкіл кызмет кезеңіндегі кажеттіліктерімен,  мақсаттарымен, 
бастан кешіретін қобалжуларымен бірге тұлға деп карастырған жөн. Мұғалім де 
баланы онын үлгірімі тұрғысынан ғана окушы деп карамай, тұлға ретінде 
қарастыруы шарт. Тіпті, оны баланың бойындағы барлык нәрсе қызықтыруы тиіс: 
оның оқуы, дамуы, қызығуы, қоршаған ортасы, тұрмысы, т.б.
Педагогикалық  менеджменттің  ынтымақтасу кағидасы,  яғни, баскарудан 
қарым-қатынасқа көшуде мынандай қағидалар туындайды:
 -- мұгалімге жауапкершілік артумен бірге оның мектепшілік басқару ісіне  және 
мектептің қоғамдык, өміріне араласу қажеттілігін ұғыну жағдайын жасау;
 -- мұғалімнің жеке қасиеттерін білу әрі ескеру және олардың оқушыларга 
деген ізгілікті қатынастарын, құзыреттіліктерін, бастамашылықтары мен 
жауапкершіліктерін бағалау;
 -- мектеп басшысы мен педагогикалық ұжымның бірлескен қызметінің негізгі 
қағидасы  -  адамгершиік, саналы тәртіп, бастамашылдық, педагогикалык мақсатқа 
лайық жүмыс болуы тиіс. Ең алдымен, мұқият назар аудару, талдау,сараптау, сонан 
соң шешім қабылдау.
Ең бастысы,  менеджердің қызметіндегі негізгі міндеттердің бірі  -  педагогтерді 
бірікгіре, жұмылдыра білу.
Барлык қағидалардың мәні  -  мұғалімдердің кәсіби қызығуын қолдау, өз 
әрекетіне сенімділігін ояту. Ол үшін мұғалімдердің кәсіби өсуіне мүмкіндік жасау, 
семинар, конференция, педагогикалық оқу-байқауларға қатысуға  мүмкіндік беру 
керек.
Осындай жанашылдык ықпал үздіксіз өзін-өзі дамыту, өзін-өзі  жетілдіру 
кажетгілігін талап етеді.
Д.Карнегидің басқара білудің (әлеуметтік-психологиялық болып 
табылатын) 10 ережесін үнемі назарда үстау қажет.
1.Сҧхбаттасқан адамдардын ерекшелігін ыкыласпен мойындаңыз және 
мақтаудан бастаңыз.
2. Кемшілікті жанама тҥрде көрсетіңіз. Тура сынау пайда келтірмейді. 
3.Алдымен өз қатеңіз туралы айтудан бастаңыз, сонан соң сұхбаттасушыны сынаңыз.
4.Әнгімелесушіге бұйрық беруден бұрын сұрақ койыңыз.
5.Адамға өз жетістіктерін қорғауға мҥмкіндік беріңіз
6.Мақтауға сараң болмаңыз.
7.Адамның ҥмітін ақтау және сақтау үшін мүмкіндік туғызыңыз.
8.  Мадақтаңыз. Кемшілікті оңай түзетуге болатындай, ол қиындык келтірмейтіндей үміт 
туғызыныз.
9.  Өз қалауынша, адам қызығушылыкпен орындайтын күйге қол жеткізіңіз.
10.  Адамның өз бейнесін сақтауға мұмкіндік беріңіз.
Д.Карнегидің  ұсынып отырған ережесі қарауындағы адамға сыйластыкпен  карауға 
үйретеді. Менеджменттік басқару  әдісінде жеке  тұлғаға сенімділікпен карау негізі 
қаланған.Менеджменттің басты мақсаты  --  жетістік. Ал жетістікке ұмтылу адамды 
дамытуға бастайтын үлкен күш.Осы менеджменттік басқару арқылы педагогикалык қызметтің 
сапалы нәтижесі үшін атқарылған жұмыстың жемісін көруге болады.Басқарудың педагогикалық 
менеджмент негіздерін меңгере отырып кез  келген деңгейдегі педагогтердің біліктілігін 
көтерудегі негізгі міндет   --   әдістемелік сауаттылыкты  меңгере алуы  (ағартушылық, құзырлылық,  
зерттеушілік мәдениеті).
Педагогикалық менеджмент мектеп басшысы мен мұғалімдердің құзырлылык 
пен белсенділігін және өзін дамыту үшін жағдай туғызудағы дамыту-шылыкты 
басқару болып табылады.
№2.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ: Менеджменттің маңызы,кәсіби білім беру жуйесіндегі рөлі мен орыны.
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1.Менеджмент ғылым ретінде пайда болуы, дамуы және тарихы.
2. Менеджменттің мәні, әдістері және қызметтері.МЕНЕДЖМЕНТ НЕНІ ЗЕРТТЕЙДІ?
1.  Менеджмент ғылым ретінде
Менджмент ғылым ретінде 19 ғасырдың аяғымен 20 ғасырдың басында пайда болып, 
өзінің дамуында бірнеше кезеңді бастан кешірді.Экономикалық  әдебиеттерде басқару 
ойының алғашқы қарқыны <<тейлоризм>> ағыммен байланысты екені айтылады.
Алғаш рет ғылыми менджмент мектебінің негізін қалаған америка инженері Фредерок 
Тейлор /1859-1915/. Ол өңдірісті ғылым басқаруға болады деген пікір айтты.Кезінде ғажайып 
жаналық болған бұл құбылысты кеиін өзінің еңбектерінде ғылыми жағынан жан-жақты 
дәлелдеді.Ф.Тейлор кәсіп орынды басқару ісін өнер ретінде қарастыра келіп менеджер <<нені 
жасауды дәл білуі және соны арзан, әрі ең тиімді тәсілмен қалай жасау болатының>> нысан 
етті.Ф.Тейлор басқару ісін тек кәсіпорын деңгейінде ұйымдастыруды қамтамассыз етті.Оның 
теориясын Гаррингтон Эмерсон (1853-1931), Генри Форд(1863-1947), Френк Гилберт (1868-1919), 
Лилиан Гилберт (1861-1919), т б өздерінің ғылыми еңбектерінде одан әрі дамытты.
Классик үлгідегі <<әкімшілік>> мектептің өкілдері Анри Файоль, Линдал Урвик, 
Джеймс Муни,А. К.Райли басқарудың әмбебап принциптерің ойластырды.Сондай мектептің 
негізің салушы франсуз ғалымы Анри Файоль(1841-1925)практикалық тәжірибені жинақтау 
негізінде мынадай қорытындыға келді-<<басқару-кәсіпорынның мүмкіңдіктерін барынша 
пайдалана отырып, оны белгілі бір мақсатқа жетелеу>> . Ол сонда-ақ, мемлекеттік басқару ісін 
ғылыми жолымен ұйымдастыру принциптерің қолдану мүмкін екендігіне алғаш рет ой жүгіртті. 
Бихевористік <<мінез-қҧлық>> мектебі 20 ғасырдың 20-шы жылдардың аяғы мен 50-ші 
жылдардың басында қарқың белең алды. Бұл бағыт психология мен социология ғылымдарың 
басқару жүйесінде қолданумен айналысты. Бұл мектептің негізін қалаушылардың бірі 
американ  экономисі   -   Элтон Мейо (1880-1949)болды.Осы ілім формалдық емес басқаруды 
ұйымдастыру міндеттерің , еңбек өнімділігін өсіруді ынталандырудың жаңа әдісін ендіруді 
ұсынды-<<қызметкердің ағартушылықпен айналысуын, өңдіріс салаларымен еңбекті 
гуманизациялауды  шешуде топтық демократиялық тәсілдерді қолданды.Американдық 
зерттеушілер де Мери Паркер Фоллет (1868-1933), Абрахам Маслоу (1908-1970) 
бихевористік (мінез-қҧлық) мектептің өкілдері болып табылады.
Басқарушылық ойдың жаңа даму дәуірі (1950-1960) қазіргі сандық әдіс негізінде 
басқарудың математикамен компьютерді қолдану арқылы шешумен байланысты. Сӛйтіп 
<<басқару ғылымы немесе сандық ықпал>>мектебі өмірге келді.Бұл мектептің негізгі өкілдері-
американдық ғалымдар С. Черчмен Джеймс Марч, Герберт Саймон, Райт Джей Форрестер, Х 
Райфа. 20-шы ғасырдың 60-шы жылдарында менеджментте жана бағыт қалыптасты.Ол 
<<ситуациялық әдіс>> деп аталды .Әр түрлі жағдайды қарастырудың басты ерекшелігі әрбір 
ұйымдық-басқарушылық мәселені шешуді нақты қалыптасу жағдаймен байланыстыруды 
талап етеді.Өзінің зерттеуіне бұл мектеп кәсіпорын, ұйымның жұмыстарын қарастыруын, 
олардың белгілі нақты жағдайда жұмыс атқаруын ескереді.Осы кәсіпорынның қызмет 
жасауына қандай ішкі және сыртқы факторлардың ықпалы бар және осы бірнеше 
варианттардан, мҥмкін шешімнің біреуі қабылданып, қалыптасқан мәселенің бір ғана шешімі 
алынады. Басқару теорисы мектептерінің пада болуын зерттеушілер сол уақытта қалыптасқан 
белгілі себептермен, жағдайлармен байланыстырады.
Мысалы, басқару теориясының <<классикалық  мектебі>> мыналардың әсерінең 
қалыптасты-<< ұйымдар санының өсуі, тауар мен қызмет көрсету нарығының өсуі, бірінші 
дүниежүзілік соғыс, 1929-1933 жылғы дағдарыс және постиндустриалды революцияның 
басталуы.
Бихевиористік (мінез-құлық) мектебі пайда болуы кәсіподақтың өсуі әсерімен 
түсіндіріледі, дайындығы жақсы менджрлерге сұраным екіншідүниежүлік соғыстың 
нәтижесінде қалыптасқан жағдаймен байланысты.
<<Басқару ғылымы>> мектебінің дамуы корпорация, концерн, концерн-конгломераттар 
Көлемі өсуі әсерімен, <<қырғи-қабақ соғыс>>, өңдірістің құлдырауымен түсіндіріледі.
<<Ситуациялық тәсіл>>мектебінің пайда болуы экономика мүмкіндіктерінің ұлғаюы 
әсерімен, елдер арасындағы ғарыштық , бақталастық, жоғары технологиялық өнімнің өмірге 
келуі, азаматтық құқық күресінің өсуі, жоғарғы биліктілікті талап ететінмамандықтардың 
өсуімен байланыстырылады.
Басқарушылық ойлар жетістігін қолдану практикасында көптеген елдерде басқару 
моделінің өзіндік ұлттық ерекшелігі пайда болды.Қазіргі кезде басқарудың-  американдық, 
жапондық, арабтық және батыс еуропалық мектептері қалыптасты.
Қазақстанда менеджмент теориясы мен практикасының даму тарихы
Қазақстанда басқару ойлары тарихының тамырлары ғасырлар қойнауынан бастау 
алады.Жүздеген жылдар бойы басқару ойы біртіндеп жетілдірілді.Менеджментке деген 
қажеттілік адамның және оның біріккен қызметінің пайда болуына байланысты 
туды.Мемлекетті басқару жөнінде бідің еліміздің дамуының әрқилы кезеніңдегі әр түрлі 
міндеттер өткенімізге үлкен әсер етті және бүгінгі күні де Қазақстанның басқару ойының
қалыптасуы мен дамуына ықпалын тигізуде.
10-12 ғасырларда басқару саласындағы алғашқы ойшылдардың бірі Әбу Насыр Әл-Фараби (870-
950) болды.Ол жұлдыздармен басқа табиғи құбылыстырға қарай отырып, 
мемлекеттің, шахарлардың болашағы мен бағыныштылардың тағдырын болжамдаған 
әміршілердің жалған көріпкелдігін ғылыми негізде дәлелдеді.Оның адамзат қоғамының 
шығуы, мемлекеттік құрылыс және басшыға талап қою туралы идеялары ерекше 
қызығушылық тудырып отыр.Қазіргі кезде Қазақстан ғалымдары Әл-Фарабидің ғылыми 
мұраларын терең зерттеу мақсатында Отырар қаласының орнында қазба жұмыстарын 
жүргізуде.Тәуке хан (1860-1715) әмірлік құрған дәуірде неғұрлым прогресивті мемлекет және 
рухани қайраткерлер Төле би (1663-1756), Қазыбек би (1667-1763) және Айтеке би (1682-1766) 
болды. <<Жеті жарғы>> деп аталатын заң жинақтарында олар мемлекетті басқару 
жөніндегі өз пікірлерін мазмұндады, мұнда орта ғасырлық қазақ қоғамындағы негізгі 
принциптер мен құқық нормалары бекітілген. <<Жеті-жарғы>>-бұл әкімшілік, азаматтық және 
қылмыстық қққықтардың нормаларын мазмұндаған құжат яғни қазақтардың заңдармен 
қарапайым құқық нормаларының алғашқы жазба жинағы болып табылады. <<Жеті жарғыға>> 
сәйкес мемлекеттегі жоғарғы билік ханның қолында шоғырланды.Басқару халықтық 
жиналыс-құрылтай арқылы сұлтандардың және ру басшыларының қатысуымен жүзеге 
асырылды.
Мемлекеттік басқару саласындағы кезекті идеолг және қайтақҧрушы Әбілқайыр хан 
(1693-1748) болды. Олжеке хандық құрып , Қазақстанның далалық аудандарының ауқымды 
тереториясында қырық жыл бойы мемлекеттік  билікті ұстап тұрды.Алайда, Әбілхайыр 
хандығы орталықтанған мемлекет болған жоқ, ол бірнеше этнотерриториялық және 
этносаяси топтарға, ұлыстарға бөлінді.
18 ғасырдың ортасында экономикалық саясат пен мемлекеттік басқару жүйесінің 
дамуында Қазақстанның териториялық иеліктерін қалпына келтірген көрнекті мемлекет 
қайраткері Абылай хан (1711-11781) маңызды роль атқарды.Өзінің оңжылдық басқару 
кезеніңде ол мемлекетте біраз өзгерістерді жүзеге асырды.
19-ғасырда Қазақстанның көрнекті мемлекет қайраткерлерінің  арасында ғалым 
ағартушы Ш.Уалиханов(1835-1865) маңызды орын алды.Ол орыс ағартушыларымен 
ревалюцияшыл демократтарының алдыңғы қатарлы идеяларын қабылдады.Сонымен бірге 
патшаның отаршылдық саясатын айыптап, олардың қоғамдық-мәдени артта қалуын орыс 
мәдениетінен сусындау жолында жену үшін күресті, қазақтардың отырықшылықпен егін 
шаруашылығына кӛшуін насихаттады.Ш.Уалиханов ағарту ісімен жеке реформалардың 
рольін асыра бағалай отырып,басқару облысындағы үкімет шаралары көшпенді ауылдар 
өмірінің қайта құрылуына ықпал етуі мҥмкін деп жорамалдады.Ш.Уалихановтың мемлекетті 
басқару жөнінде ұсынған демократиялық идеяларын қазақтың басқа ағартушы-демократтары 
Ы.Алтынсарин(1841-1889)мен Абай Құнанбаев(1845-1904) әрі қарай дамытты.
20-ғасыр мемлекеттік басқару саласындағы қазақ зиялылары өкілдерінің шоғырымен 
ерекшеленеді.Олар-Ә. Жангелдин, Ә.Бөкейханов,М.Тынышбаев,М.Шоқаев, Л.Мирзоян, 
О.Исаев, Ұ.Құлымбетов, С.Мендешев, Н.Нұрмақов, Т.Рұсқұлов,Ғ.Тоқжанов, О.Жандосов, 
Т.Жүргенов,С.Сейфуллин, Б.Майлин, І.Жансүгіров және  т.б.Торғай облысында-Ә.Бөкейханов, Жетісуда-М.Тынышбаев, Түркістанда-М.Шоқаев қазақ халқының өкілдері 
уақытша үкіметтің комиссарлары болып тағайындалды.Бірақ олар отарлаушы басқару 
жүйесінің шенеуніктері болып табылғандықтан жергілікті қазақ тұрғындарының мәселелерін 
толық шеше алмады.
Қазіргі заманғы менджменттің қалыптасу тарихы мен дамуын 20-ғасырдың 50-ші 
жылдарынан бастап қараса болады.Алғашқы қазақ  инженер-менджері, өңдірісті 
ұйымдастырушысы Қ.И.Сатбаев(1889-1964) болды. Ол бірінші болып кеңшілердің
еңбек  өнімділігі мен адамдардың еңбекке деген мотивация мәселелердің, 
жұмысшылардың, кәсіподақтардың кәсіпорындармен және Балқаш пен Жезқазғанның тау-кен байыту комбинаттарында еңбек процестерімен байланысты сұрақтарын шешті.Оның 
басқару стильіне тән  ең маңызды ерекшелік, ол зерттелетің нақтылы материалдарды терең 
ғылыми жүйелеу мен жалпылау болатын.Бұл жерде нағыз білгірдің әдеттен тыс басқару ойы 
көрінеді.
Қазақстан экономикасын мемлекеттік басқарудың дамуына көрнекті ғалым , 
қоғамдық және мемлекеттік қайраткер Д.А.Қонаев (1912-1993)ерен ҥлес қосты.Олқырық 
жылдан астам уақыт бойы республиканы басқарды, оның ішінде ширек ғасырдан астам елдің 
бірінші басшысы болды.Д.А.Қонаев Қазақстан экономикасын басқарған кезенде респблика 
бұрынғы КСРО-ның ірі агро-өнеркәсіптік аймақтарына айналды.Мұнда елдегі түсті 
металлургияның негізгі базасы орналасты, ауқымды жылу-энергетикалық кешен әрекет етті, 
мұнай өңдірудің үлкен потенциалы болды.
20-шы ғасырдың 90-шы жылдары Қазақстан экономикасындағы басқару ситуасиясы 
айтарлықтай өзгерді.Нарықтық жүйе басқарудың әкімшілік-бұйрықтық әдістерін 
ауыстырды.Осының нәтижесінде кәсіпорындар шаруашылық дербестікпен сыртқы нарыққа 
шығу перспективасын алды.Қазақстанда мемлекеттік кадр Н.Ә.Назарбаевтың 2004 жылы 
19наурызда Қазақстан халқына Жолдауында былайша айтылды <<Мемлекет жаңа жұмыс 
орындарын ашады, адамның өз қаблет мүмкіндіктерін көрсетуге жағдай жасайды, халықтың 
табысының өсуіне қамқорлық көрсетеді>>.
Қазақстанның Бүкіл дүниежүзілік Сауда ұйымына еңу қарсаныңда біз басқару 
шешімдері салаларындағы ғаламшарлық бәсеке алдында тұрамыз.Президент мемлекеттік 
қызметкерлерге мына принциптерді басшылыққа алу қажет деп есптейді:
а) халық берген биліктің қызығына түспей, оған иелік ете білу керек;
ә) өзін үшін пайданы көздемей   , өзің қызмет ететін қоғамның игілігі туралы ойлау қажет;
б) <<мемлекеттік қызметкер қалай тұрып жатырсың?>> деген сұрақтан қорықпай өмір сүруі керек;
в) адамдардың сенімін жоғалтпайтындай етіп басқару керек.
г) лауазымға істі кәсіби түрде жүргізе алатындарды ұсыну керек.
Қазіргі жағдайда біздің еліміздің тұрақты дамуының басымды бағыты Қазақстан 
экономикасында қазіргі менджментті қолданужөнінде теориялық тұжырымдама жасақтау 
болып табылады. Менеджменттің қоғамдық мәнділігі біздің 20-шы ғасырдың 30-шы 
жылдары сезілді.Қазақстанның жоғары оқу орындарында менеджмент 1992 жылдан яғни 
нарықтық экономикаға көшу сәтінен бастап оқытылады.Мемлекетте дүниежүзілік білім 
стандартына жауап беретін менеджмент сала бойынша мамандар дайындау жөнінде жұмыс 
басталды. Қазіргі кезде білім беру мен кадрларды кәсіби дайындау мемлекеттің 
экономикалық старатегиясының құрамды элементтері болып табылады.
Қазақстанда менеджмент пәні бойынша алғашқы қазақша оқулық профессор 
К.Ғ.Ахметовтың <<Менеджмент негіздері>> (1993) ж. Кітабы болып есептелінеді.Біздің 
пікірімізше , ол қазақстандық менеджмент  мектебінің негізін қалаушылардың бірі болып 
табылады.Біздің отандастарымыздың арасынан <<Менеджмент негіздері>> (1994ж) . 
<<Қазақстан экономикасын басқару негіздері>> (2001ж). Жұмыстарының авторы 
К.Б.Бердалиевтыда атауға болады.Осы еңбектерінде ол қазақстандық кәсіпорындарды 
басқару ерекшелліктерін мазмұндады. 
Қазақстандық кадр менеджменттінің мәселелерін алғаш рет Қарағандылық ғалым 
Каренов Р.С. зерттеді.Одан басқа <<Өңдірістік менеджмент>> (1996ж), <<Иновациялық 
менеджмент>>(1997ж), деген еңбектері бар.Ол <<Кадрлық менеджмент>> атты еңбектерінде 
нарықтық экономикалық жағдайындағы кадрлармен жұмыс жүргізудің отаңдық тәжірибесін 
қорытты және біздің еліміздің кәсіпорындарында позитивті шетел тәжірибесін пайдалану 
жөнінде кейбір пікірлерін ұсынды.Қазақстандық кәсіпорындар тұрғысынан өңдірістік 
менджменттің теориялық аспектілері Ә.Ә.Әбдірешовтың <<Кәсіпорынның өндірістік 
менеджменті (2001ж)кітабында келтірілген. Оның еңбегінде стратегияны, жоспарлауды, 
еңбекті басқаруды дамытудың әдістемелік ұсыныстары көрсетілген. Нарықтық конюньктура 
жағдайында қаржы менджерінің рольі айтарлықтай өсті. Қаржы менеджменттініңде 
мәселелері де Қазақстанның ғалымдарының еңбектерінде көрініс табуда. 
Осылайша Қазақстандық менеджменттің теориялық сонымен қатар қолданбалы 
аспектілері зерттелініп жатыр және арықарай зерттеуді талап етеді. Менеджмент тарихын 
білу менеджменттің кәсіби білімі мен басқару ойының дағдыларын қалыптастыруда үлкен 
роль атқарады. 
3. Менеджменттің мәні, әдістері және қызметтері 
Қазақстан экономикасының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты біздің сөздік 
қорымызға <<менеджер>>, <<менеджмент>>, ұғымдары тез енді.Менеджмент сөзін қазақша дәл 
аударатын болсақ, онда <<басқа біреу арқылы өз мақсатына жету>> болып табылады.Алайда 
сөзбе-сөз аудару сӛздің түпкі төркінін әрқашанда дәл бере бермеиді. Күнделікті тұрмыста 
менеджмент сөзі белгілі бір ұйымдағы барлық адамдардың қызметіне басшылық етумен 
шұғылданып, өз мақсатына жетуді білдіреді.
<<Менеджмент>> ағылшын сөзі, оның түпкі төркіні гректің <<манус>>, яғни <<қол,күш>> 
деген сөзінен шығып, алғашқы кезде мал бағу саласында, дәлірек айтқанда, аттізгінің ұстау, 
меңгеру шеберлігің білдірген. Кейіннен бұл атақ адам қызметінің саласына ауысып, 
адамдарды басқарудың және ұйымдастырудың  ғылыми, практикалық мәнін білдіретін 
болды.
Ағылшын тіліңдегі Оксфорд сөздігінде бұл ұғымға мынадай түсінік білдіреді:
а) адамдармен қарым-қатынас жасау үлгісі, әдісі;
ә) билік және басқару өнері;
б) шеберліктің ерекше түрі әкімшілік дағды;
в) басқару органы, әкімшілік бөлігі. (1)
<<Менеджмент негіздері>> курсы бойынша студенттерге арналған американдық 
оқулықта төмендегідей анықтама берілген:  <<Менеджмент-бұл ұйым мақсаттарына жету 
үшін адамның материалдық және қаржылдық ресурстарды ұтыды пайдалану  процесі>> 
(11).
Э.А.Уткин <<Курс менеджмента>> еңбегіңде менеджментті былайша түсіңдіреді: 
Менеджмент-  бҧл нарық жағдайындағы кәсіпорынның ұтымды шаруашылық нәтижелерге 
жету үшін менеджменттің әлеуметтік-  экономикалық механизімнің түрлі принциптерін мен 
қызметтерің, әдістерін қолдану негізінде қол жеткізуге бағытталған кәсіби қызметтің ерекше
түрі.(72)
А.А.Рудгиннің менеджмент түсінігінің неғұрлым қысқаша сипаттамасы 
қолданылады. Оның пікірінше, менеджмент- бұл әрі өнер, әрі ғылым.(66)
Менеджмент-  бҧл өндірісті басқару, меңгеру және ұйымдастыру, өндірістің 
тиімділігін көтеру және пайданы арттыру мақсатында әзірленіп қолданылатын басқарудың 
принциптерінің, әдістерінің құралдарының және нысандарының жиынтығы. Мұндай 
сипаттаманы Вачугов Д.Д, жетекшілік еткен  ғалымдар тобы <<Основы менеджмента>> деген 
кітапта береді.(75)
Басқарудың осындай жалпы қағидасы адамдар тобының алуан түріне түрліше 
қолданылғанымен, оның түпкі негізгі мағынасы сол қалпында сақталды. Осыған орай белгілі 
бір әлеуметтік топтарға сәйкес  келетің  менеджменттің негізгі алты түрі 
тармақталады:Үкімет. Менеджмент ұғымы үкімет қызметіне қолданылғанымен, Петерсон 
мен плоуменнің пікірінше, оның қызметі барлық жағынан алғанда менеджменттің жалпы 
анықтамасына сәйкес келеді.
1.  Мемлекттік менеджмент. Көп мемлекеттік мекемелерді ұйымдастыру және 
сондағы қызметкерлерге билік жҥргізуді жүзеге асыру.
2.  Әскери менеджмент. Мемлекеттік менеджменттің еркше түрі. Қарулы 
күштерді ұйымдастыру және соларға жутекшілік ету.
3.  Құрама одақтық (ассосиациялық) немесе клубтық  менеджмент. Мемлекеттік 
мекемелердегі секілді , мұнда қызметкерлер тобының іс-әрекетің ұйымдастырып, басшылық 
ету қажет. 
4.  Бизнес-  менеджмент. Үкіметтіктіктен және мемлекеттіктен өзгеше келетің 
менджменттің ерекше түрі.
5.  Мемлекеттегі меншіктік менеджмент. Бизнес-  менеджменттің арнайы түрі. 
Жеке меншік іскерлік кәсіпорын қызметімен қоса, мұнда менеджмент сипатына мемлекеттік 
және әлеуметтік проблемалар мен ой  - пікірлерде ықпал етеді.
Волфьганг Хайер өзінің <<Еуропада бизнес қалай жасалады>> кітабында былай деп 
жазды : <<Менеджмент   -   бұл жұмысты істеп тұрған комерциялық кәсіпорынның арнайы 
органы>>. Егер батыста кез-келген кәсіпорын жөнінде сөз бола қалса, адамдар әуелі сол 
кәсіпорындағы бҥкіл басшылыққа ден қояды, өйткені кәсіпорынды қоғамға танытатын тек 
басшылар(3).
№3.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ: Кәсіби білім беру мекемелеріндегі басқаруға жҥйелі көзқарастар 
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1.Педагогикалық жүйе әлуметтік жҥйенің түрі ретінде.
2.Педагогикалық үрдістің козғаушы куштері. 
Көптеген ғалымдар басқарудың функциональды жүйесіне:
1.Болжау.-2.Жоспарлау.-3.  Шешім қабылдау.-4 Ұйымдастыру.-5 Бақылау.-6 Есепке 
алуды жатқызады.
Білім беру мекемелерінде негізге алынып жүрген Ю.К.Бабанскийдің, П .Т. 
Фроловтың, В.А.Сластениннің оқу құралдарында көрініс алатын басқару қызметінің 
жүйесі :
1.Жоспарлау;2 Ұйымдастыру;3 Ынталандыру;4 Бақылау; 5. Нәтижелерін талдау;
Басқару қызметі жүйесінің циклограммасы:
Педагогикалық талдау (П Т )
Мақсат қою және жоспарлау (МҚЖ)
Ұйымдастыру (Ҧ)
Бақылау (Б)
Реттеу (Р)
Коррекциялау (К)
Мектеп басшысы ең алдымен, басқару процесін емес, керісінше. соңғы нәтижені 
бақылауы тиіс. Немесе,  басшы мектеп пен мұғалімнін жұмысын көрсеткен нәтиже 
бойынша тексеруіне болады
: 
мұндағы максат  -  тексерілуші объектінін тәжірибесін 
анықтау және жетілдіру. Мұндай  жағдайда мектеп басшысының баскару жұмысының 
тиімділігі мектеп баскарудағы жұмыс сапасының денгейін арттыруымен және 
оқушыны тұлға ретінде калыптастырудағы маныздылығымен ерекшеленеді.
<<Басшылық жасау  -  бұл да басқару, бірақ адамның адамды басқаруы>>,  -  деп  Э.И 
Моносзон  өте орынды айткан. Байкап қарасақ, педагогикалық басшылық жасау 
педагогикалык ҥрдісте адамдар арасындағы ұзақ қарым-қатынасты негізге алады. 
Педагогикалык басшылык жасаудың ерекшелігі де осында, ол әлеуметтік қызмет 
болып  анықталған  оқыту мен тәрбиелеуді іске асыратын адамдардың іс-әрекетіне 
бағытталады.
Басшылық жасау - педагогикалык талдау, 
-жобалау, 
-ұйымдастыру, 
-реттеу. 
-есепке алу және бақылау сияқты басқару кызметінің бір саласы. 
Баскару  жалпы білім беретін мектептегі сияқты кез келген динамикалық жүйеге тән. 
Мектепті баскару- ол тек мектеп әкімшілігінің іс-әрекеті емес, ол мектеп кұрылымын 
байланыстыру тәсілі, оның тұтастығы және ортамен өзара карым-катынасының 
сипаттамасы, Баскарудың осы, ішкі және сырткы байланыстары мен қарым-катынастары 
мектептің интеграциялық жүйесінің тууына себепші болады.
.  <<Басшылық жасау>>  ұғымы директордың адамдарға (орынбасарларына, 
мұғалімдерге, косымша қызметкерлерге) тікелей әсер ету ерекшелігін бейнелейді. 
Осылайша ықпал ету жолымен ол оқу-тәрбие және баска процестерді және 
біртұтастықта құрылатын мектеп жұмысына жетекшілік етеді. Бұл  директор 
кызметінін бірінші блогы-өзіндік басқаруды құрайды. 
Директор кызметінің  екінші блогы  -  педагогикалық блок. Өткен жылдардағы 
алдынғы катарлы педагогтар директордың жұмысы өзінің педагогикалык 
ерекшелігімен айкындалуы тиіс, оньң басқарушылық ықпал жасауы баскару 
объектісінде де (мұғалімдер мен окушылар), кызмет жасау аясында да (мектеп) ерекше 
сипатта болуы керек деп санаған. В.А. Сухомлинский: <<Жаксы директор  -  өзі 
оқытып жүрген балалар үшін де, қол астындағы кызметкерлер  үшін  де, ең алдымен, 
жақсы ұйымдастырушы, тәрбиеші және дидакт>>, - деп ескерткен.
Директор қызметінің  үшінші блогы  -  карым-катынастык  (коммуникативтілік) блок. 
Баскарудың әлеуметтік  -  педагогикалық әдісі, оның: окытушылар ұжымын 
топтастыру. қоғамдык көзкарасты калыптастыру, тұлғааралық карым-катынас 
тиімділігін. канағаттылык сезімін тудыру, ұжым мүшелерінің шығармашылык 
белсенділігін көтеру сиякты компоненттерін бөліп көрсетеді. Директордың өз 
карауындағы кызметкерлерімен. ата-аналармен карым-катынасы басқару жұмысының 
маңызды жагын көрсетеді, ал бұл болса директордың іс-әрекетінде көрсетілген 
қарым-катынас блогының дұрыстығын дәлелдейді.
Төртінші блок  -  зерттеушілік блок. Бұл директор жұмысынын, әсіресе, 
соңгы  жылдардағы жұмысында анык көрініс алады    Педагогикалык блок 
басшылык жасауды,. зерттеушілікгі. карым-катынасты  кажет етеді және оларды 
оңтайлы ұйымдастыру аркылы жүзеге асады.  Ұйымдастыру,  біріншіден,  мекгептегі 
барлык сатыларды баскару субъектілерін түгел камтиды,  екіншіден,  педагогикалық 
ұжымның барлых мүшелерінің әрекеттестігіне. Ынтымактастығына, ғылыми-шыгармашылык 
ізденіске, бірлесе баскаруға, өзін-өзі баскаруына жағдай жасайды, 
үшіншіден сенімділікке, демократиялық, ізгіліктік, гумандык процеске негіздейді.
Ұйымдастырудың нәтижелі болуы директордын  басқару әдістерін  тиімді 
пайдалана білуіне байланысты (ұйымдастырушылык-әкімшілік, экономикалық, 
педагогикалық, әлеуметтік-психологиялык т.б.}.
Басқару ңызметі мынадай қағидаларды:
-басқарудыц жариялылъқ қағидасын  (оку орнының алдына қойған мақсатына 
жетуі үшін барлык ұжымды камтуды көздейді);
баскарудың экономикалъқ қағидасын  (баскару шешімдерін жүзеге асыру,
кабылданған шешімге және олардың тепе-теңдігіне байланысты каржы ресурстарының 
шығынын аныктайды және қаржыландырудың көздерін іздестіреді);
-оңтайлы инновациялық қагидасын  (стандарттык баскару мәселелеріне жаңа 
колайлы жағдайды іздестіреді, оқушылардың шығармашылық белсенділігін 
калыптастырады  әлеуметтік қағидасын  (ұжымнын әлеуметтік мәселесін шешуге 
бағытталады):
-басқарушының құзырлық қағидасын  (баскарушының кәсібилік жағынан барлык 
деңгейдегі басшыларға қойылатын талаптың бірте-бірте өсуін пайымдайды) 
тірекетеді және нақты функционалдык жүйе арқылы жүзеге асады 
-Максат қою мен оқу-тәрбие процесін жоспарлауды жетілдіру педагогикалык 
жүйенің үнемі даму, козғалыс жағдайында болу кажеттігінен туындайды. Бүгінгі мектеп 
басшыларына тән ортақ  кемшілік олар. Көбінесе,  <<Неге қол жеткізу керек?>>  деген сұрақтың 
мәнін ашудан бұрын  <<Калай қол жеткізу керек?>>  деген  сұраққа жауап беруге асығады, яғни 
максатты тұжырымдап алмай, тікелей міндеттерді белгілеуге кіріседі. Мұндай әдіс, 
әрине, тиімді болмайды, бұл арада басқару циклі жоспарлау қызметінен көрініс 
табатын максат коюдан және міндеттерді анықтаудан басталады.
Егер бүгінге деиінгі жоспарлау мектеп ұжымы қьізметіне берілген кешенді 
талдау  негізінде жұмысты корытындыласа, содан соң алдыңғы баскару цикліне баға 
беріп,  еңбек ұжымы кызметінің накты максаты мен міндеттерін және оларға қол 
жеткізу кұралдарын аныктаса, соңғы уакытта ол шешім қабылдаумен 
байланыстырылады.  В.А.Сластениннін сөзімен айтқанда, мектеп басқарудағы 
жоспарлау зерттелетін  кұбылысты педагогикалық талдау нәтижелерімен бағдарланған 
максаттын аракатынасы негізінде шешім кабылдау болып саналады.
Баскару  кызметі жүйесінің ұйымдастыру кезеңінің мазмұны мұғалімдер мен 
окушылар, педагогикалық ұжым, ата-аналар және жұртшылык арасындағы өзара 
катынасының сипатымен аныкталады. Іскер. өзара қарым-катынастық сенімге 
құрылған дербес ұйымдар мен оқушылар ұжымынын көптеген шығармашылық 
бірлестіктерін  құруға, оларға мектептің барлық окушыларын тартуға, олардың 
шығармашылык кабілетін дамытуда барлык мүмкіндіктерді пайдалануға жағдай 
жасайды. Бұл жерде  барлық баскару буындарының қызмет мазмұнын анықтау, 
олардың қызметіндегі өзара  әрекетті (әрекеттестікті),  үйлесімділікті 
ұйымдастыру, олардың арасында  субординациялық, координациялық  және кері 
байланыс қатынастарын орнату айрыкша мәнге ие.
Мектеп басшысының міндеті  -  барлық басқару органдарының ыкпал ету 
аймағын дәл аныктау, оларға белгілі бір өкілеттіктер (кұкыктар) беру жэне оларға 
жүктелген  міндеттерді орындау әдістемесі бойынша тұракты түрде нұсқаулар беріп 
отыру, олардың кызметін ынталандыруды және координациялауды камтамасыз ету, 
педагогикалык процеске қатысушылардың ерекшеліктері мен айырмашылықтарын, 
мінез-кұлык мотивтерін дұрыс бағалау және ұжым мүшелерінің вертикаль бойынша 
да.  горизонталь  бойынша да  ықпалды  қарым-қатынасына кол жеткізу болып 
табылады.
Директордың орынбасарлары оку жұмысы бойынша, тәрбие жұмысы 
бойынша, оку-өндірістік жұмысы бойынша/  кәсіптік мектеп үшін/, бейімді оқыту 
бойынша, ннновация бойынша, оку үрдісін реттеу немесе ұйымдастыру  мәселелері 
бойынша, экономика және кәсіпкерлік жұмысы бойынша шаруашылық жұмысы 
бойынша;
Окушылардын кызығушылыктары бойынша әртүрлі топ жетекшілері
Конференция, мектеп кеңесі, педагогикалык кеңес, директор жанындағы кенес, 
үйлестіру кенесі. экономикалык кеңес,  эксперттік кеңес, аттестаттау комиссиясы 
емтихан комиссиясы
Ата-аналар комитетінің жиналыстары, үйлестіру кеңесі
Окушылар комитетінің жиналыстары, үйлестіру кеңесі
Мұгалімдер кеңесі,
үйлестіру кенесі
Бірлестік, кафедра, мектепшілік топтар мәжілістері, үйлестіру кеңесі
Функциалды кызмет жетекшілері жанындағы кеңестер, үйлестіру кеңесі
Әдістемелік  ғылыми-әдістемелік  кеңес, директордың орынбасары жанындағы кенес, 
үйлестіру кенесі
Психологиялык білім беру кафедрасы,Эстетикалык білім беру 
кафедрасы,Политехникалык білім беру кафедрасы,Гуманитарлык білім беру 
кафедрасы,Бастауыш білім беру кафедрасы.
.№4.ДӘРІС.
Тақырыбы:Жүйе және баскару.
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1.Білім беру менеджері қызметінің( принциптері). 
2 Білім беру менеджері қызметінің әдістері. 
Білім беруді  баскарудың мемлекеттік сипаты  КР<<Білім  туралы" заңда 
белгіленген мемлекеттік саясат принц иптерін мынадай бағыттармен 
айкындайды: 
-білім берудің гуманистік сипаты, жалпы адамзаттык  құндылықтардың. 
адам өмірі мен денсаулығын. Жеке тұлга  бостандығының басымдылығы. 
Азаматтық пен Отанға деген сүйіспеншіілікке тәрбиелеу;
-республикадағы мәдени және білім беру кеңістігінің
біртұтастығы, аз ұлттардын білім бсру жүйесінің дайындығы.
даму деңгсйі мсн ерекшелікгеріне бейімделгіштігі;
-білім жүйесінің еркіндігі мен көптүрлілігі:
-білім беруді басқарудың демократиялық, мемлекеттік
коғамдык сипаты. Білім беру мекемелерінің дербестігі.
Білім беруді басқарудың жергілікті органдары мемлекеттік саясатын 
мемлекеттік білім стандарттарын сактау арқылы лы іске асырады. Білім 
стандарты оқу багдарламасының м індеті минимумы мен оқушылар жүктемесініің 
максимум көлемін және бітірушілерге қойылатын талап деңгейін қамтиды Білім 
басқару органдарының міндеті білім алуды формальды түрде қамтамасыз етумен 
шектелмейді, ол сонымен бірге жеке тұлғаның өзін-өзі айқындалуына қолайлы 
жағдай туғызады 
Білім беру саласында мемлекеттік саясатты дәйекті іске  асыру үшін білім 
беруді басқарудың мемлекеттік органдары курылады олар республикалык, 
облыстық, қалалық және аудандық баскару мскемелері.
Мемлекеттік басқару органдары-  білім және гылым министрлігі, облыстық 
білім департаменттсрі өздерінің құзырлығы  шеңберінде білім берудің мақсат 
бағдарламаларын жасайды және іскс асырады; мемлекеттік білім стандарттарын 
жасап,  білім туралы құжаттардың баламаларын (постификация) айкындайды: білім 
мекемелерін қаржыландырады және көптеген мәселелерді шешеді.
ІІедагогикалык менеджмент адам қызметін ғылыми тұрғыда  басқару принципіне 
сүйене отырып, объектінін білім  бсру аясындагы  ҚЫЗМЕТІ  аркасында мына екі 
бағытты бірліктс ұстайды:
1.-Педагогтар мен студенттерді басқару.
2.Оқу тәрбис процесін жетілдіру.
Педагогикалық менеджмент принципі дегеніміз  -білім бсру менеджерінің 
қызметіне тән манызды талаптар мен ережелердің  жиынтығы,  басқарудың 
объективті заңдылыкта-рының  көрінісі және жеке тҥлғалар арасындагы психологиялық   қарым-
қатынаска негізделген біртұтас педагогикалық процесс.
Білім беру менеджері қызметінің негізгі принциптеріне мыналар жатады:
1 Менеджменттің педагогикалық бағыттылығы 
2.Накты және диагностикалык максат нысаны көздері.
З.Қызметтік мақсатқа лайыктылыгы.
4Баскару урдісінің пәрменділігі;
5.Баскару қызметін бөлу және кооперациялау.
б.өзін-өзі жүйелі жетілдіру.
Енді осы айтылган принциптерге токталып көрелік.
1.Білім  беру  менеджменттінің  педагогикалық  бағыттау  принципі.  Мұнда
барлык  деңгейдегі басшылык  қызметті  сол  оқу орнындағы берілетін негізгі кәсіп, 
я білім САЛАСЫ бойынша педагогикалық процеске бағыттау Кез-келген білім беру мекемесі оқыту 
мен    білім беруден басқа да қосымша  кызметтер  атқарады Мысалы  кәсіптік білім беру оку 
орнын айтатын болсақ ;
-өндірістік қызмет,  яғни белгілі  бір онімді шығара  отырып тұрғындарға 
ақылы қызмет көрсетуіде мүмкін;
-уйымдың-басқару қызметі,  жастарды окуга тарта  отырып. оларды я бригада 
бойынша өндірістік оқыту урдісінің-жумыс орнын істеуге баулиды; басшы және 
инженер-педагогкадрлардык іріктеумен  және жумыс орнына орналастырумен
шұғылданады.
-Материалды-техникалың қызмет  бойынша оку тәрбие жұмысындағы 
материалды-техникалык базаны дамытуды-ЖӘНЕ  техникалық оқыту кұралдарын 
дайындауды көздейді.
-қаржы-шаруашылық қызметі  аркылы білім  беруді-каржыландыруды 
камтамасыз етеді, қызметкерлерге жалақы-төлеу, студенттерге шәкіртакы беру, 
тиісті толемдер аудару мәселелерін камтиды.
-медициналық және санитарлың-гигиеналық қызмет  саласы бойынша оку 
орны окытушылары мен студенттер  курамын камтиды, осы аталған қызметтсрдің 
барльғы дерлік  негізгі сала кәсіптік оқыту меп тәрбиелеу ісі төңірегінде топтасуы 
тиіс.
2.Менеджердің диагиостикалық, қызметінің нақтылығы  және 
мақсаттылық принципі  бойынша педагогикалық ұжым мен оқушылар  БІлім 
деңгейін кез-келген уақытта диагностикалык талдау жасауға мумкіндігі бар.
Талдау  -  кез келген объектіге не кимылдын іс-әрекет  нәтижесін кажетті 
жагдайда жеткілікті саналары мен касиеттерін  айқындау, оларды құрамаларға, не 
бӛліктерге бӛлу арқылы  жүргізу, салыстыру және біртіндеп зерттеуді бейнелейтін
танымның логикалық тәсілі 
3.Қызметтік мақсатқа .лайыктылык принципі  жас ұрпақтың
кәсіби біліктілікгілігін жогары деңгейде окытуға кол  жеткізуге негізделген. 
Қызметтік мақсатқа лайьіқтылық принципі менеджерден тұракты шыгармашылық 
ізденісті та лап  етеді. Ережелер, кызметтік міндеттеме, ішкі еңбек тәртібінің 
ережесі, оқу-тәрбие қызметіне  ғылыми  негізделген талаптар, түрлі нұскаулардың 
ішіндегі қажеттілерін гана алып. менеджер өз жұмысында аз жұмыс нұскауларлан 
бас тартуы керек,ол білім мазмунын  заман талабына сай әлеуметгік сұраныска 
негіздеп,  нарыктык бәсекелестікке кабілетті мамандар әзірлеуге  бар күш-жігерін 
жұмсауы кажет
4. Баскару үрдісінің пәрменділік принципі  баскару кызметі мен әкімшілік 
басшылықтың сатылық үлгісінің өз ара үйлесімді әрекет етуін талап етеді. Оқу-тәрбие барысында максатқа  бағытты  ұйымдастырылган іс-әрекет аркылы, 
окытушылар мен тәрбиеленушілср карым -қатынасы аркылы тәрбиеленушілер. 
Санасына, еркіне көңіл-күй сезіміне жүйелі  ықпал жасайды.  СОНЫҢ  арқасында 
әлеуметтік тәжірибе беру, оны карқынды меңгерту жузеге асады
5.Баскару кызметін өзара бөлісу принципі менеджерден  ұжымдық 
шығармашылық пен ұжымдық сана қызметіне арка сүйеуді талап етеді. Әрине, 
атқарылатын жұмыс ауқымын басшының жалғыз өзі істеуі мҥмкін емес,бірақ 
кейбір жеке кызметкерлсрдің тиімді ұсыныстарына тұсау болмай,оларға колдау 
көрсетіп, кажет болса сенім білдірген жөн.Қазіргі   демократиялык қоғам құрып, 
егемендігіміздің еңсесі көтеріліп жатқан кезде, әсіресе, кәсіби білікті 
мамандарды даярлау кезінде бастамашыл топ әрекеттері қажет-ақ.
6. Өзін-өзі жетілдірудің жүйелі принципі менеджердің теорияда ңол 
жеткен табыстарын алдыңғы қатарлы  практикаға ендіре білу мүмкіндігіне 
негізделген. Ол білім берудің   акмеологиялық заңдылықтарын орындауды 
басшыдан да, педа гогтан да талап етеді. Олар
- өзін-өзі сыйлай білу 
-менеджердің жогары нәтижелі көрсеткіштерге өздігінен әрекет ету
заңдылығы  оның педагогикалық шеберлігін шыңдауына да, басшылық қабілетін 
жетілдіруіне де тікелей байланысты.
-  технологиялың заңдылықтар      менеджерден табыстың оңай келмейтінін, 
өнім өндіру, оның сапалық және сандық  көрсеткіштерін көтеру жаңа 
технологияны қолдану мен оны ұ дайы жетілдіріп отыруын талап етеді:  
-Орнықтылық заңдылығы-  өз ісінде баскару заңдылықтары   негізін 
орнықтыру, психологиялық және икемділігі жағынан оны қолдана білуінде. Әрине, 
басқа біреудін улгісін кӛшіре    салу   жақсы нәтиже бере алмайды, кейбір 
элементтері   болмаса, оның байланысуы да қиын 
-біртұтастық заңдылығы  менеджердің басқаруында мейлі қай  сала болса 
да өзіне  тән тәсілді біртұтас етіп қолдана  білуінде.Педагогикалық менеджмент 
әдістерін шартты түрде мына 4 топқа бөліп жүр:
1Психо  -  педагогикалық әсер ету әдісі:
2.Әкімшілік баскару әдісі:
3.Экономикалык әдістер;
4.Қоғамдык пікір аркылы әсер ету әдісі;
1.Психо-педагогикалық әсер ету әдісі.  Ол негізінен  менеджердің 
психологиялык және педагогикалық заңдылықтарды  игертіп, оны өмірде саналы 
түрде жүзеге асыру қабілеттілігіне байланысты. Ол кеңес,өтініш, тілек, талап, өкім 
беру, мадақтау, алғыс білдіру аркыл ы орындалуы мҥмкін. Осы  әдістердін түрі 
аркылы ұжымның әлеуметтік дамуын жоспарлауға , ішкі психологиялық колайлы 
ахуал туғызуда, карама-гындағылардьң творчествалык белсенділігін туғызып, 
жұмысқа деген кызығушылығын арттыруға мҥмкіндік жасайды.  Ұжым 
мүшелерін моралдык және материалдык көмек көрсету арқылы олардың жеке 
психологиялық кабілеттерінің ашылуына   мҥмкіндік жасайды. Басшыға сенімі 
артады. Бұл әдіс ужымды басқарудың демократиялык стилін қалыптастырады.
2 Менеджердің әкімшілік жұмыс әдісіне  негізінен  ұйымдастыру-жарлылық 
іс әрекеттерінің мазмұны жатады.  Жоғарғы атқарушы биліктерден келгең турлі 
нұсқаулар, каулылар, шешімдер және ұжымның ішіндегі ұйымдастыру және 
жарлык беру, бұйрык, шешімдер мен өкімдердің орындалу барысы, өндірістік 
жұмыстар мен тҥрлі  есеп берулер жиынтығы.Әрине, әкімшілік-жарлықтық 
жұмыстарға тым үйір болуда,менеджердің творчествалық кабілетін шектеп, 
ұжымның  өзіндік жұмыс істеу мүмкіндігіне тежеу жасауы мҥмкін  есте ұстаған жөн.
3.  Экономикалық әдіс  менеджер үшін экономикалык
стимул кызметін атқарады.Педагогикалык ұжым мүшелерінің
еңбек акысы педагогикалык стажы мен оқу - тәрбие жұмысына,  сіңірген еңбегіне 
қарай, атағы, санаты мен  біліктілігіне - карай төленетіні  -  олардың экономикалык 
қызығушылығын  арттырады. Әрбір бригада мүшесіне косымша коэффициентті
өндірістік кәсіпорын төлейді. Бұл әдіскс оларды акшалай, зат тай сыйлықка ұсыну 
да жатады.
4.  Қогамдық әсер ету әдісі  оқытушылар мен студенттсрді оку-тәрбие 
жұмысы мен ужымды баскаруға кеңінен-жұмылдыру болып табылады. Бұл 
ұжымды баскару  да демократиялык принципке негізделген,. Бәсекеге кабілетті 
жастардын өсіп-жстілуіне жол ашады. Әрбір тапсырылган іске мұқият. аскан жауапкершілікпен карап,. тындырымды етіп ісгеуге тырысады. Олардың 
құқыктары мен еркіндігіне кең жолашылып, бір-біріне деген, басшыларға деген
сенімді  көзкарас  ұжымда творчествалык кабілсті жоғары белсенді топ арта
түсуіне ыкпал жасайды.
№5.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ: Білім беру мекемелерін басқарудың құрылымы. 
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1.Білім беру мекемелерін басқарудың құрылымы
2.Білім беру менеджерінің кәсіби біліктілік өлшемі.    '
Білім беру менеджерінің кәсіби еңбек тиімділігін артты рудың негізгі өлшемі 
мына төмендегілер:
-оңтайландыру (қажеттілік пен жеткіліктілік)дегеніміз  мақсатка жету 
жолында күш  -  жігердің жеткіліктіболуы, сондай-ак құралдар мен тиісті мерзімнің 
шешімді  орындауда мүмкіндіктің мейлінше жасалуы, ол істі оң шешуге әсерін тигізеді;
 --   субъектінің қызмет тәсілдері мен әдістерінің ти-імділігі, олардың біртұтас азара байланысты болуы;
-  менеджмент субъектісінің іс-қимылының наңты жолына жумсалуы. Багдарлама мен жүйелі басқару ісінің үйлесімділігі
- атқарылатын жұмыстың перспективалық багыттылығы
-барлык қимыл іс-әрекеттің  қойылған  мақсаттар мен міндеттерге Байланысты актуалдығы (кӛкейкестілігі);
-оқу-танымдык процесте оқушылар кызметінің белсенділігі  мен дербестігі.
Осы өлшемдерге сәйкес білім беру менеджерінің кыз метін мына төмендегі 
5 денгейге бөлмекпіз.
І.Репродуктивті деңгей.  Мұнда басшы педагогтар жұмысы  туралы ақпар 
жинап оны ұжымға хабарлаумен ғана шектсліп кәсіби оқу-тәрбие жұмысының 
кейбір түрін ғана атап өте алады.
2.Икемделген  -  басшы педагогтың кейбір істеріндегі мәнді сәттерді ғана 
анықтауға қабілеті жетеді, соны ұжымға икемдеп, таратуға тырысады.
3  Оқшауланган улгі  -  басшы мұнда педагогикалык қызметтің кейбір 
аспектілерін ғана ҥлгі етіп алуға қабілетті, оны педагогтармен оқу   -   тәрбие 
процесінің бір бөлігінде ғана пайдалана алады.
4.Жүйеленген үлгі  бойынша менеджер білім берудін актуалды мәселелері 
Төңерегінде оқу-тәрбие жұмысын жүйелі   үлгі бойынша атқаруга, оны дамытуга 
қабілеттілігі жетеді
З.Экстраполяциялық  -  мұнда басшы әлеуметтік прогрестің даму бағытын 
болжай отырып, педагогикалык ұжым алдына білім берудің перспективалык 
моделін ұсынады.
Педагогикалық жүйенің тиімдІлігін арттыруда менеджердің рөлі
Білім беру мекемесінің басшылық қызметін, құрылымын  айкындауда білім, 
беру менеджерінің жеке субъскті ретіндсгі рөлі, оның жеке кабілеттілік 
сипаттамалары сөз жоқ, маңызды  мәнге ие. Оған дәлел  ретінде мына төмендегі 
оның жеке басына байланысты тұлғалык қабілеттсрін айтсақ та жеткілікті.
-  жоғарғы оқу орнын, кәсіптік білім беру мекемесін, фа -культет, кафедра, оку тобын сол салада арнайы білімі бар ма -маннның басқаруы
-  жаңа жағдайларға байланысты  басқару тәжірибесі мен ұжыммен тіл таба білу кабілеттілігі:-әрбір құрылым жүйесіндегі басшылардың 
жеке компоненттерін қалыптастыру;-  кәсіби білім мекемесі басшысының сол 
салада жетекшімаман болуы;  -педагогикалык және окушылар ұжымының баскару
ерекшелігін білу:басшының педагогикалық творчество мен инновацияға
көзкарасы;басшының құрылымды басқарудағы иерархиялык дең-гейі:
Менеджер кызметінде жетістіктері жету мүмкіндіктерін  тежейтін 
факторлар да жиі кездеседі, олардың катарында: -көп жағдайда өзін баскара 
алмауы.Өз  уакытынтиімді пайдалана алмайды, күш куатын мардымсыз 
нәрселергежұмсайды, бойындағы стресс жағдайларды жеңе алмайды,
карамағындағылармен жиі кикілжіңге келеді, кейде тіпті кьіз -балыққа салынады.
-жеке құндылықтарын жайып жіберу.  Өзінің жеке касиеттері мен іжтің максатын дҧрыс түсінбеу.
-  жеке максаттарын жете түсінбеу. Өз жеке басының ісіне, максатына деген түсінігінің жоқтығы.  - 
Өін- өзі дамытуды тоқтату.   Жаңа өмірге,жұмыс   жағдайына, түрлі өзгерістерге құлқының 
жоқтығы, бейімде- луге әрскеттенбеуі.келесі мәселеге тірелу сәттерінде дҧрыс шешім қабылдай 
алмауы. Күрделі жағдаяттарда дұрыс шешім қабылдауға  стратегиялық  мүмкіндігінің 
төмендігі, педагогикалық та, басшылык жасау да қабілетінің жетіспеуі.
-творчестволык мҥмкіндігінің жетімсіздігі. Жаңа идеяларды іске асырудагы 
қабілетінің жетпеуі.Оны өздігіненжҥзеге асыра алмауы.
-адамдармен  тілтабысуы  қиын  .Өзін  қоршаған  адамдарга  әсерете  алмайды,ол 
олардың шешімдеріне мән бергісі келмейді.Баскару жұмысының ерекшеліктсрін жеткілікті дәре жеде ұғынбауы. Ескі авторитарлық, өктемшіл әдіспен басқару шырмауынан шыға алмайтын, 
карамағындағыларды жаңа  жағдайда жұмыс істеуге жұмылдыруға қабілетсіздігі.
-  Басшылык  дағдысының  жетімсіздігі.Қарамагындағылардың кызметі мен іс-әрекетін баскаруда 
практикалык дағды мен икемділіктің жетіспеуі.
-  Үйретуге  қабілетсіздігі.Қарамағындағыларды  тиісті  талап  тұрғысында үйретуге, көмек беруге кұқықсыздығы, я кабілетінің жоқтығы.
-  ұжымды қалыптастыру кабілетінің төмендігі.  Оқу  топтары мен педагогикалық ұжымды тиімді басқару мен да мытуға дәрменсіздігі.
-  педагогикалык және әкімшілік басқару кабілетінің жоқтығы.Білім беруді
ұйымдастыру менеджерінің басқару,оқыту мен тәрбиелеу ісінен мүлдем 
бейхабар,кездейсоқ тағайындалған қызметкер.
1 Педагогикалық менеджмент баскару заңдарына негізделеді,  сондай-ақ 
психология және педагогика ғылымдары заңдылықтарына да арқа сүйейді, яғни 
ғылыми негіздемесі бар
2.Білім беру ісінің менеджері қызметін тиімді ұйымдастыру -  оның жеке 
мінездері мен педагогикалық шеберлігімен, басқару қабілеттілігімен де 
сипатталады. 
З.Ғылыми негізде басқару, психологиялық және  жеке  адамгершілік касиеттер 
білім беру менеджеріне оны оқу тәрбие жұмысына колдануға,көшіруге толық 
мүмкіндік береді.  Бұл педагогикалык менеджменттің әрі ғылым, әрі өнер екен дігін 
дәлелдейді.
-Кәсіптік мектеп менеджері,өз карамағындағыларымен кикілжіңсіз. әрі тиімді істсй алуы үшін оның кажетті білім коры болуы керек.
-Кәсіптік мектеп менеджері жоғары білікті педагог болуы қажет
-Басқару теориясын менгермей-ақ,менеджер қызметіне жаксы басшы болса жеткілікті.
№6.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ:  НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ 
ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ.
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1.Білім беру мекемелері қызметінің басымдық бағыттарын таңдау. 
2. .Білім беру мекемелерінің стратегиалық даму жоспарын жасау.
Педагогикалық ұжымның жұмысы мен жан-жақты танысу үшін:  ,
-  нақты педагогикалық міндеттерді шешу мақсатында кейбір мәселелерді 
ерең зерттеу;
-  жекелеген мұғалімдер мен оқытушылардың іс- тәжірибелерін терең үйрену.
-Бір топта жұмыс істейтін оқытушылар мен шеберлердің іс-тәжірибесіне 
талдау жасау үшін жүргізілген тексеру жұмыстарына қатысу.
1.Әкімшілік тарапынан болатын бақылаулар  мұндай арнаулы тексерулер жоғарғы орындардан  келген  бұйрықтарға, нұсқауларға байланысты  жүргізіледі. Максаты-пән бойынша оқушылардың  білім сапасын тексеру, мұғалімнің жұмысындағы  ғылыми және әдістемелік сипаттағы істердің дұрыс бағытта жургізілу дәрежесін анықтау
.....  Мұғалімнің  біліктілігін  анықтау үшін жүргізілетін бақылаулар  оқыту мен 
тәрбиелеудің соңғы  ғылыми жаңалықтары туралы мұғалімнің не білетіндіігін 
анықтау мақсатында жүргізілетін сауалнамалар  мен сұраныстар. Бұл жұмыс түрі 
мектеп ішінде  немесе білім бөлімдері, біліктілікті арттыру институттары тарапынан да жүргізілуі мүмкін.Ондағы  жұмыс түрлері: мұғалімнің сабақтарына қатысу.  баяндамаларын 
тындау, шығармашылық есептерін  тыңдау, педагогикалык оқуларға дайындаған 
материалдарын талдау, ғылыми жұмыс жобаларымен танысу бұрынғы жасаған 
еңбектерімен танысу т.б
Мұғалімнің кәсіби шеберлігінің деңгейін тексеру.  Аталған тексеру мұғалімнің 
жұмысына баға беруді көздейді. Мұғалімнің күнделікті іс-әрекеті бала,  әріптестері 
ата-аналар мен жұртшылықтың алдында өтіп жатады. Ұстаздың шығармашылың 
есебі жүріп  жаткан кезде олардың пікірлері есепке алынып,  мұғалімнің еңбегіне 
жан-жакты баға берілуі тиіс.Осы баға  ұстаздың кәсіби қалыптасуының бағасы 
болып табылады.
2. Өзара бакылаулар
Мұғалімнің өсу деңгейі оның теориялык, іскерлік  дайындығымен өлшенеді. 
Оны есепке алу үшін  әдіскерлер. мектеп басшыларының орынбасарлары, 
әріптестері бакылау жасап, зерттейді. Арнаулы дәптер  бастап. мұғалімнің жұмыс 
барысындағы жетістіктерін.  кемшіліктерін, дамуын, шығармашылық касиеттерін 
тіркеп, осы жолда жеткен жетістіктеріне қорытынды жасап, оны мұғалімнің өзіне 
хабарлап отырады. Мектеп басшылары тарапынан болатын осындай ұсыныстардың 
жүйелі негізді болуы мұғалімнің іс-әрекетінің сапалы болуына әсерін тигізеді.
3. Ұстаздың өзін-өзі бакылауы 
Мұғалімнің өзін-өзі бақылауының мазмұны өз шеберлігін ұштауға бағытталады. 
Мұнда әрқашан өзіне сын көзбен қарай білу, өзін-өзі тексеру, сынау, өзгемен 
салыстыра білу, біреудің өзіңде жоқ касиетін қабылдай алу. т.б. сияқты моральдық-этикалық 
касиеттер басым  болуы кажет. Бұл-психологиялық жағынан алып қарағанда, бақылаудың ең қиын түрі.Ұстаздың өзін-өзі бақылауының жолдары:
-теориялық дайыңдық дәрежесі. Өз пәні бойынша жеткіліікті білім дәрежесі 
бола тұра, осы ілімге қосылган жетістіктерді. оның қолданылуы аясын жете білуі 
керек.
-оқу-әдістемелік әдебиеттерді оқып, талдап, өз жұмысыңда басшылыққа ала 
білуі әдісін жетілдіру. Өз жұмысында әдіс-тәсілдерді қолдана отырып, кажеттісін 
сұрыптап ала білу және окыту. тәрбиелеу жұмысында өз  жолын тауып, зерттеу, 
шығармашылықпен жұмыс жасау.
№7.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ:ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТТЕ БІЛІМ БЕРУ САПАСЫН 
БАСКАРУ. 
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1. БІЛІМ САПАСЫН БАҒАЛАУДЫҢ ҰЛТТЫҚ ЖҮЙЕСІ.
2. САПА МЕНЕДЖМЕНТІ ЖҮЙЕСІ.
БІЛІМ САПАСЫ-  білім түрлерінің (заңдар, теориялар, қолданбалы, 
әдіснамалық, бағалау білімдері) білім мазмұны элементтерімен және меңгеру 
деңгейлерінің арақатынасы.
Әрбір-білім оны қолдану тәсілімен потенциалды түрде байланысқандықтан ол 
шығармашылық процеске қатсып қандай да бір маңызға ие болғандықтан мұндай 
арақатынасты белгілеу қажет. 
Білім сапасы адамның білімді меңгеруімен тҥрлі іс-әрекетте қолданудың көп жақты 
талдауы нәтижесінде айқындалады және толықтық, тереңдік, жҥйелілік, 
шапшандық, икемділік, нақтылық, түйіндеу сипатына ие болады.
Сол сияқты ол түйінделу және өрістелу, сапалылық және беріктігімен сипатталады.
Білімнің барлық сапасы ӛзара байланысты және өзінше дербес, себебі бірін-бірі 
алмастырмайды.
БІЛІМ САПАСЫН БАҒАЛАУДЫҢ ҰЛТТЫҚ ЖҮЙЕСІ (БСБҰЖ)-білім 
сапасының білімнің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына, жеке тұлғаның, 
қоғам мен мемлекет сұранысына сәйкестігін анықтау тәсілдерінің, түрлерінің, 
рәсімдері мен институционалдық құрылымдарының жиынтығы.
Мақсаты-отандық білім жүйесімен Қазақстан Республикасы мамандарының бәсекеге 
қабілеттілігін қамтамасыз ететін халықаралық білім кеңістігі мен еңбек нарығында 
білім сапасына қол жеткізу.
Негізгі міндеттері:
-барлық деңгейдегі білім сапасын институционалды бағалау;
-барлық білім деңгейінде оқушылардың оқу жетістігін сыртқы бағалау;
-мұғалімдер мен оқушылардың қызметін бағалау; оқыту және үйрету процесін жетілдіру;
-білім беру ұйымдарының білім беру қызметінің сапасын жүйелі және салыстырмалы 
зерделеу, білім жүйесінің тұрақты дамуын қолдау;
-мемлекет азаматтарының сапалы білім алуға деген конституциялық құқығын қамтамасыз 
етуге қажетті білім беру жүйесінің жағдайы туралы объективті ақпарат алу;
-айқындыққа қол жеткізу үшін қоғамды ақпараттандыру;
-үздіксіз білім беру жүйесінің сатылары арасында бағалау нәтижелерінің сабақтастығын 
қамтамасыз ету;
-ұлттық мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарттарын халықаралық стандарттармен 
салыстыру үшін халықаралық зерттеу аясында, оқушылардың оқу жетістіктеріне салыстырмалы 
мониторинг жасау.
Принциптері: 
Объективтік, кәсібилік, жариялылық, айқындық, әділеттілік, кезеңдік, сабақтастық, есеп 
берушілік, дамудың үздіксіздігі.
Рәсімдері: 
Білім беру қызметін лицензиялау, мамандарды даярлау сапасын мемлекеттік аралық бақылау 
(МАБ), мемлекеттік аттестаттау, мемлекеттік аккредитациялау және оқушыларды 
мемлекеттік қорытынды аттестаттау. БСБҰЖ аттестаттау, аккредитациялау және сыртқы 
бағалаумен білім сапасын тікелей мониторингтік зерттеу арқылы рәсімделеді:
-оқушылардың оқу жетістігі мен олардың тұлғалық сапасынын даму деңгейі;
-сыныптың, топтардың, пән секцияларының, бөлімшелердің, факультеттің, жеке 
мамандықтың оқу жетістіктері; ауданның, қаланың, аумақтың білім беру ұйымының және 
тұтастай білім беру жүйесін;
-білім беру ұйымының қызметі, сондай-ақ білім беру  ұйымдары өткізетін, оқушылардың 
білім жетістігін ішкі бағалау (өзін-өзі бағалау).
Оқушылардың оқу жетістігін сыртқы бағалау тестілеудің стандарттық рәсімдері негізінде 
жүргізіледі. Барлық деңгейдегі білім сапасын бағалау мен мониторингін енгізу және оны 
жүзеге асыру, оларды жүйелі түрде жетілдіру және халықаралық тәжірибеге сәйкес келтіру, 
сондай-ақ аумақтық және мемлекеттік деңгейде білім беру ұйымдарының рейтингін анықтау 
БСБҰЖ шеңберінде жүзеге асырылады. 
САПА МЕНЕДЖМЕНТІ ЖҮЙЕСІ7
(СМЖ)   -   көрсетілетін білім беру қызметінің сапасына қолданылатын білім беру ұйымына 
басшылық пен басқару үшін менеджмент жүйесі.
СМЖ өзара іс-әрекет ететін процестер мен рәсімдер, білікті оқытушылар құрамы, 
ұйымдастырылған және технологиялық іс шаралар, жоспарлар, құжаттар  және т.б. 
біріктіретін білім беру ұйымдарының сапалы менеджмент жүйесін білдіреді. 
СМЖ өзіне бірнеше арнайы құралдарды, атап айтқанда, білім беру процесіне үнемі 
мониторинг (модульді  - рейтингілік жүйе), тәуелсіз қорытынды бақылау және студенттердің 
білімін бағалау, ППК мен қызметкерлердің сапалы еңбегін тиімді ынталандыру, сыртқы 
және ішкі қажеттіліктерін қанағаттандыруға талдауды қосады.
Білім беру ұйымдарының СМЖ, әдеттегідей, ISO 9001:2000 халықаралық стандарт 
талаптарына сәйкес сертификаттаудан өтеді.
Мұғалімнің жұмыстарын бақылау-тексерудің құрылымы
Мұғалім өзінін кәсіби шеберлігін қалыптастырудың бірнеше кезендерінен 
өтіп, тәжірбесін көпшілікке ұсынар уакытында әрине сол ұстаздың озат 
педагогикалық тәжірибесін зерттеу. жинактау және тарату кезеңі басталады.
№8.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ:Педагогикалық кадрларды аттестациалау. 
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
1.Кәсіптік мектеп жұмысын үйлестіру.
2 Кәсіптік мектеп жұмысын бақылау
Озат педагогикалық тәжірибені жинақтаудың үлгісі
1.  Тәжірибенің аты, авторын,  (авторлар тобы)көрсету. Тәжірибенің 
мінездемесі. қолдану аясы.баскарушылық, әдістемелік немесе оқу-тәрбиелік мәні.
2.  Тәжірибенің күн талабына сай екенін оку-тәрбие үдерісінің сапасын 
арттырудағы онын тәжі-рибелік мәнін дәлелдеу
Бұл дәлелдеме екі негізгі кезқарастан туындауы керек:
-бұл тәжірибе Президенттің, Парламенттің және Үкіметтің мектеп алдына 
қойып отырған мақсаттарын шешуге қай дәрежеде әсер етеді:
-педагогикалық іс-тәжірибелерді дамытудағы бұл еңбектің көмегі.
3.  Тәжірибенің ілімдік негізгі (тәжірибенің ғылыминегізділігін 
дәлелдейтін қазіргі ілімдік идеялар мен қағидалар)
Педагогикалық кадрларды аттестациалау. 
1. Директор жанындағы кеңесті ұйымдастыру.
2. Оқушыларға бірыңғай педагогикалык талап коюда өндірістік оқыту 
шеберлері мен әдістемелік кеңес өткізіп нұсқаулар беру.
Министрлік тексеру БАИ Мектеп ұжымы Мектеп басшысы Педагоги-калық кеңес Тексеру-
Бақылаулар Әдістемелік бірлестік Байқау, бағалау Тексеру Сабаққа қатысу  Пікір алысу Ұстаз 
туралы пікір Есеп беру  Кәсіби қалыптасу Ғылымға барар жол 
3. Оқушыларга бірыңгай педагогикалық талап коюда  окытушылармен 
әдістемелік кеңес өткізу.
4 Өндірістік оқыту мен практикаға байланысты басшылардың шешімі мен 
олардың орындалуын қадағалау.
5. Теориялық окытудың барысы және оны жаксарту туралы шешімдер 
кабылдау және олардың орындалуын қа дағалау.
6 Кәсіптік мектеп окушыларымен жургізілген тәрбие жұмысы туралы 
директор атына түскен хабарламалар негізінде шешім шығарып, оның 
орындалуын бакылау.
7 Оқушылардың шаруашылык және материалдық турмыстық жағдайлары 
туралы директор атына түскен мәлі меттер бойынша іс-шаралар белгілеп, оның 
жүзеге асуын кадағалау.
8 Әкімшілік-шаруашылык жұмыстар бойынша кемшіліктерді болдырмауға 
арналган шеш імдер шыгарып, оның  орындалуын бақылауға алу.
2.Кәсіптік мектеп жұмысын бақылау.
1. Теориялық оқытуды есепке алатын журналды тексеріп, оның нәтижелерін талдау.
2.Өндірістік оқытуды есепке алатын журналды тексеріп,  онын нәтижелерін 
талдау.
3. Окытушылардын сабак жоспарларын тексеріп, оның қорытындысын карау.
4.Өндірістік оқыту шеберінің сабақ жоспарын тексеріп, оның қорытындысын 
қарау.   5.Теориялық оқыту сабақтарына қатысуға дайындық жасау.
6 Оқу процессін бақылау максатында сабақтарға катысып, оның  нәтижелерін 
талдау.
7 Өндірістік практика өткізілетін объектіні тексеруге дайындық жасау.
8 Өндірістік практика өткізілетін обьектінің тексеру корытындысын талдау.
9 Асхана жұмысын тексеру.
10 Оқушылардың тамақтануын жаксарту мәселесі туралы жарлықтар беру.
11  Кәсіптік мектеп шеберханаларындағы еңбек кауіпсіздігі жағдайын тексеріп, 
оның нәтижелерін талдау.
12 Жатақханада болып, ондагы оқушылардың тұрмыстық жағдайлары мен тәрбие 
жумысының барысын байқау.
13 Директор жанындағы кеңеске материалдар дайындау.
14 Апталык жұмыс жоспарының орындалу қорытындысы туралы директор 
анындағы кеңес өткізу
15 Кәсіптік мектеп корытынды линейкасын өткізуге дайындық жасау.
16 Апта қорытындысы бойынша оқушылардың оқу  процесі мен сабаққа 
катысуы, сабақтан тыс  іс-шаралар туралы  мәселелерді қарау, талдау, 
жұмыстары.Кәсіптік мектеп жұмысын талдау.
1.Кәсіптік мектептің өткен аптадағы жұмысына талдау  жасау. Атқарылмаган және 
толық орындалмаған тапсырмаларды аныктау.
2.Келіп түскен корреспенденциялар, нормативті және -әдістемелік кұжаттармен танысу.  
3.Теориялық оқыту барысындағы кемшіліктерді анык -тау, себебін білу және оны болдырмау шараларын іске асыру.
4.Өндірістік оқыту жағдайына талдау жасау, кемшіліктерді анықтап, себебін білу 
және оны жою шараларын жасау.
5.Оқушылардың сабақтан тыс уакыттарын өткізуі және тәрбие жұмысына 
талдау жүргізу.
6.Кәсіптік-мектеп-бойынша-барлык,баскаруфункцияларыныңісшаралардыжҥзеге асыру тиімділігіне талдау 
жасау.
№9.ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ: Педагогикалык менеджментті ақпараттық қамтамасыз ету.
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
Білім беру бірыңғай ақпараттық кеңістігі-Қазақстан Республикасында білім жүйесін басқару органдарының білім беруді 
тиімді басқаруын қамтамасыз ететін, дер кезінде толық, шынайы салыстыруға 
болатын ақпаратпен қамтамасыз ету мақсатында құрылған және жұмыс істейтін 
компьютерлік техниканы қолдануға негізделген программалы-телекоммуникациялық орта.
Білім саласында уәкілдік ететін органдар, жергілікті атқару органдары, білім беру 
ұйымдары өз  қызметін атқару барысында алынған білім беру  мониторингі 
мәліметтері  және соның ішінде басқа да ведомостволық статистикалық бақылау 
мәліметтері кіреді.
Білім беру  процесінің барысы мен нәтижесі, сонымен қатар оқудан тыс шаралар 
туралы барлық қатысушыларға  мәлімет беру, оқу процесі және оқу мекемесін 
басқаруда ақпараттық қолдау көрсету, ұстаздарды, ата-аналарды, оқу мекемелерінің 
әкімшілігін және жұртшылықты ақпаратпен қамтамасыз етуге бағытталған.
Компьютерлік желі-ақпарат алмасуға және ақпараттық қорды бірлесе пайдалануды 
қамтамасыз ететін компьютерлердің өзара біріккен тобы.
Жергілікті компьютерлік желі-бір жерде немесе бір кәсіпорын шеңберінде 
орналасқан компьютерлерді біріктіретін, пайдаланушылардың шектелген тобына 
арналған компьютер желісі.
Желілік құралдар-білім беретін электронды басылым және қорларды құруда 
телекоммуникациялық технологияларды қолдану мүмкіншіліктерін қамтамасыз 
ететін,білім беру қызметінде телекоммуникациялық компоненттерді қолдауға 
арналған ақпараттандыру құралы.
Байланыс желісі-белгілі бір желінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін орталықтар 
және байланыс тораптары, мамандандырылған арнақұрушы аппаратура, сымды-радио-, 
оптикалық және басқа байланыс арналарының жиынтығы.
Коммуникация арнасы-ақпараттың дереккөздері мен оны өзара байланыстыратын 
ақпараттық жүйенің бір бөлігі.
Интернет-адрестеудің бірыңғай жүйесін қолдайтын ірі және шағын компьютерлік 
желілердің дүниежүзілік бірлестігі.
Интранет-ақпарат жіберуге Интернеттің хаттамаларын, құралдарын, бағдарламамен 
қамтамасыз етілуін пайдаланатын жергілікті компьютер желісі;
Он-лайн (On-Line) жұмыс тәртібі-ақпаратты сұрау, іздеу, өңдеу, алу және қарап 
шығу уақытында компьютерлік желіге тікелей қосылуды білдіретін жұмыс тәртібі;
Оф-лайн (Off-Line) жұмыс тәртібі-компьютерлік желіге ақпаратты сұрау немесе 
сұрау бойынша ақпарат алу кезінде ғана қосуды ойластыратын жұмыс тәртібі. Сауал 
дайындау және ақпаратты өңдеу желіден ажырату тәртібінде іске асады.
Бейнеконференция-бейнетехнологияны негізгі байланыс технологиясы ретінде 
пайдаланып әр жерде тұратын адамдар арасындағы сұхбат немесе әдістемелік 
мәжіліс құру, кездесу. Бұл кезде екі бағытты дыбыс және бір немесе екі бағытты 
бейнекөрініс пайдаланады.
Білім беруді ақпараттандыру проблемалары-1) ҧстаздардың ЖАТ-ы енгізуге 
қарсылығы сынып-сабақ жүйесімен сипатталатын топтасып оқыту және дербес 
компьютерлер пайдаланатын жекешелеп оқыту түрі арасындағы қайшылықтардан 
туындайды;
2) <<хакерлік>> феномененің пайда болуымен байланысты кейбір адамдар тобының 
компьютер экранындағы виртуалды ақиқатқа енуі, олармен  белсенді бірлесіп әрекет 
етуі, бірақ ол нақты өмірден қол үзген тұлғааралық қатынастарының қысқаруы; 
3) ақпаратты таратудың құқықтық негіздері: оқушылардың ақпарат алу құқығы, 
оқушылар туралы ақпаратты, пайдалануға рұқсат етілмеген мектеп базасындағы 
мәліметтерді оған зиян келтіру мақсатында пайдалануы және басқа адамдардың 
автор құқығы, сонымен қатар тегін таратуына тыйым салынған ақпаратты білім беру 
мақсатында пайдалануы және т.б.
№10. ДӘРІС.
ТАҚЫРЫБЫ:Педагогикалық ұжымдағы тұлғаларалық қатынастар.
ДӘРІСТІҢ ЖОСПАРЫ:
Мектеп басшылары <<Қарым-қатынас псиіхологиясы>>  бойынша жасалған 
арнайы курспен таныс болу керек..
Мақсаты:  мектеп басшыларын жүйелі  -  интегративтік әрекеттер ретінде 
іскерлік  катынас психологиясының теориялык білімімен камтамасыздандыру, 
психотехниканың  элементтерін, коммуникативті өзін-өзі ұйымдастыру өнеріндегі 
өзін-өзі бағыттау мен өзін-өзі жетілдірудегі эмоционалды  -  жігерлі дағдыларды 
меңгерту. Курстың мақсаты  оку-  тақырыптық жоспарларында көрініс алады. Оны 
мысал ретінде беріліп отырған  <<Қарым-қатынас құрылымы, құралдары, түрлері>> 
тақырыбының жоспарынан көруге болады;
1.  Қарым-қатынас процесінің функциялары. құралдары. кұрылымы;
2.  Коммуникативтік құзырлылық  -мектеп ұжымымен қажетті байланысты 
орнатудағы және ұстаудағы кабілеттілік;
3.  Қарым-катынастағы психологиялык тренингтер;
4.  Практикалык жаттығулар: Коммуникативтік касиеттердің даму деңгейіне баға
беру. Топтық талдау:  <<Тиімді қарым-қатынас үшін  қажетті  қасиеттерді атап
көрсету>> және т.б.
5.  Практикалык  жаттығулар: рөлдік карым-катынас  -  <<Интервъю алу>>, 
<<Сауалнама жүргізу>> және т.б..
Арнайы курста меңгерген теориялык білімдерін, қатынас кұралдарын (тіл, 
дауыс ырғағы. мимика, ым, дене қимылы т.б.), қатынас стратегиясын (ашық-жабық 
катынас; монологтык-диалогтық; рольдік-тұлғалық), қатынас түрлерін (қарапайым 
катынас, формалды-рольдік қатынас, іскерлік қатынас, рухани, тұлғааралык 
қатынас, зиялы  қатынас және т.б.) мектеп басшылары тренингтерде, практикалық 
жаттығуларда өздерін еркін көрсетіп, іскерлікпен шыңдайды Мысал ретінде  <<Рольдік 
қатынас>>  бойынша жүргізілген  <<Интервъю алу>>  жаттығуының әдістемесіне 
токталайық: қатысушылар екі топка бөлІнеді,  бірінші топта  -  интервью алатын 
журналистер болады, екінші топта  әрбір адам кімнің рөлін алатынын өзі таңдайды 
(оқьтушы, директордың орынбасары, артист, спортсмен және т.б.) және өзінің рөлі 
бойынша 3-5  минут аралығында журналистің сұрағына жауап береді. Соңында 
мынадай сұрактар аркылы талдап, корытындыланады: Басқа рөлде катынас жасау 
жеңіл болды ма? Жаттығуды орындау барысында кандай ойлар, қандай әсер пайда 
болды? Рөлдік  қатынастан сіз нені тусіндініз? және т.б. Нәтижесінде бұның бәрі 
мектеп  басшыларының ұйымдастырушылык кабілетінің {мұғалімдермен, 
окушылармен психологиялык қарым-қатынасты орната білу; мұғалімдер мен 
окушылар арасында психологиялык қарым-катынасты орната білу; мектепішілік 
жұмыстарға мұғалімді белсендіре білу және т.б.) дамуына септігін тигізді
Әрине, мектепішілік басқару ісінің жұмысы осы жоғарыда айтылған бағыттармен ғана 
шектеледі деуге болмайды. Қазіргі таңда әлемдік білім кеңістігіне енуге  бағытталған 
білім берудің жаңа жүйесі калыптасуда. Бұл процесс педагогикалык  теория мен оку-тәрбие 
процесінің практикасында елеулі өзгерістермен жаңаланып  отыр. Білім 
парадигмасының алмасуы жүріп жатыр: басқа мазмұн, басқа көзқарас.
Педагогикалық ұжымдағы тұлға аралық қатынастар 
Мерри Фоллет Паркер(1868-1933жж) Элтон Мэйо (1880-1949) адамгершілік қарым-қатынас мектебінің жаңа бағытта дамуының негізін салушылар деп есептелінеді. Фоллет 
ханым менеджментке тұңғыш рет <<басқа адамдардың көмегімен жұмыстың орындалуын 
қамтамасыз етуші>> деп анықтама берді.
Э.Мэйо қаласында адам еңбегінің тиімділігіне психологиялық факторлардың еңбегін 
зерттеді. 1926 жылы <<Фонд Ронфеллер>> қаржысына Гарвард университетінде өнеркәсіпті 
зерттеу бөлімі ашылып, 1927 жылдан бастап Э,Мэйо жұмысын дамытты.  1933ж Э, Мэйо 
<<Индустриалдық өркениеттегі адамгершілік қарым-қатынастар>> кітабын шығарды.Бұл 
кітаптағы басты идея-еңбек тиімділігі үшін психологиялық жағдай және жұмысшылардың 
жақсы көңіл күйінің қажеттігі туралы. 
<<Бақытты жұмысшы дегеніміз, тиімді жұмысшы>> деп тұжырымдайды. Э. Мэйо 
басқаша айтқанда, жұмысшылардың еңбек тиімділігін арттыру үшін оны бақытты қылу кере. 
Демек, жақсы меңгеруші тек өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру емес, жұмыстың 
психологиялық жағдайларында, жұмысшылардың көңіл   - күйінде ойластыру қажет, мұның 
өзі еңбек тиімділігінің елеулі бір факторларының бірі. Меңгеруші ұжымдағы жұмыс 
істейтіндердің кейбіреуін айрықша қамқорлыққа алуы тиіс. 
2.Адамгершілік <<қарым-қатынастар>> мектебінің көрнекті өкілдері К.Арджерис, 
Ф.Ликерт, Д.Макгрегор, Р.Блеин т.б Бұл бағыттың негізгі қағидасы ресми емес шағын 
топтардың рөлін орындау, басқару практикасындағы топтағы психологиялық және 
әлеуметтік ерекшеліктерді тауып пайдалануға мүмкіндік беретіндей тәсілдерді қабылдау 
боолып саналады. Мәселен, <<осы топтың өкілдері>> классикалық мектептің еңбекті барынша 
бөлісу жөніндегі негізгі тезистердің бәріне күмән келтіреді. Еңбекті толық бӛлісудің 
нәтижесінде п.б топ ерекшелігі,тұрақтылығы әрі  қатаң бақылаудың нәтижесінде 
жұмысшыларды қарапайым операциялардың бір сарынды қайталануы қолайсыз әсер етіп, 
оларды жалықтырады. 
Еңбек бөлінісіндегі қолайсыыз зардаптарды жөніндегі ұсыныстың амалдардың ішінде 
жұмысшыларды операцияны жоспарлауға және нормалауға (яғни оны ұлғайту және алуан 
түрлілігін арттыру ) қатыстыру көзделген. Ұзақ сериялы және көп номенклатуралы өндірісте 
тасқынды әдістен бас тартудан түрі өндірістің икемділігіне ықпал ететін, өнім сапасын 
арттыратын, әрі шығынды азайтатын автономды құрастыру стенділерін енгіізуді ұсынады. 
Автоматтандыру кезінде мамандықтарды үйлестіру ұсынылды. Мәселен, жабдықтарды 
Жөндеуді керту және бақылауды үйлестіру. Мұндай жағдайда жұмысшылардың еңбекке 
мүдделілігі артып, мамандығы жетіле түсетіндігін кәсіпкерлер атап көрсетеді.
<<Адамгершілік қарым-қатынас>> мектебінің өкілдері басқару жүйесіндегі 
жұмыскерлердің еңбегін жетілдіру тәсілдерін іздестіруге едәуір көңіл бөледі. Атай айтқанда, 
олар ресми емес әлеуметтік құрылымды өзгертуге ерекше көңіл бөлууді немесе ұйымның 
формальді құрылымын қайта құруды ұсынды.
Олар классикалық мектеп ұсынған <<жоғарыдан төменге қарай бағыну үйлесімділігі>> 
принципін қатты сынға алып, биліктің жоғарыдан төмен қарай жүруін тиімді деп есептеледі. 
Осыған орай олар <<комиссия арқылы үйлесімділікті>> ұсынды,мұның өзі идея қатынасының 
тиімділігін арттыруды,жалпы саяси ұйымның жақсы қабылдануын әрі оның неғұрлым тиімді 
жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді.
Осындай қорытындыларға сүйене отырып, психологиялық мектептің зерттеушілері 
былайша топшылайды. Егер басшылар өз жұмыскерлеріне көбірек қамқорлық жасаса онда 
олардың қанағаттану сезімі де, еңбек өнімділігі де жоғары болады. Тікелей басшылық 
ететіндердің неғұрлым тиімді әрекет етуі, жұмыскерлермен кеңесуі, қарым-қатынас жасауға 
барынша толық  мүмкіндік беруі арқылы адамдармен қарым-қатынас жасау амалдарын 
пайдалануды ұсынды.   
Кәсіби білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент  пәні бойынша
ОҚЫТУШЫЛАРДЫҢ СТУДЕНТТЕРМЕН ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНЫҢ 
ҮЛГІ-ТАҚЫРЫПТАРЫ (ОСӨЖ). 
СОӨЖ №1.
ТАҚЫРЫБЫ:  <<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсының 
мақсаты және міндеттері. 
МАҚСАТЫ:  .<<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық мен еджмент>> куpсының 
мақсаттары мен міндеттерін карастыру. 
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:
1. <<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсының мақсаты .
2.<<Кәсіптік білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент>> куpсының мақсаты және 
міндеттері.
3. Педагогикалық менеджмент.
ТАПСЫРМАЛАР:  КР Білім туралы заңынан-  Кәсіптік білім беру жүйесіне-  талдау 
жасау.
СОӨЖ №2.
ТАҚЫРЫБЫ: Менеджмент,оның кәсіби білім беру жуйесіндегі рөлі мен орыны.
МАҚСАТЫ:Ғылыми менеджмент мектептері,оның ұғымдық аппараты.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР: 
1.Менеджменттің ғылым ретінде пайда болуы.
2.Менеджменттің ғылым ретінде дамуы және тарихы.
3. <<Менеджмент>> ұғымына берілген аныктамалар. 
ТАПСЫРМАЛАР: 1.Ғылыми менеджмент мектептері.
СОӨЖ №3.
ТАҚЫРЫБЫ: Кәсіби білім беру мекемелеріндегі басқаруға жүйелі көзқарастар.
МАҚСАТЫ: Әлеуметтік-педагогикалық жүйелер,ұғымдар,түрлері.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН  СҰРАҚТАР:  1.Педагогикалық жүйе әлуметтік жүйенің түрі ретінде.
2.Педагогикалық үрдістің козғаушы куштері.
ТАПСЫРМАЛАР: Педагогикалық жүйенің аткарушы құрамдастары. 
СОӨЖ №4.
ТАҚЫРЫБЫ: Жүйе және баскару.
МАҚСАТЫ: Білім беру жүйелерін баскару.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:
1.Білім беру менеджері қызметінің қағидалары( принциптері). 
2 Білім беру менеджері қызметінің әдістері. 
3.Баскару қызметі ұғымы және маңызы.
4. Білім беру мекелерін басқару.
5.Білім беру мекелерін басқару әдістері:психологиялық-педагогикалық,ұйымдастыру-ұйғарымдық,экономикалық
ТАПСЫРМАЛАР: Білім беру мекемелерін баскару функциялары.
СОӨЖ №5.
ТАҚЫРЫБЫ: : Білім беру мекемелерін басқарудың құрылымы.
МАҚСАТЫ: Білім беру мекемелерін басқарудың құрылымын карастыру.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СұРАҚТАР: 
1.Білім беру мекемелерін басқарудың құрылымы 
2.Білім беру менеджерінің кәсіби біліктілік өлшемі.
ТАПСЫРМАЛАР: Білім беру мекелерін басқарудың құрылымын моделдеу.
СОӨЖ №6.
ТАҚЫРЫБЫ:  НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ 
ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ.
МАҚСАТЫ: Білім беру мекелерінің стратегиялық даму жоспарларын жасау.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СұРАҚТАР: 
1.Білім беру мекемелері қызметінің басымдық бағыттарын таңдау.   
2. .Білім беру мекемелерінің стратегиалық даму жоспарын жасау.
ТАПСЫРМАЛАР:  Педагогикалық ұжымның жұмысы мен жан-жақтытанысу.  
 СОӨЖ №7.
ТАҚЫРЫБЫ:  ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТТЕ БІЛІМ БЕРУ САПАСЫН 
БАСКАРУ. 
МАҚСАТЫ:Сапа менеджмент жүйесі.СМЖ.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:
1.Мұғалімнің жұмыстарын бақылау-тексерудің құрылымы.
2.  Озат педагогикалық тәжірибені жинақтаудың үлгісі.
3. Педагогикалық менеджментте білім беру сапасын басқару.
ТАПСЫРМАЛАР: Сапа менеджмент жүйесін- білім беру жүйесіне қолдану.
СОӨЖ №8.
ТАҚЫРЫБЫ: Педагогикалық кадрларды аттестациалау.
МАҚСАТЫ: Педагогикалық кадрларды аттестациялаулауды карастыру.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР: 
1.Педагогикалық кадрларды аттестациялау ережелері.
2. Педагогикалық кадрларды аттестациялау нәтижесі және толемақы.
ТАПСЫРМАЛАР: Педагогикалық кадрларды аттестациялау технологиялары.
СОӨЖ №9.
ТАҚЫРЫБЫ: Педагогикалык менеджментті ақпараттық қамтамасыз ету.
МАҚСАТЫ: Педагогикалық менеджментте менеджментті ақпараттық қамтамас ету.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:1.
ТАПСЫРМАЛАР: Педагогикалық кадрлардың біліктігін арттырыуы және өздігінен білім жетілдіруі.
СОӨЖ №10.
ТАҚЫРЫБЫ: Педагогикалық ұжымдағы тұлғаларалық қатынастар.
МАҚСАТЫ: Тұлғаларарық қатыныстардың ұғымы туралы түсінік.
ТАЛДАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР:
1. Тұлғаларарық қатыныстардың оқытушылар қызметіне әсері.
2. Тұлғаларарық қатыныстардың оқу-тәрбие үрдісіне әсері.
ТАПСЫРМАЛАР:  Педагогикалық ұжымдағы түсініспеушіліктер және оларды шешу жолдары.
Кәсіби білім беру жүйесіндегі педагогикалық менеджмент пәні бойынша тест  сұрақтары:
1. Педагогикалық менеджмент бұл- 
A) Білім беру менеджменті
B) Әлеуметтік менеджмент
C) Оқу тәрбие процесі
D) Педагогтар мен студенттерді басқару 
E) Басшылық жасау
*****
2. <<Менеджмент>> сөзі қандай мағына білдіреді?
A) <<басқару>> , <<меңгеру>>
B) <<шебер>>
C) <<білікті маман>>
D) <<ұйымдастыру>>
E) <<түзету >>, << реттеу>> 
*****
3.Педагогикалық менеджментің негізгі міндеттерінің бірі?
A) Басқару шешімдерін рәсімдеу
B) Тексеру жҥргізу қызметі стилін жетілдіру
C) Ұйымдастыру- басқару
D) Оқу- тәрбие процесін жетілдіру
E) Педагогтар мен студенттерді басқару 
*****
4. <<Өз ісінің мән- жайын жетік білетін маман>>
A) Менеджер
B) Білікті маман
C) Шебер
D) Жаңашыл ұстаз
E) Кәсіби әдіскер
*****
5.Педагогикалық менеджмент міндеттері қалай анықталады?
A) Басқару мазмұнымен
B) Оқу тәрбие процесімен
C) Басшылық жасаумен
D) Білім мазмұнымен 
E) Білім беру процесін басқарумен
*****
6.Педагогикалық менеджмент принципі дегеніміз?
A) Білім беру менеджерінің қызметіне тән маңызды талаптар мен ережелердің жиынтығы, 
жеке тұлғалар арасындағы психологиялық қарым қатынасқа негізделген пед. процесс
B) Білім беру менеджерінің қызметіне тән маңызды талаптар мен ережелер
C) Білім беру менеджерінің педагогикалық бағыттау принципі
D) Білім беру процесін басқарудың кешенді принципі
E) Педагогикалық жүйелерді ғылыми негізде басқару
*****
7.Білім беру менеджері қызметінің негізгі принциптерінің бірі?
A)Менеджменттің педагогикалық бағыттылығы
B) Басқару шешімдерін рәсімдеу
C) Ұйымдастыру- басқару
D) Есеп жүргізу
E) Психо- педагогикалық әсер ету
*****
8.Менеджердің өзін- өзі жетілдірудің жүйелі принципі неге негізделген?
A) Теорияда қол жеткен табыстарын алдыңғы қатарлы практикаға ендіру
B) Менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісіне
C) Педагогикалық жүйелерді ғылыми негізде басқаруға
D) Білім беру процесін басқарудың кешенді принципіне
E) Білім беру мекемесінің жұмысын жоспарлауға
***** 
9.Басқару функциясының компоненттері: 
A) жоспарлау,ұйымдастыру
B) қоғамдық әсер ету
C) психо педагогикалық әсер ету 
D) басшылық жасау
E) басқару шешімдерін рәсімдеу
*****
10.Басқару үрдісінің пәрменділік принципі нені талап етеді?
A) Басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың сатылық үлгісінің өзара үйлесімді әрекет  етуін
B) Жас ұрпақтың кәсіби біліктілігін жоғары деңгейде оқытуға қол жеткізуді
C) Теорияда қол жеткен табыстарын алдыңғы қатарлы практикага ендіруді
D) Менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісін
E) Білім беру процесін басқарудың кешенді принципін
*****
11.Қызметтік мақсатқа лайықтылық принципі неге негізделген?
A) Жас ұрпақтың кәсіби біліктілігін жоғары деңгейде оқытуға қол жеткізуге 
B) Басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың сатылық үлгісінің өзара үйлесімділігіне
C) Теорияда қол жеткен табыстарын алдыңғы қатарлы практикага ендіруге
D) Менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісіне
E) Білім беру процесін басқарудың кешенді принципіне 
*****
12.Білім беру менеджері қызметінің принципіне жатпайды:
A) Қоғамдық пікір арқылы әсер ету
B) Менеджменттің педагогикалық бағытылығы
C) Қызметтік мақсатқа лайықтылығы
D) Басқару үрдісінің пәрменділігі 
E) өзін өзі жүйелі жетілдіру
*****
13.Менеджмент сөзінің жалпы түсінігі?
A) Басшының алдына қойған мақсаттарға қол жеткізуде, басқа адамдардың еңбектерін, 
қабілеттерін жұмылдыра білуі
B) Білім беру мекемесінің жұмысын жоспарлау, реттеу
C) Білім беру процесін басқарудың принциптері мен технологиялық тәсілдерін анықтау
D) Педагогикалық жүйелерді ғылыми негізде басқару 
E) Басқару шешімдерін рәсімдеу
*****
14.Педагогикалық менеджмент әдісі:
A) Психо педагогикалық әсер ету
B) Өзін өзі жүйелі жетілдіру
C) реттеу
D) жүйелеу
E) жоспарлау
*****
15.Ұйымдастыру- жарлықтық іс әрекеттерінің мазмұны педагогикалық менеджменттің қай 
әдісіне жатады?
A) Менеджердің әкімшілік жұмыс әдісіне
B) Психо педагогикалық әсер ету әдісіне
C) Экономикалық әдіске
D) Қоғамдық әсер әдісіне
E) Өзін өзі жүйелі жетілдіру әдісіне
***** 
16.Басқару функциясының компоненттеріне жатпайды:
A) жоспарлау
B) нұсқау беру
C) ұйымдыстыру
D) реттеу
E) бақылау
*****
17.Басқару функциясының компоненттеріне жатады:
A) басқару деңгейлері
B) бақылау
C) нұсқау беру
D) білімді жетілдіру
E) оқыту
*****
18.Кәсіптік білім беру менеджментінің педагогикалық бағыттау принципы:
A) басшылық қызметті негізгі сала кәсіптік оқыту мен тәрбиелеу ісі төнірегінде топтасуы
B) өзін-өзі сынай білу
C) менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісі
D) басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың өзара үйлесімді әрекет етуі
E) менеджердің психологиялық және педагогикалық заңдылықтарды игеруі
*****
19.Менеджердің басқару қызметін өзара бөлісу принципі:
A) басшылық қызметті негізгі сала кәсіптік оқыту мен тәрбиелеу ісі төнірегінде топтасуы
B) өзін-өзі сынай білу
C) менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісі
D) басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың өзара үйлесімді әрекет етуі
E) ұжымдық шығармашылық пен ұжымдық саналы қызметіне арқа сүйеуді талап ету
*****
20.Басқару үрдісінің пәрменділік принципі
A) басшылық қызметті негізгі сала кәсіптік оқыту мен тәрбиелеу ісі төнірегінде топтасуы
B) өзін-өзі сынай білу
C) менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісі
D) басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың өзара үйлесімді әрекет етуі
E) менеджердің психологиялық және педагогикалық заңдылықтарды игеруі
*****
21.Менеджердің өзін-өзі жетілдірудің жүйелі принципі:
A) басшылық қызметті негізгі сала кәсіптік оқыту мен тәрбиелеу ісі төнірегінде топтасуы
B) өзін-өзі сынай білу
C) менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісі
D) басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың өзара үйлесімді әрекет етуі
E) менеджердің психологиялық және педагогикалық заңдылықтарды игеруі
*****
22.Менеджердің қызметтік мақсатына лайықтылық принципі:
A) басшылық қызметті негізгі сала кәсіптік оқыту мен тәрбиелеу ісі төнірегінде топтасуы
B) өзін-өзі сынай білу
C) менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісі
D) басқару қызметі мен әкімшілік басшылықтың өзара үйлесімді әрекет етуі
E) менеджердің психологиялық және педагогикалық заңдылықтарды игеруі
*****
23.Педагогикалық менеджмент әдістеріне жатпайды:
A) психо-педагогикалық әсерету әдісі
B) әкімшілік басқару әдісі 
C) экономикалық әдістер
D) қоғамдық пікір арқылы әсер ету әдісі
E) ұғымдық басқару әдісі
*****
34.Педагогикалық менеджмент әдістеріне жатпайды:
A) психо-педагогикалық әсерету әдісі
B) әкімшілік басқару әдісі
C) экономикалық әдістер
D) қоғамдық пікір арқылы әсер ету әдісі
E) педагогикалық және психологиялық заңдарды қолдану әдістері
*****
25.Педагогикалық менеджмент әдістеріне жатпайды:
A) психо-педагогикалық әсерету әдісі
B) әкімшілік басқару әдісі
C) экономикалық әдістер
D) қоғамдық пікір арқылы әсер ету әдісі
E) баскару кызметн өз ара болсу
*****
26.Педагогикалық менеджмент әдістеріне жатпайды:
A) психо-педагогикалық әсерету әдісі
B) әкімшілік басқару әдісі
C) экономикалық әдістер
D) қоғамдық пікір арқылы әсер ету әдісі
E) менеджердің өзін-өзі жүйелі жетілдіру әдісі
*****
27.Педагогикалық менеджмент әдістеріне жатады:
A) ұғымдық басқару әдісі
B) педагогикалық және психологиялық заңдарды қолдану әдістері
C) басқару қызметін өзара бөлісу әдісі
D) қоғамдық пікір арқылы әсер ету әдісі
E) менеджердің өзін-өзі жүйелі жетілдіру әдісі
*****
28.Томендегі аталган кай адіс педагогикалық менеджмент әдістеріне жатады:
A) қоғамдық пікір арқылы әсер ету әдісі
B) басқару қызметін өзара бөлісу әдісі
C) өзін-өзі сынай білу әдісі
D) басқару денейлерін қолдану әдісі
E) талдау, реттеу әдісі
*****
29.Педагогикалық менеджмент әдістеріне жатады:
A) экономикалық әдістер
B) басқару қызметін өзара бөлісу әдісі
C) өзін-өзі сынай білу әдісі
D) басқару денейлерін қолдану әдісі
E) талдау, реттеу әдісі
*****
30.Жоспарлау, реттеу, бақылау педагогикалық менеджментің
A) функциялары
B) компоненттері
C) басқару функциясының компоненттері 
D) әдістері
E) принциптері 
*****
31.Есеп жүргізу, талдау педагогикалық мнеджментінің 
A) басқару функциясының компоненттері
B) функциялары 
C) принциптері 
D) әдістері
E) компоненттері 
*****
32.Менеджер қызметін жетістіктерге жету мүмкіндіктерін тежейтін факторлар:
A) өзін-өзі дамытуды тоқтату
B) ұжыммен тіл таба білу қабілеттілігі
C) инновацияға көзқарасы
D) өз саласында жетекші маман болуы
E) ұжымның басқару ерекшілігін білуі
*****
33.Педагогикалық менеджердің дамуына қолайлы факторлар:
A) барлық жауабы дұрыс
B) ұжыммен тіл таба білу қабілеттілігі
C) инновацияға көзқарасы
D) өз саласында жетекші маман болуы
E) ұжымның басқару ерекшілігін білуі
*****
34.Мектепті басқару ....
A) мектеп әкімшілігінің іс-әрекеті
B) педагогикалық кенестер, семинарлар өткізу
C) педагогикалық талдау, жобалау
D) мектеп құрылымын байланыстыру тәсілі
E) қарым-қатынастарды жүйелеу
*****
35.Директор қызметінің педагогикалық блогы:
A) басшылық жасау, зерттеушілік, қарым-қатынас
B) педагогикалық талдау, жобалау
C) оқытушылар ҧжымын топтастыру, тұлжарлық қарым-қатынас
D) дербес басшылық жасау әрекеттері
E) мектеп жұмысының сапасын арттыратын жаңа әдіс-тәсілдер
*****
36.Директор қызметінің қарым қатынатың (комуникативтік) блогы:
A) басшылық жасау, зерттеушілік, қарым-қатынас
B) педагогикалық талдау, жобалау
C) оқытушылар ұжымын топтастыру, тұлжарлық қарым-қатынас
D) дербес басшылық жасау әрекеттері
E) мектеп жұмысының сапасын арттыратын жаңа әдіс-тәсілдер
*****
37.Директор қызметінің зерттеушілік блогы:
A) басшылық жасау, зерттеушілік, қарым-қатынас
B) педагогикалық талдау, жобалау
C) оқытушылар ұжымын топтастыру, тұлжарлық қарым-қатынас
D) дербес басшылық жасау әрекеттері
E) мектеп жұмысының сапасын арттыратын жаңа әдіс-тәсілдер
*****
38.Өзара қарым-қатынас түрлерінін дұрыс аталуы:
A) үйлесімділік, бағыныштылық 
B) әрекеттік, құзырлық
C) субординациалық, координациалық, кері байланыс
D) координациалық, әрекеттік
E) ынтымақтыстық, командалық
*****
39.Мектеп басшыларына қойылатын негізгі талаптар:
A) мұғалімдер мен оқушылар арасында қарым-қатынасты орната білу
B) мұғалімдер белсендіре білу
C) қатынас стратегиясын, құралдарын білу
D) іскерлік қатынас, өзін-өзі дамыту, жігерлі дағдыларды меңгеру
E) барлық жауап дұрыс
*****
40.Қатынас құралдарына жатпайды:
A) тіл, дауыс
B) ырғағ
C) мимика, ым
D) құзырлық
E) дене қимылы
*****
41.Қарым-қатынас түрлеріне жатпайды:
A) қарапайым
B) ашық-жабық
C) формальды
D) іскерлік
E) рухани
*****
42.Сабаққа қеңейтілген педагогикалық талдау жасау
A) тәрбиелік талаптарын талдау
B) дидактикалық талаптарын талдау
C) санитарлық-гигиеналық талаптарын талдау
D) психологиялық талаптарын талдау
E) барлық жауабы дұрыс
*****
43.Тексері-бақылаулардың топтарын ата
A) өзін-өзі бақылау
B) өзара бақылаулар 
C) әкімшілік тарапынан бақылау
D) өзара бақылау, өзін-өзі бақылау
E) өзін-өзі бақылау, өзара бақылаулар, әкімшілік тарапынан бақылау
*****
44.Кешенді бақылау
A) педагогикалық ұжымды жан-жақты зерттеу
B) белгілі бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
C) тек бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
D) мамандық атауы бойынша, бір пән циклын тексеру
E) бір топтағы жұмыс істейтін оқушыны тексеру
*****
45.Тақырыптық бақылау
A) педагогикалық ұжымды жан-жақты зерттеу
B) белгілі бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
C) тек бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
D) мамандық атауы бойынша, бір пән циклын тексеру 
E) бір топтағы жұмыс істейтін оқушыны тексеру
*****
46.Жеке тексеру, бақылау
A) педагогикалық ұжымды жан-жақты зерттеу
B) белгілі бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
C) тек бір окушыны тексеру
D) мамандық атауы бойынша, бір пән циклын тексеру
E) бір топтағы жұмыс істейтін оқушыны тексеру
*****
47.Пәндік жалпылама бақылау
A) педагогикалық ұжымды жан-жақты зерттеу
B) белгілі бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
C) тек бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
D) мамандық атауы бойынша, бір пән циклын тексеру
E) бір топтағы жұмыс істейтін оқушыны тексеру
*****
48.Топтық-жалпылама бақылау
A) педагогикалық ұжымды жан-жақты зерттеу
B) белгілі бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
C) тек бір пән, курс мақсатының орындалуын зерттеу
D) мамандық атауы бойынша, бір пән циклын тексеру
E) бір топтағы жұмыс істейтін оқушыны тексеру
*****
49.Ішкі бақылау функцияларына жатпайды:
A) ақпараттық
B) тәрбиелік
C) дамытушылық
D) іскерлік
E) ұйымдастырушылық
*****
50.Негізгі мәліметтер ағымы:
A) Оқытудың мазмұнына бағытталған;
B) Мұғалімдердің өз бетінше білім алуына, мамандығын көтеруге, кәсіби дамуына 
бағытталған;
C) Мұғалімдер мен оқушылардын жалпы мәдени сипаттағы білімін кеңейтуді іске асыруға 
бағытталған;
D) Басқарушыларды өзінің қарауындағы адамдармен тікелей және кері байланыспен 
қамтамасыз етуге бағытталған;
E) Мәліметтерді құқықтық-заңдылықпен және нұсқа түрінде қамтамасыз етуге бағытталған.
*****
51.Көп мәнді ағымдағы мәліметтер ағымы:
A) Мұғалімдердің өз бетінше білім алуына, мамандығын көтеруге, кәсіби дамуына 
бағытталған;
B) Оқытудың мазмұнына бағытталған;
C) Мұғалімдер мен оқушылардын жалпы мәдени сипаттағы білімін кеңейтуді іске асыруға 
бағытталған;
D) Басқарушыларды өзінің қарауындағы адамдармен тікелей және кері байланыспен 
қамтамасыз етуге бағытталған;
E) Мәліметтерді құқықтық-заңдылықпен және нұсқа түрінде қамтамасыз етуге бағытталған.
*****
52.Өзара жұмысты қамтамасыз ететін мәліметтер ағымы:
A) Басқарушыларды өзінің қарауындағы адамдармен тікелей және кері байланыспен 
қамтамасыз етуге бағытталған;
B) Мұғалімдердің өз бетінше білім алуына, мамандығын көтеруге, кәсіби дамуына 
бағытталған;
C) Оқытудың мазмұнына бағытталған;
D) Мұғалімдер мен оқушылардын жалпы мәдени сипаттағы білімін кеңейтуді іске асыруға 
бағытталған;
E) Мәліметтерді құқықтық-заңдылықпен және нұсқа түрінде қамтамасыз етуге бағытталған.
*****
53.Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы:
A) Оқу мекемелерінің нарыққа кіруіне мүмкіндік туғызуына бағытталған
B) оқытудың мазмұнына бағыттталған;
C) Басқарушыларды өзінің қарауындағы адамдармен тікелей және кері байланыспен 
қамтамасыз етуге бағытталған;
D) мұғалімдер мен оқушылардың жалпы мәдени сипаттағы білімін кеңейту талаптарын 
Көтеруді іске асыруға бағытталғын;
E) Мәліметтерді құқықтық-заңдылықпен және нұсқа түрінде қамтамасыз етуге бағытталған.
*****
54.Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы:
A) Мәліметтерді құқықтық-заңдылықпен және нұсқа түрінде қамтамасыз етуге бағытталған;
B) Оқу мекемелерінің нарыққа кіруіне мүмкіндік туғызуға бағытталған;
C) Оқытудың мазмұнына бағытталған;
D) Басқарушыларды өзінің қарауындағы адамдармен тікелей және кері байланыспен 
қамтамасыз етуге бағытталған;
E) Мұғалімдер мен оқушылардың жалпы мәдени сипаттағы білімін кеңейту талаптарын 
Көтеруді іске асыруға бағытталған.
*****
55.Мұғалімдер үшін тікелей қол жетерлік және дер кезінде мәліметті алуды қамтамасыз 
ететін лауазымды тұлға:
A) Мектеп директоры;
B) Оқу ісі жөніндегі орынбасар;
C) Тәрбие ісі жөнідегі орынбасар;
D) Шаруашылық ісі жөніндегі орынбасар;
E) Есепші.
*****
56.Оқу мекемесіnде мәліметтің мазмұны мен онымен қамтамасыз ету тәсілі туралы және 
ұжым жұмысының нәтижелілігін көтеруге мүмкіндік туғызу мәселелеріне жауап беру, бұл 
A) Мәліметтермен қамтамасыз ету;
B) Мемлекеттік стандарт;
C) Оқу жоспары;
D) Білім беруді дамыту тұжырымдамасы;
E) Білім туралы заң.
*****
57.Оқулық және оқу құралы; ғылыми-әдістемелік әдебиеттер; мезгілді шығатын баспа; 
теледидар, аудио, видео материалдар; құжаттар; қарым-қатына; компьютерлік техника. 
Аталғандар:
A) мәлімет көздері;
B) мәлімет түрлері;
C) мәлімет сипаттары;
D) мәлімет мазмұны;
E) мәлімет компоненттері.
*****
58.Қай мәліметтер ағымында оқушыларды оқулықпен қамтамасыз ету туралы айтылған:  
A) Негізгі мәліметтер ағымы;
B) Көп мәнді ағымды мәліметтер ағымы;
C) Өзара жұмысты қамтамасыз ететін мәліметтер ағымы;
D) Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы;
E) Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы.
*****
59.Қай мәлімет ағымында мҧғалімдерге дер кезінде өз бетінше білім алудың бағытын және 
мазмұнын өзгертуге мүмкіндік береді, ал жеке жағдайларда педагогикалық білім негізінде 
жаңа мамандықты алуына мүмкіндік туғызылады:
A) Оқу мекемелерінің нарыққа кіруіне мүмкіндік беретін мәліметтер ағымы;
B) Негізгі мәліметтер ағымы;
C) Өзара жұмысты қамтамасыз етеін мәліметтер ағымы;
D) Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы;
E) Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы.
*****
60.Қай мәліметтер ағымында мұғалімдердің өз бетінше білім алуына, мамандығын көтеруге, 
кәсіби дамуына бағытталған:
A) Көп мәнді ағымды мәліметтер ағымы;
B) Негізгі мәліметтер ағымы;
C) Өзара жұмысты қамтамасыз ететін мәліметтер ағымы;
D) Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы;
E) Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы.
*****
61.Қай мәліметтер ағымында оқытудың мазмұнына бағытталған:
A) Негізгі мәліметтер ағымы;
B) Көп мәнді ағымды мәліметтер ағымы;
C) Өзара жұмысты қамтамасыз ететін мәліметтер ағымы;
D) Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы;
E) Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы.
*****
62.Қай мәліметтер ағымында басқарушыларды өзінің қарауындағы адамдармен тікелей және 
кері байланыспен қамтамасыз етуге бағытталған:
A) Өзара жұмысты қамтамасыз етеін мәліметтер ағымы;
B) Негізгі мәліметтер ағымы;
C) Оқу мекемелерінің нарыққа кіруіне мҥмкіндік беретін мәліметтер ағымы;
D) Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы;
E) Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы.
*****
63.Қай мәліметтер ағымында оқу мекемелерінің нарыққа кіруіне мүмкіндік туғызуына 
бағытталған:
A) Білім берудегі қызмет көрсету нарқындағы мәліметтер ағымы;
B) Көп мәнді ағымды мәліметтер ағымы;
C) Өзара жұмысты қамтамасыз ететін мәліметтер ағымы;
D) Негізгі мәліметтер ағымы;
E) Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудағы мәліметтер ағымы.
*****
64.Білім беру менеджері қызметінің деігейлерін атап көрсетіңіз:
A) репродуктивті, икемделген, оқшауланған үлгі, жүйеленген үлгі, экстрополяциялық
B) жоспарлау, ұйымдастыру
C) икемделген, репродуктивті, ұйымдастыру
D) талдау, жоспарлау
E) ұйымдастыру, талдау 
*****
65.Жүйеленген үлгі бойынша ...
A) мақсатқа жету жолында күш-жігердің жеткілікті болуы
B) қатынас және байланыс қабілетінің болуы 
C) тиімді жұмысшы тобын құру.
D) қазіргі басқару үлгісін білу.
E) басшы менеджер білім берудің актуалды мәселелері төңірегінде оқу-тәрбие жұмысын 
атқаруға, оны дамытуға қабілеттілігі жетеді.
*****
66.Экстпрополяциялық  -  мұнда басшы ...
A) әлеуметтік даму бағытын болжай отырып педагогикалық ұжым алдында білім берудің
перспективалық модельін ұсынады.
B) педагогикалық қызметтің кейбір аспектілерін ғана үлгі етіп алып, оқу-тәрбие процесінің 
бір бөлігінде ғана пайдалана алады. 
C) педагогиканың кейбір істеріндегі мәнді сәттерді ғана анықтауға қабілеті жетеді, соны 
ұжымға икемдеп таратуға тырысады. 
D) бағдарлама мен жүйелі басқару ісінің үйлесімділігін атқарады. 
E) істі оң шешуге әсерін тигізеді.
*****
67.Атқарылатын жұмыстың перспективалық бағыттылығы:
A) дау-жанжалды шеше білу
B) барлық қимыл іс-әрекеттің қойылған мақсаттар мен міндеттерге байланысты актуалдығы
C) өз бетінше білім алу
D) қойылған мақсатқа сәйкес бақылауды жүзеге асыру. 
E) мәселелрді шешу дағдысы.
*****
68. Репродуктивті деңгей ...
A) мақсатқа жету жолында күш жігердің жеткілікті болуы.
B) оқу танымдық процесте оқушылар қызметінің белсенділігі мен дербестігі
C) педагогтер жұмысы туралы ақпар жинап оны ұжымға хабарлау мен ғана шектеліп, кәсіби 
оу-тәрбие жұмысының кейбір түрін ғана атап өте алады. 
D) оқу-тәрбие жұмысын жүйелі атқаруға қабілеті жетпейді
E) ) істі оң шешуге әсерін тигізеді
*****
69.Оқшауланған үлгі-мұнда басшы...
A) педагогикалық қызметтің кейбір аспектілерін ғана оқу-тәрбие процесінің бір бөлігінде 
ғана падалана алады.
B) оқу-тәрбие жұмысының кейбір түрін ғана атап өте алады.
C) оқу-тәрбие жұмысын жүйелі үлгі бойынша атқаруға, оны дамытуға қабілеттілігі жетеді.
D) істі оң шешуге әсерін тигізеді.
E) оқу-тәрбие жұмысын жүйелі атқаруға қабілеті жетпейді
*****
70.Икемделген деңгей ...
A) барлық жауап дұрыс
B) басшы педагогтың кейбір істеріндегі мәнді сәттерді ғана анықтауға қабілеті жетеді.
C) педагогикалық ұжым алдына білім берудің перспективалық моделін ұсынады.
D) оқу-тәрбие жұмысының кейбір түрін ғана атап өте алады.
E) оқу-тәрбие жұмысын жүйелі атқаруға оны дамытуға қабілеттілігі жетеді. 
*****
71.Кәсіптік мектеп жұмысын бақылау  -  ол ...
A) оқу процесін бақылау мақсатында сабақтарға қатысып, оның нәтижелерін талдау.
B) оқушылардың сабаққа қатысуын еспке алуы. 
C) нормативті және әдістемелік құжаттар мен танысу
D) ұйымдастырушылық
E) іскерлік
*****
72.Мына төмендегілерден ішкі бақылау функциясын білдіретіндерді ата?
A) жан-жақтылық, жүйелік
B) бейімділік
C) жоспарлау, реттеу
D) есеп және талдау
E) Жоспарлау және талдау
*****
73.Жазбаша және зертханалық  - сарамандық бақылау жұмыстарын жүргізу:
A) бақылау міндеттерін білу үшін қажет
B) педагогикалық ұжым жұмысын жан-жақты зерттеп білу үшін қажет.
C) жеке оқытушының іс-жоспарларымен жақынырақы танысу үшін
D) оқушылардың сабаққа қатысуын есепке алу
E) барлық жауап дұрыс
*****
74.Кәсіптік мектептерде ішкі бақылаудың тиімділігін арттыратын негізгі критерилерді айт?
A) тақырыптық бақылау жүргізу жазбаша және зертханалық бақылау жүргізу.
B) экстрополяциялық, оқшауланған
C) репродуктивті, жүйеленген
D) икемделген, репродуктивті
E) қажеттілік пен жеткіліктілік
*****
75.Педагогикалық ұжымның жұмысы мен жан-жақты танысу үшін:
A) нақты педагогикалық мәндеттерді шешу мақсатында кейбір мәселелерді терең зерттеу
B) бақылау міндеттерін білу
C) директор жанындағы кеңеске материалдар дайындау.
D) сабақтан тыс іс-шаралар туралы мәселелерді қарау.
E) асхана жұмысын тексеру.
*****
76.Нақты педагогикалық мәселелерді шешу мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін 
арттыратын негізгі критериді көрсет.
A) тақырыптық бақылау жүргізу
B) зертханалық-сарамандық бақылау жүргізу
C) ұйымдастырушылық
D) талдай білу
E) эксплуатациялық
*****
77.Бақылау қызметін, принципін, әдітерін, міндеттерін білу үшін қандай бақылау жұмыстары 
жүргізіледі:
A) жазбаша және зертханалық-сарамандық
B) тақырыптық бақылау
C) оқшауланған, жүйеленген үлгі
D) а және в жауаптары дұрыс
E) барлығы дұрыс
*****
78.Нақты педагогикалық міндеттерді шешу мақсатында кейбір мәселелер терең зерттеледі:
A) педагогикалық ұжымның жұмысы мен жан-жақты танысу үшін.
B) зертханалық-сарамандық бақылау жұмыстарын жүргізгенде
C) тақырыптық бақылау жүргізгенде  
D) кәсіптік мектеп жұмысын талдау кезінде
E) кәсіптік мектеп жұмысын бақылау кезінде. 
*****
79.Жоспарлау процесі 3 кезеңнен тұрады: 
A) жалпы мақсатты ойластыру: белгіленген біршама уақыт кезеңі (2,5-10 ж-ға) арналған 
нақтылы мақсатты айқындау; оған жетудің жолдары мен амалдарын айқындау.
B) жарнама құралдары бойынша; жекелеген шараларды өткізу уақыты бойынша; айналым 
пайызы бойынша
C) күнделікті шығындар; қаржыны тұрақтандыру мерзімі; айналым қаржысы;
D) тиімділікті анықтау, өтелуін анықтау, пайдаларын салыстырмалы талдау.
E) тұтынушылардан сұрау салу; нарық индекстері; қойманы бақылау.
*****
80.<<Мектептің өткен жылғы жұмысына терең талдау жасамай келер жылға жоспар құру 
мүмкін емес...>> - деп санаған кім ?
A) Шамова Г.И.
B) Ю.А.Конаржевский
C) К.М.Ушаков
D) Сухомлинский В.А.
E) О.С.Виханский 
*****
81.Жоспарлау дегеніміз ...
A) басқаратын жүйенің жай-күйін сипаттайтын, сондай-ақ оны дамыту мен жақсарту үшін 
қолданатын пайдалы мағлұматтар, деректер, мәліметтер жиыны.
B) іс-әрекеттің негізгі түрлері мен тұтас іс-әрекеттің тиімділігін арттыруға бағытталған 
шараларды анықтау.
C) кәсіпорынды басқарудың маңызды құралы
D) басшы қабылдаған әрекеттер мен шешімдер жиынтығы, сол арқылы ұйымның өз 
мақсатына жету үшін басшы арнайы стратегияны айтады.
E) кәсіпорындағы қаржының даму жағдайы көрсетіледі.
*****
82.Мектеп жұмысының практикасында жоспардың негізгі 3 түрі кең қолданылады:
A) қысқа мерзімділік; орташа мерзімділік; ұзақ мерзіміділік;
B) бюджет, кредит, еңбек сұранысы
C) перспективалық, жылдық және ағымдық
D) өскелең сұранысқа ие тауарлар; бейтарап тауарлар, сұранысы кеміген тауарлар.
E) жылдык; апталык
*****
83. Педагогиканың ұжымда жағымды ахуалды қалыптастыруға әсер етеді:
A) жауапкершліг мол, тәртіпті, білікті педагогтар
B) қайырымсыз, әдепсіз педагогтар
C) қатал, меншіл педагогтар 
D) оқушылармен қарым-қатынас жасай алмайтын педагогтар
E) басшылармен ғана қарым-қатынасы жақсы педагогтар
*****
84. Педагогикалық ұжымның климаты неге тәуелді болып келеді?
A) оның мүшелерінің интеллектуалдық, сезімдік мінездерінің жігерлік белгілеріне
B) тәрбиелік белгілеріне
C) сезімдік-психологиялық белгілеріне
D) жауапкершілікті белгілеріне
E) әдепсіз, тиянақсыз белгілеріне
*****
85. Жеке адамның ұжымға және оның әлеуметтік-психологиялық климатына ықпал 
жасайтын негізгі әдістер.
A) көзін жеткізу, сендіру, жеке үлгі көрсету
B) сенімсіздік таныту, дәмсіздік
C) үлгілі бола алмау
D) қарама-қайшылық тудыру
E) ұжымшараралық қарым-қатынасты жақсы бола білу.
*****
86.Педагогикалық менеджменттің міндеттері немен анықталады?
A) басқару мазмұнымен
B) талдау мазмұнымен
C) жоспарлау мазмұнымен
D) билік жүргізу мазмұнымен
E) реттеушілік мазмұнымен
*****
87. Істің мән-жайын жетік білетін маман 
A) менеджер
B) мұғалім
C) басшы
D) маркетолог
E) оқушы
*****
88. Педагогикалық менеджменттің негізгі мінедті  -  жоспарлау дегеніміз:
A) Қарамағындағы қызметкердердің жұмысын жоспарлау, іс-қимыл стратегиясын әзірлеу;
B) басқару шешімдерін дайындау
C) басқару шешімдерін орындау
D) қорытынды бақылау мен есеп жүргізу
E) кадрларды іріктеу
*****
89. Өндірістік қызмет дегеніміз
A) білгілі бір өнімді шығара отырып, тұрғындарға ақылы қызмет көрсету
B) жастарды оқуға тарту
C) материалды-техникалық базаны дамыту
D) білім беруді қаржыландыруды қамтьамасыз ету. 
E) кадрларды іріктеу
*****
90. Антропогендік грек тілінен аударғанда қандай ұғымды білдіреді?
A) адам
B) менеджер
C) табиғат
D) қоршаған орта
E) ұжым
*****
91. Ұжымның ресми құрылымы неге байланысты?
A) оның мүшелерінің міндеттері мен құқықтары, еңбек бөлінісінің ресми реттелуіне
B) мұғалімдер мен басшылардың еңбек өнімділігіне
C) оқушылар мен ата-аналардың міндеттеріне
D) қоғам мүшелерінің құқықтары мен міндеттеріне
E) барлық жауап дұрыс 
*****
92.Білім беру менеджері қызметін атқаруға кімдер міндетті:
A) білім беру мекемесінің басшысы, инженер педагогтар, басшының орынбасары
B) мұғалімдер мен оқушылар 
C) ата-аналар
D) инженер-педагогтар мен ата-аналар
E) мектеп басшылары мен оқушылар 
*****
93.Педагогикалық ұжымның ұйымдық құрылымы ... байланысты
A) Ұжым мүшелерінің мүддесін, қажеттілігін, қаншалықты қанағаттандыруына
B) Ата-аналар комитетінің мүддесін қорғауына
C) мұғалімдер мен басшылардың қамауына 
D) оқушылар мен мектеп белсенділігінің қамауына
E) әкімшілік ұйымдардың мүдделеріне
*****
94. Менеджер қызметінде жетістіктерге жете алмауы:
A) өзін-өзі дамытуы
B) адамдармен жақсы тіл табыса алмауы
C) үйретуге қабілеттілігі
D) жеке мақсаттарын жете түсінуі
E) озин баскара алмауы;максаттарын жете тусінбеуі
***** 
95. Репрoдуктивті, икемделген, оқшауланған жүйеленген, экстрапоияциялық
A) Білім беру менеджері қызметінің деңгейлері
B) мұғалімдердің білім деңгейі
C) Ата-аналардың бөліну деңгейі
D) басшылардың жұмыс көрсеткіштері
E) әкімшілік ұйымдардың қызмет көрсеткіштері
*****
96. Менеджмент сөзінің антропоциенттік көзқарасы
A) қарамағындағы қызметтерге сыйластықпен қарау, сенім білдіру, табысқа жету  мүмкіндігін жасау.
B) мектептегі педагогикалық ұжымға сенім білдіру
C) мұғалімдер мен ата-аналарға сыйластықпен қарау
D) оқушылар ұжымына дұрыс тәрбие беру
E) сыныптан тыс жұмыстарға жоғары талап қою 
*****
97. Кәсіптік білім беруде педагогикалық менеджменттің мақсаты:
A)кәсіптік білім беру процесін басқару саласымен жақындастыру, тиімдә нәтижелерге жету
B) білім беру процесін жаңашаландыру
C) педагогикалық ұжымдағы әлеуметтік-психологияның климатты жақсарту
D) оқушылар мен мұғалімдер арасындағы байланысты күшейту. 
E) ата-аналармен мектеп ужымы арасындагы байланысты нығайту
*****
98. Менеджердің әкімшілік жұмыс әдісіне
A) ұйымдастыру, жарлықтың іс-әрекеттерінің мазмұны жатады
B) мектеп ұжымымен байланыс әрекеттестігі
C) экономикалық стимул қызметінің атқаруы жатады
D) дамытушылық, қабілеттілік іс-әрекеті
E) тәрбиелік, жүйелік жатады. 
*****
99. Адамдардың қажеттілін қанағаттандыруды асқан дәлдік, көңіл мекемедегі жайдары 
достық қалыптағы ахуалды жасайды, жұмыс ырғағын ұйымдастыруға жететін әдіс
A) қоғамдық мекеме рұхында басқаруды әдіс.
B) мазмұнын нашарлатады.
C) ұйымдастыруды басқару. 
D) басқару іс - әрекетін тиімді ұйымдастыру.
E) барлық жауап дұрыс.
*****
100. Басқару стилі, бұл- 
A) жеке адамдарға және ұжымға әсер ететін әдіс  -  тәсілдер жиынтығы
B) жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасу факторы
C) жеке тұлғаның өзіндік ерекшеліктері, педагогикалық процесстерде ескерілуі
D) педагогикалық процесстің негізгі қорғаушы күші
E) жеке тұлға қалыптасуының әдіснамалық негіздері
*****
101. Басқару стилінің негізгі 3 түрін көрсетіңіз
A) өктемдік, демократиялық, ымырашылдық
B) келіспеушілік, дау, келісім
C) шартты, шартсыз, аралық
D) төменгі, жоғарғы, шектік
E) деңгейлік, сатылық, көмекші
*****
102. Шексіз билікке , құрғақ беделге ие болу, басшылық ролін көтеру, ұжым мүмкіншілігін 
бағаламау сияқты белгілерімен сипаттылық басқару стилі-
A)өктемдік
B) демократиялық
C) ымырашылдық
D) принципиалды
E) кәсіби
*****
103. Мектеп директоры басқару міндеттерін өз орынбасарларымен бөлісетін , ұжым 
мушелерінің кәсіби өсуіне жағдай жасап , жұмысты нақты жоспар бойынша істеу белгілерін 
сипаттылық басқару стилі- 
A) өктемдік
B) демократиялық
C) ымырашылдық
D) принципиалды
E) кәсіби
*****
104. Мектеп директоры оқу  -  тәрбие прцессін жете түсінбейтін , соның себебінен 
жұмыстардағы кемшіліктерді байқамайтын белгілер бойынша сипатталатын басқару стилі-
A) өктемдік
B) демократиялық
C) ымырашылдық
D) принципиалды
E) кәсіби
*****
105. Білім беру менеджерінің еңбек өнімі 
A) Тыңдаушылардың білім ақпараттарын меңгеруі және объектіні басқару деңгейінің дамуы
B) Білім алушының оқу материалына деген қызығушылығын туғызу
C) Оқушының өзін   өзі басқару жұмысын ұйымдастыру
D) Білім алушылардың өзін өзі жүйелі жетілдіруі
E) Жас ұрпақтың кәсіби біліктілігінің жоғары деңгейде дамуы
*****
106. Педагогикалық менеджменттің негізгі мақсаттарға қол жеткізудегі алғышарттар: 
A) Басшының жеке басының қасиеттері ( жалпы дайындығы мен кәсіби шеберлік деңгейі ) 
B) Менеджердің тұрақты шығармашылық ізденісі  
C) Педагогикалық жүйелерді ғылыми негізде басқару 
D) Тексеру жүргізу қызметі стилін жетілдіру
E) Өзін меңгеру қабілеті
*****
107.Педагогикалық менеджменттің ғылыми тұрғыда басқару принципінің негізгі бағытының 
бірі? 
A) Педагогтер мен студенттерді басқару 
B) Басшылық жасау
C) Басқару шешімдерін рәсімдеу
D) Тексеру жүргізу қызметі стилін жетілдіру
E) Ұйымдастыру және талдау жасау
*****
108. Стратегиялық жоспарлау дегеніміз?
A) кәсіпорындағы қаржының даму жағдайын көрсетеді
B) табыстардың, шығындардың және белгілі бір уақыт кезінде сатылған өнім санның 
болжамы туралы құжат
C) басшы қабыдаған әрекеттер мен шешімдер жиынтығы, сол арқылы ұйымның өз 
мақсатына жету үшін баcшы арнайы стратегияны іздестіреді
D) кәсіпорынды басқарудың маңызды құрамы
E) тауарды өткізу жоспарымен бірге жасалады да, мұнда нарықты зерттеу нәтижесі және 
бәсекелестер қабылдаған шаралар ескеріледі
*****
109. Мектептің жылдық жұмыс жоспары мына қағидалар негізінде құрастырылады:
A) нормативті құжаттамалар, жоспардың жұмыс нұсқасына ұжымдық тардау жасау
B) жоспарлаудың ғылымилығы, жоспардың нақтылығы, жоспардың болашағы, ұжымдық 
принципі
C) есеп берулер мен тексеру нәтижелелері бойынша, анықтамалар, мектеп ішіндегі 
күнделікті ақпарат
D) нормативті, жоғары тұрған органдардың соның ішінде білім беру органдарының 
ұйымдастырушылық, бұйрықты құжат
E) дұрыс жауап жоқ
*****
110.Шешімдерді орындау үшін тиісті алғышарттар жасау : 
A) Басқару шешімдерін жүзеге асыруда педагогикалық және іскерлік қатынасты жүзеге 
асыру .
B) Басқару шешімдерін рәсімдеу . 
C) Басқару шешімдерін орындау. 
D) Оқу пәнін меңгертуде теория мен практиканы ұштастыра білу .
E) Оқу орнындағы директорлар мен ректорлардың қызметін дұрыс үйлестіру. 
*****
111. Мына төмендегі басқару функциялары ішінен қайсысы педагогикалық менеджмент 
мазмұнына кіреді ? 
A) Кеңестер беру
B)Ұйымдастыру
C) Нұсқаулар беру 
D) Шешім қабылдау
E) Тексеру. 
*****
112.<<Менеджмент>> терминін ағылшын тілінен аударғанда қандай мағына береді ?
A) Тәрбиелеу
B) Оқыту 
C) Басқару  
D) Түсіндіру 
E) Бағдар беру 

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс