Файл қосу

Биоиндикацияға кіріспе



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
                    3 деңгейлі СМЖ құжаты
                                    ОӘК
                        ПОӘК 042.18.25.1.83/01-2013
ПОӘК оқытушыға арналған пәннің оқу жұмыс бағдарламасы <<Биоиндикация>> пәнінің оқу-әдістемелік кешені
                       №1басылым 18.09.2013ж.

                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                      Аграрлық факультет
                                       
 5В060800 <<Экология>>  мамандықтарына арналған
                                       
                  <<Биоиндикация>> пәнінің
                                       
                   ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
                                       
                                       
        Оқытушының жұмыс оқу бағдарламасы
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                Семей-2013

                                       

* ӘЗІРЛЕГЕН

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Экология және қоршаған ортаны қорғау>> кафедрасының аға оқытушысы
Ж.М.Нуржуманова________________         <<30>> 08. 2013ж.
                                                                               
                                                                               
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің  <<Экология және қоршаған ортаны қорғау>> кафедрасының отырысында
Хаттама № 1  <<  04 >> қыркүйек 2013ж.

Кафедра меңгерушісі _____________     доцент м.а. Ж.К. Кабышева 

2.2 Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында  
Хаттама № 1 << 18 >> қыркүйек 2013 ж.

АФ ОӘБ  төраға  _______________             доцент м.а. Тлеубаева А.В. 


3. БЕКІТІЛДІ

Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесі мақұлдап басып шығаруға ұсынады

Хаттама №1 << 19>> қыркүйек 2013 ж.

Оқу-әдістемелік кеңестің төрағасы,
оқу-әдістемелік жұмысы 
бойынша проректор________________           профессор Г.К. Искакова




4. БІРІНШІ РЕТ КІРГІЗІЛДІ








                                       
                                Мазмұны


* Қолданылу саласы
* Нормативтік сілтемелер
* Жалпы ереже
* Оқу бағдарламасының мазмұны.
* Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары.
* Пәнің оқу- әдістемелік картасы
7.	Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы.
8.  Әдебиеттер.



                                       

                                       
                                       

                                       
                                       

                                       
                                       

                                       
                                       

                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
* Қолдану саласы
<<Биоиндикация>> пәнінің оқу  -  әдістемелік кешені <<Экология>>  мамандықы студенттеріне арналған. Ол студенттерді курстың мазмұны, өзектілігі мен маңыздылығы мен, саясаттылығы мен таныстырады. Осы курсты оқуда студенттер әдебиеттермен жұмыс істейді, әдебиеттерді іздестіру жолдарымен және химиялық, биологиялық, қауіпсіздік негізі әдістерімен танысады. Пәнді оқытуда оқу-әдістемелік кешен негізгі құрал болып табылады.
* Нормативтік сілтемелер
<<Биоиндикация>> пәні бойынша оқу  -  әдістемелік кешен құрамына енетін оқытушының жұмыс оқу бағдарламасы төмендегі құжаттар талаптарына сай осы  бойынша оқу үрдістері ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
    - Оқытушыға  арналған пәнінің бағдарламасы <<Биоиндикация>> пәні бойынша оқу процессін ұйымдастыруды қалыпқа келтіруді мына құжаттардың талабы мен ұсыныстарына сәйкестендіріліп жасалады:
* Жоғары білімнің Мемлекеттік жалпы міндеттік стандарты;
     - <<Биоиндикация>> пәнінің оқу бағдарламасы;
     - 5В050608  <<Экология>> мамандығы бойынша элективті пәндер каталогы
     - СТУ 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты  <<Пәнді оқу әдістемелік кешенін әзірлеу және ресімдеудің жалпы талаптары>>
- ДП 042-1.01-2013 Құжат <<Пәннің оқу әдістемелік кешенінің құрылымы мен мазмұны>>
* Жалпы ереже

  + 3.1 Пәндердің мазмұнының қысқаша сипаты.
<<Биоиндикация>>  пәні 5В060800 <<Экология>> мамандығы бойынша биосфера және оның жеке бөліктерінің антропогендік әсерден болатын өзгерістердін болжау, бағалау мен бақылаудың комплексті жүйесінің  негізін, қоршаған ортаны қорғау саласын оқыта отырып, жан-жақты талдауға, адамдар, өсімдік пен жануарлардың өмір сүріп отырған ортасындағы ерекшелікті  ашуға арналған. Басты мәселесі биоиндикатор ретінде микроағзалар, өсімдіктер, жануарларды алуға болады. Бірақта бұлар әртүрлі тұрақтылығымен адам іс әрекетінің байланысымен және де олардың мәселесі, үлгі ретінде биоиндикацияны шешеді. Өсімдіктер шаруашылықта ортаны бұзу көрсеткіші ретінде, шаруашылықты ластау ретінде қызмет көрсетеді. Олардың салдарынан санитарлық ластану табиғатқа және адамдарға да әсері тиеді. Микроағзаларды экотоксикологиялық арқылы зерттеу маңызды, олар тез қабылдағыш биоиндикаторлар.
	
	3.2 Пәннің оқу мақсаты:
<<Биоиндикация>> пәнінің мақсаты  -  студенттерді қоршаған ортаның ластану денгейін және тірі организмге ықпалын әртүрлі биоиндикациялық әдіспен баулау.
3.3 Пәнді  оқытудың  негізгі  міндеттері:
Пәнді оқып білудегі негізгі міндет-өзінің білімін терендету, ойлау қабілетін дамыту, теориялық және профессионалдық деңгейлерін жоғарлату мақсатында, жан-жақты дамыған білікті мамандар дайындау.	
Пәнді оқығанда студент білу керек:
Білу керек:	
- биоиндикацияның биологиялық маңызын
- қоршаған орта мониторингісінің негізгі заңдылықтарын оқыту
меңгеру:
- агробиогеоценоз ерекшелігі мен табиғат процесстерін меңгеру-    биологиялық ресурстар мен су, құрлық, минералды қабаттардың сапасын        төмендетпеу шараларын жоспарлау
біліп алу:
- қоршаған орта мониторингісінің талаптарын орындау
үйрену:
- қоршаған орта жағдайына баға беру
есте сақтау:
тәжірибелі түрде  тірі ағзалардың сыртқы ортаға асері
 3.4 Курстың міндеттері:
- студенттерге биологиялық және әлеуметтік экожүйелердің тіршілік етуінің жалпы зандылықтары туралы білім беру
- мекен ету ортасын қорғау мен қалыптастыру механизмдерін көрсету
- адам қызметінің жалпы экология зандарымен үйлесімділігінің дәрежесін көрсету
- қазіргі әлемдегі экологиялық мәселелердің сараптамасын беру
- экологиялық дағдарыстан шығу жолдарын көрсету
 	3.5 Пререквизиттер:
3.5.1 Биогеохимия және экотоксикология
3.5.2 Химиялық және биологиялық қауіпсіздік
3.5.3 Радиациялық қауіпсіздік
		3.6 Постреквизиттер:
3.6.1 Экологиялық нормалау және сараптама
3.6.2 Қоршаған орта мониторингісі
3.6.2 Биологиялық экология
3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме:
	                                                                                                               1-кесте
Курс
Семестр
Кредит
Дәріс
Тәж
Зертханалық
СОӨЖ
СӨЖ
Барлығы
Қорытынбақылау
                                       4
                                       8
                                       2
                                      15
15
-
15
45
90
Емтихан




* Оқытушының жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны. Модуль)
2.1 Курстың тақырыбтық жоспары
                                                                   2-кесте
           Тақырып  атаулары  және мазмұны
                              Сағат саны
          Модуль 1. Биоиндикацияға кіріспе
                         Дәріс сабақтары
Биоиндикацияның мақсаты мен міндеті
                                       1
Биоиндикацияны қолдану принциптері және негізгіәдістері
                                       2
Биоиндикация түрі материядағы ұйымдастыру деңгейінің түрлі заңдылықтары
                                       2
                    Практикалық сабақтар
 <<Биоиндикация>>:пәніне кіріспе, негізгі бағыттары, міндеті, мақсаты
                                       2
Тірі ағзалардың биоиндикациялық зерттелуі
                                       2
Модуль 2. Тірі ағзалар қоршаған ортаға биоиндикация ретінде
                         Дәріс сабақтары
Микроағзалар  -  қоршаған орта биоиндикаторы  
                                       1
Өсімдіктер, мүктер жәнеқыналар  -  қоршаған орта биоиндикаторы
                                       2
Омыртқасыз жануарлар биоиндикатор ретінде
                                       2
Омыртқалы жануарлардың биоиндикаторлық реакциясы
                                       2
                    Практикалық сабақтар
Микроағзалар  - жер биосферасының негізгі компоненттері
                                       2
Өсімдіктер ауа ортаның ластануының индикатор көрсеткіштері  ретінде
                                       3
Жануарлар қоршаған ортаның экологиялық жағдайының биоиндикаторы
                                       2
            Модуль 3. Қосалқыбиоиндикация
                        Дәріс  сабақтары
Биоиндикацияжер асты суларының ластануы
                                       2
 Экологиялық апаттарды биологиялық сараптау
                                       1
                       Практикалық сабақ
Зообентосты беткі сулардың маниторинг ретінде пайдалану
                                       2
Биологиялық сараптаудың экологиялық апаттары
                                       2

5  Студенттердің  өздік  жұмыстарның тақырыптары
5.1Стресс организмнің орта факторларының шұғыл реакциясы ретінде
5.2 Микроағзалар бірлестігінің құрылымдық жағдайы және олардың антропогендік әрекетінің әсерінен өзгеруі
5.3 Ауаның ластануы қарағайлы қылқан жапырағының биоиндикация жағдайы
5.4 Судың ластануы су өсімдіктерінің популяциясының биоиндикация жағдайы
5.5Қосалқы (двустворчатых) моллюскалар пайдаланудағы биотестілер
5.6 Ландшафты биоиндикация маңызы.  Космостық жертану
5.7 <<Қоршаған орта биоиндикацияся>> тақырыбына қатысты библиографиялық тізімдер

6 ПӘНДЕРГЕ ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                  Кесте 3 
                                Тақырып 
                көрнекіліктер, плакаттар
               Өздік жұмысының сұрақтары 
                            Бақылау тұрі
                         Дәріс сабақтары
                    Практикалық сабақтар
                    Зертханалық сабақтар
                                       
                                       
                                       
                                       1
                                       2
                                       3
                                       4
                                       5
                                       6
          1-Модуль. Биоиндикацияға кіріспе
Биоиндикацияның мақсаты мен міндеті
                                       
                                       

                               проектор
                                       
                            Ауысша жауап
Биоиндикацияны қолдану принциптері және негізгіәдістері
<<Биоиндикация>>:пәніне кіріспе, негізгі бағыттары, міндеті, мақсаты
                                       
                               проектор
Стресс организмнің орта факторларының шұғыл реакциясы ретінде
Ауысша  Реферат 
Биоиндикация түрі материядағы ұйымдастыру деңгейінің түрлі заңдылықтары
Тірі ағзалардың биоиндикациялық зерттелуі
                                       
                        Таблица тестілер
Микроағзалар бірлестігінің құрылымдық жағдайы және олардың антропогендік әрекетінің әсерінен өзгеруі
                                       
Жазбаша жұмыс
2-Модуль. Тірі ағзалар қоршаған ортаға биоиндикация ретінде
Микроағзалар  -  қоршаған орта биоиндикаторы  
Микроағзалар  - жер биосферасының негізгі компоненттері
                                       
                                  слайд
Ауаның ластануы қарағайлы қылқан жапырағының биоиндикация жағдайы
                                       
Ауысша жауап
                                       1
                                       2
                                       3
                                       4
                                       5
                                       6
Өсімдіктер, мүктер жәнеқыналар  -  қоршаған орта биоиндикаторы
Өсімдіктер ауа ортаның ластануының индикатор көрсеткіштері  ретінде
                                       
                                  слайд
Судың ластануы су өсімдіктерінің популяциясының биоиндикация жағдайы
                                       
Ауысша жауап
Омыртқасыз жануарлар биоиндикатор ретінде
Жануарлар қоршаған ортаның экологиялық жағдайының биоиндикаторы
                                       
                                  слайд
5Қосалқы (двустворчатых) моллюскалар пайдаланудағы биотестілер
                                       
Ауысша жауап
Омыртқалы жануарлардың биоиндикаторлық реакциясы

                                       
                                       
көрнекіліктер
Ландшафты биоиндикация маңызы.  Космостық жертану
Ауысша жауап
            Модуль 3. Қосалқыбиоиндикация
Биоиндикацияжер асты суларының ластануы
Зообентосты беткі сулардың маниторинг ретінде пайдалану
                                       
                               проектор
<<Қоршаған орта биоиндикацияся>> тақырыбына қатысты библиографиялық тізімдер
Ауысша жауап
Экологиялық апаттарды биологиялық сараптау
Биологиялық сараптаудың экологиялық апаттары
                                       
                                  слайд
                                       
Ауысша жауап

7. Оқу-әдістемелікәдебиеттермен қамтамасыз ету картасы.
                                                                  Кесте 4 
Оқулық атаулары, оқу әдістемелік кешендері
                               Дана саны
                         Студенттер саны
                 Қамтамасыз етілу пайызы
                                       1
                                       2
                                       3
                                       4
Джусупова Д.Б. Биоремедиация объектов окружающей среды углеводородокисляющими микроорганизмами рода Pseudomonas: Автореф. дис. на соиск. учен.степ. д-ра биол. наук / Каз. нац. ун-т им. аль-Фараби.- Алматы, 2010.- 41 с. 
                                       1
                                       3
                                      33
Мамирова Г.Н. Биоиндикациягеоаномалий в экосистеме: Автореф. дис.... канд. биолог.наук / Казах. национал ун-т им. аль-Фараби.- Алматы, 2010.- 18 с. 
                                       1
                                       3
                                      33
Биологический контроль окружающей среды: биоиндикация и биотестирование: учеб.пособие / под ред. О.П. Мелеховой, Е.И.Егоровой. - М.: Академия, 2007.- 288 с.
                                       3
                                       3
                                      100
Филенко О.Ф. Биологические методы в контроле качестваокружающей среды // Экологические системы и приборы. - № 6. - 2007 г.  -  С.18-20.
                        Электронды жүеде
                                       3
                                      100
ШигаеваМ.Х. Экология микроорганизмов: учеб.пособие / М.Х. Шигаева.- Алматы: Қазақуниверситеті, 2002.  -  171с. 
                                       5
                                       3
                                      100
Карташев А.Г. Биоиндикация экологического состояния окружающей среды.  -  Томск: Изд-во <<Водолей>>, 1999.  -  192 с.
                        Электронды жүеде
                                       3
                                      100
Бурдин К.С. Основы биологического мониторинга.  -  М.: МГУ, 1985.  -  158 с.
                                       
                                       3
                                      100
Христофорова Н.К. Биоиндикация и мониторинг загрязнения морских вод тяжелыми металлами.  -  Л: Наука, 1989. - 192 с.
                                       1
                                       3
                                      33
Биоиндикация загрязнений наземных экосистем / Под ред. Р. Шуберта.  -  М.: Мир, 1988.  -  350 с.
                        Электронды жүеде
                                       3
                                      100







7.1.  Негізгіәдебиеттер:
7.1 Джусупова Д.Б. Биоремедиация объектов окружающей среды углеводородокисляющими микроорганизмами рода Pseudomonas: Автореф. дис. на соиск. учен.степ. д-ра биол. наук / Каз. нац. ун-т им. аль-Фараби.- Алматы, 2010.- 41 с. 
7.2 Биологический контроль окружающей среды: биоиндикация и биотестирование: учеб.пособие / под ред. О.П. Мелеховой, Е.И.Егоровой. - М.: Академия, 2007.- 288 с.
7.3 Шигаева М.Х. Экология микроорганизмов: учеб. пособие / М.Х. Шигаева.- Алматы: Қазақуниверситеті, 2002.- 171с. 

7.2 Қосымша әдебиеттер:
7.2.1 Бурдин К.С. Основы биологического мониторинга.  -  М.: МГУ, 1985.  -  158 с.
7.2.2 Биоиндикация загрязнений наземных экосистем / Под ред. Р. Шуберта.  -  М.: Мир, 1988.  -  350 с.
7.2.3Мамирова Г.Н. Биоиндикациягеоаномалий в экосистеме: Автореф. дис.... канд. биолог.наук / Казах. национал ун-т им. аль-Фараби.- Алматы, 2010.- 18 с. 
7.2.4 Филенко О.Ф. Биологические методы в контроле качества окружающей среды // Экологические системы и приборы. - № 6. - 2007 г.  -  С.18-20.
7.2.5 Христофорова Н.К. Биоиндикация и мониторинг загрязнения морских вод тяжелыми металлами.  -  Л: Наука, 1989. - 192 с.
7.2.6 	Карташев А.Г. Биоиндикация экологического состояния окружающей среды.  -  Томск: Изд-во <<Водолей>>, 1999.  -  192 с.


Пәндер