УМКД

Өсімдіктің химиялық құрамы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
МСЖ құжат 3 деңгейлі
ОӘКҚ
ОӘКҚ 042-18-21.1.03/01.2013

ОӘКҚ
<<Агрохимия>>
пәнінен оқытушыларға арналған жұмыс бағдарламасы
№ _1__ басылым
<<18>> 09 2013ж.

5В080100 <<Агрономия >> мамандығына арналған
<<Агрохимия>>
пәнінің
ОҚУ -ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН
ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей 2013

Алғы сөз

* ҚҰРАСТЫРҒАН
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Агротехнология және орман ресурстары>> кафедрасының аға оқытушысы Каламов Бақытбек Хамзаұлы
<<___ >> 20 жыл
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ: ф
2.1. <<Агротехнология және орман ресурстары>> кафедрасының мәжілісінде.
Хаттама << >> 20__ жыл, №___
Кафедра меңгерушісі ________Сейлгазина С.М.
2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро мәжілісінде
Хаттама << >> 20__ жыл, №____
Төраға ______Тлеубаева А.В.
* БЕКІТЕМІН:
Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралды және баспаға ұсынылды
Хаттама << >> 20 жыл, №___
ОӘК төрағасы __________ Искакова Г.К.
4 БІРІНШІ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН

МАЗМҰНЫ

1 Қолданылу аймағы
2 Нормативтік сілтемелер
3 Жалпы жағдайлар
4 Оқытушылар үшін пәннің оқу жұмыс бағдарламасының мазмұны.
5 Студенттің өздік жұмысы үшін тақырыптардың тізімі.
6 Пәннің оқу- әдістемелік картасы
7 Оқу- әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз ету картасы
8 Әдебиеттер

* Қолданылу аймағы
<<Агрохимия>> пәні бойынша оқу- әдістемелік кешеннің құрамына кіретін оқытушылардың жұмыс оқу жоспары 5В080100 <<Агрономия>> мамандығының студенттріне арналған. Ол студенттерді курстың мазмұнымен, оның өзектілігімен және қажеттілігімен, курс саясатымен, оқу процесінде студенттер игеретін тәжірибемен таныстырады. Оқу- әдістемелік кешен Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің агротехнология орманшылық және орман ресурстары кафедрасында пәнді оқытудың негізгі құралы болып табылады.

* Нормативтік сілтемелер
<<Агрохимия>> пәнінің оқытушыларға арналған жұмыс оқу бағдарламасы осы пәннің оқу процесін ұйымдастыру ретін келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес орнатады:
- Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;
- 5В080100 - Агрономия жоғары білім беру мамандығы бойынша типтік оқу жоспары. Жоғары және жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру мамандықтары бойынша типтік оқу жоспарына 132 қосымша;
- 5В080100 - Агрономия мамандығы бойынша пәннің типтік оқу бағдарламасы;
- <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеу және рәсімдеуге қойылатын ортақ талаптар>> ТБС 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты;
- <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны және құрылымы>> ҚП 042-1.01-2013 Құжаттық процедура.

3. Жалпы жағдайлар
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны.
Ауыл шаруашылық дақылдарының түсімін жоғарлатуда әрі өнім сапасын жақсартуға және топырақ құнарлығын арттыруда органикалық минералдық тыңайтқыштардың маңызы. Қазақстанда жергілікті және минералды тыңайтқыштарды қолдану жағдайды. Қазақстанның әртүрлі топырақ-климат аймағында қолданылатын тыңайтқыштың өніммен қайтарылу мөлшері.
Агрохимия ғылымының міндеттері мен тәсілдері. Агрохимияның негізгі объектілері (өсімдік, топырақ, тыңайтқыш) және олардың бір-біріне әсері. Өсімдік қоректенуі мен тыңайтқыш қолдану мәселелерін зерттеуде агрохимияның басқа агрономиялық ғылымдармен байланысы. Агрохимияда пайдаланатын зерттеу әдістері.
5В080100 <<Агрономия>> мамандығының студенттеріне арналған <<Агрохимия>> пәні ауыл шаруашылық дақылдарының өнімділігін жоғарылату мен топырақ құрамылығын жақсартуға минералдық және органикалық тыңайтқыштардың маңызы, өсімдіктердің қоректенуімен тыңайтқыш қолдануға байланысты топырақтарының қасиеттері. Органикалық және минералды тыңайтқыштар, құрамы, қасиеттері және қолдану тәсілдері. Өсімдіктердің көрсету диагностикасымен таныстыру.
3.2 Курстың мақсаты.
-Студенттерге тыңайтқыш көмегімен өсімдік қоректенуіне жақсы жағдай жасау тәсілдерін, олардың топырақпен әрекеттесу ерекшеліктерін, шаруашылықта жеке дақылдарға тыңайтқыш қолдану әдіс-тәсілдерін , ауыспалы егістік жүйелерін дұрыс құруды үйрету.

3.3 Пәнді оқыудың негізгі мақсаты
-Егіншілікке химияландырудың теориялық негіздерін игеру;
-Органикалық және минералдық тыңайтқыштардың негізгі зерттеу;
-Тыңайтқыштарды дұрыс қолдануды үйрету;
-Қазақстанның негізгі топырақ типтерін агрохимиялық қасиеттерін зерттеу және дақылдарынын биологиялық ерекшеліктерін ескере отырып тыңайтқыштардың дұрыс қолдану жолдарын үйрету, әртүрлі далалық, вегетациялық тәжірибелер жүргізудің практикалық үрдісін қалыптастыру.

+ Пәнді игеру нәтижесінде студент:
-Өсімдіктердің химиялық құрамын және қоректену ерекшеліктерін;
-Тыңайтқыш қолдануда әр түрлі топырақ типтерінің агрохимиялық қасиеттерін;
-Тыңайтқыш қолдануға байланысты әртүрлі топырақ типтерінің агрохимиялық қасиеттерін
-Ауылшаруашылық дақылдарынан жоспарланған өнім алу үшін тыңайтқышты қолданудың тиімді жағдайларын;
-дақылдардың тыңайтқышқа қажеттігін анықтайтын қазіргі әдістерін;
-Өсімдік пен топрыққа химиялық талдаулар жүргізу әдістерін;
-Эксперименттік мәліметтердіөңдеудің математика-статикалық әдістерін білу керек.

3.5 Курстың пререквизиттері.
3.5.1 Биология
3.5.2 Өсімдік физиологиясы
3.5.3 Аналитикалық химия
3.5.4 Органикалық химия
3.5.5 Еңбек қорғау.
3.5.6 Топырақтану геология негіздерімен

3.6 Курстың постреквизиттері.
3.6.1 Өсімдіктану
3.6.2 Селекция мен тұқым шаруашылығы
3.6.3 Егіншілік
3.6.4 Көкөніс шаруашылығы

3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме
Кесте 1
Курс
Семестр
Кредит
Дәріс
зетханалық
тәжрибелік
ОЖСӨЖ
СӨЖ
Барлығы
Бақылау түрі
2
4
3
15
15
15
22,5
67,5
135
Емтихан

* ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ)
Кесте 2
№
Тақырыптар атауы
Тақырыптар мазмұны
Сағаттар саны
Әдебиеттер
1
2
3
4
5
Дәрістік сағаттар
1
Кіріспе. Агрохимия (Агрономиялық химия) ғылымының міндеттері мен тәсілдері, тарихы
Дәріс мазмұны:
Егіншілікті химияландыру теориялық негіздерін игеру; өсімдіктің қоректенуінің теориялық мәселелерін зерттеу.
Әртүрлі шаруашылық дақылдарына топырақтың және өсімдіктердің биологиялық ерекшеліктерін ескере отырып тыңайтқыш енгізу технологиясы
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
2
Өсімдіктердің қоректенуінің және оны реттеу әдістері
Дәріс мазмұны:
Өсімдіктің химиялық құрамы. Түрлі топқа(астық, дәнді бұршақ, майлы, қөқөніс, техникалық) жататын дақылдардың затының құрамы. Өсімдік құрамындағы әртүрлі органикалық қослыстар мөлшері. Макро- және микроэлементтер, олардың өсімдік қоректену үшін рөлі. Өсімдік жасына және қоректену жағдайында байланысты оның құрамының өзгеруі.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
3
Өсімдіктердің қоректенуі мен тыңайтқыш қолдануға байланысты топырақтың агрохимиялық қасиеттері
Дәріс мазмұны:
Топырақ ауасы мен ерітіндісінің және қатты фазасының құрамы, олардың өсімдік қоректену үшін манызы. Топырақтың қатты фазасының минералды құрамы. Әртүрлі топырақ құрамындағы органикалық заттың мөлшері және оны молайту жолдары. Түрлі топырақ құрамындағы қоректік заттардың жалпы және өсімдікке сіңімді түрлерінің мөлшері.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
4
Тыңайтқыштар, олардың қасиеттері мен қолданылуы
Дәріс мазмұны:
Тынайтқыш туралы ұғым. Тыңайтқыштарды жіктеу. Жергілікті және өндірістік, минералды және органикалық, жәй және кешенді, тікелей және жанама әсер ететін тыңайтқыштар. Минералды тыңайтқыштардың физикалық және химиялық қасиеттері.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
5

Азот тыңайтқыштары
Дәріс мазмұны:
Өсімдік үшін азоттың рөлі. Өсімдік қоректенуі үшін азот көзі. Өсімдіктің аммоний жіне нитратты азотпен қоректену ерекшеліктері. Өсімдікте нитраттардың тотықсыздануы. Аммиактың алғашқы ассимиляциялануы. Өсімдік құрамындағы азот мөлшері.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
6
Фосфор тыңайтқыштары
Дәріс мазмұны:
Өсімдік үшін фосфордың маңызы. Өсімдікке қажетті фосфордың көзі. Өсімдік қоректенуде фосфор жетіспеген жағдайда оның мүшелерінің сыртқы түрінде болатын өзгерістер. Өсімдіктің фосфорды пайдалануы. Ауыл шарцашылығы дақылдарының фосфорды қабылдауының жауапты жіне барынша мол пайдалану кезендері. Топырақтағы фосфаттардың химиялық жолмен байланысуы. Фосфор қышқылының топырақпен алмаспалы сінірілуі. Қазақстан егіншілігінде фосфор айналымы мен оның балансы.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
7
Калий тыңайтқыштарыи техническиормовычески полезных видов насекомых, особенности их развития, систематические положения
Дәріс мазмұны:
Өсімдік үщін калийдің маңызы. Ауыл шаруашылығы дақылдары өнімінің құрамындағы калий мқлшері. Өсімдік қоректенуде калий жетіспеген жағдайда мұшелерінің сыртқы түрінде болатын өзгерістер.
Топыраөтағы калий қосылыстарының мөлшері мен түрі. Табиғат пен шаруашылықтағы калий айналымы мен жіне оның балансы.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
8
Микротыңайтқыштары
Дәріс мазмұны:
Негізгі микроэлементтердің (B,Mo,Mn,Zn,Cu,Co) өсімдік тіршілігі үшін рөлі. Өсімдік құрамындағы жеке микроэлементтердің мөлшері. Ауыл шаруашылығы дақылдарың жеке микроэлементтерді пайдалануы. Топырақтағы микроэлементтердің қосылыстарының түрі мен олардың мөлшері.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
9
Комплексті тыңайтқыштары
Дәріс мазмұны:
Комплексті тыңайтқыштар туралы түсінік, оларды жіктеу, өндіру әдістеріне қарай кешенді тыңайтқыштарды топтастыру (күрделі, күрделі-аралас, аралас) және олардың анықтамасы.Қатты және сұйық комплексті тыңайтқыштар.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010

2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
10
Органикалық тыңайтқыштары
Дәріс мазмұны:
Негізгі органикалық тыңайтқыштар. Минералдық тыңайтқыштар тиімділігін арттыру үшін көңнің маңызы. Органикалық және минералдық тыңайтқыштарды дұрыс ұштастырып қолданудың маңызы.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
11
Тыңайтқыш қолдану жүйесі
Дәріс мазмұны:
Ауыл шаруашылығы дақылдарының түсімін арттыруда және оның сапасын жақсарту үшін тыңайтқыш қолдану жүйесінің маңызы.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
12
Шаруашылықтағы ауыспалы егістікте және жеке тақылдарды тыңайту жүйесі
Дәріс мазмұны:
Ауыл шаруашылық дақылдарынын тұсімін арттыруда және оның сапасын жақсарту үшін тынайтқыш қолдану жүйесінің маңызы
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
13
Түрлі агротехникалық шаралардың тыңайтқыш тиімділігіне әсері
Дәріс мазмұны:
Комплексті тыңайтқыштар туралы түсінік, оларды жіктеу, өндіру әдістеріне қарай кешенді тыңайтқыштарды топтастыру (күрделі, күрделі-аралас, аралас) және олардың анықтамасы.Қатты және сұйық комплексті тыңайтқыштар.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
14
Тыңайтқыш мөлшері туралы тұсінік
Дәріс мазмұны:
Топырақ ауасы мен ерітіндісінің және қатты фазасының құрамы, олардың өсімдік қоректену үшін манызы. Топырақтың қатты фазасының минералды құрамы. Әртүрлі топырақ құрамындағы органикалық заттың мөлшері және оны молайту жолдары. Түрлі топырақ құрамындағы қоректік заттардың жалпы және өсімдікке сіңімді түрлерінің мөлшері.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
15
Ауыпалы егістің тыңайту жүйесін құру және машиналарды пайдалану
Дәріс мазмұны:
Тынайтқыш қолданудын экономикалық тиімділігін анықтайтын негізгі көрсеткіштер. Тынайтқыш қолдануға байланысты шығындар. Тынайтқыщ қолданудын экономикалық тиімділігін есептеудін әдістемесі.
1
1. Елешов.Р.,Сапаров А., Балғабаев Ә, Туктугулов Е, Агрохимия және тынайтқыш қолдану 2010
2.Елешов Р. Е., Балғабаев Ә. М, Рамазанов Р. Х, Минералдық тынайтқыштарды қолдану технологиясы, 2013
1
1

Өсімдіктін үлгісін талдауға дайындау және ортақ үлгі алу

Қазақстан Республикасынын мемлекеттік стандарты ҚР СТ ИСО 5310-2007