УМКД

Металдардың негізгі қосылыстары

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СемЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейлі СМЖ құжаты
ПОӘК
ПОӘК 042-18-34.1.83/01-2013

ПОӘК
<<Элементтер химиясы>>
пәнінің
оқытушыға арналған бағдарламасы

18.09.2013 ж.
№ 1 басылым

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

<<Элементтер химиясы>>
5В011200 - <<Химия>> мамандығы үшін

ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей
2013
Алғы сөз
1 ӘЗІРЛЕНГЕН

Құрастырушы _______ <<__02__>>___09____2013 ж. А.К. Сапакова, б.ғ.к.,
доцент м.а., <<Химия және география>> кафедрасы

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 <<Химия және география>> кафедрасының отырысында

<<__02___>>___09______2013 ж., № 1 хаттама

Кафедра меңгерушісі м.а. _________ Д.Р. Онтагарова

2.2 Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының
отырысында

<<__03__>>_____09______2013 ж., №1 хаттама

Төрайымы_________ З.В.Абдишева

3. БЕКІТІЛДІ
Университеттің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға
мақұлданған және ұсынылған

<<___18__>>___09______2013 ж., №1 хаттама

ОӘК төрайымы ____________ Г.К. Искакова

4. АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕҢГІЗІЛІП ОТЫР

Мазмұны

* Қолдану саласы
* Нормативтік сілтемелер
* Жалпы ережелер
* Оқу пәннің (модульдің) мазмұны
* Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың тізімі
* Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
* Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
* Әдебиеттер

1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

<<5В011200>> - <<Химия>> мамандығы студенттеріне арналған <<Элементтер химиясы>> пәні бойынша оқу-әдістемелік кешеннің кұрамына енгізілген оқытушыға арналған пәннің бағдарламасы.

2 НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

<<Элементтер химиясы>> пәнінің оқытушыға арналған бағдарламасы келесі құжаттар талаптары мен ұсыныстарына сәйкес құрастырылған және аталған пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
* <<5В011200>> - <<Химия>> мамандығының Типтік оқу жоспары;
- СТУ 042-ГУ-4-2013 <<Пәндердің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеуге және рәсімдеуге қойылатын жалпы талаптар>> университет стандарты;
- ДП 042-1.01-2013 <<Пәндердің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны>> құжаттандырылған процедурасы.

3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
Жоғары білімді химия мұғалімдері үшін химия пәнінің маңызды бөлігі элементтер химиясын оқып үйрену басты мәселе. Бұл пәнді студенттер химиялық элементтердің периодтық жүйесі бойынша оқиды. <<Элементтер химиясы>> пәні жалпы химиялық дайындықтың іргетасы, ғылыми дүние тануды қалыптастырады, болашақ маманның шығармашылық ойлауын дамытады. Элементтердің және олардың жай және күрделі бейорганикалық және органикалық заттардың қасиеттері барлық химиялық білімдердің негізін құрайтын теориялық түсініктері мен концепциялар курстың пәні болып саналады. Ол студенттерді зат құрылысы туралы қазіргі түсініктері, химиялық процесстердің негізгі теорияларымен таныстырады, химиялық циклдің жеке ғылымдарын студенттердің әр қарай оқып біліуінің негізі болып саналады және басқа химиялық пәндерді терең түсінуіне себепкер болады. Болашақ мамандар - ғылыми жұмысшылар мен химия пәнінің мұғалімдеріне бұл пән өлі және тірі табиғатта жүретін процесстерді өте терең түсіну үшін қажет, себебі олар көпшілік жағдайларда өзінің негізінде химиялық характері болады және негізгі химиялық заңдылықтарға бағынады. Элементтер химиясынан алған білім студенттердің химиясының басқа да салаларын, атап айтқанда, аналитикалық химия, физикалық және коллоидтық химиясы, органикалық химия, химиялық технология, химиялық синтез пәндерін оқып-үйрену үшін бастапқы кезең болып табылады.

3.2. Пәнді оқып-білудің мақсаты: Элементтердің жіктелуін және олардың қосылыстарының алынуы мен қасиеттерән оқып білу.

3.3 Пәнді оқып-білудің негізгі міндеті:
* Бейорганикалық химия туралы толық түсінікті беру;
* Маңызды бейорганикалық заттардың өндірістік алу жолдары және қасиеттерімен танысу;
* Студенттерді эксперименттік жұмыстарды орындау және химиялық ыдыс пен құралдарды қолдану дағдысына, әртүрлі есептерді шығаруға, эксперимент қорытындысын графикалық түрде көрсетуге, қажетті күрделі математикалық есептеулер жүргізуге үйрету.

3.4 Оқып-білудің нәтижелелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды:
* алдымен химиялық элементтерді металдар, амфотерлі және бейметалдар деп жіктеп білу;
* периодтық заңды қолдану арқылы периодтық жүйенің құрылымы мен атом ішіндегі электрондар таруының арасындағы байланыстың себебін, Паули принципін және Хунд пен Клечковский ережелерімен қолданып, периодтық жүйеде орналасуын қарастырып әртүрлі элементтің электрондық конфигурациясын жазу, элементтердің қасиеттерінің периодтар бойынша өзгеруін теориялық түсіндіруін және s, p, d, f - элементтердің (жалпы қасиеттері мен өзгешеліктерін) білу;
* периодтық жүйенің негізгі және қосымша топшасындағы элементтермен танысу;
* негізгі топша элементтерінің жалпы сипаттамасын білу;
* ауыспалы элементтердің химиясын білу;
* элементтердің және олардың қосылыстарының физикалық және химиялық қасиеттерін, алу жолдарының жалпы принциптерін, өндіріспен байланысын білу;
* периодтық жүйенің негізгі және қосымша топшасындағы орналасқан элементтер қасиеттерінің периодты өзгеруіне, қосылыстарының қасиеттеріне, олардың қолдану саласына назар аудару және қорытынды жасау білу.

+ Курстың пререквизиттері: физика, математика

+ Курстың постреквизиттері: физикалық химия, аналитикалық химия, зат құрылысы, коллоидты химия, биологиялық химия, экология

3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
1кесте
Курс
Семестр
Кредиттер
ДР сағ.
СПС сағ.
ЗС сағ.
ОСӨЖ (сағ)
СӨЖ сағ.
Бар-лығы
сағ.
Қорытынды бақылау түрі
1
2
3
30
-
15
22,5
67,5
135
емтихан

* ОҚУ ПӘННІҢ (МОДУЛЬДІҢ) МАЗМҰНЫ
Кесте 2
Тақырыбтардың атауы және олардың мазмұны
Сағат саны
1
2
МИКРОМОДУЛЬ 1 <<БЕЙМЕТАЛЛДАР ХИМИЯСЫ>>
Дәріс сабақтары
Сутегі.
Сутегінің табиғатта таралуы. Периодтық жүйедегі орналасу ерекшелігі. Сутегі молекуласының құрылымы. Сутегін өндірісте және зертханада алу тәсілдері. Сутегінің физикалық және химиялық қасиеттері. Су. Құрамы және молекулаларының электрондық құрылысы, қасиеті, маңызы.
1
VII топтың негізгі топша элементтері.
Элементтерге жалпы сипаттама. Фтор және оның қосылыстары. Хлор және оның қосылыстары. Бром, иод және олардың қосылыстары.
3
VI топтың негізгі топша элементтері.
Элементтерге жалпы сипаттама. Оттегі. Сутегі пероксиді. Күкірт және оның қосылыстары.
3
V топтың негізгі топша элементтері.
Элементтерге жалпы сипаттама. Азот және оның қосылыстары. Фосфор және оның қосылыстары. Мышьяк, сурьма, висмут және олардың қосылыстары. Салыстырмалы сипаттама.
3
IV топтың негізгі топша элементтері.
Элементтерге жалпы сипаттама. Көміртегі және оның қосылыстары. Кремний және оның қосылыстары.
* Германий топшасының элементтері және олардың қосылыстарына жалпы сипаттама.
3
Металдарды алу жолдары және жалпы қасиеттері.
Заттардың металдық күйі.
* Металдардың жалпы физикалық және химиялық қасиеттері.
Металдардың коррозиясы. Металдарды кеннен алудың маңызды әдістері.
1
Зертханалық сабақтар
Сутегі. Сутегінің асқын тотығы.
* Сутегіні металға қышқылдың әсерімен алынуы.
* Алюминийдің сілтімен әрекеттесу арқылы сутегіні алу.
* Калий перманганатын атомарлы сутегімен тотықсыздандыру.
* Сутегінің асқын тотығын алу.
* Сутегінің асқын тотығын ашуының реакциясы.
* Сутегінің асқын тотығының ыдырауы және оның жылдамдығына катализатордың әсері.
* Сутегінің асқын тотығының тотықтырғыш қасиеттері.
* Сутегінің асқын тотығының тотықсыздандырғыш қасиеттері.
1
Хлор және хлорсутегі. Хлодың оттекті қосылыстары.
* Хлордың алынуы.
* Хлордың металдармен әрекеттесуі.
* Хлордың бейметалдармен әрекеттесуі.
* Хлордың органикалық заттармен әрекеттесуі.
* Хлор суы және оның қасиеттерін анықтау.
* Хлорсутегін алу және оның қасиеттерін анықтау.
* Жавель суын алу.
* Жавель суының тотықтырғыш қасиеттері.
* Ағартқыш ізбесті алу және оның қасиеттері.
1
Бром, йод және олардың қосылыстары.
1. Бром мен йодты алу.
2. Бромның қасиеттері.
3. Йодтың қасиеттері.
4. Калий иодидіне, калий бромидіне хлор суының әсері.
5. Бром және йод иондарына реакциялар.
1
Күкірт. Күкіртті сутегі. Сульфидтер.
1. Пластикалық күкіртті алу.
2. Күкіртті сутегін алу және оның жану қасиетін зерттеу.
3. Күкіртті сутегінің суын алу.
4. Күкіртті сутегінің тотықсыздандырғыш қасиеттері.
5. Металл сульфидтерін алу және қасиеттерін зерттеу.
1
Күкірттің оттекті қосылыстары.
1. Күкірт (ІУ) оксидін алу.
2. Күкірт (ІУ) оксидінің қасиеттері.
3. Күкірт қышқылының қасиеттері.
1
Азот және оның сутекті қосылыстары. Азоттың оттекті қосылыстары.
1. Азотты алу және оның қасиеттері.
2. Аммиакты алу.
3. Аммиактың қасиеттері.
4. Аммоний ионына реакция.
5. Аммоний тұздарының термиялық ыдырауы.
6. Аммоний хлоридінің қайта айдалуы.
7. Азот (ІІ) оксидін алу.
8. Азот (ІІ) оксидінің қасиеттері.
9. Азот (ІУ) оксидін алу.
10. Азот (ІУ) оксидінің қасиеттері.
11. Азотты қышқылдың алынуы және ыдырауы.
12. Қыздырғанда нитраттардың ыдырауы.
1
Көміртегі және оның қосылыстары.
1. Көмірдің тотықсыздандырғыш қасиеттері.
2. Көміртегі (ІУ) оксидін алу және оның қасиеттерін анықтау.
3. Көмір қышқылының тұздарының түзілуі.
1
МИКРОМОДУЛЬ 2 <<МЕТАЛДАР ХИМИЯСЫ>>
Дәріс сабақтары
III топтың негізгі топша элементтері.
Элементтерге жалпы сипаттама. Бор және оның қосылыстары. Алюминий және оның қосылыстары.
1
II топтың негізгі топша элементтері.
Элементтерге жалпы сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Сілтілік-жер металдарды сақтау ережелері, олармен жұмыс істеудегі қауіпсіздік шаралары. Металдардың негізгі қосылыстары. Судың кермектілігі және оны жою әдістері.
1
I топтың негізгі топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың химиялық және физикалық қасиеттері. Сілтілік металдармен жұмыс істеу кезіндегі техника қауіпсіздігі, сақтау ережелері. Элементтердің маңызды қосылыстары.
1
VIII топтың негізгі топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Табиғатта таралуы, оларды бөлу әдістері, физикалық қасиеттері. Ксенонның, криптонның маңызды қосылыстары.
1
Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі негізгі топша элементтерінің қасиеттеріне жалпы сипаттама.
Негізгі топшаларда және периодтарда элементтер атомдарының қасиеттерінің өзгеру заңдылықтары. Негізгі топша элементтерінің жай заттарының қасиеттерінің өзгеруі.
Негізгі топша элементтерінің оксидтері мен гидроксидтерінің қасиеттерінің өзгеруі.
1
I топтың қосымша топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Мыс, күміс, алтынның маңызды қосылыстары. Негізгі және қосымша топша элементтерінің қасиеттеріне салыстырмалы сипаттама.
2
II топтың қосымша топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Мырыш, кадмий, сынаптың маңызды қосылыстары. Негізгі және қосымша топша элементтерінің қасиеттеріне салыстырмалы сипаттама.
2
VI топтың қосымша топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Хромның маңызды қосылыстары. Негізгі және қосымша топша элементтерінің қасиеттеріне салыстырмалы сипаттама.
2
VII топтың қосымша топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Марганецтің маңызды қосылыстары. Негізгі және қосымша топша элементтерінің қасиеттеріне салыстырмалы сипаттама.
2
VIII топтың қосымша топша элементтері.
Элементтер атомдарына жалпы сипаттама. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Темір, кобальт және никельдің маңызды қосылыстары. Темірдің маңызды құймалары: шойын, болат.
2
Лантаноидтар және актиноидтар.
f - элементтері қатарының атомдарының электрондық құрылысының ерекшеліктері.Лантаноидтар. Жай заттардың физикалық және химиялық қасиеттері. Актиноидтар. Жаңа элементтер синтезі. Уранның алынуы, физикалық және химиялық қасиеттері.
1
Зертханалық сабақтар
Бор, алюминий және олардың қосылыстары.
1. Ортобор қышқылын алу және оның қасиеттері.
2. Бор қышқылдарының қасиеттері.
3. Алюминийдің оттегі мен әрекеттесуі.
4. Алюминийдің сілтілер мен әрекеттесуі.
5. Алюминийдің қышқылдар мен әрекеттесуі.
6. Алюминийдің су мен әрекеттесуі.
7. Алюминий гидроксидін алу және оның қасиеттері.
8. Алюминий тұздарының гидролизі.
1
Бериллий, магний, сілтілік-жер металдар және олардың қосылыстары.
1. Бериллий гидроксидін алу және оның қасиеттері.
2. Бериллий гидроксидінің қышқылдық және негіздік қасиеттерін салыстыру.
3. Металдық магнийдің тотықсыздандырғыш қасиеттері.
4. Магнийдің оксидін және гидроксидін алынуы және қасиеттері.
5. Магний тұздарының қасиеттері.
6. Кальцийдің тотықсыздандырғыш қасиеттері.
7. Сілтілік-жер металдардың гидроксидтерін алу.
8. Сілтілік-жер металдардың тұздарының алынуы және қасиеттері.
9. Судың кермектігі және оны жою жолдары.
10. Сілтілік-жер металдардың тұздарының жалынды бояуы.
1
Сілтілік металдар және олардың қосылыстары.
1. Сілтілік металдардың сумен әрекеттесуі.
2. Натрий перокидінің сумен әрекеттесуі.
3. Сілтілік металдардың тұздарының гидролизі.
4. Калий карбонатынан калий гидроксидін алу.
5. Сілтілік металдардың тұздарының жалынды бояуы.

1
Мыс, күміс және олардың қосылыстары.
1. Мыстың алынуы.
2. Мыстың қасиеттері.
3. Мыс (ІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттерін зерттеу.
4. Мыс (ІІ) тұздарының гидролизі.
5. Мыс (ІІ) комплексті тұзын алынуы және қасиеттері.
6. Мыс (І) оксидін және гидроксидін алу.
7. Мыс иодидін алу.
8. Күмісті алу.
9. Күміс оксидін алу.
10. Күміс нитратының ерітіндісінің лакмусқа әсері.
1
Мырыш, кадмий, сынап және олардың қосылыстары.
* Мырыштың қышқылдармен әрекеттесуі.
* Мырыштың сілтілермен
әрекеттесуі.
* Мырыш гидроксидінің алынуы және қасиеттері.
* Мырыш тұздарының гидролизі.
* Кадмий гидроксидінің алынуы және қасиеттері.
* Кадмий сульфидінің алынуы
және қасиеттері.
* Кадмий тұздарының гидролизі.
1
Хром және оның қосылыстары.
1. Хром (ІІІ) оксидін алу және қасиеттерін зерттеу.
2. Хром (ІІІ) гидроксидін алу және қасиеттерін зерттеу.
3. Хром тұздарының гидролизі.
4. Хром (ІІІ) қосылыстардың тотығуы және тотықсыздануы.
5. Хром (ҮІ) оксидін алу және оның қасиеттері.
6. Хроматтар мен дихроматтардың ерітіндіде болу жағдайлары.
7. Хром қышқылының тұздарын алу.
8. Хром (УІ) қосылыстарының тотықтырғыш қасиеттері.
1
Марганец және оның қосылыстары.
1. Марганец (ІІ) гидроксидін алу және оның қосылыстары.
2. Марганец (ІІ) тұздарының қасиеттері.
3. Марганец (ІУ) оксидінің күкірт қышқылы мен әрекеттесуі.
4. Калий перманганатының қасиеттері.
1
Темір, кобальт, никель және олардың қосылыстары.
1. Темірдің қышқылдармен әрекеттесуі.
2. Темірді пассивтендіру және оксидтеу.
3. Темір (ІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттері.
4. Темір (ІІ) тұздарын алу.
5. Темір (ІІ) тұздарының гидролизі.
6. Fe2+ ионына реакция.
7. Темір (ІІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттері.
8. Темір (ІІІ) тұздарының гидролизі.
9. Fe3+ ионына реакция.
10. Темір (ІІ) қосылыстарының тотығуы.
11. Темір (ІІІ) қосылыстарының тотықсыздануы.
12. Ферраттарды алу және олардың қасиеттерін зерттеу.
13. Кобальт (ІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттері.
14. Кобальт (ІІІ) оксидін алу және оның қасиеттері.
15. Кобальт (ІІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттері.
16. Кобальттың комплексті қосылыстарын алу.
17. Никель (ІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттері.
18. Никель (ІІІ) гидроксидін алу және оның қасиеттері.
1

5 СТУДЕНТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1
VII топтың негізгі топша элементтері.
Фтор және оның қосылыстарының қолданылуы. Фтор және оның қосылыстарының биологиялық рөлі. Хлор және оның қосылыстарының қолданылуы. Қоршаған ортаны хлормен ластанудан қорғау. Зиянды заттардың шекті концентрациясы туралы ұғым. Хлордың ШК-сы. Тұз қышқылының және хлоридтерінің организмдегі физиологиялық рөлі. Натрий хлоридінің су алмасуды реттеудегі рөлі. Галогендердің бір-бірімен қосылыстарына жалпы сипаттама. Галогендерден түзілген жай заттар мен қосылыстардың биологиялық рөлі.
VI топтың негізгі топша элементтері.
Оксидтер, олардың алынуы, қасиеті, жіктелуі және номенклатурасы.
Оттегінің қолданылу аймағы. Өсімдіктер өміріндегі оттегінің рөлі. Ауа. Ауаның тұрақты және өзгеріп отыратын құрамдық бөлігі. Таза ауа проблемасы. Сұйық ауа, оның қасиеті және практикалық қолданылуы. Оттегінің сутектік қосылыстары. Су және сутегі пероксиді, құрамы және молекулаларының электрондық құрылысы. Сутегі пероксидінің қышқылдық, негіздік, тотығу-тотықсыздану қасиетінің термодинамикалық тұрақтылығы. Күкіртті сутегінің физиологиялық әсері, оның шекті мүмуін концентрациясы (ШМК). Поликүкірт сутектер және полисульфидтер жөнінде қысқаша мәлімет. Концентрлі күкірт қышықылымен жұмыс істеу ережесі. Күкірт қышқылының өндірісі және қоршаған ортаны қорғау проблемасы. Күкірт қышқылының тұздары, олардың табиғатта таралуы, қасиеті, және қолданылуы. Күкірт қышқылы және оның тұздарының халық шаруашылығындағы маңызы. Күкірттің биологиялық рөлі, табиғаттағы айналымы.
5.2
V топтың негізгі топша элементтері.
Азоттың қолданылуы. Аммоний тұздары мен аммиактың практикада қолданылуы. Азотың биологиялық ролі. Жануарлар мен өсімдіктер организміндегі азот. Азот - белоктардың, нуклеин қышқылдарының, гемоглобиннің және т.б. құрамды бөлігі. Атмосферадағы азотты байланыстыру мәселесі. Азотты тыңайтқыштар. Азоттың табиғаттағы айналымы. Ақ фосфордың улылығы және онымен жұмыс істеудегі қауіпсіздік шаралары. Ортофосфор қышқылының тұздары, олардың практикада қолданылуы. Фосфордың биологиялық ролі. Фосфор - сүйек тканінің, нуклеотидтердің және т.б. құрамды бөлігі. Фосфор тыңайтқыштары. Фосфор тыңайтқыштарын рН-ы әртүрлі топырақта пайдалану.
IV топтың негізгі топша элементтері.
Активтендірілген көмір. Активтендірілген көмірді сорбент ретінде қолдану. Көміртегінің тотықсыздандырғыш қасиетінің практикада қолданылуы. Көміртегінің сутекті қосылыстарына жалпы қысқаша сипаттама. Органикалық қосылыстардағы көміртегі. Көміртегі (ІІ) оксидінің физиологиялық әсері және онымен жұмыс жүргізудегі қауіпсіздік шаралары. Иісті газбен уланғанда көрсетілген алғашқы көмек. Кремнийдің қолданылуы. Кремний кейбір биологиялық активті заттардың және өсімдіктердің құрамды бөлігі. Кварцты шыны, оның қасиеті, қолданылуы. Жасанды силикаттар. Силикагель, оның қолданылуы. Силикаттар, ерігіш шыны. Қалайы, қорғасын және олардың қосылыстарының халық шаруашылығында қолданылуы. Ауыр металдардың қосылыстарының тозаңдануынан қоршаған ортаны қорғау.
5.3
Металдардың жалпы қасиеттері мен алу жолдары. І, ІІ топтардың негізгі топша элементтері.
Металдардың электрохимиялық кернеу қатары. Металдардың коррозиясы және оларды коррозиядан қорғаудың негізгі тәсілдері. Металдар коррозиясының ингибиторлары. Металдар коррозиясы және оларды қорғау саласындағы кеңес ғалымдары Г.В. Акимовтың, С.А. Балезиннің, И.Л. Розенфельдің және т.б. еңбектері. Кеннің негізгі түрлері, металдарды кеннен алудын манызды әдістеріне шолу. І,ІІ топтардың негізгі топша элементтерінің жер қыртысында таралуы, изотоптық құрамы, маңызды табиғи қосылыстары. Металдардың шынайы атмосфера жағдайындағы күйі. Сілтілік және сілтілік-жер металдарды сақтау ережелері, олармен жұмыс істеудегі қауіпсіздік шаралары. Соданың алынуы. Натрий және калий қосылыстарының тірі организмдер үшін маңызы. Өсімдіктер мен жануарлар организмінде натрий мен калийдің кездесуі. Жүйке жүйесіне, бұлшық ет қызметіне, бүйрек, жүрек, тамыр жүйелеріне және т.б. органдарға натрий және калий иондарының әсері. Өсімдіктердің биохимиялық процесстеріне калий иондарының қатысуы. Калий тыңайтқыштары. Халық шаруашылығында металдық берилий мен магнийдің қолданылуы. ІІ топтың негізгі топша элементтері қосылыстарының физиологиялық әсері. Кальций иондарының физиологиялық ролі. Тірі организмдердегі кальций және оның тірек қызметтері. Хлорофилл синтезіндегі кальцийдің әсері. Магний - хлорофилдің құрамды бөлігі.
III,VIII топтардың негізгі топша элементтері.
Жер қыртысында таралуы, изотоптық құрамы, маңызды табиғи қосылыстары. Бор - микроэлемент. Алюминий және оның құймаларының қолданылуы. VIII топтың негізгі топша элементтердің ашылу тарихы және қолданылуы.
VI, I, II топтардың қосымша топша элементтері.
Металдар мен олардың қоспаларының қолданылуы. ІІ топтың қосымша топша элементтердің маңызды комплексті қосылыстары. Мырыштың микроэлемент ретіндегі ролі. Мырыштың, кадмийдің және сынаптың қосылыстарының физиологиялық әсері. Сынаптың ШК-сы. Сынап және оның қосылыстарымен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік техникасы. Мырыш, кадмий және сынап қосылыстарын практикада пайдалану.
5.4
VII топтың қосымша топша элементтері.
Марганецтің қолданылуы. Марганец құймалары. Марганец өсімдіктер қорегінің микроэлементі.
VIII топтың қосымша топша элементтері.
VIII топтың қосымша топша элементтерінің ашылу тарихы, маңызды табиғи қосылыстары, жер қыртысында таралуы, қолданылуы. Темір, кобальт, никель (ІІ, ІІІ) маңызды қосылыстарының қолданылуы. Темірдің, кобальттің, никельдің қосылыстарының биологиялық ролі. Биологиялық активті қосылыстар - қан гемоглобинінің, қан миоглобинінің, каталаздың түзілуіне темірдің қатысуы. Тыныс алу процесіне темірдің қатысуы.
Лантаноидтар. Актиноидтер.
Лантаноидтар және актиноидтердің ашылу тарихы. И.В. Курчатов, Г.Н. Флеров, Г. Сиборг жұмыстары.

ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
Кесте 3
Тақырыбы
Көрнекті құралдар,
ТОҚ,
зертханалық тақталар (стенд)

Өздік меңгерілетін сұрақтар

Бақылау нысанасы

Дәрістер
Зертханалық сабақтар

Сутегі.

Сутегі. Сутегінің асқын тотығы.
Кестелер, схемалар

Сутегімен жұмыс істегендегі қауіпсіздік ережелер. Сутегінің қолдануы.

Ағымды бақылау

VII топтың негізгі топша элементтері.

* Хлор және хлорсутегі. Хлодың оттекті қосылыстары.
* Бром, йод және олардың қосылыстары.

Схемалар,
кестелер
Фтор және оның қосылыстарының қолданылуы. Фтор және оның қосылыстарының биологиялық рөлі. Хлор және оның қосылыстарының қолданылуы. Қоршаған ортаны хлормен ластанудан қорғау. Зиянды заттардың шекті концентрациясы туралы ұғым. Хлордың ШК-сы.
Ағымды бақылау
VI топтың негізгі топша элементтері.

Күкірт. Күкіртті сутегі. Сульфидтер.
Күкірттің оттекті қосылыстары.

Сүреттер, кестелер,
схемалар,
графиктер
Оттегінің қолданылу аймағы. Өсімдіктер өміріндегі оттегінің рөлі. Ауа. Ауаның тұрақты және өзгеріп отыратын құрамдық бөлігі. Таза ауа проблемасы. Концентрлі күкірт қышықылымен жұмыс істеу ережесі. Күкірт қышқылы және оның тұздарының халық шаруашылығындағы маңызы. Күкірттің биологиялық рөлі, табиғаттағы айналымы.

Ағымды бақылау
V топтың негізгі топша элементтері.

Азот және оның сутекті қосылыстары. Азоттың оттекті қосылыстары.

Кестелер, плакаттар, интерактивті тақта
Азоттың қолданылуы. Аммоний тұздары мен аммиактың практикада қолданылуы. Азотың биологиялық ролі. Атмосферадағы азотты байланыстыру мәселесі. Азотты тыңайтқыштар.
Ағымды бақылау
IV топтың негізгі топша элементтері.

Көміртегі және оның қосылыстары.

Схемалар, плакаттар,
интерактивті тақта
Активтендірілген көмір. Активтендірілген көмірді сорбент ретінде қолдану. Көміртегінің тотықсыздандырғыш қасиетінің практикада қолданылуы. Көміртегінің сутекті қосылыстарына жалпы қысқаша сипаттама. Органикалық қосылыстардағы көміртегі. Көміртегі (ІІ) оксидінің физиологиялық әсері және онымен жұмыс жүргізудегі қауіпсіздік шаралары.
Ағымды бақылау
Металдарды алу жолдары және жалпы қасиеттері.

Кестелер, плакаттар,
интерактивті тақта
Металдардың электрохимиялық кернеу қатары. Металдардың коррозиясы және оларды коррозиядан қорғаудың негізгі тәсілдері. Металдар коррозиясының ингибиторлары. Металдар коррозиясы және оларды қорғау саласындағы кеңес ғалымдары Г.В. Акимовтың, С.А. Балезиннің, И.Л. Розенфельдің және т.б. еңбектері. Кеннің негізгі түрлері, металдарды кеннен алудын манызды әдістеріне шолу.
Ағымды бақылау
III топтың негізгі топша элементтері.

Бор, алюминий және олардың қосылыстары.

Кестелер, плакаттар,
интерактивті тақта

Жер қыртысында таралуы, изотоптық құрамы, маңызды табиғи қосылыстары. Бор - микроэлемент. Алюминий және оның құймаларының қолданылуы.
Ағымды бақылау
II топтың негізгі топша элементтері.

Бериллий, магний, сілтілік-жер металдар және олардың қосылыстары.

Схемалар, кестелер,
интерактивті тақта
І,ІІ топтардың негізгі топша элементтерінің жер қыртысында таралуы, изотоптық құрамы, маңызды табиғи қосылыстары.

Ағымды бақылау
I топтың негізгі топша элементтері.

Сілтілік металдар және олардың қосылыстары.

Схемалар, кестелер,
интерактивті тақта
Сілтілік және сілтілік-жер металдарды сақтау ережелері, олармен жұмыс істеудегі қауіпсіздік шаралары. Соданың алынуы. Натрий және калий қосылыстарының тірі организмдер үшін маңызы. Өсімдіктердің биохимиялық процесстеріне калий иондарының қатысуы. Калий тыңайтқыштары.
Ағымды бақылау
VIII топтың негізгі топша элементтері.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта
VIII топтың негізгі топша элементтердің ашылу тарихы және қолданылуы.

Ағымды бақылау
Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі негізгі топша элементтерінің қасиеттеріне жалпы сипаттама.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта

Ағымды бақылау
I топтың қосымша топша элементтері.

Мыс, күміс және олардың қосылыстары.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта
Металдар мен олардың қоспаларының қолданылуы.

Ағымды бақылау
II топтың қосымша топша элементтері.

Мырыш, кадмий, сынап және олардың қосылыстары.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта
ІІ топтың қосымша топша элементтердің маңызды комплексті қосылыстары. Мырыштың микроэлемент ретіндегі ролі. Мырыштың, кадмийдің және сынаптың қосылыстарының физиологиялық әсері. Мырыш, кадмий және сынап қосылыстарын практикада пайдалану.

Ағымды бақылау
VI топтың қосымша топша элементтері.

Хром және оның қосылыстары.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта

Ағымды бақылау
VII топтың қосымша топша элементтері.

Марганец және оның қосылыстары.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта
Марганецтің қолданылуы. Марганец құймалары. Марганец өсімдіктер қорегінің микроэлементі.

Ағымды бақылау
VIII топтың қосымша топша элементтері.

Темір, кобальт, никель және олардың қосылыстары.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта
VIII топтың қосымша топша элементтерінің ашылу тарихы, маңызды табиғи қосылыстары, жер қыртысында таралуы, қолданылуы.
Ағымды бақылау
Лантаноидтар және актиноидтар.

Суреттер, схемалар,
интерактивті тақта
Лантаноидтар және актиноидтердің ашылу тарихы. И.В. Курчатов, Г.Н. Флеров, Г. Сиборг жұмыстары.

Ағымды бақылау

7 Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
Кесте 4
Оқулықтардың , оқу-әдістемелік құралдардың атауы
Дана (саны)
Студенттердің саны
Қамтамасыз етілу пайызы
Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия. - Алматы, 1992.
30
3
100
Ділманов Б. Жалпы және анорганикалық химия практикумы. - Алматы, 1972.
10
3
100
Қарсыбеков М.Ә., Қарсыбекова Н.М. Анорганикалық химия. - Алматы, 2005.
50
3
100
Шоқыбаев Ж. Бейорганикалық және аналитикалық химия. - Алматы, 2003.
11
3
100
Коровин Н.В. Общая химия. - Москва, 1998.
1
3
33
Любимова Н.Б. Вопросы и задачи по общей и неорганической химии. - М.,1990.
30
3
100
Хомченко Г.П., Цитович И.К. Неорганическая химия. - М.,1987.
130
3
100
Щукарев С.А. Неорганическая химия. - М., 1970.
2
3
67
Глинка Н.Л. Общая химия. - М.,1988.
23
3
100
Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия. - М., 1981.
43
3
100
Гузей Л.С. Общая химия. - М., 1999.
10
3
100
Угай Я.А. Общая и неорганическая химия. - Москва, 2000.
20
3
100
Коржуков Н.Г. Неорганическая химия. - Москва, 2001.
1
3
33
Глинка Н.Л. Задачи и упражнения по общей химии. - М., 1988.
24
3
100
Практикум по неорганической химии/Л.В.Бабич, С.А. Балезин, Ф.Б. Глинкина и др. - М., 1991.
34
3
100

* ӘДЕБИЕТ
+ Негізгі әдебиет
o Шоқыбаев Ж. Бейорганикалық және аналитикалық химия. - Алматы, 2003.
o Аханбаев К. Химия негіздері. - Алматы, 1985 ж.
o Баешова А.Қ. Жалпы және биобейорганикалық химия. - Шымкент, 2003.
o Бірімжанов Б.А., Нұрахметов Н.Н. Жалпы химия. - Алматы, 1992.
o Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия.-М.:Высш.шк,1988.- 640с.
o Глинка Н.Л. Общая химия/ Под ред. А.И,Ермакова. - 28-е изд., перераб. и доп.- М.: Интеграл-Пресс, 2000.- 728 с.
o Қарсыбеков М.Ә., Қарсыбекова Н.М. Анорганикалық химия. - Алматы, 2005.
o Карапетьянц М.Х., Дракин С.И. Общая и неорганическая химия.- 4 е изд., стеротип.-М.: химия. 2000.- 592 с.
o Зайцев О.С. Неорганическая химия (Теоретические основы. Углубленный курс). М.: Просвещение, 1997.- 320 с.
o Спицин В.И., Мартыненко Л.И. Неорганическая химия. Часть 1. М.: Изд-во МГУ, 1994.- 624 с.
o Суворов А.В. , Никольский А.Б. Общая химия.-4-е изд., испр. - СПб.: Химиздат, 2000.-624 с.
o Степин Б.Д., Цветков А.А. Неорганическая химия. - М.: Высш.шк., 1994.-
608 с.
o Хьюи Дж. Неорганическая химия.-М.: Химия, 1987.- 696 с.
o Дей К., Селбин Д. Теоретическая неорганическая химия.- М.: Химия, 1976.- 568 с.
o Коттон Ф. Уилкинсон Дж. Современная неорганическая химия. В 3-х томах.-М.: Мир, 1975.
o Слейбо У., Персонс Т. Общая химия.- М.: Мир, 1979.- 550 c.

+ Қосымша әдебиет
8.2.1 Угай Я.А. Общая и неорганическая химия. - М.: высш.шк, 1997.- 527с.
8.2.2 Лидин Р.А., Молочко В.А., Андреева Л.А., Цветков А.А. Основы номенклатуры неорганических веществ.-М.:Химия, 1983.-112с.
o Лидин Р.А., Молочко В.А., Андреева Л.А. химические свойства неорганических веществ.- М.: Химия, 1997.- 480 с.
o Любимова Н.Б. Вопросы и задачи по общей и неорганической химии.-М.: Высш.шк., 1990 - 351с.
o Зайцев О.С. Исследовательский практикум по общей химии.-М.: Изд-во МГУ,1994.-480с.
o Практикум по неорганической химии /Под ред.проф. В.П.Зломанова.-М.: Изд-во Моск.ун.-та,1994.-320с.
o Практикум по общей и неорганической химии: /Л.С.Гузей и др Под.ред. С.Ф.Дунаева.-М.: Изд-во Моск. Ун-та, 2000-87с.
o Коровин Н.В., Минулина Э.И., Рыжова Н.Г. Лабораторные работы по химии.- М.:Высш.шк., 1998.-256с.
o Васильева З.Г., Грановская. Лабораторные работы по неорганической химии.- Л.:Химия, 1986.-288с.
o Хомченко Г.П. Практикум по общей и неорганической химии с применением полумикрометода.- М.:Высш.шк., 1980-333с.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz