УМКД

Құрама жем алу технологиясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3деңгейлі СМК құжаты
ПОӘК
ОӘКҚ 042-14.4.01.20.01/03-2012

ПОӘК
<<Өсімдік шаруашылық өнімдерін өңдеу және сақтау технологиясы>> пәнінен оқу-әдістемелік материалдар
18.09.2010 ж. басылым орынына
№ 2 басылым
01.09.2012ж.

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

5В080100 <<Агрономия>>
мамандығына арналған

<<ӨСІМДІК ШАРУАШЫЛЫҚ ӨНІМДЕРІН ӨҢДЕУ ЖӘНЕ CАҚТАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ>> ПӘНІНЕ АРНАЛҒАНОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР

СЕМЕЙ - 2012

МАЗМҰНЫ

* Глоссарий
* Дәрістер
* Тәжірибелік және зертханалық сабақтар
* Курстық жоба және дипломдық жұмыс
* ОСӨЖ

1 тақырып
Өңдеу өңдірістері технологиясының қазіргі заманғы жағдайы мен дамуы.
1.1 Дәріс мақсаты.
Өңдеу өңдірістеріндегі ғылыми қамтамасыз етумен және инновациялы қызметімен танысу.
1.2 Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:
1 сұрақ: Өңдеу өңдірістері азық-түлігінің ассортименті мен сапасы.
1.3 Бақылауға арналған сұрақтар.
1.3.1 Өңдеу өңдірістері технологиясының даму перспективаларв туралы айту.
1.3.2 Өңдеу өңдірістері технологиясы азық-түлігінің ассортиментін айту.
1.4 Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Ауэрман И.Я. Технология хлебопекарного производства.- М.: Пищ промышленность, 2003.- 416с.
2. Нестерин М. Ф., Скурихин И.М. Химический состав пищевых продуктов.- М.: Пищевая Промышленность, 1979.- 248с.
* Цыганова Т.Б. Технология хлебопекарного производства.- М.: Профобриздат, 2001.- 428с.

2 тақырып
Дәнді ұнға өңдеу технологиясы.
2.1 Дәрістің мақсаты
Дәнді үнға өңдеу технологиясын оқыту.
2.2 Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны.
1 сұрақ: Ұн. Ұнның шығымы.
Ұн - әртүрлі дәнді-дақылдарды ұнтақтау нәтижесінде алынатын тағамдық азық-түлік. Пісірілген нан негізгі азық-түлік болып саналатын барлық елдерде, бидайдың көп мөлшерін және және қара бидайды ұнға өңдегенде - нан, макарон өндірісінің және кондитер өнімдерінің негізгі шикізат көзі. Аспаздық, тағамдық және басқа өндірістік салалар үшін көп емес мөлшерде тары, жүгері, сұлы, қарақұмық, асбұршақ, соя дәнді-дақылдарынан ұн тартады. Күріш сұлы және қарақұмық жармасынан балаларға арналған тағам дайындайтын арнайы ұн тартады.
Дәнді ұнға ұнтақтауға аз күш жұмсалмайды, бірақ бұл процесс соққы немесе қажағыш әрекетті машиналар арқылы оңай жүзеге асырылады. Бұл кезде қаралтым ұн алынада, бұл ұннан дайындалған нанның түсі де қоңыр болады, өйткені ұнтақтаған кезде дәннің барлық бөлшектері соның ішінде қою қоңыр түсті қабықтары да ұнға түседі. Егер ұнды ұсақ ұяшықтары бар жібек немесе капрон електен өткізсе құрамында өлшемдері әртүрлі бөлшектер бар екенін көруге болады. Електе ірі бөлшектер қалады соның ішінде қабық та бар. Електен өткен ұн неғұрлым ақ түсті болады, бірақ құрамында әлі де қабық болады. Ұнның шығымы дегеніміз - дәнді ұнтақтағаннан кейін алынған ұн мөлшерін айтады. Ұн шығымын өңделген астықтың массасына қатысты процент арқылы көрсетеді. Ол барлық астық ұнға айналғанда 100% (99,5%) болуы мүмкін. Бірақ мүндай ұннан пісірілген нан қытырлақ, дәмі өзгерген, түсі нашар болуы мүмкін. Сондықтан осындай шығымды ұнды шығармайды. Біздің елімізде келесідей ұн шығымдары бар: бидай - 96% (бірсортты); 85% - екінші сортты (бір сортты); 78% - екі және үш сортты; 75% - үш және бірсортты; 72% - бірінші сортты (бірсортты). Қара бидайды: 95% - обойная; 87% - обдирная; 63% - сеяная (барлығы бір сортты). Бір сортты ұнды бір сортты ұнды бидай мен қара бидай қосындысынан алады: бидай-қара бидайды шығымы 96% және қара бидайды-бидайды шығымы 95%. Осыдан басқа шығымы 70% болатын ұнды тәжірибелік зертханалық наубайханаларда бидай сорттарының ұндық-наубайханалық қасиеттерін сынау үшін шығарады.
Дәннің бөлшектерінің беріктігі бірыңғай емес астықтан ұн тарту схемасына байланысты ортақ бекітілген шығым шегінде (75...78%) бір немесе бірнеше сортты ұн алуға болады.
Технологиялық процесстің схемасын ұзартып, яғни дәнді ұнтақтау тізбегін және көп машиналарды қолданып пайда болған азық-түлікті сорттау арқылы ортақ ұнның шығымы 78% болса екі немесе үш сортты ұн алуға болады.Үш сортты ұн тартқанда жармашық немесе жоғары сортты ұн алады, қалғаны - бірінші немесе екінші сортты ұн. Әрбір сорттың шығым пайызы астықтың сапасы мен технологиялық схема процесіне байланысты. Макарон өндірісіне арналған қатты дәнді ұнтақтағанда бекітілген шығым шегіне байланысты ерекше жоғары, бірінші және екініші сортты жармашық ұн алады. Ортақ шығымы 70% болатын ұнды сирек алады өйткені бидай дәнінің құрамындағы эндосперм 81...85% болады.
2 сұрақ. Қара бидай және бидай ұның тарту классификациясы.
Ұн тарту процесі дегеніміз дәнді ұнға өңдеуге арналған бір-бірімен байланысқан, анықталған тізбектегі операциялардың жиынтығы. Ұн тарту процесін әдетте технологиялық схема түрінде графикамен көрсетеді, онда машиналар көрсетілген, оларға техникалық сипаттама беріледі, сондай-ақ азық-түліктің қозғалу бағыты көрсетіледі.
Ұн тарту классификациясының негізіне келесі белгілер кіреді: дәнді ұнтақтау жылдамдығы, ұн тарту процесінің даму деңгейі, жармашықтарды байыту деңгейінің дамуы.
3 сұрақ. Ұн тарту зауыттарындағы технологиялық процесс. Ұн тарту зауыттары қоймалармен, астыққа арналған элеваторлармен, дайын өнмдерді сақтауға арналған қоймалармен жабдықталған. Оларда өндірістік процесс толығымен механикаландырылған. Технологиялық процессте сусымалдылық принципін кең қолданады.
4 сұрақ. Ұнның сапасын бағалау.
Барлық шығымдағы және сорттардағы ұндар стандарттармен нормаланады және екі топқа бөлінетін көп сандық көрсеткіштермен сипатталады: олардың көрсеткіштері, қасиеттері және сандық көрсеткіштері ұнның шығымы мен сортына тәуелді емес, кез келген ұнға бір тлаптар қойылады, әртүрлі шығымды және сортты ұнға бірдей емес нормаланады.
Бірінші топтың сапа көрсеткіштері.
* Балаусалылық, қытырлақ, ылғалдылық, зақымдану, зиянды қоспалар, металл қоспалар, түсі, өңген дәндер сияқты көрсеткіштермен анықталады.
5 сұрақ. Ұнды биологиялық активті заттармен байыту.
Фортификация; Форматин дәруменді-минералды қоспа; Амитон йодты байытқыш қоспа; Веторон тағамдық қоспа; бидай тұқымшасынан алынған ұн; толық дәннен алынған ұн; ұнды дәрумендермен байыту.
2.3 Сұрақтар мен тапсырмалар.
2.3.1 Ұнның шығымы деп нені айтады?
3.3.2 Ұн тарту классификациясы негізіне қандай көрсеткіштер жатады ?
2.3.3 Ұн тарту зауыттарындағы технологиялық процессті сипатта.
2.3.4 Ұнның сапа көрсеткіштерін айту, ұнның сапасына әсер ететін көрсеткіштер.
2.3.5 Ұнды байыту үшін қандай БАЗ қолданады?
2.4 Қолданылатын әдебиеттер тізімі
2.4.1 Бутковский В., Мельников А. Технология комбикормового и мукомольного производства.- М.: Агропромиздат, 1989.-463с.
2.4.2 Оспанов А.А. Новые направления в мукомолье. - М.: Колос, 2002.-220с.
2.4.3 Литвиненко Г.Ф., Пономарева Н.И. Качество муки - залог конкурентоспособности//Пищевая и перерабатывающая промышленность Казахстана.-2003.-№1.-С. 8-9.

3 Тақырып
Дәннен жарма алудың жаңа технологиясы.
3.1 Дәріс мақсаты
Дәннен жарма алудың жаңа технологиясымен таныстыру.
3.2 Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:
1 сұрақ. Жарма алуға қолданылатын дәнге қойылатын талаптар.
Негізгі органолептикалық көрсеткіштер:
:: түсі (типі мен подтипіне сәйкес қалыпты дәннің түсіне сәйкес келуі керек);
:: иісі (бөгде иіс болмауы керек);
:: жағдайы (қызымаған, көгермеген).
Ядроның массалы бөлшегі; ылғалдылық, құрамындағы қоспалар.
2 сұрақ. Дәнді жармаға өңдеудің ортақ принциптері.
Ірілігіне қарай сорттау, қауыздау, қауыздалған өнімдерді сорттау, ұнтақтау, ұнтақталған азық-түліктерді сорттау, бетін өңдеу, беті өңделген азық-түліктерді сорттау, қаптау және реттеу.
3 сұрақ. Қауыздаудың принципиалды схемалары.
Қауыздау процесі екі нұсқа бойынша құралуы мүмкін:
:: ядроны бөлу технологиялық схемасы бойынша;
:: конвейерлі әдіспен.
3.3 Бақылау сұрақтары
3.3.1 Ядроны бөлу технологиялық схемасын сипаттап беру;
3.3.2 конвейерлі әдістің технологиялық схемасын сипаттап беру.
2.4 Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
1. Чеботарев О.Н., Мартыненко Я.Ф. Технология муки, крупы, комбикормов.- Ростов-на-Дону, <<Март>>, 2004.- 682с.
2. Атанезевич В.И. Сушка Зерна.- М.: Агропромиздат, 1989.- 240с.

4 Тақырып
Құрама жем алу технологиясы
4.1 Дәріс мақсаты
Құрама жем өнеркәсібінің жаңа технологиясын оқып білу.
4.2 Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:
Презентация
* Құрама жем өнеркәсібінің тарихы
* Технологиялық ағымдар
* Құрама жем түрлері
* Құрама жем өндірісінің шикізат базасы
* Құрама жем өнеркәсібінің жаңа технологиясы
* Құрама жем зауыттараның типтері
* Құрама жем өндірісіндегі жаңа технологиялар
Құрама жем түрлері мен шикізаттарына сипаттама

Қажетті дәрежеге дейін тазаланып, ұсталынған жем түрлерінің біркелкі күрделі қоспасын құрама жем деп атайды. Ғылыми негізделген рецепт бойынша жасалынған құрама жем бөліктері, азықтық қоспалардың аса тиімді сіңімділігін қамтамасыз етуі қажет.
Жем тағамдылығының өлшем бірлігі немесе жемдік бірлдік ретінде - көлемдік массасы 450-480 г/л, ылғалдылығы 13%1 кг сапалы сұлының тағамдылығы қабылданған.
Жемдік маңыздылығына қарай құрама жем келесі түрлерге бөлінеді: толық рационды құрама жем, құрама жем концентранты, нәруызды (белокты) - витаминді қосымшалар, жем қоспасы, премикс, байытқыш қоспа және карбамидті концентрат.

Толық рационды құрама жем - негізінен құс, доңыз, жылқы, ірі қара және жас малға арналған. Мұндай мұндай құрама жем мал мен құс организмін керекті тағамдық заттармен толық қамтамасыз етіп, жемнің басқа түрлерін қосуды қажет етпейді. Ал жылқыға арналған толық рационды құрама жемге пішен шөп қосқан тиімді болады.
Құрама жем концентраты - мал мен құстың ірі және құнарлы жем азықтарына қосуға арналған, оның құрамында протеин, минералды заттарға, микроэлементтерге және антибиотиктерге бай.
Ақуызды-витаминді қосымшалар - әдетте ұсатылған дән қоспаларын байыту үшін қолданады. Олардың құрамында ақуызға, витаминдерге, минералды заттарға, микроэлементтерге және антибиотиктерге бай шикізаттар болады.
Премикстердің құрамында белсеңді биологиялық заттар көп. Сондықтан құрама жем мен нәруызды-витаминді қосымшаларды керекті биологиялық заттармен байыту үшін қолданады.
Жем қоспасы - үш немесе төрт компоненттерден немесе дән өңдеу өндірістерінің жанама өнімдерінен дайындалады. Оны ірі қара мен қойлардың азығы ретінде қолданады.
Байытқыш қоспа дегеніміз - құрама жем кәсіпорындарының арнаулы жем рецептісі бойынша жасалынған біркелкі ұсатылған нәруызды, минералды және микроқосымшалармен толықтырылған заттар.
Карбамидті концентрат дегеніміз - ұсатылған дән, карбамид және бентониттен бекітілген рецепт бойынша жасалынған біркелкі ұсатылған жем азығы.

Малға сіңетін жем бірлігіндегі энергияны алмасу энергиясы деп атайды. Дайын өнімдегі мөлшері шектелетін клетчатка - сутекті зат, оны тек күйіс қайыратын мал сіңіре алады.
Құрама жем өндірісінде қолданылатын негізгі шикізаттардың азықтық және минералдық құрамы
Келтірілген негізгі көрсеткіштермен нәруызды құрайтын өлшем қышқылдары минералды жемдердегі бөлек элементтер мысалы: Ca. P.Na т.б. құрама жем нәруызды витаминді қосымшалар, премикстер және басқа құрама жем өндірісі өнімдерін шығару үшін өсімдік, жануар және минерал типтес шикізаттардың жүзден астам түрлері қолданылады.
1 топқа дәнді-дақылдар: бидай, қара бидай, арпа, сұлы, тары т.б. Басқа дәнді-дақылдарға қарағанда жүгеріде жем бірлігі мөлшері көп, ал шикі клетчаткасы аз болады. Төрт түлік малға, құстарға арпа азық-түлік түрінде беріледі. Оның қабығы ядромен беттесе өседі. Сондықтан 9,6% құрайтын қабықты ажырату қиын. Құрама жемге қосылатын қара бидайдан крахмалы мал асқазанында қатты ісініп, ас қорыту жүйесінің өзгеруіне әкеліп соғады. Сондықтан жемге қосатын қара бидайдың мөлшерін шектеу қажет. Сұлының азықтық құндылығы аса жоғары, оның дәні 30% құрайтын оңай ажырайтын қабықпен қапталған. Жас малмен құсқа сұлыны қабықсыз берген дұрыс.
2 топ Диірмен және жарма өндіретін жанама өнімдер. Оған: ұн және жарма алу кезінде түзілген жем, ұншық және жемдік ұнтақпен, кебек жатады.
3 топ арпа мен сұлының жемдік құны.
4 топ май өндіретін зауыттардың жанама өнімдері. Оған: күнжара мен шұлық (шрот).
5 топ қант кәсіпорнының қалдықтары, кептірілген қызылша жоны және жемдік сірне жатады.
Қантын бөліп алып, кептірген қызылша жаңқаларын жом деп атайды. Қызылша жомы мен сірнесі қант кәсіпорындарының негізгі қалдықтары.
Жем патокасы - құрамында 50% -ға дейін қанты бар қалыпты температурада сұйық зат. Жом мен сірне дән шикізатын алмастыра алады.
6 топ Крахмал кәсіпорындарының жем өнімдері: экстракциялы және экстракциясыз жүгері мен бидай езінді жемдері, гидрол.
7 топ ашыту (арақ, шарап, сыра, т.б) кәсіпорындарының жем өнімдері: жемдік ашытқы, кептірілген сыра бытыршақтары.
8 топ Гидролиз кәсіпорындарының жем өнімдері: жемдік ашытқы.
9 топ жануар тектес жем ұндары: ет-сүйек, қан-жын, гидролизденген қауырсын ұндары, балық, теңіз сүт қоректілері мен шаян тәріздес жәндіктердің жемдік ұны. Жануар тектес жем ұндарының құндылығы жоғары. Өйткені, олардың құрамында тиімді амин қышқылды нәруыз көп (50-60%). Ет - сүйек, сүйек ұндары кальций мен фосфорға аса бай.
10 топ шөп және көк бұтақшалардың витаминді ұны.
Шөп ұнын орылған шөпті кептіргіште кептіріп, оны балғалы ұсатқыштарда ұнтақтау арқылы алады. Құрамындағы протеинді дәнді-дақылдар мен шамалас және каротин А провитаминге бай шөп ұнын шашпа және гранулденген түрде шығарады.
11 топ минерал тектес шикізаттар: бор, әк, ас тұзы, бетонитті ұнтақ, жемдік фосфат, фосфат декальциі т.б. минерал тектес шикізаттар құрама жемнің дәмін жақсарту, сондай-ақ кальций мен фосфор, натрий мен кальцийдің қажетті қатынастарын түзетуге арналған.
12 топ Химия микробиология (медицина) кәсіпорындарының өнімдері: карбамид және басқа синтетикалық азотты заттар, микроэлемент тұздары, витаминдер, антибиотиктер, амин қышқылдары және т.б.

Технологиялық процесстерді ұйымдастыру және құру негіздері
Құрама жем заводтарында технолгиялық процесстерді жетілдіру, дайын өнім сапасын жоғарылату, сондай-ақ шикізаттар мен құрал-жабдықтарды тиімді пайдалану және алдыңғы қатарлы тәжірибе мен ғылым жетістіктерін кең тарату үшін құрама жем, нәруызыд витаминді қосымшалар, премикстер мен карбамидті концентрат өндірістік технологиялық прцесстерін ұйымдастыру мен жүргізу ережелері атты құжат қолданылады. Бұл ереже мынадай негізгі шарттарды сақтауды талап етеді.

* Шикізаттарды сапа көрсеткішіне байланысты қамбаларға орналастыру.
* Сапалығы өзгеше шикізат партияларын тиімді пайдалану.
* Технологиялық құрал-жабдықтарды аса тиімді пайдалануды қарастыратын технологиялық процесстің нобайын құру.
* Үздіксіз ағын жұмысының ырғақтылығын ұйымдастыру.
* өңделген шикізаттардың технологиялық қасиеттерін еске ала отырып машиналардың жұмысының дұрыс режимдерін орнату.
* технологиялық процессті жетілдіру арқылы құрама жем сапасын жақсарту.
* рецептерді қатаң түрде сақтауды қамтамасыз ететін өндірісті технологиялық және технохимиялық бақылау.
* санитариялы гигиеналық режимдерді қатаң сақтау.
* шикізаттарды және дайын өнімді уақытымен есепке алу.
* құрал-жабдықтардың талапқа сай техникалық жағдайын қадағалау.

4.3 Бақылау сқрақтары
4.3.1 Құрама жем өнеркәсібінің жаңа технологиясын сипаттап беру
4.3.2 Құрама жем өндірісінің шикізат базасы
4.3.3 Құрама жем зауыттараның типтері
4.3.4 Құрама жем өндірісіндегі жаңа технологияларын сипаттап беру
4.4 Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
4.4.1 Михалев С.С. Технология производства комбикормов.- М.:Колос,1998,432с.
4.4.2 Вашкевич В.В. Получение комбикормов на основе биоконаерсии отходов// Комбикорма.- Москва, 2004, №3.-С. 20-22.
4.4.3 Галип Н. Способ производства комбикормов заданной крупности// Комбикорма.- Москва, 2002, №4.-С. 10-12.

5 Тақырып
Астықты сақтау тәсілдері
Дәріс мақсаты.
Астықты сақтау тәсілдерімен танысу.

Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:

1 сұрақ: Астықты құрғақ сақтау.
2 сұрақ: Астықты салқын күйде сақтау.
3 сұрақ: Астықты ауасыз жерде сақтау.

1 сұрақ: Астықты құрғақ сақтау.

Астықты құрғақ күйде сақтау құрғақ астық массасының тыныс алу интенсивтігі төмен болуына негізделген. Көптеген құрт-құмырсқалар және кенелер толық құрғақ дәнді зақымдай алмайды және ылғал ала алмайды. Микроорганизмдер көбеймейді және біртіңдеп өледі.

2 сұрақ: Астықты салқын күйде сақтау.

Астықты аслқын күйде сақтау 10ºС температурада астық массасының тыныс алу интенсивтігі төмендейді. Көптеген құрт-құмырсқалар және кенелер көбеюуін тоқтатады және өледі. Микробтардың дамуы тоқтайды бірақ олар жоғалып кетпейді. Бұл режим астықты ұзақ емес сақтағанда тиімді.

3 сұрақ: Астықты ауасыз жерде сақтау.

Астықты ауасыз жерде сақтау герметикалық қоймаларда астық массасының тыныс алуына оттегі қолданады да көмірқышқыл газы жиналады. Осының нәтижесінде нан зақымдаушылар және аэробты микрофлора жоғалады.

Өз өзін бақылау сұрақтары:
5.3.1 Астықты құрғақ күйде сақтау неге негізделген?
5.3.2 Астықты салқын күйде сақтау неге негізделген?
5.3.3 Астықты ауасыз жерде сақтау неге негізделген?

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

3.Ауэрман И.Я. Технология хлебопекарного производства.- М.: Пищ промышленность, 2003.- 416с.

4.Атанезевич В.И. Сушка Зерна.- М.: Агропромиздат, 1989.- 240с.

5.Вобликов Е.М., Буханцев В.А., Маратов Б.К. Послеуборочная обработка и хранение зерна.- Ростов-на-Дону, изд. <<Март>>, 2001.- 350с.

6.Гудилин А.В., Савченко С.И. Технология обработки зерна на элеваторах.- М.: Колос, 1982.- 126с.

7.Трисвятский Л. Хранение зерна. 5-е издание, перераб. и доп.- М.: Агропромиздат, 1985.- 351с.

8.Нестерин М. Ф., Скурихин И.М. Химический состав пищевых продуктов.- М.: Пищевая Промышленность, 1979.- 248с.

9.Цыганова Т.Б. Технология хлебопекарного производства.- М.: Профобриздат, 2001.- 428с

6- тақырып
Ауылшаруашылық дақылдарын сақтау ерекшеліктері
Дәріс мақсаты: Астықты сақтау кезіндегі астықта жүретін физиологиялық процестерді оқыту.
Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:

1 сұрақ: Астықты сақтау кезіндегі астықта жүретін физиологиялық процестер.
2 сұрақ: Дәннің микрофлорасы.

1. Астықты сақтау кезіндегі астықта жүретін физиологиялық процестер.

Жаңа орылған астықты сақтау кезінде онда астық орылғаннан кейін жетілу процесі жүреді. Аэробты және анаэробты тыныс алу бақыланады. Осы процестің интенсивтігі мынадай факторларға тәуелді: ылғалдылық, температура және астық массасының аэрация деңгейіне.

Астықтың ылғалдылығы жоғары болған сайын ондағы тыныс алу процесі интенсивті жүреді. Тыныс алу интесивтігі жоғарылайтын ылғалдылық критикалық дкп аталады.

2 сұрақ: Дәннің микрофлорасы.

Жаңа орылған құрғақ астықтағы микроорганизмдердің негізгі массасы (90% -дан астамы) бактериялар.

Спора түзуші бактериялардың бірі картофельді және сенная. Олардың астықмассасында болуы көп әсерін тигізбейді. Бірақ өздігінен қызғанда олар белсеңді жетіле бастайды және ұнға түскен кезде нан ауруын тудырады.

Егер астықтың ылғалдылығы 18-20% ал температурасы 20-30°С болса онда баутериялар тез дамиды.

Көгерткіш саңырауқұлақтар да осындай температурада дамиды бірақ ылғалдылық 14,5 -- 15,0 % болу қажет.

Өз өзін бақылау сұрақтары

4.3.1 Астықты сақтау кезіндегі астықта қандай физиологиялық процестер жүреді?
4.3.2 Жаңа орылған астықтың микрофлорасы қандай?

7- тақырып
Қазіргі заманғы астық ақтау қоймаларының технологиялық ерекшеліктері

Дәріс мақсаты
Ауылшаруашылық өсімдіктерін сақталатын негізгі қоймалармен танысу.
Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны:

1 сұрақ: Астық сақтайтын қоймалар.
2 сұрақ: Элеваторлар (технологиялық ерекшеліктері)

1 сұрақ: Астық сақтайтын қоймалар.

Астық сақтайтын қоймалардың түрлері. Сақтау тәсілдеріне байланысты астық сақтайтын қоймаларды келесі типтерге жіктейді: закромные, мұнда астықты жеке сиымдылықтарда сақтайды;

еденді, мұнда астықты көлденен немесе иілмелі еденде, ал тұқымдық астықты көлденен еденде сиымдылықты сақтайды.

комбинирленген, астықты үйме күйінде еденде немесе шанақта сақтайды. шанақты, мұнда астық жеке шанақтарда сақталады.

Астық сақтау қоймаларының типтік жобаларын әртүрлі сиымдылыққа жасайды.

Сақтау тәсілдері немесе қоймалардағы астық үйіндісінің биіктігі. Астық сақтау қоймаларын рациональды қолданып және арзандату үшін оның сиымдылығын толығырақ қолданып, үйіндінің биіктігін максимальды көтеру керек.

Ылғалдылығы 14% құрғақ тұқымдық астықты астықтың өңгіштігін және өсу энергиясын сақтау үшін үйме күйінде еденде немесе шанқтарда биіктігі 2...3 м болатындай сақтайды, қаптарда қат-қабат биіктігі 6-8 қатар сақтайды. Астық сақтау қоймаларының механикалық құрал-жабдықтары. Астықты тиеу, түсіру және тасымалдау үшін астық сақтау қоймаларында келесі стационарлы және қозғалмалы механикалық құрал-жабдықтар жатады:
· таспалы нориялар (элеватор деп аталады) астықты тік көтеруге арналған;
астықты көлденен немесе бұрыштық тасымалдауға арналған таспалы стационарлы конвейерлер;
Тасымалдағыг конейерлер;
Винттік конвейерлер немесе иірліктер;
Астық тазалағыш машиналар машиналар мен сепараторлар, олар астықты органикалық және бейорганикалық заттардан тазалауға арналған.
Астықты сақтау және сапасын жоғарылату саласындағы міндеттер. Астық сақтау қоймаларының (қоймалар мен элеваторлар) түрлері. Астықтың жоғалу (шығынның) түрлері және сақтау кезінде оны болдырмау жолдары. Сақтауға келіп түскен астықтың жағдайы мен жалпы сипаттамасы. Астықтың және астық өнімдерінін физикалық қасиеттері. Астық сақтау барысында орын алатын физиологиялық қүбылыстар (процестер). Астық микроорганизмдері. Сақтау барысындағы астықтың өздігінен қызуы. Ұнды сақтау кезінде жүретін процестер. Астық сақтау тәсілі мен режімдері. Астық және астық өнімдерін қабылдау, орналастыру және сақтаудың технологиялық негіздері. Астық қорының зиянкестері. Зиянкестердің жалпы сипаттамасы. Астық қорының зиянкестерімен күресу шаралары.
2 сұрақ: Элеваторлар (технологиялық ерекшеліктері)

Элеватолар деп механизирленген астық сақтау қоймасын атайды. Элеваторларды астықты сақтау үшін үлкен сиымдылықтарда салады. Элеваторлар ылғалдылығы 14...15% аспайтын астықты сақтайды.

Элеваторларды көтергіш деп атайды өйткені мұндағы негізгі машина элеватор-көтергіш болып табылады. Нориядан басқа элеваторларды конвейерлермен, иірліктермен, астық тазалағыг машиналармен сепараторлармен жабдықтайды.
Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау және өндеу кезендеріндегі сақтауды, сапаны жоғарылату мен шығынды азайтуды қамтамасыз ету. Дәнді, бұршақты және майлы дақылдарды, тамыр жемістілерді өңдеу және сақтау ерекшеліктері. Өсімдік шаруашылығындағы ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтау және өңдеудің дәстурлі және қазіргі әдістері. Сақтау кезіндегі өнімнің шығын нормасы. Өсімдік шаруашылығы шикізаттарын бағалау әдістері мен көрсеткіштері. Өсімдік шаруашылығы шикізаттарын өндеу және сактау кезінде жүретін физика-химиялық, биохимиялық, биологиялық және физиологиялық процестер. Астық және тамыр жемістілерді жинағаннан кейінгі өңдеу туралы мәлімет. Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау қоймаларының жіктелуі, оларға қойылатын талаптар. Астықты қабылдау, құрастыру және жинағаннан кейінгі өндеу технологиясы. Сусымалы материалдың механикасы. Астық қоймалары, механикаландырылған жұмысшы мұнаралары мен элеваторлар. Элеватордың жұмысын оперативті есептеу және басқару. Элеватордың технологиялық ерекшеліктері. Астық өндеу өнімдерін сақтауға арналған өткізу базалары мен қоймалары.

Өз өзін бақылау сұрақтары

6.3.1 астықты сақтау тәсіліне байланысты астық сақтау қоймаларын қандай типтерге жіктейді?

6.3.2 Астық сақтау қоймаларында астықты тиеп-түсіру және өңдеу үшін қандай механизмдерді қолданады?

6.3.3 Элеватор деп қандай астық сақтау қоймаларын атайды?
Әдебиет:
* Налеев О.Н. Технология хранения зерна. - Алматы, 1993.
* Пунков С.П., Стародубцева А.И. Хранение зерна, элеваторно-складское хозяйство, зерносушение. - М., 1990.
* Трисвятский А.А. Хранение зерна. - М., 1986.
* Платонов П.Н., Пунков С.П., Фасман В.Е. Элеваторы и склады. - М., 1987.
* Трисвятский Л.А., Лесин Б.В., Курдина В.Н. Хранение и технологиясельскохозяйственных продуктов. - М., 1983.
* Сапронов А.Р. Технология сахарного производства. - М., 1999.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz