Файл қосу
Логикалық жүйелер
Мазмұны
Практикалық жұмыс №1: Санау жүйелері 2
Практикалық жұмыс №2: Логикалық жүйелер 8
Практикалық жұмыс №3: Жүйелік блогқа құрылғының қосылуы және жүйелік блог компонеттерін меңгеру. 15
Практикалық жұмыс №4: Аналық платаның компонеттерін меңгеру. 19
Практикалық жұмыс №5: Компьютерді іске қосу тәртібін зерттеу 21
Практикалық жұмыс №6: SETUP программасының компьютерлік жүйелерінің құрылғылары. 23
Лабораторная работа 7: Установка и удаление оборудования в ОС WindowsXP (Vista) 25
Практикалық жұмыс №8: Локалды жүйеге қосылу. Желілік картаны құру және баптаулары...........................................................................................................................31
Практикалық жұмыс №1: Санау жүйелері.
Мақсаты:Сандардың әр-түрлі санау жүйелеріндегі көрінісін, оларды өзгерту әдістерін және негізгі операцияларды білу.
Қажетті құрылғы:Дербес компьютер.
Өткізу орны: Компьютерліксынып.
Уақыт: 2 сағат.
Санау жүйесі деп сандарды жазу мен атауын қабылдау жиыныайтамыз. Кез келген санау жүйесінде сандарды көрсету кейбіреуінде символдармен таңдалады, ал қалған сандарды көрсету сандарға операцияларды қолдану кезінде пайда болады.
Санау жүйесі позициялық деп аталады, егер көрсетілген әрбір сан мағынасы тізбектелген санның позициясына қатысты өзгерсе.
Санау жүйесінің позициялық негізі деп бірлік санының қандай да бір разрядын, жоғары разрядтан көп бірлікті біріктіруі аталады. Егер осындай сандардың жиыны Р - ға тең болса, онда санау жүйесі Р-лық жүйе деп аталады. Осы санау жүйесіндегі қолданылатын сандар жазбасы санау жүйесіндегі сандар жиынымен сәйкес келеді.
х еркін санының жазбасы Р-лық позициялық санау жүйесінде көпмүше түрінде неізделеді:
x = anPn + an-1Pn-1 + ... + a1P1 + a0P0 + a-1P-1 + ... + a-mP-m
Кез келген санау жүйесіне арифметикалық амал қолдану ондық жүйедегі сияқты ереже бойынша орындалады. Сондықтан мәліметтерге сәйкес келетінР - лық санау жүйесіне негізделген қосу және көбейту таблицаларын ғана қолдану керек.
Ондық санау жүйесінен P > 1 жүйесіне ауыстыру үшін келесі алгоритм қолданылады:
1) егер санның бүтін бөлігі ауыстырылса, онда ол Р-ға бөлінеді, кейін бөліндіден қалған қалдық сақталынады. Алынған бөлік тағы да Р-ға бөлнеді, қалдық сақталады. Бұл процедура 0-ге тең болғанынша жалғаса береді. Р-ға бөлгендегі алынған қалдық керісінше қатарда жазылады;
2) егер де бөлшек бөлігі ауыстырылса, онда ол Р-ға көбейтіледі, кейін бүтін бөлігі сақталады және кері қайтарылады. Жаңа алынған бөлшек бөлімі Pкөбейтіледі. Бөлшек бөлігі ноль болғанша процедура жүзеге аса береді.
Есептерді шығару мысалдары :
1. Берілген санды екіліктен ондық санау жүйесіне ауыстыру:а) 464(10); б) 380,1875(10); в) 115,94(10) (екілік түрде үтірден кейін бес мән алу).
Шешімі.
464 | 0 380 | 0 |1875 115 | 1 |94
232 | 0 190 | 0 0|375 57 | 1 1|88
116 | 0 95 | 1 0|75 28 | 0 1|76
58 | 0 47 | 1 1|5 14 | 0 1|52
а) 29 | 1 б) 23 | 1 1|0 в) 7 | 1 1|04
14 | 0 11 | 1 3 | 1 0|08
7 | 1 5 | 1 1 | 1 0|16
3 | 1 2 | 0
1 | 1 1 | 1
а) 464(10) = 111010000(2); б) 380,1875(10) = 101111100,0011(2); в) 115,94(10) 1110011,11110(2) (осы жағдайда үтірден кейін алты мән алынды, содан кейін шешім жуықтап алынды).
Егер екілік санау жүйесідегі санды санау жүйесіне ауыстыру керек болса, негізі екінің дәрежесі болып табылатын, онда төмендегі алгоритмді қолданып, дәреже көрсетіші қанша болса сонша екілік санының сандарын топқа біріктіру жеткілікті болады.Мысалы, егер сегіздік жүйеге ауыстыру жүзеге асса, онда топ үш саннан тұратын болады (8 = 23). Сонымен, бүтін бөлікте оңнан солға қарай, бөлшек бөлігінде солдан оңға қарай топтастыру жүргіземіз. Соңғы топта сандар жеткіліксіз болса нолдеді жазмаз: бүтін бөлікте -- сол жақтан, бөлшек бөлігінде -- оң жақтан. Кейін әр бір топ жаңа жүйенің тиісті номерімен ауыстырылады. Тиісінше кетелерде көрсетілген.
P
2
00
01
10
11
4
0
1
2
3
P
2
000
001
010
011
100
101
110
111
8
0
1
2
3
4
5
6
7
P
2
0000
0001
0010
0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110
1111
16
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1111010101,11(2) екілік санау жүйесінен он алтылық санау жүйесіне ауыстырымыз.
001111010101,1100(2) = 3D5,C(16).
Pнегізделуі бар санау жүйесіндегі садарды ондық санау жүйесіне ауыстырғанда оңнан солға қарай, ноліншіден бастап, бүтін бөліктің разрядын номерлеу керек,және бөлшек бөлігіндеүтірден кейінгі разрядтан бастапоңнан солға қарай (бастапқы номер -1) номерлеу қажет. Содан кейін разряд номеріне тең, дәрежедегі санау жүйесіне негізделе отырып разрядтардың тиісті мәндерінің туындылар қосындысын есептеңіз. Бұл берілген санның ондық санау жүйесіндегі көрінісі болып табылады.
2. Берілген санды ондық санау жүйесіне ауыстырыңыз.
а) 1000001(2).
1000001(2)=1*2[6]+0*2[5]+0*2[4]+0*2[3]+0*2[2]+ 0*2[1]+1*2[0] = 64+1=65(10).
Ескерту.Қанайда бір разрядта ноль саны түрса, онда ол қосындыны елемеуге болады.
б) 1000011111,0101(2).
1000011111,0101(2)=1*2[9] + 1*2[4] + 1*2[3] + 1*2[2] + 1*2[1] + 1*2[0] + 1*2[-2] + 1*2[-4] = 512 + 16 + 8 + 4 + 2 + 1 + 0,25 + 0,0625 = 543,3125(10).
в) 1216,04(8).
1216,04(8)=1*8[3]+2*8[2]+1*8[1]+6*8[0]+4*8[-2] = 512+128+8+6+0,0625 = 654,0625(10).
г) 29A,5(16).
29A,5(16) = 2*16[2]+9*16[1]+10*16[0]+5*16[-1] = 512+144+10+0,3125 = 656,3125(10).
Pнегізделуі бар санау жүйесінде арифметкалық операцияларды орындау үшін тиісті қосу және көбейту кестелері болу керек. P = 2, 8 және 16 үшін кестелер төменірек көрсетілген.
Р =2
+
0
1
0
0
1
1
1
10
0
1
0
0
0
1
0
1
Р =8
+
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
1
2
3
4
5
6
7
1
1
2
3
4
5
6
7
10
2
2
3
4
5
6
7
10
11
3
3
4
5
6
7
10
11
12
4
4
5
6
7
10
11
12
13
5
5
6
7
10
11
12
13
14
6
6
7
10
11
12
13
14
15
7
7
10
11
12
13
14
15
16
0
1
2
3
4
5
6
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
3
4
5
6
7
2
0
2
4
6
10
12
14
16
3
0
3
6
11
14
17
22
25
4
0
4
10
14
20
24
30
34
5
0
5
12
17
24
31
36
43
6
0
6
14
22
30
36
44
52
7
0
7
16
25
34
43
52
61
Р =16
+
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
2
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
3
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
4
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
5
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
6
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
7
7
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
8
8
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
9
9
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
A
A
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
B
B
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
C
C
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
D
D
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
E
E
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
1D
F
F
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
1A
1B
1C
1D
1E
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F
2
0
2
4
6
8
A
C
E
10
12
14
16
18
1A
1C
1E
3
0
3
6
9
C
F
12
15
18
1B
1E
21
24
27
2A
2D
4
0
4
8
C
10
14
18
1C
20
24
28
2C
30
34
38
3C
5
0
5
A
F
14
19
1E
23
28
2D
32
37
3C
41
46
4B
6
0
6
C
12
18
1E
24
2A
30
36
3C
42
48
4E
54
5A
7
0
7
E
15
1C
23
2A
31
38
3F
46
4D
54
5B
62
69
8
0
8
10
18
20
28
30
38
40
48
50
58
60
68
70
78
9
0
9
12
1B
24
2D
36
3F
48
51
5A
63
6C
75
7E
87
A
0
A
14
1E
28
32
3C
46
50
5A
64
6E
78
82
8C
96
B
0
B
16
21
2C
37
42
4D
58
63
6E
79
84
8F
9A
A5
C
0
C
18
24
30
3C
48
54
60
6C
78
84
90
9C
A8
B4
D
0
D
1A
27
34
41
4E
5B
68
75
82
8F
9C
A9
B6
C3
E
0
E
1C
2A
38
46
54
62
70
7E
8C
9A
A8
B6
C4
D2
F
0
F
1E
2D
3C
4B
5A
69
78
87
96
A5
B4
C3
D2
E1
3. Қосуды орындаңыз:
а) 10000000100(2) + 111000010(2) = 10111000110(2).б) 223,2(8) + 427,54(8) = 652,74(8).в) 3B3,6(16) + 38B,4(16) = 73E,A(16).
10000000100 223,2 3B3,6
+ 111000010 + 427,54 +38B,4
------------ ------- -----
10111000110 652,74 73E,A
4. Азайтуды орындаңыз:
а) 1100000011,011(2) - 101010111,1(2) = 110101011,111(2).б) 1510,2(8) - 1230,54(8) = 257,44(8).в) 27D,D8(16) - 191,2(16) = EC,B8(16).
1100000011,011 1510,2 27D,D8
- 101010111,1 -1230,54 -191,2
-------------- ------- ------
110101011,111 257,44 EC,B8
5. Көбейтуді орындаңыз:
а) 100111(2)* 1000111(2) = 101011010001(2).б) 1170,64(8)* 46,3(8) = 57334,134(8).в) 61,A(16)* 40,D(16) = 18B7,52(16).
100111 1170,64 61,A
*1000111 * 46,3 *40,D
------------- -------------- ----------
100111 355 234 4F 52
+ 100111 + 7324 70 + 1868
100111 47432 0 ----------
100111 ------------- 18B7,52
------------- 57334,134
101011010001
Тапсырмалар:
* Сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырып, қайта ауыстыру арқылы шыққан мәнді тексеріңіз:
110100,112;
123,418;
1DE,C816.
* Екілік санау жүйесіндегі сандарды сегіздік және он алтылық санау жүйесіне ауыстырып, қайта ауыстыру арқылы шыққан мәнді тексеріңіз:
1001111110111,01112;
1011110011100,112;
* Сандарды қосып, тиісті ондық қосуды орындап шыққан мәнді тексеріңіз:
10112, 112 и 111,12;
7,58 и 14,68;
A,B16и E,F16;
* Сандарды көбейтіп, тиісті ондық көбейтуді орындап шыққан мәнді тексеріңіз:
1012 и 1111,0012;
6,258 и 7,128.
* Мәнін табыңыз:
101010 + (10616 - 110111012) - 128;
Ондық санау жүйесіндегі 59 саны басқа санау жүйесіндегі 214 санына тең. Осы санның негіздлуін табыңыз.
Практикалық жұмыс №2. Логикалық жүйелер.
Мақстаты: логикалық функцияларды жүйелер түріне келтірудің әдістерін білу, олардың өзгертілуі және логикалық операциялар.
Жұмыс мақсаты:
- логикалық элементтердің алгебра логикасы функциясының (АЛФ) элементтеріне ауысуын теориялық жағынан тану;
- К155 отандық микросхема сериясында логикалық элементтерін эксперименталды зерттеу.
2. Негізгі теориялық мағлұматтар.
2.1. Цифрлық элекрониканың және еспетеу техникасының математикалық негізі логика алгебрасы және алгебра булевасы (Джон Буль американдық математик құрметіне).
Булевалық алгебрада тәуелсіз айнымалылардың немесе (Х) аргументінің екі мәні бар: 0 немесе 1. Тәуелді айнымалылар немесе (У) функциялары екі мәннен текбіреуін қабылдай алады: 0 немесе 1. Алгебра логикасының функциясы (АЛФ)келесі түрде көрсетіледі:
Y = F (X1; X2; X3 ... XN ).
Берілген АЛФ формасы алгебралық деп аталады.
2.2. Негізгі логикалық функциялар:
- Логикалық терістеу (инверсия)
Y = ;
- логикалық қосу (дизьюнкция)
Y = X1 + X2 или Y = X1 V X2 ;
* Логикалық көбейту (коньюнкция)
Y = X1 · X2 или Y = X1 L X2 .
Қиын алгебра логикасының функцияларына келесілер жатады:
* Теңмәнді функция (эквивалентті)
Y = X1 · X2 + или Y = X1 ~ X2 ;
- теңмәнді емес функция (модуль арқылы қосу)
Y = X1 · + · X2 или Y = X1 X2 ;
- Пирс функциясы (терістеу арқылы логикалық қосу)
Y = ;
- Шеффер функциясы (терістеу арқылы логикалық көбейту)
Y = ;
2.3. Булевалық алгебра үшін келесі заңдар мен ережелер тәуелді:
- бөлу заңы
X1 (X2 + X3) = X1 · X2 + X1 · X3 ,
X1 + X2 · X3 = (X1 + X2) (X1 + X3) ;
- қайталану ережесі
X · X = X , X + X = X ;
- терістеу ережесі
X · = 0 , X + = 1 ;
- де Морган теоремасы
= , = ;
- тождества
X · 1 = X , X + 0 = X , X · 0 = 0 , X + 1 = 1.
2.4. Логикалық функцияларды құрастыратын жүйелерді логикалық элементтер деп атайды. Негізгі логикалық элементтердің бір шығысы (Y) және (X1;X2;X3 ... XN ) аргуметтер санына тең бірнеше кірісі болады. Электрлы сызбаларда логикалық элементтер тікбұрыш түрінде беріледі, кірістік (сол) және шығыстық (оң) ауыспалы болады. Тікбұрыштың ішінде символдар көрсетіледі, элементтің функционалды мағынасын білдіреді.
1 суретте, 10 элементтер көрсетілген, п.2.2 функциялардың орындалуы берілген. Соның ішінде кестенің күйі немесе ақиқаттық кестесі, екілік кодтағы логикалық функцияның кірістік және шығыстық өзгерістерін бейнелейді. Ақиқат кестесі ФАЛ тапсырмасының кестелік түрі болып табылады.
1 суретте "НЕ" эементті көрсетілген, логикалық терістеу Y = .
1 сурет
Элемент "НЕМЕСЕ" (2 сурет) немесе элемент "ЖӘНЕ" (3 сурет), функцияның логикалық бөлуін және логикалық көбейтуін орындайды.
2 сурет
3 сурет
Пирс және Шеффер функциясы "НЕМЕСЕ-НЕ" и "ЖӘНЕ-НЕ" элементтерімен орындалады, 4 және 5 суретте көрсетілген
4 сурет
5 сурет
Пирс элементін "НЕМЕСЕ" және "НЕ" (6 сурет) элемент түрінде көрсетуге болады, ал Шеффер элементі кезекті қосылғыш элемент "ЖӘНЕ" және "НЕ" элемент түрінде болады (7 сурет).
8 және 9 суретте "Ерекшелеу НЕМЕСЕ" және "Ерекшелеу НЕМЕСЕ - НЕ" элементтері көрсетілген, мұнда функцияның теңсіздік функциясы және терістеу тенсіздігі орындалады.
8 сурет
9 сурет
2.5. Логикалық элементтер, коньюкция, дизьюнкция, Пирс және Шеффер функциялардың орындау операциясы, ортақ жағдайда болуы мүмкін, n - кірісі. Мысалға, үш кірісті логикалық элементтер, Пирс функциясын орындайды, 10 суретте көрсетілген.
10 сурет
Ақиқат кестесінде (10 сурет) п.2.4 кестесінен қарағанда Y айнымалының сегіз шығысық мағынасы бар. Бұл комбинация N айнымалылардың кірістік комбинациялары арқыла анықталады, ортақ мағынада, тең: N = 2 n , онда n - айнымалылардың кіріс саны.
2.6. Логикалық элементтер интегралды микросызбаларды құруға қолданылады, әр түрлі логикалық және арифметикалық операцияларда және де фукнцияналды бағыттарда орындалады. Микросызба К155ЛН1 типті және К155ЛА3, мысалы , өзінің құрамында алты инвертор және төрт Шеффер элементі бар (11 сурет), ал микросызба К155ЛР1 әр түрлі элеметтерден тұрады (12 сурет).
11 сурет
12 сурет
2.7. ФАЛ арқылы кез келген логикалық қиын элементтерді орындауға болады. Мысал ретінде ФАЛ, алгебралық түрде берілген формуланы қарастырамыз:
. (1)
ФАЛ арқылы жеңілдетеміз, үстіде көрсетілеген ережемен шешімді аламыз:
(2)
Жүргізілген операция ФАЛ минималдау атына ие және функцияналды сызбаның орындау процедурасын жеңілдетуге арналған цифрлы құрылғы.
Функционалды сызба құрылымы, көрсетіген ФАЛ қарастырылады 13 суретте берілген.
13 сурет
Айта келе, мұндағы алынған (2) функцияның құрылуы толыққанды мималданған болып саналмайды. Толық минималды функция тек лабораториялық жұмыс кезінде орындалады.
Есеп берудің мазмұны
1. Аты және жұмыс мақсаты
2. Логикалық есептердің зерттеу сызбасы
3. Логикалық формулалар және оларды минималдау
Бақылау сұрақтары
1. Алгебра логикасы қандай айнымалылармен жұмыс істейді?
2. ФАЛ-дың негізгі тапсырмалары
3. Негізгі логикалық функцияның алгебралық түрі
4. "логикалық элемент" дегеніміз не?
5. Пирс және Шеффер элементтерін орындауға қандай логикалық функциялар керек?
6. Логикалық элемент үшін кірістік айнымалы комбинацияның саны қалай анықталады?
Қолданылған әдебиеттер
Электротехника и основы электроники. О.А.Антонова, О.П.Глудкин и др., Под ред. проф. О.П.Глудкина.-М.:Высшая школа, 1993.
Практикалық жұмыс №3: Жүйелік блогқа құрылғының қосылуы және жүйелік блог компонеттерін меңгеру.
Мақсаты: негізгі блоктарды білу және персоналды компьютердің перефериялық құрылғысы, оларды қосу әдістері, конструкторлары, негізгі сипаттамасы (аты, разъем типі, контактылар саны, жіберілу мәліметтерінің жылдамдығы, қосымша қасиет); разъемдардың сыртқы түрлерінің тпитерін анықтауға үйрену, оларға қосылған құралдар, персоналды компьютердің негізгі құрылғыларын білу, олардың орналасуы және негізгі сипаттамасы, жүйелік блоктың сыртқы түрінің компоненттерін, тәртібін анықтау және оларды қосу тәсілдері.
Құрылғылар: жүйелік блок, кабельдар жиыны, монитор, пернетақта, перифериндік құрылғы әртүлі разъемдарға арналған (тышқан, принтер, модем және т.б.). жүйелік блок құрамы, видеоадаптер макеті, аналық плата, корпустар, қатқыл диск, накопителя на флоппи-дисках, интерфейстіккабелдер.
Өткізу орны:
Уақыты: 2 сағат.
Орындаутәртібі:
* Компьютерлік жүйе желіден ажыратылғанына көз жеткізу (қажет болған жағдайда жүйені желіден өшіріңіз).
* Жүйелік болктың артқы жағын өзіңізге бұрыңыз.
* USB разъемінің бар жоғының аналық платасының форм-факторын анықтау.
* Орнын анықтап және сипаттамасын келесі разъемдарда көрсетілуі:
* Жүйелік блоктың желіге қосылуы;
* Монитордың желіге қосылуы;
* Монитордың дыбыс желісі;
* пернетақта;
* порт кезектері (екі разъем);
* параллель порт;
* басқа да разъемдар.
* Барлық разъемдар жүйелік блоктың артына ауыстырылғанына көз жеткізіңіз, әр базалық құрылғылар бір жалғыз әдіспен қосылады.
* Тышқанның қосылу әдісін зерттеңіз.
Тышқан разъемға порт тәтібімен қосылады әлде арнайы портқа PS/2 домалақ формасы бар разъем. Соңғы әдісі жаңаланған және ыңғайлы болып келеді. Бұл жағдайда тышқан өзіндік белгілеу порты орын алады. Ақырғы модельдер клавиатураға USBинтерфейсі разъемыарқылы қосыла алады.
* Кестені толтырыңыз:
Разъем
Разъем типі
Контакт көлемі
Ескертулер
* Дербес компьютердің негізгі құрылғыларын анықтаңыз.
* Қоректендіру блогының орнын орнатып, қоректендіру блогының қуатын тексеріңіз (сілтемеде көрсетілген).
* Аналық платаның орнын орнатыңыз.
* Аналық платаның жүйелік блогқа қосылуының сипаттамасын орнатыңыз Аналық платаға АТ форм-факторында қоректендірудің қосылуы екі разъеммен орындалады. Қара түсті өткізгіштің орналасуына көңіл аударыңыз - ол разъемдардың дұрыс бірігуіне маңызды.
* Қатқыл дисктің орнын орнатыңыз.
Оның қоректендіру разъемының орнын орнатыңыз.Қатқыл дисктің аналық платамен байланысатын өткізгіштің шлейф бағытын бақылаңыз. Қызыл бояуға боялған өткізгіштің орналасуына көңіл аударыңыз (ол қатқыл дискта қорек разъемының жанында орналасу керек.
* CD-ROM дисководы мен иілгіш дисктардың дисководының орнын орнатыңыз.Олардың өткізгіш шлейфтерінің бағытын бақылыңыз және қызыл түске боялған өткізгіштің жағдайларына көңіл аударыңыз.
* Бейнеадаптер платасының орнын орнатыңыз. Бейнеадаптер платасының интерфейс типін анықтаңыз.
* Егер қосымша құрылғылар болса, олардың тағайындалуын анықтап,берілген құрылғылардың сипаттамалық ерекшеліктерін жазыңыз(разъем типі,интерфейс типі және т.б).
* Кестені толтырыңыз:
Құрылғы
Сипаттамалық ерекшеліктер
Ненің көмегімен және қайда қосылады
Қорғау сұрақтары:
* Есептеу жүйесінің архитектурасы.
* Жүйелік блогтың құрамы.
* Тағайындалу, негізгі сипаттамалары, дербес компьютердің құрылғы интерфейсі ( әр құрылғы бойынша).
* Қатқыл дисктің құрылғысы.
* Базалық аппараттық конфигурация;
* Монитордың негізгі сипаттамалары;
* Разъемдардың сипаттамалары ( разъем типі, контакт көлемі, мәліметтерді жіберу жылдамдығы: бейнеадаптерлердің; кезекті порттардың; параллельді потрттардың; USB шиналары; желілік карталары; жүйелік блогтың қорегі; монитор қорегі.
Қосалқы құрылғылардың типі.
Практикалық жұмыс№4: Аналық платаның компонеттерін меңгеру.
Мақсаты:Дербес компьютердің аналық платасында орналасқан құрылғыны білу.
Құрал - жабдықтар: аналық платаның макеті , процессорлар , оперативтіжадының модулдері.
Өту орны:
Уақыты: 2 сағат.
Орындалу реті:
* Компьютерлік жүйе токтан ажыратылғанына көз жеткізіңіз (қажетінше жүйені желіден ажыратыңыз).
* Процессордың орнын орнатыңыз және оның ұйымдастыру жүйесінің салқындауын меңгеріңіз. Маркерлеу бойынша процессор типін және өндіру фирмасын анықтаңыз.
* Оперативті жадының модулдерін орнату үшін разъемның орнын орнатыңыз.Олардың көлемін және қолданылып отырған модулдер типін (DIMM немесе SIMM) анықтап,контакт көлемін орнатыңыз.
* Кеңейтілу платасын орнату үшін слоттардың орнын орнатыңыз.Олардың көлемін жәнетиптерін(ISA, VLB, PCI, AGP) анықтап, контакт көлемін орнатыңыз.Олардың түсі мен форма бойынша айырмашылығын тіркеңіз:
Шина разъемы
Түсі
Өлшемі
ISA
қара
ұзын
PCI
ақ
орташа
AGP
қоңыр
қысқа
* Тұрақты есте сақтау құрылғысының микросхемасының орнын орнатыңыз Установите местоположение микросхемы ПЗУ. Ондағы жабыстырмасы бойынша берілген компьютердің BIOS жүйесінің өндірушісін анықтаңыз.
* Жүйелік комплектың (чипсеттің) микросхемасының орнын орнатыңыз.Белгіленуі бойынша комплектің типін және шығарушының фирмасын анықтаңыз.
* Қорытынды кестені толтырыңыз:
Өңдіруші
Моделі
Процессор
Чипсет
BIOS жүйесі
Жедел жады модульінің өлшем саны
Кеңейтілу платасын орнату үшін слоттар саны
SIMM
DIMM
ISA
PCI
AGP
Қорғау сұрақтары:
* Қомпьютермен жұмысты басқаратын электронды платаның типтері;
* Аналық платаның негізгі сипаттамасы;
* Аналық платада орналасқан қондырғылар және олардың сипаттамалары;
* Шин сипаттамасы - қосылған қондырғының типі, мәліметтер берудің жылдамдығы.
* Контроллер және адаптер, оларды белгілеу және негізгі сипаттамалары;
Практикалық жұмыс№5: Компьютерді іске қосу тәртібін зерттеу.
Мақсаты:компьютердің бастапқы жүктеу тәртібін анықтау, оның этаптарын білу, орындалмаудың болуы және олардың диагностикалық методы.
Құрылғылар: компьютер жиынтығы, немесе сынама тақша.
Өту орны:
Уақыты: 2 сағат.
Базалық мәліметтер:
* Процессорды іске қосқанда ол ТЕҚ микросхемасына айналуы жүзеге асады және бағдарламаны іске қосады. Компьютердің жұмысын инициализациялау. Бұл кезде экранда BIOS нұсқасы туралы хабарлама көрінеді.
* Инициализациялау процедурасы POST процедурасын іске қосады, ол базалық құрылғылардың өзін -өзі тексеруінің орындалуы (POST - Power-On Self-Test). Бұл кезде экранда Memory Test: хабарламасы және компьютердің тексерілген жадының көлемінің көрсеткіші шығады.
* Жедел жадыда дефектының болмауы немесе компьютерлік жүйенің құрылымы және оның баптауларын анықтайтын CMOS микросхемасына пернетақта айналымы жүреді. Экранда бұл мәліметтер SystemConfiguration кестесінде көрсетіледі.
* Қатқыл дискінің параметрлерін орнатып, компьютерлік жүйе оның жүйелік ортасына айналым жүргізеді, онда операциялық жүйенің жүктемелерін табады және оның жүктемесін бастайды. Бұл ретте Startingхабарламасы шығады
Startingоперациялық жүйе типі...
Әрі қарай компьютермен жұмыс операциялық жүйе басқаруымен орындалады.
Орындалу реті:
* Егер мониторды қосқанда есептеу жүйесінің мониторында ток көзі болса, жүйелік блоктан тысқары.
* Жүйелік блоктағы қосқышпен компьютерлік жүйені қосыңыз.
* Қосу процесінде компьютерге келген хабарламаны бақылау үшін, Pause/Break батырмасын қолданыңыз Ол қосылуды тоқтатып және хабарл\аманы мұқият оқуға мүмкіндік береді.
* Қосылуды ары қарай жалғастыру үшін ENTER батырмасын қолданыңыз.
* BIOS нұсқасын белілеңіз (см. Базовые сведения, п. 1).
* Сынақтан өткізілген жады көлемін көрсетіңіз. (см. Базовые сведения, п. 2).
* Компьютер жүйесінің құрлымын анықтау және оның баптауларының мәліметтері, монитор экранында шыққан SystemConfigurationкестесінде көрсетілген.(см. Базовые сведения, п. 3).PAUSE/BREAK батырмасының көмегімен қосылуды тоқтатыңыз, кестені оқып орнатыңыз:
* Компьютер жүйесінде қанша қатқыл диск бар және онық өлшемі?
* Иілгіш дисководы бар ма және оның қолдану параметры қандай?
* өзінде қанша паралельді және кезектестік порттар бар?
* Жадыда сақталған микросхема қандай типке жатады?
* ENTER батырмасын басып қосылуды жалғастырыңыз.
* Орнатылып жатқан ОЖ-ның типін анықтаңыз (см. Базовые сведения, п. 4).
* ОЖ-ның қосылуы аяқталғанын күтіп, оқытушыдан компьютермен жұмысты аяқтау ретін сұраңыз. Компьютерді бастапқы күйге келтіріңіз.
* Компьютердің бастапқы жүктелу ретін жазыңыз. Әр этаптың соңғы пунктын белгілеп алыңыз.
* Кестені толтырыңыз:
Конфигурация элементтері
Маркировка, типі
Қосымша сипаттама
Мәні
BIOS
Процессор
Қазіргі процессор типі
Жедел жады
көлем типі
Қатқыл диск
көлем саны
Иілгіш диск дисководы
Тип саны
Еңгізу - шығару порты
саны:
параллель
кезектес
ОЖ типі
Қорғау сұрақтары:
* ЭЕМ классификациясы.
* Компьютер жүктелу реті;
* BIOS-тың негізгі типтері
* Құрылғының жөнделмейтін дыбыстық және хабарламалық сигналдары.
Практикалық жұмыс №6: SETUP программасының компьютерлік жүйелерінің құрылғылары.
Мақсаты: Компьютерлік құрылғыларының бастапқы типін анықтау, SETUP программасымен құрылған, жиі құрылымы мен құрылу тәртібін білу , операциялық жүйелер загрузкасы әр түрлі тасымалдаушылар(диск,қатқыл диск, CD-ROM), құрылғылардың құрылғысын таңдау, қатқыл дисктің автоматты жүйеде анықтау.
Жабдық:компьютер орнында, немесе сынау стенді
Өткен жері:
Уақыты:
Негізгі базалық мәліметтер:
SETUP программасы базалық енгізу-шығару жүйесіне кіретін аппараттық құрылғыларының есептеу жүйесінің конфигурациясының құрылғысы. Бастапқы құрылғының мақсаты-BIOS жүйесінің құрамын анықтайтын автоматтық мүмкіндікті қамтамасыз ету. Қосымша жұмыс - толық жүйедегі барлық эффектілікті жоғарлату және құрылғыны оптимизациялау.
Көп жағдайда DELETE батырмасын басқаннан кейін бірден SETUP программасы шақырылады. Жеке жағдайда басқа батырма немесе батырма комбинациясысы қолдануы мүмкін- керек мәлімет компьютерді қосқанда монитор бетіне шығады.
Күйтте- параметрдің талғамы басқарманың батырмаларының меңзерімен орындалады, ал параметрдің өзгерісі PAGE UP/PAGE DOWN батырмалары.
CMOS микросұлбалар мен күйге келтірудің классификациясыз өзгерісі құрылыстан компьютер жүйеге шығуға әкеліп соғады.Байланысты келесі шарадан қолданыңыз:
-мұғалімнің рұқсатынсыз құрылғыға ешқандай өзгерістерді кіргізбеңіз;
-қағаздарға жеке парақтарға жазумен олардың өзгерісіне дейін барлық параметрлерді айқындаңыз және кейін бекітіңіз;
-жұмысты аяқтау бойынша енгізген өзгерістерсіз сақтаусыз SETUP бағдарламасын жабыңыз.Бағдарламаларды жабудың алдында бақылау үшін оқытушыдан рұқсат сұраңыз.
Жұмыстың орындалу реті:
* Егер есептеуіш жүйелері қоректену мониторы жүйелік блоктан алыста жатса мониторды қосыңыз.
* Компьютерлік жүйені қосыңыз.
* Экранда мәлімет пайда болғанда DELETE батырмасын басыңыз- SETUP бағдарламасы іске қосылады.1-суретте көрсетілген мәзір ашылады.
* Тышқанның көмегімен басқару пернелерінен STANDART CMOS SETUP(CMOSмикросхемасының стандартты ) таңдаңыз.
* Шыққан терезеде қатқыл дисктердің,сағаттардың көлемі және қоюын тексеріңіз.
* ESC батырмасының көмегімен алдыңғы мәзірге қайтып келіңіз.
* BIOS FEATURES SETUP пунктін таңдаңыз.ENTER батырмасын басыңыз.
* Шыққан терезені тексеріңіз:
-Қандай дисктің көмегімен компьютердің іске қосудың басталып жатыр.Іске қосудың тізбегі BOOT SEQUENCE тармақта жатыр.Пернелердің көмегімен PAGE UP/PAGE DOWN барлық ықтималдың іске қосылуы осы компьютер үшін пайдалы. С қатқыл дискіден басталатын нұсқаға ерекше көңіл аударыңыз.(ол штаттық жұмыста қолданылып жатыр және иілгіштік дискіден басталған). Ал егер әлде қандай себептер бойынша қатқыл дисктен жүктеу мүмкін емес болса, онда ол компьютерде жұмысқа қабілеттілікте қалпына келтіруде қолданып жатыр.
SETUP бағдарламаларының титулды экраны
ROM PCI/ISA BIOS (2A5CLAL1A)
CMOS SETUP UTILITY
AVARD SOFTWARE, INC.
STANDART CMOS SETUP
BIOS FEATURES SETUP
CHIPSET FEATURES SETUP
PNP/PCI SETUP
LOAD SETUP DEFAULTS
INTEGRATED PERIPHERALS
SUPERVISOR PASSWORD
USER PASSWORD
IDE HDD AUTO DETECT
HDD LOW LEVEL FORMAT
SAVE & EXIT SETUP
EXIT WITHOUT SAVING
Esc: Quit
F10: Save & Exit Setup
: Select Item
(Shift)F12: Change Color
* Санкцияландырылмаған қол жеткізуге компьютерлік қорғаныштың жағдайы :Security Option Setup -өшірулі(құрылғы режиміне), System-қосулы(штаттық жұмыс жүйесі үшін).
* ESC пернесін басып алдыңғы мәзірге қайтып келіңіз.
* Қатқыл дискілердің IDE HDD AUTO DETECT (автоматты анықтау тармағын таңдаңыз) ER пернесін басыңыз.Дисктерді тестілеу ретіне көңіл аударыңыз.
* Өзгеріссіз, нәтижесіз ,сақтаусыз Setup бағдарламасында жұмысты аяқтаңыз. Бұл үшін ESC батырмасын басыңыз.Және сауал алуда (Да)пернесін басусыз өзгерістерсіз сақтаусыз шығуды растайсыз.
Қорғауға сұрақтар:
* SETUP бағдарламасымен орнатқан параметрлер.
* SETUP мәзірінің негізгі тармақтары.
* ВС тиімділігін анықтайтын негізгі факторлар.
Практикалық жұмыс 7: OC WINDOWS XP (VISTA) бағдарламасын құру және жою.
Мақсаты: 95 WINDOWS жүйеде операцияларды құрылымдардың қоюлар және алып тастаулардың ретін анықтау.
Жабдық: жиынды компьютер сынау стенді.
Өткізу орны:
Уақыты:
Базалық мәліметтер:
Бастапқы құру барысында өшіру және тоқтан ажырату қажет.Қажеттілік барысында жүйелік блокьы қорғайтын қабы түседі.Таңдаулы құрылымдар интерфейске лайықты слодқа бкітіліп жатыр,интерфейстік құрылымдар портқа қосылып жатыр.СОМ1 және СОМ2 бұл есептеуіш жүйеден кейін қосылып жатыр.Драйверлердің қоюлары процесстерді орындап жатыр.Егер құрылғылар операциялық жүйелерді іске қосудың уақыты инециялайды драйверлердің қоюлары интерфейс PLUG PLAY қолданыста жатыр.Бағдарлама шақыру басқаша орындалып жатыр. Операциялық жүйе қоюдан,бағларламадан шығуға жеке және жаңа жабдықтан драйверлерді қоюдан кейін компьюьерлерді қайта өңдеу қажеттілігі бар. Құрылымдарды драйверлерден алып тастауға (см қолдан өндіріліп жатыр,пп 16-17 ).Құжатты өшіру құрылымнан есептеуіш жұйеде драйверді алып тастау тоқтан ажырату, егер құрылым сыртқы болса таңдауды құрылымнан слот алынып жатыр және СОМ1 немесе СОМ2 порттан бөлінеді.
Жұмыстың орындалу реті
Егер есептеуіш жүйелері қоректену жүйелік блогынан алыста жатса мониторды қосыңыз.
* Жүйелік блоктың өшіргішімен компьютерлік жүйені қосыңыз.
* Пароль туралы сұраныс бергенде ESC пернесін басыңыз.
* Есептер панелінде Пуск батырмасын басыңыз.Басқару панелінде күйге келтіру тармағын басыңыз.
* Жабдықбар қою обьектісін ашыңыз.Жабдықтарды қою диалогты терезесі пайда болады.Оқып шығыңыз және жазып алыңыз.Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз.Жаңа құрылымдарға автоматты іздестіруге ұзақ әңгімедегі сұрақтарға жауап беріңіз. Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз .Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Компьютер қайта құрылған іздестірулерді бастайды. Оқып шығыңыз және жазып алыңыз. Егер компьютер жаңа құрылымдарды білдірсе,тізіммен танысу үшін Сведения батырмасын көресіз.
* Тізіммен танысу үшін Сведения батырмасын басыңыз. Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз. Егер Сведения батырмасы шықпаса Далее батырмасын басыңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз.Құрылымдардың қажетті түрін таңдаңыз: MODEM . Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз. Тізімнен таңдау модем түрін анықтамау үшін жалауша орнатыңыыз. Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз. Жасап шығарушыларға терезелерге лайықты тармақ таңдаңыз:(STANDART MODEM TYPES) және модельге STANDART 28800 bpc modem. Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз. Тезеде оған қосылған портты көрсетіңіз(кезектескен порт СОМ2). Сосын ДАЛЕЕ батырмасын басынңыз.
* Оқып шығыңыз және жазып алыңыз. Модемнің құрылуы жүргенше тоса тұрыңыз.Аяқтау бойынша ГОТОВО батырмасын басыңыз.
* Басқарулар панеліндегі жүйе обьектісінде терезені ашыңыз.Осы тармақтан модемдерге тармақта қойылған құрылымдардың бар болуын тексеріңіз.Сол жағында сары жалаушаға басыңыз.Қасиеттер терезесин жабыңыз.ОК батырмасын басыңыз.Егер жүйе сұраса қайта жүктейсіз.
Назар аудар
Келесі әрекеттерді мұғалімнің рұқсатымен орындау керек.
* Басқарулар панеліндегі жүйе обьектісінде терезені ашыңыз.Осы тармақтан модемдерге тармақта қойылған құрылымдардың бар болуын тексеріңіз.Сол жағында сары жалаушаға басыңыз.Қасиеттер терезесин жабыңыз.ОК батырмасын басыңыз.Егер жүйе сұраса қайта жүктейсіз.
17.Операциялық жүйенің іске қосылуын тосқаннан кейін , жұмыстың аяқталуын мұғалімнен сұраңыз .Компьютерді бастапқы күйге келтіріңіз.
Қорғауға сұрақтар:
* Құрымдардың қоюлары және алып тастау реті.
* Контреллер, адаптерлер,құрылымдар драйверлері.
* Тәртіптер.Қандай тәртіпте WINDOWS 95 жұмыс істеп жатыр.
* Процессорлық есептеуіш кешендер.
Практикалық жұмыс№8: Локалды жүйеге қосылу.Желілік картаны құру және баптаулары.
Мақсаты: локалды желілер түрлері және классификациясы,Мәлімееттерді жіберу ортасы,желілікк интерфейті орнату және баптауларын үйрену.
Құрылғы: IBM-PC компьютер сәйкестігі ,желілік карта.
Бағдарламалық қамсыздандыру: MS Windows'9, Outlook Express почталық клиенті.
Өту орны :Компьютерлік сынып
Уақыт: 2 сағат.
Базалық мәліметтер:
Компьютерді локальдық есептеуіш желіге қосу үшін:
-желілік картаны орнату,не үшін:Есептеуіш жүйені өшіріп және тоқсыздандыру,жүйелі блоктың қорғаныш қабын шешу,интерфейске сәйкес слотка желілік картаны орнату.
* Желілік картаға желілік кабелді қосу,кабелдің екінші бөлігін яғни өрілген жұп консентраторға немесе желіліккарта сегментіне қосылғандығын тексеру.
* Желілік карата драйверін орнату.
* Желілік протоколды орнату және өңдеу.
Жұмыстың орындалу реті:
Желілік карта орнату(уақытша)
Желілік картаны орнату үшін есептеуіш жүйені өшіріп тоқсыздандыру керек және блоктың қорғаныш қабын шешіп ,интерфейске сәйкес слотка желілік картаны орнатамыз.
Жұмысты орындауға дайындық
* Есептеуіш жүйенің мониторы жүйелік блоктан жеке тоққа қосулы болса,мониторды қосыңыз.
* Жүйелік блок өшіргішімен компьютер жүйесін.
* Егер паролге сұраныс болса Esc клавиатурасын басыңыз.
Желілік карта драйверін орнату
* Есептер панелінен Пусккнопкасын шертіңіз.Келесі пункті таңдаңыз,Баптаулар-->Басқару панелі.
* Желі обектісін таңдаңыз.Ашылған терезеде Конфигурация вкладкасынан Қосу кнопкасын басыңыз.
* Орнатылып жатқан компонент типін тааңдаңыз:Желі картасы, Қосу кнопкасын басыңыз.
* Терезеден келесі пунктерді таңдаңыз.Дайындағандар:Табылған желі драйверлері және желі платасы.Драйвер Ndis2. OKбатырмасын басыңыз.
* Терезеден келесілерді белгіленіз.Желіде келесі келесі компоненттер орнатылған: Драйвер Ndis2 және оған сәйкес протоколдар.
* Жүйені қайта жүктеңіз
Желі каратасын өшіру
* Есептер панелінен Пусккнопкасын шертіңіз.Келесі пункті таңдаңыз,Баптаулар-->Басқару панелі.
* Желі обектісін таңдаңыз. Ашылған терезеде:
+ КонфигурациявкладкасынанЖүйеде келесі баптаулар орнатылған терезесінен өшіретін тип компонентін таңдаймыз:Драйвер Ndis2 Өшіру батырмасын басыңыз.
+ OKбатырмасын басыңыз.
* Жүйеде келесі баптаулар орнатылған терезесінен келесі өшірілгендерді белгілеңіз Драйвер Ndis2 және оған сәйкес протоколдар.
* Жүйені қайта жүктеңіз.
Жұмысты аяқтау
* Операциялық жүйенің қосылуы аяқталғаннан кейін,жұмыстың аяқталу ретін мұғалімнен нақтылап сұраңыз.Компьютерді алдыңғы күйіне келтіріңіздер.
Қорғау сұрақтары:
1.Желілік картаны орнату реті мен баптаулары .
2.BNC-коннектор, UTP, RG-58, RJ-15, 10Base-T дегеніміз не?
3.Локалдық желі және желі классификациясы.
4. Желі топологиясы және мәліметтерді жіберудің физикалық ортасы.
5. OSI моделі қандай сатыға жатады, желі картасын орнату және желі картасының картасы.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz