Файл қосу

Тұқым шаруашылығы



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3деңгейлі  СМК құжаты
                                   ПОӘК
                                   ПОӘК
042-18-21.1.61/01.2014

ПОӘК <<Ауыл шаруашылық мелиорациясы>> пәнінен оқытушыға арналған жұмыс жоспары
                            № ___ басылым
                           <<___>>  ______   20__ж.




ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

   5В080100 <<Агрономия>> мамандығына арналған
<<АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МЕЛИОРАЦИЯСЫ>> ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАНЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
                                       
                                       
                                       
                                       







СЕМЕЙ  - 2014

                                Алғы сөз
1 ҚҰРАСТЫРҒАН

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Агротехнология және орман ресурстары>> кафедрасының  аға оқытушысы  Ахметова Айжан Адилбековна

<<___>>    20 жыл
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ: 
2.1. <<Агротехнология және орман ресурстары>>  кафедрасының мәжілісінде. 
Хаттама <<       >>20__  жыл, №___
Кафедра меңгерушісі ________Сейлгазина С.М. 
2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро мәжілісінде 
Хаттама <<    >>20__  жыл, №____
Төраға ______Тлеубаева А.В.
3 БЕКІТЕМІН:
Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралды және баспаға ұсынылды 
Хаттама <<>>    20        жыл, №___
ОӘК төрағасы  __________ Искакова Г.К.

4   БІРІНШІ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН




                                МАЗМҰНЫ

* Жалпы жағдайлар
* Пәнді оқу бойынша әдістемелік нұсқаулар
* Курстың форматы мен саясаты
* Баға қою саясаты
* Пәннің мазмұны және сабақтардың түрлері бойынша сағаттар
* СОЖӨЖ және СӨЖ мазмұны
* Пән бойынша оқу процесінің күнтізбелік жоспары
* Қолданылған әдебиеттер














                                        
                          


1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
Жұмыс бағдарламасы <<Ауыл шаруашылық мелиорациясы>> пәнінен <<5В080100>> - <<Агрономия>> мамандығына арналған. 
* НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
<<Өсімдік шаруашылығы өнімдерін сақтау және өңдеу>> пәнінің оқытушыларға арналған жұмыс оқу   бағдарламасы осы пәннің оқу процесін ұйымдастыру  ретін  келесі құжаттардың талаптары мен  ұсыныстарына сәйкес орнатады: 
-      Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;
-    5В080100  -  Агрономия жоғары білім беру мамандығы бойынша типтік оқу жоспары. Жоғары және жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру мамандықтары бойынша типтік оқу жоспарына 132 қосымша;
-  5В080100  -  Агрономия мамандығы бойынша пәннің типтік оқу бағдарламасы;
-   <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеу және рәсімдеуге қойылатын ортақ талаптар>> ТБС 042-ГУ-4-2013 Университет стандарты;
-  <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны және құрылымы>> ҚП 042-1.01-2013 Құжаттық процедура.

* ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР

3.1 Пән туралы қысқаша дерек: <<Ауыл шаруашылығы мелиорациясы>> пәні 2 семестрде оқытылады, пәннің оқытылатын мерзімі 15 жұма, жалпы көлемі  - 135 сағат, аудиториялық сағат  -  45 сағат. Курс емтиханмен аяқталады.
3.2 <<Ауыл шаруашылық мелиорациясы>> пәнінің  негізгі міндеті: 
* студенттерді егістік дақылдардың морфологиялық құрлысымен және биологиялық ерекшеліктерімен таныстыру; 
* ауыл шаруашылық дақылдарының алдыңғы қатарлы өсіру технологияларын оқып үйрету;
3.3 Курстың мақсаты: студенттерге селекция және тұқым шаруашылығы саласы бойынша жеткілікті мөлшерде теориялық және тәжірибелік білім беру.
3.4 <<Ауыл шаруашылық мелиорациясы>> пәнінің маңызы  -  Ауыл шаруашылық дақылдарын өсірудің және жоғары өнімдерін алудың агротехникалық шараларын жасап, экономикалық тиімді, еңбек және құрал жабдықтар шығыны аз, сапалы өнім алуды болып табылады.
Пәнді оқу нәтижесінде студенттер мына білуі керек: 
* селекцияның қазіргі таңда пайдаланылатын әдістерін және олардың биология ғылымында ашылған жаңалықтар негізінде даму жолдарын;
* селекция мен тұқым шаруашылығының негізгі биологиялық тұрақты нысаны сорт туралы түсінік мәліметтерді, оның ауыл шаруашылығындағы өндірісі үшін маңызын, жергілікті, селекциялық сорттардың ерекшеліктерін;
* Сортсынақты ұйымдастыруды, сорттарды аудандастыруды;
* Элита тұқымына мемлекеттік стандарттар бойынша қойылатын талаптарды;
* Сатылатын тұқымға берілетін сорттық үстеме ақы мөлшерін;
* Өздігінен айқас тозаңдалатын және вегетативтік жолмен көбейетін дақылдардың элиталық тұқымын өндіру әдістері мен жүйесін
 Пәнді оқу нәтижесінде студенттер игеруге тиісті: 
* Будандастыру тәсілі мен шағылыстыру техникасын;
* Жеке және жаппай сұрыптау жүргізуді;
* Сорттық және тұқымдық егістіктерге апробация жүргізуді;
* Селекция және тұқым шаруашылық құжаттарды рәсімдеуді;
* Бастапқы тұқым шаруашылығын ұйымдастыруды және осы жүйеде сорттарды жақсарту жолдарын;
* Дәнді-дәнді бұршақ дақылдарының элиталық тұқымын өндіруді;
* Жүгерінің ұрықты және ұрықсыз аналог линаларының тұқымын өсіруді;
* Клондық сұрыптарды пайдаланып, картоптың вируссыз элитасын өсіруді;
3.5 Курстың пререквизиттері: 
* Ботаника;
* Өсімдіктер физиологиясы;
* Физика;
* Химия;
* Генетика; 
3.6 К урстың постреквизиттері:  
* Жеміс-көкөніс шаруашылығы;
* Ауыл шаруашылық дақылдарының селекциясы және тұқым шаруашылығы;
* Ауыл шаруашылығы өсімдіктер биотехнологиясы;
* Өсімдік шаруашылығы;
* Өсімдік шаруашылық өнімдерін сақтау және өндіру технологиясы;
3.7 Жұмыс оқу жоспарынан көшірме 
                                                                                                  
                                                                                                       
                                                                                                     Кесте-1
                                   Курс
                                Семестр
                                 Кредит
                             Дәріс сағат
                             Зерт  сабақ 
ОЖ СӨЖ
                                    СӨЖ
                                Барлығы
                                       4
                                       8
                                       3
                                      15
                                      30
                                      45
                                      45
                                      135

4 ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ) 
                                                                   Кесте 2
               ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ  ЖОСПАРЫ
                           Тақырып атауы
                           Сағаттар саны
                                       1
                                       2
                       Дәріс тақырыптары
1  -  модуль Сорт. Бастапқы материал және оны құру әдістері.
              1  -  блок - Талдаушы селекция 
Кіріспе. Ауыл шаруашылығы мелиорациясы пәніне түсінік және маңызы.
                                       1
Синтездеуші селекция
                                       1
Тәжірибелік мутагенез және оны селекцияда қолдану
                                       1
Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплоидияны пайдалану.
                                       1
Биотехнология әдістерін өсімдік селекциясында қолдану
                                       1
Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану
                                       1
Сұрптау және селекциялық материалдарды бағалау әдістері
                                       1
Блок 2 -  Мемлекеттік сортсынау және сорттармен будандарды аудандастыру.
Тұқым шаруашылығы
                                       1
Қазіргі заман талаптарына сай кейбір дақылдардың тұқым шаруашылығын ұйымдастыру
                                       1
Блок 3 - Егістік дақылдарының тұқым шаруашылығындағы сорттық және тұқымдық бақылау
Сорт алмастыру және сорт жаңарту.
                                       1
Селекциялық материалдардың фенологиялық дамуын бақылау.
                                       1
Модуль 2 -  Селекция материялының зиянкестер мен ауыруларға төзімділігін бағалау
Блок 4 - Селекция материалдарының қысқа төзімділігін бағалау
Селекция материалдарының құрғақшылыққа төзімділігін бағалау
                                       1
Селекция материалдарын өнімділікке және сапалыққа бағалау
                                       1
Блок 5 -  Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплоидияны пайдалану.
Биотехнология әдістерін өсімдік селекциясында қолдану
                                       1
Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану
                                       1
Барлығы:
                                      15
                       Тәжірибелік сабақ
1  -  модуль Сорт. Бастапқы материал және оны құру әдістері
              1  -  блок - Талдаушы селекция
Ауыл шаруашылығы мелиорациясы пәніне түсінік және маңызы
                                       2
Синтездеуші селекция
                                       4
Тәжірибелік мутагенез және оны селекцияда қолдану
                                       2
Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплоидияны пайдалану
                                       2
Биотехнология әдістерін өсімдік селекциясында қолдану
                                       2
Блок 2 -  Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану
Сұрптау және селекциялық материалдарды бағалау әдістері
                                       2
Мемлекеттік сортсынау және сорттармен будандарды аудандастыру
                                       2
                Блок 3 - Тұқым шаруашылығы
Қазіргі заман талаптарына сай кейбір дақылдардың тұқым шаруашылығын ұйымдастыру
                                       2
Егістік дақылдарының тұқым шаруашылығындағы сорттық және тұқымдық бақылау
                                       4
Модуль 2 -  Сорт алмастыру және сорт жаңарту
Блок 4 - Селекциялық материалдардың фенологиялық дамуын бақылау.
Селекция материялының зиянкестер мен ауыруларға төзімділігін бағалау
                                       2
Блок 5 -  Селекция материалдарының қысқа төзімділігін бағалау
Ауыл шаруашылығындағы дақылдардың тұқымының егістік сапасының мемлекеттік стандарттарымен танысу.
                                       4
Тұқым есебінің тігілген кітабы.
                                       2
Барлығы:
                                      30



                   5 ОСӨЖ ЖӘНЕ СӨЖ МАЗМҰНЫ
* Элита егістігіне тұқымдық, сорттық жер үсті бақылау. Сорттық егістікке тұқымға және отырғызу материалдарына қажетті құжаттар.
* Селекция питомниктерінің түрлері және себу тәсілдері.
* Сорттардың ауыру мен зиянкестерге төзімділіген бағалау. 
* Дақылдарды будандастырутәсілдері. 
* Будандастырудың дән байлау дәрежесін анықтау және будандық тұқымдарды сараптау.
* Дақылдардың сорттық егістіктеріне апробация (байқаудан өткізу) жасау.
* Сұрыптау оның түрлері мен әдістері. Жаппай және жеке дара сұрыптау.
* Селекциялық және тұқым шаруашылық жұмыстарын жүргізудің ретімен танысу, селекциялық орталықтарға мемлекеттік сортсынақтың және тұқым сапасын тексеру жолдары.
* Ауыл шаруашылығы селекциясы және тұқым шаруашылығы құжаттарымен танысу.
* Жоғары сапалы тұқым өсіру технологиясы.
* Республикада аудандастырылған сорттарды картаға енгізу.
* Суперэлита және элита тұқымын өндіру жүйесі

6 <<АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ ДАҚЫЛДАРЫНЫҢ СЕЛЕКЦИЯСЫ ЖӘНЕ ТҰҚЫМ ШАРУАШЫЛЫҒЫ>> ПӘНІНЕН ОҚУ  - ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ
                                                                 Кесте 3 	

                            Тақырыптары
Көрнекілік құрал-жабдықтар, плакаттар,зертханалық стендтері
                   Өздік жұмыс сұрақтары
                         Бақылау формасы
Дәрістік сабақ
Зертханалық сабақ



                                       1
                                       3
                                       4
                                       5
                                       6
1-модуль Селекциялық материалдардың фенологиялық дамуын бақылау
1-блок- Селекция материялының зиянкестер мен ауыруларға төзімділігін бағалау
Кіріспе. Ауыл шаруашылығы дақылдарының селекциясы мен тұқым шаруашылығы пәніне түсінік және маңызы.
Селекциялық материалдардың фенологиялық дамуын бақылау
Презентациялық көрнекілік, зертханалық жұмыс құрал жабдықтары
Селекция дегеніміз не? Селекцияның пән аралық байланысы қандай? Цитология дегеніміз не? Жасуша қандай құрамдардан тұрады? Рибосома мен митохондрияның атқаратын қызметі қандай?
                                       
Ауызша
Сорт. Бастапқы материал және оны құру әдістері.
Селекция материялының зиянкестер мен ауыруларға төзімділігін бағалау
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Ағзалардың тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі дегеніміз не?

Ауызша
Тест сұрақтары
Талдаушы селекция.
Селекция материалдарының қысқа төзімділігін бағалау
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Генетикалық сұрыптау әдістерінің тұжырымы мен буданның бірінші ұрпағының жіктелуі мен гаметалардың тазалық заңының тәртібі қандай?




Ауызша
Синтездеуші селекция.
Селекция материалдарының құрғақшылыққа төзімділігін бағалау
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Басым болу (доминантты)дегеніміз не?
Мутация дегеніміз не?оның ағзалардағы эволюциясы мен селекциядағы мәні не?


Ауызша
Тәжірибелік мутагенез және оны селекцияда қолдану. 
Селекция материалдарын өнімділікке және сапалыққа бағалау
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Селекциялық материалдарды бағалау тәсілдерді ата.




Ауызша
Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплоидияны пайдалану.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының түрлік, түр ішілік және сорттық белгілерін анықтау.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Полиплоидия дегеніміз не?

Ауызша
Тест сұрақтары
Биотехнология әдістерін өсімдік селекциясында қолдану.
Тұқым есебінің тігілген кітабы.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Өсімдіктер селекциясында биотехнологияның алатын орыны қандай? Биотехнологиялық жолмен қандай жетістіктерге жетуге болады? Қазақстанда өсімдіктер биотехнологиясының жетістіктері қалай жүзеге асырылуда?

Ауызша
Бақылау сұрақтары
Блок 2- Сұрптау және селекциялық материалдарды бағалау әдістері.
Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану.
Ауыл шаруашылығындағы дақылдардың тұқымының егістік сапасының мемлекеттік стандарттарымен танысу.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал -жабдықтары
Биотехнология әдісінің селекция жұмысын арттырудағы маңызы.
Дүние жүзілік коллекцияның селекция жұмысындағы маңызы?



Ауызша
Сұрптау және селекциялық материалдарды бағалау әдістері.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының түрлік, түр ішілік және сорттық белгілерін анықтау.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал 
Тұқым қуалаушылық өзгергіштікте гомологиялық қатар заңдылығыныңмәні неде?


Ауызша
Блок 3- Мемлекеттік сортсынау және сорттармен будандарды аудандастыру
Мемлекеттік сортсынау және сорттармен будандарды аудандастыру.
Селекция материалдарының құрғақшылыққа төзімділігін бағалау
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал 
Будандастыру дегеніміз не ол үшін не қолданылады?
Будандастырудың қандай түрлері бар олар қалай пайдаланылады? Өсімдіктерде будандастыруды қалай жүргізеді?


Межелік бақылау жұмысы
Тұқым шаруашылығы
Сорт. Бастапқы материал және оны құру әдістері.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал 
Жаратылысы мен шығару тәсілі бойынша сорттар қалай бөлінеді?
Бастапқы материалдарды алу тәсілдері?



Ауызша
                 Модуль 2- Тұқым шаруашылығы
                  Блок 4- Тұқымдық бақылау
Қазіргі заман талаптарына сай кейбір дақылдардың тұқым шаруашылығын ұйымдастыру 
Тұқым есебінің тігілген кітабы.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал 
Өсімдіктердің экологиялық-географиялық принцпке негізделген жүйелеуі қандай?


Ауызша
Егістік дақылдарының тұқым шаруашылығындағы сорттық және тұқымдық бақылау
Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал 
Өндірісте сортқа қойылатын талаптар қандай?
Бастапқы материал дегеніміз не?
Сорт дегенімізне?жабайы өсімдіктер түрлерінің селекциялық құндылығы неде?



Межелік бақылау жұмысы
                   Блок 5- Селекция материалдарының құрғақшылыққа төзімділігін бағалау
Талдаушы селекция.
Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал
Будандастыру дегеніміз не ол үшін не қолданылады?
Будандастырудың қандай түрлері бар олар қалай пайдаланылады? Өсімдіктерде будандастыруды қалай жүргізеді?
Ауызша
Синтездеуші селекция.
Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплоидияны пайдалану.
Презентациялық көрнекілік, Зертханалық жұмыс құрал
Тұқым қуалаушылық өзгергіштікте гомологиялық қатар заңдылығыныңмәні неде?
Ауызша

7. Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы
                                                                   Кесте 4

Әдебиеттермен оқу әдістемелік оқулықтар тізімі

                                       
                             Сан мөлшері
                                       
                         Студенттер саны
Оқулықпен қамтамасыз ету пайызы
                                       1
                                       2
                                       3
4
Т.Н. Нұрғасенов, Ә.Х. Қалиев, С.Е Сүлейменова, С.С.Асқанбаев
<<Өсімдіктер селекциясы және тұқым шаруашылығы негіздері>> Астана-2007ж., 339 бет 

                                      20
                                      12
                                     100%


                  8 ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР
                      8.1 Негізгі әдебиет:
8.1.1.  Гужов Ю.Л., Селекция и семеноводство культивируемых растений. / - М.: МИР, 2003.  -  536с.
8.1.3. Практикум по селекции и семеноводству полевых культур. / В.В. Пыль-
нев, Ю.Б. Коновалов, А.Н. Березкин и др; Под ред. В.В. Пыльнева. - М.: Ко-
лос С, 2008.  -  552с.
                                       
8.2.Қосымша әдебиет:
8.2.1. Вадима Г.В., Яблоков А Н., Синицына С.М. Семеноводство полевых культур. Л.: Колос, 1983
8.2.2. Л.П. Гончаров, Н.П. Гончаров.  -  Новосибирск: Изд-во Новосибирского университета, 1993.  -  310с.
8.2.3.Прохоров И.А., Крючков А.В., Комиссаров В.А. Селекция и семеноводство овощных культур. - М.: Колос, 1997.

                                       

Пәндер