УМКД

Көркем аударма практикасы пәні бағдарламасы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейлі СМЖ құжаты
ПОӘК

ПОӘК 042-18-17.1.16/01-2014
ПОӘК
Оқытушыға арналған
<<Көркем аударма практикасы>> пәні бағдарламасы

Басылым №1
11.09.2014 ж.

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
<<Көркем аударма практикасы>>
5В020700 <<Аударма ісі>> мамандығына арналған
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей
2014

Мазмұны

1. Қолданылу саласы.
2. Нормативті сілтемелер.
3. Жалпы мәліметтер.
4. Оқу пәнінің мазмұны (Модулдер)
5. Студенттердің өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
6.Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамттылу картасы.
7. Әдебиет

* Қолдану саласы
Оқу-әдістемелік кешеннің құрамына енетін <<Көркем аударма практикасы>> пәні бойынша оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы 5B020700 <<Аударма ісі>> мамандығы студенттеріне арналған.
* Нормативті сілтемелер
<<Көркем аударма практикасы>> пәнінің бұл оқытушыға арналған жұмыс оқу бағдарламасы пәннің оқу процесін ұйымдастыру тәртібін төмендегі құжаттардың ұсыныстары мен талаптарына сәйкес жасалған:
- Жалпыға бірдей Мемлекеттік білім беру стандарты
- 5В020700 - <<Аударма ісі>> мамандығы бойынша типтік оқу жоспары
- СТУ 042- ГУ-4-2013 Университет стандарты <<Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің жасалу және безендірілуінің жалпы талаптары>>
- ҚП 042-1. 01-2013 Құжаттандыру процедурасы <<Пәндердің оқу-әдістемелік кешендерінің құрылысы және мазмұны>>

3 Жалпы мәліметтер
3.1. Курстың қысқаша мінездемесі:
<<Көркем аударма практикасы>> 5B020700 <<Аударма ісі>> мамандығына арналған.
3.2.Курстың мақсаты: Көркем аударманың болашақ мамандарын жалпы мәдени байыту және білім алушыларда кәсіптік қызметке қажетті аудармашылық біліктілік қалыптастыру.
3.3. Курстың міндеттері:
-болашақ аудармашыларды көркем мәтін құрастыру заңдылықтарымен және оның негізгі қызметтерімен таныстыру;
- көркем аударманың теориялық негіздерін зерттеу;
- аудармашылық біліктілікке қажетті дағдылар мен шеберлікті кезеңдер бойынша қалыптастыру;
- көркем аударманың практикалық дағдыларын игеру және дамыту;
- көркем аударма процесінің заңдылықтарымен және көркем мәтіндердегі аудармашылық сәйкестліктерімен таныстыру;
- көркем аударма барысындағы тіл бірліктерінің қайта құрылу тәсілдері және құралдары жөнінде жүйелі ұғым қалыптастыру;
- көркем аударма процесінде пайда болатын лексикалық, грамматикалық және стилистикалық қиыншылықтарды жеңіп шығу тәсілдерін меңгеру.
3.4. Курс нәтижелері:
Курсты аяқтағаннан кейін студент мыналарды :
білуі тиіс:
- мәдениетаралық қатынастардағы көркем аударманың рөлін;
- көркем аударманың әлеуметтік-мәдени алғышарттарын;
- көркем мәтіннің құрылу заңдылықтарын және оның негізгі қызметтерін;
- көркем аударманың қағидаларын, тәсілдерін және әдістерін;
ие болуы тиіс:
- аудармашылық стратегияның әр алуан түрлерін;
- көркем аудармадағы тіларалық қайта түзу деңгейлерін;
-көркем аударманың грамматикалық, лексикалық және стилистикалық аспектілерін;
меңгеруі тиіс:
- аударманың негізгі үлгілерін, аудармашылық ауысуларды және көркем аударманы және оның нәтижелерін талдау кезінде оларды қолдану тәсілдерін меңгеруі керек
істей алуы тиіс:
- тұпнұсқа және аударма мәтіндерінде жүзеге асырылған мәдени және стилистикалық кодтарды айқындау;
тұпнұсқа мәтіні құрылыуының жєне аударманың кешенді үлгісінің тілдік деңгейлерін айқындау;
аударманыњ кешенді үлгісінде лексикалық, грамматикалық және стилистикалық тәсілдерді қолдану;
түсінуі тиіс:
- Аударма процесінің заңдылықтарын;
- Аударма барысындағы тіл бірліктерінің қайта құрылу тәсілдері және құралдары жөнінде жүйелі ұғымдарды;
көркем аударма процесінің заңдылықтарын және көркем мәтіндерде аудармашылық сәйкестілікті сақтау;
Аударманың мақсаттары мен түпнұсқаның типін ескере отырып, оның жалпы стратегиясын белгілеу;
болуы тиіс:
Қалыптасқан аудармашылық дағдылар
алуы тиіс:
Аударма процесінде пайда болатын лексикалық, грамматикалық және стилистикалық қиыншылықтарды жеңіп шығу тәсілдерін меңгере алу.

3.5. Пәннің пререквизиті: <<Аудармашылық мамандыққа кіріспе>>, <<Аудармашының кәсіптік қызметінің негіздері>>.
3.6. Пәннің постреквизиті: <<Ақпараттық аударма практикасы>>, <<Ауызща аударма практикасы>>, <<Оқытылатын тіл елінің әдебиеті және аударма мәселелері>>, <<Мәдениетаралық қарым-қатынас теориясы және практикасы>>.
Оқу процесін ұйымдстыруға қойылатын қазіргі талаптарға сәйкес және пәндердің өзіндік ерекшеліктері ескеріле отырып, дәрістер даралауға, шығармашылық әлеуеттің жүзеге асырылуына және студенттердің тренинг, өзіндік рефлексия және өзін өзі бақылау режимінде өзіндік жұмыстарын белсенді түрде жүргізуге бағытталып өткізіледі.

3.7.Оқу жоспарының көшірмесі
Кесте 1

Курс
Семестр
Кредит
Дәріс
Семинар машықтану сабақтары
OOӨЖ
OӨЖ
Барлығы
Бақылау түрі
3
5
3

45
22,5
67,5
135
Емтихан

4.Оқу пәнінің мазмұны (Модулдер)
Кесте 2
№
Тақырып
Мазмұны
Сағат саны

Дәріс сабақтары

1.
Көркем проза мен көркем публицистиканың аудармасы.
1.Көркем проза мен көркем публицистиканың негіздері.
2.Қағидалары, тәсілдері және әдістері.
3.Көркем аудармадағы заттық-қисынды, қызметтік - қатынастық және эмоциялық әсер етушілік аспектілердің төзіндісі
2
2.
Түпнұсқамәтінініңаударуалдындаталдануыжәнеаударманыңжалпыстратегиясыәзірленуі
1.Аудармағадайындықжәнетүпнұсқамәтінніңаудармашылықталдаудыңнегіздері.
2. Аудармашылықстратегияныәзірлеу.Аудармашылықшешімдердіңәралуандығы.
3. Бастапқымәтіндітерминологиялықжәнелогикалыққұрылымынұғыну.
4. Түпнұсқамәтінніңтереңмағыналықжәнеқатынастық- логикалыққұрылымынұғыну.
5. Аудармашыныңавтордыңтүпкіойынмазмұндықталдауы.
6. Мәтіншілікбайланыстардыталдау.
7. Аудармашыныңавтормәтінінстлистикалықталдауы.
8. Подтекстіайқындауы.
9. Түпнұсқамәтінініңүлгісінқұрайтынкешендіоппозициялардытеңестіру.
10. Мәтінүлгісінқұрайтыноппозициялар: бейнелеуоппозициялары, мәтінтудырушыоппозициялар, дамуоппозициялары, қауырт - прагматикалықоппозициялар.
11. Аудармашыныңмәтінжөніндегіөзтұжырымдамасынқалыптастыруы.
12. Оппозицияныңкөмегіменмәтінүлгісінжасау.
13. Көркемшығарманыпайымдаукезіндеоппозициялардыңорналасуынтаңдау.
2
3.
Көркем аудармадағы өзгеріс түрлері
1. Аударманың лексико - грамматикалық аспектісі.
2. Лексикалық тәсілдер: транслитерация, транскрипция, кальклау, семантикалық модификация, сипаттама, түсініктемелер, аралас (жарыспалы) аударма және т.б.
3. Бастапқы мәтінді терминологиялық және логикалық талдау.
4. Түпнұсқа мәтінің терең мағыналық және қатынастық - логикалық құрылымын ұғыну.
5. Стилистикалық тәсілдер: сөздік құрамды айырбастау, образды алмастыру, торпты алмастыру (немесе сөйлеу фигураларын).
6. Ауыспалы ма,ғынаны алып тастау, сөзбе сөз аударма (түсініктемемен немесе түсініктемесіз) және т.б.
7. Көркем аудармада қолданылатын негізгі аудармашылық өзгерулер: нақтылау, топтап қорыту.
8. Модуляция, мағыналық даму, тұтас қайта пайымдау, компрессия, декомпрессия.
9.Антонимдік аударма, сипаттамалық аударма, орын толтыру тәсілі.

4.
Аудармамәтінініңқұрылымы.
1. Көркеммәтінініңкөпқұрылымдығы.
2. Аударылатынмәтінүлгісінжасаубарысындаинварианттық
3. Инварианттықэстетикалықақпараттыңұғымы
4. Мәтінаралықинвариант.
5. Қызметтікинвариант.
6. Стильдікинвариант.
7. Мәтінніңелеулібөліктерініңаудармасы (семантикалықблоктар).
8. Бірғанашығарманыңбарлықаудармаларындағыварианттықэлементтердіңбірдейболмауы.
9. Мазмұн <<конденсациялануы>> процессі (төменгідеңгейде, орташа, барынша). Конденсация сатылары
4

5.
Мәтінніңтілдікқұрылуыжәнеаударматипологиясы.
1. Аударманыңкешендіүлгісінжасау.
2. Мәтінқұраудыңтілдікдеңгейлері.
3. Тілдікдеңгейлердітүпнұсқамәтініненаудармамәтінінеқайтатүзу.
4. Тіларалыққайтатүзудеңгейлері.
5. Мәтіндіфеномалық - морфологиялықдеңгейдегіаудару.
6.Лексикалықдеңгейдегіаудару.
7.Сөйлемдеңгейіндегіаударма.
8. Мәтініңелеулібөліктерініңаудармасы (семантикалықблоктар).
9. Рефераттықаударма
10. Мәтіндеңгейіндегіаударма.
11. Жағдайдың стилистикалық бағалауындағы аударма типологиясы.

Барлығы
15

Семинар сабақтары

1
Көркем проза мен көркем публицистиканың аудармасы.
1.Көркем аудармадағы заттық-қисынды, қызметтік - қатынастыќ және эмоциялық - әсер етушілік аспектілердіњ түзіндісі.

3
2
Түпнұсқа мәтінінің аудару алдында талдануы және аударманың жалпы стратегиясы әзірленуі
1. Аудармашының автордың түпкі ойын мазмұндық талдауы.
2. Мәтіншілік байланыстарды талдау.
3. Аудармашының автор мәтінін стлистикалық талдауы.
4. Подтексті айқындауы.
5. Түпнұсқа мәтінінің үлгісін құрайтын кешенді оппозицияларды теңестіру.
3

6. Мәтін үлгісін құрайтын оппозициялар: бейнелеу оппозициялары, мәтін тудырушы оппозициялар, даму оппозициялары, қауырт - прагматикалық оппозициялар.
7. Аудармашының мәтін жөніндегі өз тұжырымдамасын қалыптастыруы.
8. Оппозицияның көмегімен мәтін үлгісін жасау.
9. Көркем шығарманы пайымдау кезінде оппозициялардың орналасуын таңдау.

3
Көркем аудармадағы өзгеріс түрлері
1. Стилистикалық тәсілдер: сөздік құрамды айырбастау, образды алмастыру, торпты алмастыру (немесе сөйлеу фигураларын).
2. Ауыспалы ма,ғынаны алып тастау, сөзбе сөз аударма (түсініктемемен немесе түсініктемесіз) және т.б.
3. Көркем аудармада қолданылатын негізгі аудармашылық өзгерулер: нақтылау, топтап қорыту.
4. Модуляция, мағыналық даму, тұтас қайта пайымдау, компрессия, декомпрессия.
5.Антонимдік аударма, сипаттамалық аударма, орын толтыру тәсілі.

3
4.
Аударма мәтінінің құрылымы.
1. Мәтінаралық инвариант.
2. Қызметтік инвариант.
3. Стильдік инвариант.
4. Мәтіннің елеулі бөліктерінің аудармасы (семантикалық блоктар).
5. Бір ғана шығарманың барлық аудармаларындағы варианттық элементтердің бірдей болмауы.
6. Мазмұн <<конденсациялануы>> процессі (төменгі деңгейде, орташа, барынша). Конденсация сатылары

3
5
Мәтіннің тілдік құрылуы және аударма типологиясы.
1. Мәтінді феномалық - морфологиялық деңгейдегі аудару.
2.Лексикалық деңгейдегі аудару.
3.Сөйлем деңгейіндегі аударма.
4. Мәтінің елеулі бөліктерінің аудармасы (семантикалық блоктар).
5. Рефераттық аударма
6. Мәтін деңгейіндегі аударма.
7. Жағдайдың стилистикалық бағалауындағы аударма типологиясы.

3
6
Аударма және стиль.
1. Аудармадағы баламалықтың стилистикалық пайдалануы.
2. Түпнұмқа мәтінінен стилистикалық баламаларды іздестіру және таңдау.
3. Аударма тіліндегі баламалық.
4. Қызметтік баламалар қағидасы.
5. Аударма процесіндегі құрылым гомеостазасы.
6. Аудармадағы қызметтік стилистикалық орын ауыстырулар.
3
7
Аудармадағы стилистикалық өзгерістердің типологиясы.
1. Аудармадағы мәтіннің стилистикалық құраудың үлгісі.
2. Аудармадағы тақырыптық және стилистикалық өзгерістердің жіктемесі.
3. Стилистикалық сәйкестік.
4. Стилистикалық субституция.
5. Стилистикалық айырбас - инверсиясы.
6. Стилистикалық күшейту.
7. Стилистикалық типтендіру.
8. Стилистикалық даралау.
9. Стилистикалық әлсіреу.
10. Стилистикалық әрлеу.
11. Стилистикалық жоғалту.

3
8
Қабылдаушы әдебиеттің стилистикалық өлшемдері және аударма мәтіні
1.Аударма стиліндегі әдеби өлшемдердің стратификациясы.
2.Стилистикалық код.
3. Аударма құрылымындағы әдеби өлшемдердің стратификациясы.
4. Эстетикалық өлшемдер.
5. Стилистикалық жүйедегі бейнелеудің этикалық пафосы.
6. Бейнелеу құралдарын таңдаудың әлеуметтік алғышарттарының принципі.
7. Бейнелеу құралдарының жіктелісі.
8. Аударманың микро және макростилистикалық деңгейлері.

3
9
Аударма семонтикасының мәселелері.
1. Мәтіннің материалдық субстраты деңгейіндегі уақыттық аспект (грамматикалық шақ).
2. Мәтіннің семантикалық қызметі деңгейіндегі уақыттық аспект (уақыт мәдениет феномені ретінде).
3. Түпнұсқа және аударма мәтінінде жүзеге асырылған мәдени код.
4. Болмыстар
5. Аударма мәтіндегі экзотикаландыру.

3
10
Аударма әдеби қатынастарда.
1.Әдеби қатынас үлгісі.
2.Әдеби стратегияны таңдау.
3. Алғашқы әдеби қатынас актісі.
4. Екінші әдеби қатынас актісі.
5.Метакоммуникациялық қызметтің типологиясы.
6. Метамәтіндердің типологиясы.
7. Авторлық метамәтіндер, квазиметамәтіндер, оқырмандық метамәтіндер.
8. Қайтара метамәтіндер.
9. Метамәтіндерді пайдалану стратегиясы.
10. Аударманың метакоммуникативтік контексі.
11. Аудару кезіндегі метамәтіндік операциялардың семиотикалық ұғымы

Барлығы

5 Студенттердің өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
1. Көркем проза мен публицистиканың тәсілдері
2. Аудармашының подтексті айқындауы
3. Стилистикалық тәсілдер
4. Мәтінаралық инвариант
5. Сөйлем деңгейіндегі аударма
6. Аударма тіліндегі баламалық
7. Стилистикалық жоғалту
8. Эстетикалық өлшемдер
9. Аударма семиотикасының мәселелері
10. Авторлық метамәтіндер

6 Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтылу картасы
Кесте 3
Оқу-әдістемелік құралдар, оқулықтар аттары
Саны
Студенттер саны
Қамтылу пайызы
* Комиссаров В.Н. <<Теория перевода>> М. Высшая школа, 1990
* Бреус Е.В. <<Теория и практика перевода с английского на русский>>
* Комиссаров В.Н. <<Современное переводоведение>>
* Рецкер Я.И. ''Теория перевода и переводческая практика'' М. 1974
* Қ.Қ. Алпысбаев., Г.Қ. Қазыбек <<Қазақ аудармасвның теориясы мен тәжірибесі>> Алматы, 2001
* Виноградов В.С. <<Введение в переводоведение>> М, 2001
* Комиссаров В.Н. <<Общая теория перевода. Проблемы переводоведения в освещении зарубежных ученных>>М, 2000
* Л.Ф. Дмитриева, С.Е. Кунсевич <<Английский язык курс перевода>> Москва, 2005
* В.Н. Комиссаров, А.В. Коралова <<Практикум по переводу с английского языка на русский>> Москва, 1990
* Казакова Т.А. Практические основы перевода. - Санк - Петербург, 2002
* Казакова Т.А. Практикум по художественному переводу. - Санк Петербург, 2003
9

9
9

9
100

100

7 Әдебиет
7.1 Негізгі әдебиет
7.1. 1.Попович А. Проблемы художественного перевода- М., 1980
7.1. 2.Казакова Т.А. Практикум по художественному переводу . Санк - Петербург, 2003
7.1. 3.Комиссаров В.Н. <<Теория перевода>> М. Высшая школа, 1990
7.1. 4.Бархударов Л.С. <<Язык и перевод>> М, 1975
7.1. 5.Бреус Е.В. Основы теории и практики с русского на английский. - М., 2001
7.1. 6.Рецкер Я.И. ''Теория перевода и переводческая практика'' М. 1974
7.1. 7.Қ.Қ. Алпысбаев., Г.Қ. Қазыбек <<Қазақ аудармасвның теориясы мен тәжірибесі>> Алматы, 2001
7.1. 8.Виноградов В.С. <<Введение в переводоведение>> М, 2001
7.1. 9.Комиссаров В.Н. <<Общая теория перевода. Проблемы переводоведения в освещении зарубежных ученных>>М, 2000
7.1. 10Л.Ф. Дмитриева, С.Е. Кунсевич <<Английский язык курс перевода>> Москва, 2005
7.1. 11.В.Н. Комиссаров, А.В. Коралова <<Практикум по переводу с английского языка на русский>> Москва, 1990
7.1. 12.Казакова Т.А. Практические основы перевода. - Санк - Петербург, 2002
7.1. 13.Теория и практика художественного перевода: учеб. пособие / Ю.П. Солодуб; Ф.Б. Альбрехт, А.Ю. Кузнецов.- М.: Academia, 2005

7.2 Қосымша әдебиет
7.2. 1. А. Чужакин, П. Палажченко <<Мир перевода 1>> М, 2002
7.2. 2.Крупнов В.Н. Практикум по переводу с английского языка на русский.- М., 2009
7.2. 3.А. Чужакин <<Мир перевода -7 Общая теория перевода и переводческой скорописи>> Москва,2002
7.2. 4.А.В. Балкина <<Хочу стать переводчиком>> М, 1999
7.2. 5.Алексеева И.С. Профессиональный тренинг переводчика. - Санк - Петербург, 2004
7.2. 6.Латышев Л.К. Проворотов В.И. Структура и содержание подготовки переводчиков в языковом вузе.-Курск, 1999
7.2. 7.Грамматические аспекты перевода/ О.А.Сулейманова.- М., 2010
7.2. 8.Семенов А.Л. Основы общей теории перевода и перерводческой деятельности.- М., 2008
7.2. 9.Meshkov O. Learn to Translating. - M., 1999
7.2. 10.Теория и практика перевода / Тихонов А.А. - М., 2004
7.2. 11.Семенова, М.Ю. Основы перевода текста.- Ростов - на Дону, 2009.
7.2. 12.Семенов, А.Л. Современные информационные технологии и перевод.- М., 2008
7.2. 13.Теория и практика перевода / Тихонов А.А. - М., 2004
7.2. 14.Кабакчи В.В. Практика английского языка: Сб. упражнений по переводу. - СПб., 1999 ,2004
7.2. 15.Meshkov O. Learn to Translating. - M., 1999
7.2. 16.В. Сарсекенова, Пособие по практическому переводу с английского языка на русский. Астана, 2008
7.2. 17.Д. Рақымбекова, Р. Абисалықова Аударма теориясы мен тәжірибесі. Астана ,2012
7.2. 18.Кеңес Юсуп, Ресми мәтіндер аудармасы. Астана, 2011
7.2. 19.К. М. Абишева, Основы теории и практики перевода.Астана,2008

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz