Stud.kz

УМКД


Файл қосу

Шартты рефлекстер түзілуінің механизмі



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
ШӘКӘРІМ атындағы СемЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейлі СМК құжаты
ПОӘК
ПОӘК  042-18-35.1.
17  /01-2013

ПОӘК
Студенттерге арналған  пәннің   бағдарламасы
<<_________________>>

№ 2 басылым
от ____ 09. 2013 г.


	




	

                                       
            ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
                                       
                                       
       <<Адам және жануарлар физиологиясы>>
        5В011300  -  <<Биология>> мамандығы үшін
                                       
ОҚЫТУШЫЛАРҒА  АРНАЛҒАН  ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ
                                       
                                       
                                       
                                       
                                  Семей
                                     2013


1.ӘЗЕРЛЕГЕН

Құрастырушы_ Калиева С.К. <<____>>___________ 20___ж., _____________________

б.ғ.к., доцент м.а.       << Биология>> кафедрасы
лауазым	

2.	ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1. Биология кафедрасында отырысында
   <<____>>___________ 20___ж. №____хаттама

Кафедра менгерушісі  _______Калиева С.К.
2.2. Жаратылыстану ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында
<<____>>___________ 20___ж. №____ хаттама

Төрайымы ____________ Абдишева З.В.
3. БЕКІТІЛДІ
Университетінің Оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақулданған және ұсынылған
<<____>>___________ 20___ж. №____ хаттама

ОӘК төрайымы ____________ Искакова Г.К.

4.БІРІНШІ  РЕТ КІРГІЗЕЛГЕН


Мазмұны

* Қолдану саласы    
* Нормативтік сілтемелер 
* Жалпы ережелер 
* Оқу пәннің (модульдің) мазмұны 
* Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың  тізімі 
* Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
* Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы
* Әдебиеттер

1 ҚОЛДАНУ  САЛАСЫ

<<5В011300>> <<Биология>> мамандығы студенттеріне арналған <<Адам және жануарлар  физиологиясы >> пәні бойынша оқу-әдістемелік кешеннің кұрамына енгізілген оқытушыға арналған пәннің бағдарламасы.

2 НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР

<<Адам және жануарлар физиологиясы>> пәнінің оқытушыға арналған бағдарламасы келесі құжаттар талаптары мен ұсыныстарына сәйкес құрастырылған және аталған пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін  белгілейді:
- ҚР <<Мемлекеттік жалпы міндетті жоғары білім беру стандарты>> 23 тамыз 2012 ж. № 1080 қаулысымен іске қосылған және бекітілген;
<<5В011300>>  -  <<Биология>> мамандығының Типтік оқу жоспары, ___2013 ж. № ___ бұйрығымен іске қосылған және бекітілген;
- СТУ 042-СГУ-5-2012<<Пәндердің оқу- әдістемелік кешенін әзірлеуге және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар>> университет стандарты;
         - ДП  042-1.07-2012 <<Пәндердің оқу- әдістемелік кешенініңқұрылымы және мазмұны>> құжаттандырылған процедурасы.

3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

3.1. Пәннің  қысқаша мазмұны:
<<Адам және жануарлар физиологиясы пәні  -оқу жоспарындағы  таңдау компонентіне жататын курс. Осы курсты өткенде тірі ағзалар мен оның жеке жүйелері,ұлпалары және жасушалардың әрекеттерін, тірліктерін қарастырады.  
Адам және жануарлар физиологиясы-медико-бологиялық ғылым организмді және оның бөліктерін бүгін өмірлік іс-әркетін оқытады, ткань мен клеткалар, жүйе  -  қоршаған ортамен байланысты және механизімін ашады.
3.2.Пәнді оқып-білудің мақсаты: Ағзаның жасушаларына, ұлпалары мен мүшелеріне тән негізгі тіршілік әрекетінің жалпы көрсеткіштерін зерттеу
Ағзаның сыртқы және ішкі ортаның әртүрлі әсерлеріне жауабын зерттеу
Жүйелі түрде дене шынықтыру және спортпен шұғылдану барысында бұлшық ет қызметін қамтамасыз ететін физиологиялық механизмдерді ашу
3.3.Пәнді оқып-білудің негізгі міндеті:
Адам ағзасы қызметі мүмкіншіліктерін және оның арту механизмдерін зерттеу
Зертханалық сабақтарда өз бетімен тәжірибелік ғылыми зерттеулер жүргізуге үйрету әртүрлі жастағы адамдармен жұмыс жасайтын мамандарды физиология пәнінен алған білімдерін пайдалана білуге баулу.
3.4Оқып-білудің нәтижелері:
	Пәнді оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды білу керек:
        -пәннің маңызын,мақсатын және оның өзінің болашақ мамандығына пайдалана білу керек 
        -адам және жануарлар физиологиясы-медико-бологиялық ғылым организмді және оның бөліктерін бүгін өмірлік іс-әркетін білу тиіс; 
        - ол тірі ағзалардың органдары мен жүйелерінің өмір сүру процессін зерттеуді
        - оның себептерімен қызметтерін ашады,тірі ағзалардың сыртқы ортамен қарым-қатынасындағы заңдылықтарды зерттейді.
        - ткань мен клеткалар, жүйе  -  қоршаған ортамен байланысты және механизімін құрылысының теориясын игеру тиіс;
        - физиологияның негізгі заңдылықтарын қалыптасуын және ағзалардың физиологиялық қызметтерінің реттелуін
        -   Адам  физиологиясы пәнінен алған білімін адам денсаулығына көмек бере білуге,күнделікті практикада кездесетін физиологиялық көрсеткіштерді пайдалана білу.  
3.5Курстың пререквизиттері:
- Адам анатомиясы
-Физиология человека.
-эмбриология
-генетика
-цитология
-гистология
3.6 Курстың постреквизиттері:
  - жалпы психология.
  - педагогика.
	- педагогикалық практика



3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
 1кесте
Курс
Семестр
Кредиттер
ДР сағ.
СПС сағ.
ЗС сағ.
ОСӨЖ (сағ)
СӨЖ сағ.
Бар-лығы
сағ.
Қорытынды бақылау түрі
2
3
3
15
-
30
45
45
135
емтихан

                                        4 ОҚУ ПӘННІҢ(МОДУЛЬДІҢ) МАЗМҰНЫ
2 - кесте
Тақырыптардың атауы және олардың мазмұны 
Сағат саны
1
2
МИКРОМОДУЛЬ 1. Кіріспе. Адам және жануарлар физиологиясы.Мақсаты және мазмұны

Дәріс сабақтары

Кіріспе. Адам және жануар физиологиясы, курстың  мазмұны.
Физиологияның қазіргі мәселелері-пәнін оқытудың мақсаты және маңызы.
Жалпы заңдылықтары,ағзаның тіршілігі мен қызметі негізіндегі құрылымдық бірлігі мен қызметі.
                                                                                            
1
Қозу физиологиясы қызметі. Қозуды екі жақты өткізу заңы Қозуды жеке өткізу заңы.Функции нервной системы. Строение нервной системы. Нейрон  -  как структурная единица нервной системы. :  Әрекеттердің жүйкелік және гуморальдық реттелісі.Жүйкеаралық байланыс-синапстар.Қозу жүйесі кезінде жүйке мен бұлшық ет арасындағы байланыс. 
Рефлекс. Рефлекторлық доға. ОЖЖ тежелу
2
ЖЖЖ-і туралы түсінік. И.М.Сеченовтың ерікті қимылдар және психика табиғаты туралы материалистік көзқарастың қалыптасыуы. И.П.Павловтың шартты рефлекстер туралы ілімі. 
Шартты рефлекстің сипаттамасы, олардың шартсыз рефлекстен айырмашылығы.Шартты рефлекстер түзілуінің механизмі. Шартты талдағышты және қимыл рефлекстері. Бірінші және жоғары реттік шартты рефлекстер. Шартты рефлексті тіркеудің физиологиялық механизмдері. Ес, оның түрлері.
Шартты рефлестің тежелуі.Динамикалық стереотип, үйрену тәлім- тәртәп қоршаған ортаға бейімделудің алғы шарты.Мотивация және эмоцияның физиолгиялық механизмдері. 
2
Зертханалық сабақтар

Адамның физикалық даму әдістері
4
Жүйке жүйесінің физиологиясы. Адамның проприорецепті тізе рефлексін анықтау
2
Жоғарғы дәрежелі жүйке қызметінің механизмінің нейрофизиологиялық негізі, шартты және шартсыз рефлекстер, шартты рефлекстердің пайда болу және сөну әрекеттерін қарастыру.

4
МИКРОМОДУЛЬ 2 Талдағыштар физиологиясыжәне тірек  - қимыл аппараты

Дәріс сабақтары

Талдағыштарға түсініктеме және олардың құрлысы. И.П.Павловтың талдағыштар туралы ілімі.Биологиялық маңызы.Хабар тасымалдаудағы негізгі жолдары
2
Тірек-қимыл жүйесі .Адам қаңқасы. Шаршау. Жұмысқа деген қабілеттілік.Қабілеттіліктің өзгеруі.
2
Зертханалық сабақтар

Көру өткірлігін анықтау.Соқыр дақты анықтау.Көру аймағын анықтау.Тактильді сезімді зерттеу.Дәм сезу.Терморецепторлардың бейімделуі.Дыбыстың сүйек және ауа арқылы өткізгіштігін зерттеу.
2
Дене құрылысын анықтау.Келбеттілік.
2
МИКРОМОДУЛЬ 3 Қанның маңызын, құрылысын атқаратын қызметтерін білу.Қанайналымы.Тыныс алу

Дәріс сабақтары

Функции и состав крови. Форменные элементы и .Қанның құрамы және маңызы.Қанның формалық элементтерін және жасқа байланысты ерекшеліктері.Қанның физика  -  химиялық қасиеттері.Қанның осмостық қысымы, гемолиз.Қанның ұюы
Қан топтары
1
Қан айналу жүйесінің қай қарыншадан қай жүрекшеге барып құятынын білу.Артерия қан тамырлары,вена қан тамырлары, салалы қан тамырының құрылысы және қасиеттері, атқаратын қызметтері білу.Жүрек бұлшық етерінің физиологиялық қасиеттері 
Тыныс алу қозғалысы.Көкірек қуысындағы теріс қысымның маңызы.Өкпенің тіршілік сиымдылығы.Сыртқы тыныс алу.Ішкі тыныс алу жолдары.
1
Зертханалық сабақтар

Жүрек-қан тамырлар жүйесінің физиологиясы. Жүрек-тамыр жүйесінің барынша қарқынды дене жұмысы кезіндегі физиологиялық өзгерістерін тексеру.
2
Тірек-қимыл және спирометриямен танысу және өкпенің тіршілік сиымдылығын,оны құрайтын көлемдерді анықтау әдістерін анықтау.Тыныс алудың минуттық көлемін тыныштық және жұмыс барысында анықтау.
2
МИКРОМОДУЛЬ 4 Ас қорыту жүйесі. Зат пен энергия алмасуы және тамақтану. Зәр шығару мүшесі,терінің құрылысы, физиологиясы

Дәріс сабақтары

Тамақтану. Шайнау.Тамақты сақтау және дайындау. Зат және қуат алмасуы. Белок, көмірсу,май,су және минералдардың алмасуы. Негізгі зат алмасу.
1
Зәр шығару жүйесі, тері. Бүйрек. Зәр шығару мүшелерінің құрылысы, физиологиясы.Терінің қорғаныш қызметі. Дене температурасын тұрақты ұстаудағы терінің ролі. Терінің тер бөлу мен тыныстық қызметі. Теріге күтім жасау ережесі. Шаш пен тырнақ гигиенасы. Тері аурулары.
    1
Ішкі секрециялық бездердің физиологиясы. Гормондар. Гипоталамус-гипофизарлық жүйе. Эпифиз безі, қалқанша, қалқанша маңы безі, айырша безі, қарын асты безі, бүйрек үсті безі, жыныс бездерінің құрылысы мен қызметі. Жыныстық жетілу стадиясы, жыныстық белгінің дамуы. Физиологиялық және әлеуметтік жыныстық жетілу.
                              2
Зертханалық сабақтар  

Адам сілекейін зерттеу,ферменттік қасиеттерін анықтау.
4
Минор тәжірибесі алақандағы тер бездерін анықтау.Рид формуласы бойынша негізгі зат алмасуының аутқуын есептеп шығару.
4
Ішкі секреция бездерінің қызметі. 1.Ағзадағы гипоталамус-гипофиз-бүйрекүсті бездерінің бірлестігін кесте түрінде жазу. 2.Қалқанша безінің балада кездесетін ауруларына /микседема, кретинизм, эндемиялық зоб/ анықтама беру.
2
	

     5  Студенттердің өздік жұмыстарының тізімі 
5.1 Жоғары жүйке әрекетінің типтері. 
     5.2 Нерв ұлпсының физиологиялық қасиеттері.
          5.3 Ұйқы мен түс көрудің физиологиялық механизмдері. 
          5.4 Зейін мен есте сақтаудың физиологиялық механизмдері. 
     5.5 Балалардың көру қабілетінің бұзылуын алдын алу шаралары. 
     5.6 Балалардың есту анализаторының морфофункционалдық ерекшеліктері.
     5.7 Вестибулярлық анализатордың функционалдық маңызы. 
     5.8 Дәм сезу, иіс сезу, тері анализаторларының функционалдық маңызы     және жасқа байланысты 
           ерекшеліктері. 
     5.9 Тірек-қимыл аппаратының маңызы. 
     5.10 Қанның иммундық қасиеті.
     5.11Донорлық және оның түрлері.
     5.12 Гормондар мен эндокриндік жүйе туралы түсінік. 
     5.13 Асқазан-ішек ауруларының профилактикасы.
     5.14Терморегуляция. баланың жарақаттануы, көрсетілетін алғашқы жәрдем.
     5.15 Зат және энергия алмасудың жасқа байланысты ерекшеліктері. 
     5.16 Витаминдер және оның маңызы.
          5.17 Инфекциялық аурудың жұғуына қарсы күрес: аурудың алдын алу шаралары.
     5.18 Баланың күрт байқалатын тыныс аурулары, қызылша, қызамақ, көкжөтел, паротит. Жұқпалы 
             ауруларға қарсы егу түрлері мен мерзімдері



6.ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ	
		 3 - кесте	
	Тақырыбы
Көрнекті құралдар,
ТОҚ,
зертханалық тақталар (стенд)

Өз бетімен оқып үйренуге арналған сұрақтар 
 Бақылау нысанасы


Дәріс сабағы

Тәжірибелік сабақ



1
2
                     3
                                4
       5
Кіріспе. Адам және жануар физиологиясы, курстың  мазмұны.
Физиологияның қазіргі мәселелері-пәнін оқытудың мақсаты және маңызы.
Жалпы заңдылықтары,ағзаның тіршілігі мен қызметі негізіндегі құрылымдық бірлігі мен қызметі.
1.Даму заңдылықтарының әдістері 
2.Адамның физикалық даму әдістері
Бой өлшегіш, медициналық өлшем, сантиметлік лента, саусақ динамометрі.






жүйке әрекетінің типтері. 

өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орын
Қозу физиологиясы қызметі. Қозуды екі жақты өткізу заңы Қозуды жеке өткізу заңы.Әрекеттердің жүйкелік және гуморальдық реттелісі.Жүйкеаралық байланыс-синапстар.Қозу жүйесікезінде жүйке мен бұлшық ет арасындағыбайланыс. 
Рефлекс.Рефлекторлық доға. ОЖЖ тежелу
1.Жүйке жүйесінің физиологиясы. Адамның проприорецепті тізе рефлексін анықтау	
Неврологиялық балғашық,
 Нерв ұлпсының физиологиялық қасиеттері.

Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
ЖЖ-і туралы түсінік.  И.П.Павловтың шартты рефлекстер туралы ілімі. 
Шартты және шартсыз рефлекске сипаттама Бірінші және екінші реттік шартты рефлекстер. Динамикалық стереотип.Мотивация және эмоция.
Адамның үлкен ми жарты шарларының функциялық ассиметриясы.Бастауыш қол,бағдарлаушыаяқ,бағдарлаушыкөз,бағдарлаушы құлақты анықтау.
Ассоциациялы эксперимент. 
Карточкалар,секундомерлер,түрлі-түсті фигуралар,әріптер,сандар жинағы.
Көру қабілетінің бұзылуын алдын алу шаралары.Естуанализаторының морфофункционалдық ерекшеліктері. Вестибулярлық анализатордың функционалдық маңызы.  Дәм сезу, иіс сезу, тері анализаторлары. 

Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Талдағыштарға түсініктеме және олардың құрлысы. И.П.Павловтың талдағыштар туралы ілімі.Биологиялық маңызы.Хабар тасымалдаудағы негізгі жолдары
 Көру өткірлігін анықтау.Соқыр дақты анықтау.Көру аймағын анықтау.Тактильді сезімді зерттеу.Дәм сезу.Терморецепторлардың бейімделуі.Дыбыстың сүйек және ауа арқылы өткізгіштігін зерттеу.
Көру өткірлігін анықтайтын арнайы кесте,руелетка таяқшасы.Мариотта карточкасы.Көз көру аймағын анықтайтын қағаз.Циркуль,әр түрлі қышқылдар.
Көру қабілетінің бұзылуын алдын алушаралары.Есту анализаторын морфофункционалдық ерекшеліктері. Вестибулярлық анализатордың функционалдық маңызы.  Дәм сезу, иіс сезу, тері анализаторлары. 
Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Тірек-қимыл жүйесі .Адам қаңқасы. Шаршау. Жұмысқа деген қабілеттілік.Қабілеттіліктің өзгеруі.
Тірек-қимыл жүйесі .Адам қаңқасы. Шаршау. Жұмысқа деген қабілеттілік.Қабілеттіліктің өзгеруі.
Кестелер.
Тірек-қимыл аппаратының маңызы. 

Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Қанның құрамы жәнемаңызы.Қанның формалық элементтері.Қанның физика-химиялық қасиеттері.Қанның осмостық қысымы,ұюы,қан топтары 
Жүрек-қан тамырлар жүйесінің физиологиясы. Жүрек-тамыр жүйесінің барынша қарқынды дене жұмысы кезіндегі физиологиялық өзгерістерін тексеру.
секундомер, статофонендоскоп, тонометр,  спирт.Кестелер.Пальпация.
Қанның иммундық қасиеті.Донор және оның түрлері.


Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Тыныс алу қозғалысы.Көкірек қуысындағы теріс қысымның маңызы.Өкпенің тіршілік сиымдылығы.Сыртқы тыныс алу.Ішкі тыныс алу жолдары.
Тірек-қимыл және спирометриямен танысу және өкпенің тіршілік сиымдылығын,оны құрайтын көлемдерді анықтау әдістерін анықтау.Тыныс алудың минуттық көлемін тыныштық және жұмыс барысында анықтау
Спирометрия.Кестелер.Секундомер.
Адамдардағы тыныс алу жүйесі.
Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Тамақтану.Шайнау.Тамақты сақтау және дайындау. Зат және қуат алмасуы. Белок, көмірсу,май,су және минералдардың алмасуы. Негізгі зат және қуат алмасу 
 Адамның сілекейін зерттеу, ферменттік қасиеттерін анықтау.
Минор тәжірибесі алақандағы тер бездерін анықтау.Рид формуласы бойынша негізгі зат алмасуының аутқуын есептеп шығару.
Термостат,пробирка, штатаив,пипеткалар әр түрлі ерітінділер лакмус қағазы.Негізгі алмасуды анықтайтын кесте.
Асқазан-ішек ауруларының профилактикасы
Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Зәр шығару жүйесі, тері. Бүйрек. Зәр шығару мүшелерінің құрылысы, физиологиясы.Терінің қорғаныш қызметі. Дене температурасының   ролі.Теріге күтім жасау. Шаш пен тырнақ гигиенасы. Тері аурулары.
Семинар.
 Презентация дайындау
Терморегуляция.Зат және энергия алмасу.Витаминдер және оның маңызы.Инфекциялық аурудың жұғуына қарсы күрес: аурудың алдын алу шаралары. Жұқпалы ауруларға қарсы егу түрлері мен мерзімдері.

Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау
Ішкісекреция бездері Гормондар. Гипоталамус-гипофизарлық жүйе. Эпифиз безі, қалқанша, қалқанша маңы безі, айырша безі, қарын асты безі, бүйрек үсті безі, жыныс бездерінің құрылысы мен қызметі. Жыныстық жетілу стадиясы, жыныстық белгінің дамуы.
Ішкі секреция бездерінің қызметі. 
1.Ағзадағы гипоталамус-гипофиз-бүйрекүсті бездерінің бірлестігін кесте түрінде жазу.
 2.Қалқанша безінің балада кездесетін ауруларына /микседема, кретинизм, эндемиялық зоб/ анықтама беру.
Презентация дайындау
Гормондар олардың маңызы және медицинада алатын ролі.
Әңгімелесу,өздік  жұмыс тапсырмаларының түрлерін  жазбаша  орындау

		3 кесте	

Оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етудің картасы


№
Әдебиеттер аты
Баспа саны
Студенттер саны
Пайызы
 
 1
ФЗЛ человека.Покровского В.М.Коротького Г.Ф.2003г.
М. Физиология и спорт.
2
15

2.
Физиология человека. 1982 М. Просвещение Фомин Н.Д.
8
15
80
3
Адам физиологиясы Сатпаева Х.К Алматы 1980ж.
12
15
100
4
Төленбек И.Адам және жануарлар физ.Алматы.2002
7
15
100
5
Мырзаханов Н.М.Лимфа айналымы.Алматы-2001
20
14
100
6
13. Хмелевский Ю.В.,  Поберезкина Н.Б. Витамины и возраст человека. Киев. Наукова думка,  1990 г.
3
58
5
7
Нұрғалиев Ж.Н., Төлеуханов С.Т. Эндокринология: Оқулық.  -  Алматы, 2002
12
20
100
8
Мырзаханов Н.М. Лимфа айналымы. Оқу құралы.  -  Алматы, 2001
20
20
100
9
Руководство к лабораторным по физиологии человека и животных / Под ред. А.Н. Лобанова .- М., 1966
40
20
100
10
Бұғыбаева С.Ж.Адам физиологиясы.-А.,2003
1
20
100
Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

google play appstore

MasterCard Visa

Ақпарат

Қосымша


Email: info@stud.kz