УМКД

Балапандарды өсіру

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейлі СМЖ құжат
ПОӘК
УМКД 042-18-22-1.137/02 -2013

ПОӘК
Студентке арналған <<Қырғауылдарды өсіру>> пәнінің бағдарламасы
Басылым № __
<<___>>____20__ж

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

<<Қырғауылдарды өсіру>>

5В080300 - <<Аңшылықтану және аңшаруашылығы>> мамандығы үшін

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘНІҢ
БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей 2013

Алғы сөз

1. құрастырылды
Құрастырушы: _______________ <<____>>___________20____ ж
Айткалиев Б.М. <<Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология негіздерімен>> кафедрасының аға оқытушысы

2. талқыланды
<<Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология негіздерімен>> кафедрасының отырысында
Хаттама №__ <<___>>_____20___ж

Кафедра меңгерушісі ___________ С.Тугамбаева

2.2. Аграрлық факультеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама №__ <<___>>_____20___ж

Төрағасы __________ А.Тлеубаева

3. бекітілді
Университеттің оқу - әдістемелік кеңесінің
отырысында қаралып, баспаға ұсынылды
Хаттама №__ <<___>>_____20___ж

ОӘК төрағасы _____________ Г.Искакова

АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ

Мазмұны

1 Колдану саласы.
2 Пәндердің мазмұны және сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу
3 Пәндерді оқып-білу жөніндегі әдістемелік ұсынымдар
4 Курс форматы
5 Курс саясаты
6 Баға қоюдың саясаты
7 Әдебиеттер

1. Қолдану саласы
1.1 Оқытушы және пән туралы мәліметтер
- Айтқалиев Бейбіт Мақсұтқанұлы.
- Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология негіздерімен кафедрасы
- Байланыс ақпараты - телефоны 531970, № 5 оқу ғимараты
- Сабақ өтетін бөлмелер - № 110
- Кредит саны - 2

1.2 Пән мазмұнын қысқаша сипаттамасы.
Қырғауылдарды өсіру - тауық тәрізді құстардың қолда ұстау ережелерімен, торларға, қораларға қойылатын талаптармен таныстырады, жұмыртқа жинау, балапан өсіру, инкубаторларды қолдану, ересек және балапан құстарды қоректендіру, олардың ауруларының алдын алу сияқты жұмыс жүргізуді үйретеді. Қырғауылдардан алынатын өнімді өндеу, оның сапасын жоғарлату жолдарымен таныстырады. Сонымен қатар қырғауыл туысына жататын құстар алуан түрлілігімен, олардың мекен ететін ареалымен және қолда ұстау мүмкіндіктерін қарастырады
1.3 Аталмыш курстың мақсаты студенттерге қырғауылдардың систематикасымен танысу, олардың қолда өсіретін түрлерін анықтау, қырғауыл шаруашылықтарының даму тарихын зерттеу, біздің елімізде, шет елдерде қырғауыл фермаларының жұмысын талқылау. Қырғауылдарды өсірудің тиімділігін, еліміздің экономикасын дамытуға кіретін үлесін зерттеу, шаруашылықтарда құстарды азықтандыру ерекшеліктерімен таныстыру, қорек түрлерімен оларды пайдалану мерзімдерін анықтау болып табылады.

1.4 Пәнді зерделеудің негізгі міндеті:
студенттерді қырғауыл шаруашылығын ұйымдастырудың негізгімен таныстыру, оларды сұрыптап, торда ұстауды үйрету.
- қырғауыл шаруашылығымен айналысуға территорияның жарамдылығын бағалайтын әдістерді оқып-үйрену.
- қырғауыл қоректерінің түрлерін, олардың сапасын анықтай білу.
- қырғауыл фермасында ауруларға жол бермеу, өнімді жоғарлату әдістерін ойластыру, шаруашылықтың тиімділігін арттыру.
- құстарды мерзіміне және жас құрамына байланысты дұрыс қоректендіру, балапандарды сұрыптап, өсіру.
1.5 Оқып-білудің нәтижесінде студент мыналарды түсінуі тиіс:
- Қырғауылдардың биологиялық және экологиялық ерекшеліктерімен танысу, олардың систематикасын білу.
- қырғауыл асырайтын шаруашылыққа қойлатын талаптарды білу, жұмысты дұрыс ұйымдастыру ретін оқып білу; ғылыми терминологияны меңгеруі қажет.
- қырғауылдарды жас және жыныс құрамына қарай қоректендіру, дұрыс рацион құрауды үйрену.
- Құстарды сұрыптау, әлсіз және ауру дараларды ажырата білу.
- қырғауыл шаруашылығын экономикалық тиімділігін, алынатын өнімнің сапасын жоғарлату жолдарын қарастыру, қырғауыл шаруашылығымен айналысудағы маңызын түсіну.
- қырғауылдардың аруларын білу, олардың алдын алу жұмыстарын жүргізу.
- торда өскен құстарды табиғатқа жіберу, оларды табиғи ортаға жерсіндіру жолдарын білу.
1.6 Курстың пререквизиті: <<Қырғауылдарды өсіру>> пәніне қатысу үшін студент, келесілерді білуі қажет: <<Орнитология>>, <<Териология>>, <<Аңдар мен құстарды аулау техникасы>>, <<Кәсіптік жануарлардың биологиясы>>, <<Аңшылық алқаптардың типологиясы>>, <<Биотехния және жабайы аңдар мен құстарды өсіру>>.
1.7 Курс постреквизиті: - <<Аңшылық шаруашылығын құру>> пәнінің ұғымы болашақта келесі пәндерді оқытуда қолданылады: <<Қазіргі заманда аң шаруашылығын жүргізу>>, << Аң шаруашылығының өнімін өңдеуі және технологиясы>>, <<Тері, жүн-тері шикізаты тауары және технологиясы>>.

2. ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТТАРДЫ БӨЛУ
1 кесте
№
р/п
Тақырыптың атауы
Сағаттар саны

Д
ЗС
СОӨЖ
СӨЖ
Әдебиеттер
1
2
3
4
5
6
7
1модуль Қырғауылдарды өсіру
1 блок Қырғауылдардың биологиялық ерекшеліктері
1
Кіріспе
1
1
1
3
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
2
Қырғауыл туыстары мен түрлері
1
1
1
3
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1

2 блок Қырғауылдарды қолда ұстау
3
Қырғауылдарға арналған торлар
1
1
1
3
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
4
Қырғауыл өсіруге арналған құрал-жабдықтар
1
1
1
3
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1

2 модуль Құстарды күтіп баптау

Блок 1.Құстарды таңдау
5
Қырғауылдарды таңдап алу (сұрыптау) және тасымалдау
1
1
1
2
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
2 блок. Қырғауылдарды қоректендіру
6
Құстарды қоректендіру
1
1
1
2
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
7
Өсімдіктетктес қоректер түрлері
1
1

2
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
8
Жануартектес және жұмсақ қорек түрлері
1
1

2
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
9
Рацион

3 модуль. Қырғауылдарды көбейту
1 блок. Құстарды көбеюге даярлау
10
Жұмыртқаларды жинау, сұрыптау
1
1

3
7.1.1, 7.1.2, 7.1.3, 7.2.1
11
Инкубаторлар . Балапандарды бағалау.
1
1
1
3
-//-
2 блок.Жас қырғауылдарды өсіру
12
Қырғауыл балапандарын азықтандыру
1
1
1
3
-//-
13
Балапандарды өсіру.
1
1
1
3
-//-
3 блок Қырғауылдың аурулары
14
Қырғауылдардың аурулары және олардың алдын алу
1
1
1
3
-//-
15
Қырғауылдарды өсірудің маңызы

1
1
3
-//-
Барлығы
15
15
22,5
67,5
-//-

3. Пәңді оқып-білу жөніндегі әдістемелік ұсынымдар
Сарамандық сабақтарды өткізуге толық нұсқаулар, ұсынылған әдебиеттерде толық берілген. Жұмысты бастамас бұрын сабақтың мақсаты мен міндеттерін анықтап алып, ұсынылған әдебиеттерден теориялық материалдармен танысу қажет. Жұмысты жасаған соң міндетті түрде қорытынды жазып, суретін салу керек. Оқулықтағы тақырып соңында берілген сұрақтарға жауап беру керек.

Сарамандық сабақтардың қысқаша мазмұны
1 Қырғауылдың систематикасы, шығу тегі. Мекендейтін ареалы мен жерсіндірілген аудандар. (1сағ).
Қырғауылдардың құстар класының ішіндегі орны, олардың жіктелуі, тармақтануы. Қырғауылдар жайлы палеонтологиялық деректер, пайда болған кезеңі. Қырғауылдардың табиғи ареалын қарастыру. Бүгінгі таңда оларды жерсіндірілген аймақтар. Шет елдерде қырғауылды жерсіндіру, Қазақстан территориясында оны жерсіндірілген аудандар.

2 Тақырып. Қырғауыл тұқымдасына жататын басқа тауық тәрізді құстар. Олардың таралуы мен маңызы. (1сағ)
Тауық тәрізді құстар отряды, оның тармақталуын оқу. Қырғауылдар тұқымдасының өкілдері: тауыстар, бөдене, шілдер, цесаркалар, тауықтар, күрке тауықтар. Бұл құстардың мекендейтін өңірлері. Қырғауыл тұқымдас құстардың ауыл шаруашылығындағы маңызы. Құс фермалары.

3 Тақырып. Қырғауыл торларының үлгілері. Арнайы жасалған ерекшеліктері. Торларға қойылатын талаптар. (1сағ)
Торлардың түрлері. Жеке құстарға, топтарға, балапандарға арналған торлар. Оларға қойылатын талаптар. Торларды даярлауға қолданылатын материалдар. Ағаш торлар, металл сынан жасалған тор. Торлар үлгілерінің сүретін, даярлау ретін дәптерге салу.

4 Тақырып. Қырғауылдар өсіруде қолданылатын құрал-жабдықтар (1сағ)
Қырғауылдар өсіруде қолданылатын құрал-жабдықтар. Жарық құралдары, қорек астаулары. Жылыту құралдары, құм ванналары. Қонақтау орындары. Гастролиттер себілген, құм себілген аланшалар.

5 Тақырып. Тасымалдау ережелері. Тасымалдауға арналған құрылғылар. Карантин. (1сағ)
Жақын араға тасымалдау, алысқа тасымалдау. Қолданылатын көлік түрлері. Тасымалдауға арналған торлар, жәшік, қобдишалар. Алысқа тасымалдау барысында қырғауылдарды қоректендіріп суару. Карантин мерзімі. Карантин кезінде құстарды бақылау, өзгерістерді тіркеу.

6 Тақырып. Құстарды қоректендіру (1сағ)
Қырғауыл қоректеріне қойылатын талаптар. Ақуыздардың қажетті мөлшері. Майлар мен көмірсутектер. Олардың қажетті мөлшері. Дәрумендер, олардың түрлері, минералды қоспалар. Құс организміне қажетті микроэлементтер.

7 Тақырып. Өсімдіктетктес қоректер түрлері (1сағ)
Дәнді- дақылдар түрлері. Олардың жалпы қоректер арасындағы үлесі. Жүгері, бидай, тары, арпа, бұршақ тұқымдас өсімдіктердің дәндері олардың тиімділігі, пайдалану мөлшері. Жасыл қорек түрлері. Жоңышқа, қалақай, асбұршақ, шөпті ұнтақтар, қылқан жапырақты өсімдіктер жапырағының ұнтағы. Қырық қабат, картоп, сәбіз.

8 Тақырып. Жануартектес және жұмсақ қорек түрлері (1сағ)
Сүйек-ет ұнтағы, балық, құрттар, бұнақденелілер дернәсілдері, құстар жұмыртқасы, әртүрлі қоспалар. Сүт, құрғақ сүт, бұылтық құрттар, қан ұнтағы. Жұмыртқа ұнтағы, кепкен нан мен сәбіз ұнтағы. Жмых пен шрот. Күнбағыс, зығыр, соя жмыхтары мен шроты. Жұмсақ қоректің мөлшері.

9 Тақырып. Рациондарды құрау. Жылдың мезгілдеріне байланысты қоректендіру (1сағ)
Әр жыл мезгілі бойынша құралатын рациондар. Олардың құс фермасы орналасқан географиялық белдеуге байланысы. Барлық қажетті заттармен қамтамасыз ету қырғауыл организмінде қоректік заттардың қажеттілігін есептеу. Рационның табиғи қорекпен сәйкес келтіруі. Шет елдерде рацион құрау ерекшеліктері. Суық кезеңдерде және таулы аймақтарға құрылатын рацион.

10 Тақырып. Жұмыртқаның құрылысы. Құстардың көбею ерекшеліктері. (1сағ)
Құстар жұмыртқасының ерекшеліктері. Оның зерттеуге арналған құралдар. Жұмыртқа жинау, оларды инкубацияға сұрыптап алу. Балапандарды инкубатор және тауық арқылы басып шығару. Жұмыртқаның басып шығу мерзімі. Көбею кезеңіне қарай торларды даярлау. Ұя құруға арналған қажетті материал дайындау, ағаш-бұта өсіру.

11 Тақырып. Инкубатор, олардың түрлері. Қолдану тәртібі (2сағ)
Инкубаторлар түрлері, оларды қолдану ерекшеліктері. Тұрмыстық және кәсптік инкубаторлар. Инкубатордың құрылысы. Инкубаторда қажетті температурамен ылғалдықты сақтау. Жұмыртқадан шыққан балапандарды қарау, ауруларын, әлсіздерін анықтау.

12 Тақырып. Балапандарға арналған рациондар.Қоректер түрлері. Азықтандыру ерекшеліктері (1сағ)
Жұмыртқадан алғаш шыққан кезде балапандарды қоректендіру. Әртүрлі жастағы қырғауыл балапандарын азықтандыру. Балапандарға арналған рациондар. Оларға ақуыз, майлар мен көмірсутектердің қажетті мөлшері. Қоректер түрлері.

13 Тақырып. Брудерлер. Жас балапандарды жылыту. Қырғауыл балапандарына арналған құрылғылар (1сағ)
Брудерлер. Жас балапандарды жылыту. Қырғауыл балапандарына арналған құрылғылар. Балапан шығарған тауықпен жылыту. Әртүрлі жастағы қырғауылдарды күтіп-баптау. Жауларынан қорғау. Табиғатқа, аңшылық алқаптарға жіберу.

14 Тақырып. Қырғауылдардың аурулары және олардың алдын алу (1сағ)
Инфекциялық аурулар, инвазиялық аурулар, жұқпалы емес аурулар, зат алмасудың бұзылуы. Ауырған құстың мінез-құлық ерекшеліктері. Ауырған құсты жеке ұстау. Қырғауылдардың кеңінен тараған ауруларын болдырмау.

15 Тақырып. Қырғауылдарды өсірудің маңызы (1сағ)
Қырғауылдардан алынатын өнім, қырғауылдардан тұлып, чучело жасау. Аңшылықтағы және табиғаттағы маңызы.

4. Курс форматы
Қатынасу: дәрiс, зертханалық сабақтарға мiндеттi түрде қатынасу керек. Егерде қандайда болмасын себептермен сiз оларға қатынаса алмасаңыз, онда барлық меңгере алмаған материалға жауапкер боласыз. Мiнез - құлық: Студент ар кодексiн: мiнез-құлық этикасын сақтауы керек. Сабаққа кешiгу кешiрiлмейтiн қылық. Сабақ үстiнде оқу тәртiбiн жиi бұзушылар дәрiсханадан шығарылып жiберiледi, немесе бүкiл курс бойынша <<қанағаттанарлықсыз>> бағамен жазаланады. Бақылау тапсырмалары. Олар сөзсiз орындалып, белгiленген мерзiмде тапсырылуы қажет. Кешiгiп орындалған жұмыстардың бағасы өзiнен - өзi төмен болады. Межелiк бағалау: Межелiк бағалаудың қортындысы сабақ қатысуы мен үлгерiмiне, студенттердiң белгiленген мерзiмге өз бетiмен жұмыс орындауына, сабақта ауызша немесе жазбаша түрде берген жауабына, межелiк бақылау қортындысына байланысты қойылады. Көшiрiп алу және бiреудiң шығармасын толық немесе жарым-жартылай өз атымен ұрлап пайдалану: Қандай да болмасын көшiрiп алу немесе бiреудiң шығармасын толық, не жарым-жартылай өз атымен ұрлап пайдалану (басқа студенттерден дайын тапсырма және шешiмдер көшiрмесiн пайдалану) дәрiсханадан шығарумен тоқтатылады немесе <<қанағаттанарлықсыз>> бағамен жазаланады. Ұрлап пайдалану мен алдауды болғызбау керек. Ұялы телофон: Сабақ үстiнде оны үзiп тастау, немесе ұялы телефонмен байланысты болғызбау керек.
Емтихан: Қортынды емтихан барлық студенттер емтихан беруге рұқсат етiлгеннен кейiн емтихан сұрақтары жазылған ауызша, не тест арқылы өткiзiледi.

5. Курс саясаты
Бірігіп жұмыс істеу барысында біз келесідей тәртітердә ұстанамыз:
* Оқытушымен студент бір-біріне сыйластықпен қарау керек.
* Кез келген тәртіп бұзушылықтар жазаланады, ал белсенді жұмыс керісінше мадақталады.
* Сабаққа кешікпеу және сабақты босатпау.
Білімді бағалау баллды-рейтингті жүйе бойынша жүргізіледі

6. БАҒА ҚОЮ САЯСАТЫ

<<Қырғауылдарды өсіру>> пәні бойынша баға қою
2 кесте
Апта
Бақылау түрі
Балл саны
Ескерту
1
2
3
4

1-мен 7 апта аралығындағы барлық сабақ түрлеріне қатысуы
30

1
Ағымдағы бақылау 16 балл. СОӨЖ 7 балл. СӨЖ 12 балл
35

2
Ағымдағы бақылау 16 балл. СОӨЖ 7 балл. СӨЖ 12 балл
35

3
Ағымдағы бақылау 16 балл. СОӨЖ 7 балл. СӨЖ 12 балл
35

4
Ағымдағы бақылау 16 балл. СОӨЖ 7 балл. СӨЖ 12 балл
35

5
Ағымдағы бақылау 16 балл. СОӨЖ 7 балл. СӨЖ 12 балл
35

6
Ағымдағы бақылау 16 балл. СОӨЖ 7 балл. СӨЖ 12 балл
35

7
1 аралық бақылау
60

1-мен 7 апта аралығындағы оқу нәтижелері бойынша қорытынды баллдар
300

8-бен 15 апта аралығындағы барлық сабақ түрлеріне қатысуы
30

8
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

9
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

10
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

11
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

12
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

13
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

14
Ағымдағы бақылау 15 балл. СОӨЖ 5 балл. СӨЖ 10 балл
30

15
2 аралық бақылау
60

8-бен 15 апта аралығындағы оқу нәтижелері бойынша қорытынды баллдар
300

Емтихан бойынша қорытынды баллдар
400

Академиялық мерзгіл бойынша қорытынды баллдар
1000

7. ӘДЕБИЕТТЕР

7.1.Негізгі әдебиеттер
7.1.1. Б.А.Кузнецов. Дичеразведение. - Москва: <<Лесная промышленность>>, 1972г.
7.1.2. С.П.Бондаренко. Разведение фазанов. - М. <<Издательство АСТ>>, 2002 г
7.1.3. Рахманов А.И., Бессарабов Б.Ф. Фазановые: содержание и разведение. - М.: Лесная промышленность, 1991г.
7.1.4. Кузьмина М. Тетеревиные и фазановые СССР. - Алма-Ата: Наука, 1977 г.
7.1.5. Б.Е. Есжанов, С.С. Көбегенова, С.Т. Нұртазин. Орнитология. - Алматы, <<Дәуір>>, 2011
7.2.Қосымша әдебиеттер
7.2.1. О.Габузов. Что такое дичеразведение. <<Охота и охотничье хозяйство>>, № 6 1975г
7.2.2. В.Жезлова. Кормление кряковых уток <<Охота и охотничье хозяйство>>, № 1 1968г
7.2.3 С.П.Бондаренко. Разведение фазанов. - М.1980г.
7.2.4 Б.Р.Акимбеков, С.Т.Тулегенов. Дичеразведение и учет охотничьих животных.-Алматы, 1998г
7.2.5 С.П.Бондаренко. Разведение и выращивание страусов. - М., 2003г
7.2.6 А.А.Тореханов, К.А.Молдажанов и др. Разведение, кормление и содежание африканских страусов в условиях Казахстана.-Алматы, 2006г.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz