Файл қосу

Ара шаруашылығының өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
                    3-деңгейлі СМЖ құжаты
                                   ПОӘК
              ПОӘК 
042-18-23-1.09/01-2013ж. узнать
<< Балық, ара өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау>> пәнінің оқытушыға арналған жұмыс бағдарламасы.
Басылым № __
                              <<__>>_____2013ж.






            ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

                                       
<< БАЛЫҚ, АРА ӨНІМДЕРІН ВЕТЕРИНАРЛЫҚ САНИТАРЛЫҚ САРАПТАУ>>
пәнінің 5В120100 -<<Ветеринарлық медицина>> мамандығына арналған
                                       
                                       
              ПӘННІҢ СТУДЕНТТКЕ АРНАЛҒАН 
                      ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                Семей 2014
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                                             Алғы сөз
1 .ҚҰРАСТЫРҒАН
Құрастырған.________ <<___>>____ 2013 ж., Серикова А.Т., в.ғ.к., профессор м.а.
қолы                            күні
<<Ветеринарлық санитария>> кафедрасы

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 <<Ветеринарлық санитария>> кафедрасының  мәжілісінде

Хаттама  <<_____>> __________2013 жыл, №____
Кафедра меңгерушісі ____________E.Омарбеков

2.2 Аграрлық факультеттің оқу-әдістемелік  кеңесінің мәжілісінде
Хаттама  <<_____>>__________ 2013 жыл, №_____
Төрайымы ___________________     А.Тлеубаева

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде                                                                           мақұлданды және баспаға ұсынылды
Хаттама  <<____>> ____________2013 ж., №_____
ОӘК  төрағасы___________________Г.Искакова

4. АЛҒАШРЕТ  ЕНГІЗІЛДІ. 



















                                 ҚҰРАМЫ

1. Жалпы жағдайлар
2. Сабақ түріне байланысты сағаттарды бөлу және пәннің мазмұны
3. Пәнді оқу жөнінде әдістемелік нұсқаулар
4. Курстың форматы
5. Курстың саясаты
6. Білімді бағалау саясаты
7. Әдебиеттер

1. ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР
1.1 Оқытушы және пән бойынша жалпы мәлімет.
- Серикова А.Т.-в.ғ.к., профессор міндетін атқарушы, 
- <<Ветеринарлық санитария>> кафедрасы
- хабар алыну телефоны 53-19-70 
- оқу корпусы№5
- сабақ жүргізілетін орын - бөлме №309,311,312
-  пән атауы <<Балық, ара өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау>>
-  Кредит саны - /2/
1.2 Пәннің қысқаша мазмұны  -  Балық, ара өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптаудың халықтық шаруашылық үшін маңызы ерекше. Қазіргі күнде заманауй зерттеу әдістерін және өңдеу технологияларын қолдана отырып жоғары сапалы өнім алуға мүмкіндік бар.
1.3 Пәнді оқытудың мақсаты  -  адамдарды өсімдік шаруашылығы өнімдері арқылы берілетін ауру тудырғыш және техногенді факторлардан сақтау үшін, сараптау және зерттеу жұмыстары бойынша маман дайындап шығару және қалдық заттың белгілі мөлшері бойынша санитарлық баға беру.
1.4 Пәнді оқытудың міндеттері  -  өсімдік шаруашылығы өнімдерін дұрыс сараптау үшін, оның теориялық негізін, пестицидтер мен азотты тыңайтқыштардың қалдық мөлшерінің шамасын, өсімдік шаруашылығы өнімдерінің әрбір тобына қарсы зиянкестермен күресу құралдарын, алынған нәтиже бойынша өсімдік тағамдарына дұрыс санитарлық баға беру білуі, оларды қалай қолдануын, залалсыздандыру жолдарын немесе техникалық пайдаға асыруын, өсімдік шаруашылығы өнімдерін шығаруды технологиянегіздерін білулері керек. Сонымен қатар студенттер: өсімдік шаруашылығы өнімдерінің карантиндік ауруларының есебін жүргізе білуі, сонымен қатар шартты түрде жарамды және улы саңырауқұлақтардың түрлерін ажырата білуі тиіс. Өсімдік тектес тағамдар сатылатын сауда орындарының жағдайына ветеринариялық санитариялық қадағалауды ұйымдастыру базарларды МСС лабораториясы және сауда объектілерін қолдануға, сонымен қатар олардың жобасы мен құрылысына малдәрігерлік баға бере білуі тиіс. Әртүрі өсімдік тағамдарын сату негізінде оларға малдәрігерлік шаралар және малдәрігерлік сараптау жүргізе білуге тиіс. Өсімдік тағамдарының ауруларын анықтау органолептикалық, химиотоксикологиялық әдістерін қолдана білулері және өсімдік зиянкестеріне қарсы қолданулардың нитраттардың, нитриттердің, епстицидтердің және т.б. химиялық қосылыстардың мөлшерін білулері  тиіс.
1.5 Оқу нәтижесі
Пәнді оқу нәтижесінде студент білу керек: 
Білу
-тағамдық өсімдік өімдерінің химиялық құрамы мен тағамдық маңызын; балауса тамыр-түйнек жемістілерді, көкөніс, жеміс-жидекті, субтропикалық және тропикалық жемістерді санитарлық сараптауды; кептірілген тамыр-түйнек жемістерді, көкөніс, жеміс-жидектерді санитарлық сараптауды; ашытылған, тұздалған, маринадталған және мұздатылған көкөніс, жеміс-жидектерді санитарлық сараптауды; саңырауқұлақтардың тағамдық құндылығы мен жіктелуі және оларды санитарлық сараптауды; өсімдік майларын санитариялық сараптауды; балық және ара шаруашылықтарының қазіргі күйі-жайын; ауланатын балық түрлері мен бал ара тұқымдары және олардың биологиялық ерекшеліктерін; балық пен бал ара анатомиясын, балық еті мен  ара шаруашылығы өнімдерінің химиялық құрамы мне қасиеттерін; улы балықтар мен балық өнімдерінің, бал араларының әртүрлі токсикоздарын; балық пен балық өнімдерін, бал мен басқа да ара шаруашылығы өнімдерінің гигиенасы мен технологиясы негіздерін және олардың маңызын; 
Меңгеру
-балық өнімдері мен балықты аулау, тоңазыту, тұздау, қақтау, кептіру, ыстау, консервілеу әдістерін, бал шайқау технологиясын; балық пен аралардың инфекциялық, инвазиялық, жұқпалы емес аурулары мен уланулары кезінде балықты, балық және ара өнімдерін сараптау жүргізу тәртібі мен санитариялық баға береді және т.б.
Істей білу
-зертханалық сараптау үшін өнімдерді таңдауы; балауса тамыр-түйнек жемістілермен жапырақты-жемісті көкөністерге сараптау жүргізуді; кептірілген тамыр-түйнек жемістер мен көкөністі сараптау үшін зертханалық тексерулерді; ашытылған, тұздалған, маринадталған және мұздатылған көкөніс, жеміс- саңырауқұлақтарға сараптау жүргізуді; 
Түсіну
-ұн, астық және бұршақты жемістерді сараптауды және тексеру нәтижесі бойынша тиісті қорытынды жасауды; толық патологоанатомиялық және паразитологиялық жарып союды, зерттеулерге сынама алуды; балық, балық және ара өнімдерін ветсараптаудан өткізу үшін сезімдік және зертханалық тексерулер жүргізуді; балық, балық және ара өнімдеріне санитариялық баға беруді, соған байланысты қалай пайдалану керек екендігіне шешім қабылдауды; жалпы ветеринариялық-санитариялық қадағалау қызметінің күрделі мәселелерін Халқымызға талмай мәлімдеп-насихаттауды, т.с.с жұмыстарды. 
Ескере білу
-ветеринариялық санитариялық шаралардың жүргізілу сапасын бақылауға; ветеринариялық техника, құрамынад миробтары бао материалдар және басқа да зиянды заттар мен жұмыс кезіндегі қауіпісздік техникасын сақтауға;
Игеру
-өсімдік, балық және ара өнімдерінен сынама алуды еркін жүргізілуге; өсімдік, балық және ара өнімдерінің сапасын тексеріп анықтай алатын болып; балық, ара және өсімдік өнімдеріне сезімдік, биохимиялық және басқа да зертханалық зерттеу жұмыстарына; өсімдік, балық және аралардың негізгі, елімізде көп тараған ауруларын балауға; 
1.6. Пәннің пререквизиттері: 
1.6. 1. аналитикалық және физколлоидтық химия
1.6. 2. биологиялық физика1.6. 3. микробиология және вирусология 
1.6. 4. фармакология, токсикология және токсикологиялық  сараптама  
1.6. 5. көлік және шекарадағы ветеринариялық санитарлық бақылау
1.6. 6. санитарлық микробиология
1.7. Пәннің постреквизиты: 
1.7. 1. ветеринарлық санитарлық эпизотология 
1.7. 2. ветеринарлық істі ұйымдастыру
1.7. 3. санитарлық паразитология
1.7. 4. тамақ және өңдеу кәсіпорындарындағы ввс
1.7. 5. радиациялық зақымданудағы ввс

2. САБАҚ ТҮРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ САҒАТТАРДЫ БӨЛУ ЖӘНЕ ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ

№
                         Тақырыптар атау
                              Сағат саны
                             Әдебиеттер


Дәріс 
ЗС
ПС
СОӨЖ
СӨЖ

1
                                       2
                                       3
                                       4
                                       5
                                       6
                                       
                                       7
                          Дәріс сабақтар
Модуль 1. Балық шаруашылық өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
1
Балық шаруашылығы. Қазақстанда  ауланатын балық түрлері.
1


1

№2. 6-40, 48-62, 102-109б.
№3 394-397б.
№12 107-115б.
№15 274-275б.
2
Балықты консервілеу және егізгі өндеу технологиясы.
1


1

№2 171-276б.
№2 102-112б.
3
Балық және балық өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
1


1

№1 459-463б.
№2 62-68б.
№3 397-399б.
№ 15 276-277б.
4
Инфекциялық ауруларға байланысты балықтарды ветеринарлық санитарлық сараптау және санитарлық бағасы. 
1


1

№1 464-471б.
№3 399-405б.
№15 277-279б.
5
Антропозоонозды ауруларға байланысты балық және балық өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау және санитарлық бағасы.

1


1

№1 473-478б.
№3 405-407б.
№15 279-281б
6
Антропозоонозды емес аурулар.
1


1

№1 472-473, 478-479б.
№3 408б.
№15 281б.
7
Жұқпалы емес аурулар мен улануларға байланысты балықтарды ветеринарлық санитарлық сараптау және санитарлық бағалау. 
1


1

№1 480б.

Модуль 2. Ара шаруашылығының өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
                                       
8
Ара балының жіктелуі және биологиялық маңызы.
1


1

№3 429-431б.
№5 8-11, 17-40б.
№14 3-6, 251-254, 266-267,304-312б.
  9     
Ара шаруашылығы өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау және санитарлық бағалау.
1


1

№1 562-563б.
№5 47-60б.
№3 431-434б.
№14 260-262б.
10
Балдың жалған-жасандылық түрлері және оларды анықтау әдістері. 
1


1

№5 98-109б.
11
Физикалық-химиялық көрсеткіштері бойынша балдың табиғилығын анықтау. 
1


1

№5 66-76б.
№14 254-256б.
12
Бал араларының вирустік, бактериалдық және өте ұсақ саңырауқұлақтар-зендік жұқпалы аурулары.
1


1

№1 575-579б.
13
Инвазиялық ауруларға байланысты  ара өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
1


1

№1 579-580б.
14
Жұқпал емес ауруларға ауруларға байланысты  ара өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау. 
1


1

№1 580-583б.
15
Омарталарды ветеринарлық санитарлық бақылау.
1


1

№10, 11

Барлығы
15


15


                    Зертханалық сабақтар
Модуль 1. Балық шаруашылық өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау
                                       
1
Балықтың жас екендігін (балаусалығын) анықтау үшін сынама алу және органолептикалық зерттеу.

2



№1 481-486б.
№2 154-158, 194-200, 206-207, 214-216, 222-224, 234, 252-253, 258б.
№4 198-202б.
№15 281-283б.
2
Балықтың балаусалығын (жастығын) зертханалық зерттеу.

2



№1 494-502б.
№4 202-206б.
3
Балықты гельменттермен (құрттар) және олардың балаң құрттарымен зақымдалуын тексеру.

2



№4 209-213б.
4
Балықты санитарлық бағалау бойынша қорытынды сабақ.
Рубеждік бақылау.

1




Модуль 2. Ара шаруашылығының өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
Модуль 2. Ара шаруашылығының өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
5
Бал өнімдерімен танысу. Бал сынамасын алу әдісі және оны зерттеуге дайындау.

1



№1 558-561б.
№4 233-235б.
№5 5-17б.
№14 256-261б.
6
Балдың органолептикалық көрсеткіштерін анықтау.

1



№1 563-565, 567-568, 573б.
№4 236-239б.
№5 60-66б.
№14 256б.
7
Балдың физико-химиялық көрсеткіштері. 

1



№1 566-568, 570-572б.
№4 239-243, 248-250б.
№5 66-76б.
8
Балдың диастазалық белсенділігін анықтау. 

1



№1 568-569б.
№4 246-248б.
№5 77-79б.
9
Балды фальсификациялау тәсілдері және жолдары. 

1



№1 571-573б.
№4 245-246, 252-254б.
№5 80-83б.
10
Балдың табиғилығын анықтау әдісі.

1



№1 565, 572-574б.
№4 239-240, 251-252б.
11
Шіре балын ажырату әдістері. 

1



№1 574б.
№4 243-245б.
12
Балды санитарлық бағалау бойынша қорытынды сабақ.
Рубеждік бақылау

1





Барлығы

15




                                    СӨЖ
Модуль 1. Балық шаруашылық өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау
1
Улы балықтар - тұрақты және уақытша улы балықтар  және  улы  балық өнiмдері. 




                                       5
№1 479-481б.
№3 396-397б.
№15 275-276б.
2
Тiрi балықты тасымалдау,  балық өнімдерін өңдеу және өндіру технологиясының негiзi. 




                                       7
№2 69-90, 112-142, 146-154, 158-165, 171-194, 200-206, 208-214, 216-222, 224-267, 277-349б.
№12 115-138б.
3
Балық ауруларындағы ветеринарлық санитарлық сараптама және санитарлық баға. 




                                       6
№1 471-472, 476-479б.
№3 400-404, 407-411б.
4
Әр түрлi уланулардағы  балықтың ветеринарлық санитарлық сараптамасы және санитарлық бағасы. 




                                       6
№1 479-481б.
№3 413-414б.
№15 283б.
5
Радиациялық зақымданудағы балық және балық өнімдерінің ветеринарлық санитарлық сараптамасы және санитарлық бағасы. 




                                       5
№8
Модуль 2. Ара шаруашылығының өнімдерін ветеринарлық санитарлық сараптау.
6
Балды өңдеу,  буып  - түйу және сақтауы. 




                                       5
№5 109-125б.
№14 262-264б.
7
Аралардың әр түрлi ауруларында ара шаруашылығының өнімдерінің ветеринарлық санитариық. сараптамасы және санитарлық бағасфы. 




                                       6
№8, 11
8
Радиациялық зақымданудағы ара және ара  өнімдерінің ветеринарлық санитарлық сараптамасы және санитарлық бағасы.




                                       5
№8, 11

Барлығы




45


3. ПӘНДІ ОҚУДАҒЫ ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
   Сабаққа дайындалуда алдын ала ұсынылған әдебиеттермен, әдістемелік нұсқаулармен таныс болу керек. Сабақтың мазмұнына, мақсатына, негізгі сұрақтарына назар аударыңыз. Оқу кезінде бағдарламада берілген барлық сұрақтар бойынша жұмыс дәптеріне конспект жасалуы керек. Зертханалық сабақтарда берілген тапсырманы талдау диалог түрінде өтеді. Зертханалық сабақ екі критерий бойынша бағаланады: сабаққа қатысу және тақырыпты талдаудағы белсенділік көрсету. Күнделікті үйге берілген тапсырманы тиянақты орындау, сабақ кезінде тақырыпты талдауға белсене араласу  -  сіздің емтиханды жақсы тапсыруыңыздың кепілі екендігін ұмытпаңыз!
            СӨЖ  жеке дәптер арнау керек. Жоспарда көрсетілген тақырыптардың сұрақтарына, ұсынылған әдебиеттерді пайдалана отырып, нақты жауап жазу керек. 
4. КУРСТЫҢ ФОРМАТЫ
Бақылау тапсырмалары (СӨЖ): оларды міндетті түрде орындап, бекітілген уақытында тапсырылуы қажет.
Аралық аттестация: студенттердің дәріс және лабораториялық сабақтарға қатысуымен олардың материалдарына дайындығын тексеру арқылы бағаланады және өздігінен оқып дайындау сабақтары ескеріліп бағаланады.
Көшіру және плагиат: Берілген жекелеме тапсырмаларды: әр студент өздері орындауы керек, басқа біреуден көшіріп алуға рұқсат етілмейді, ондай жағдайда жұмыс қанағаттандырғысыз деп бағаланады.
Емтихан: 
Әр студентке үш сұрақтан құрастырған билет арқылы жүргізіліп, бес баллды жүйемен бағаланады. 
          
5.КУРСТЫҢ САЯСАТЫ
Курстың саясаты  -  бұл оқытушының пәнді оқыту барысында студентке қоятын талаптар жүйесі. Төменде ұсынылатын талаптар тізімі көрсетілген:
* сабақтан  кешігуге оны жіберуге болмайды;                                                
* сабақ  үстінде  ұялы  телефондарды  өшіру;
* барлық  тапсырмаларды  өз  уақытында  орындау;
* сабақ үстінде сағыз шайнамау,оқытушы  ұсынған  сабақ жоспарын  мұқият тыңдап,  оған  белсенді  түрде  қатысу;
* себепті  жағдаймен қатыспаған  сабағын ( деканаттың  рұқсатымен) қайта  тапсыру;
* өз  бетінше  кітапханада және үйде  дайындық  жасау;
Академиялық  этика  ережесі:
* тәртіп  сақтау;
* тәрбиелік;
* адамшергілік;
* шыншылдық;
* жауапкершілігінің бар  болуы;
Оқу   топтарындағы  келіспеушілік  жағдайларды  оқытушылар  немесе  тьюторлардың  қатысуымен  ашық  түрде  талқыға  салу керек, шешілмеген  жағдайда  деканат  қызметкерлері  көмегімен  қарастырылады.
Студенттің семестр бойынша рейтинг балы 50% -ке тең немесе жоғары болған жағдайда ғана ол қортынды бақылауды өтуге рұқсат етіледі.

6.БІЛІМДІ БАҒАЛАУ САЯСАТЫ
<<Өсімдік, балық, ара өнімдерін ветеринариялық санитарлық сараптау>>
 пәні бойынша балдарды бөлу.

Апта
                            Бақылау түрі
Барлық балл
                                Ескерту
                                       1
                                       2
                                       3
                                       4
                                       1
Аудиторлық сабақтардың барлық түріне қатысу. 1-7 апта.
                                      30

                                       2
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
                                      20

                                       3
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-15б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-40б.
                                      75

                                       4
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
                                      20

                                       5
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
                                      20

                                       6
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -25б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-15б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-35б.
                                      75

                                       7
Рубеждік бақылау. 
                                      60
Бірінші және жетінші апта тақырыптары бойынша ауызша немесе жазбаша сұрау.
1-7 апта оқуы бойынша қортынды бал.
                                      300

                                       8
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
                                      15

                                       9
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
                                      15

                                      10
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-10б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-25б.
                                      50

                                      11
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
                                      15

                                      12
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-10б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-25б.
                                      50

                                      13
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
                                      15

                                      14
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-10б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау25б.
                                      50

                                      15
Рубеждік бақылау. 
                                      60
Сегізінші және он бесінші апта тақырыптары бойынша ауызша немесе жазбаша сұрау.
8-15 апта оқуы бойынша қорытынды бал.
                                      300

Экзаменның қорытынды бал.
                                      400

Академиялық период бойынша қорытынды бал.
                                     1000

Босатылған дәріс сабақтары сол тақырып бойынша презентация, реферат жазу, плакат жасау арқылы толықтырылады.
Босатылған зертханалық сабақтар сол тақырып бойынша конпект жазу және бақылау сұрақтары бойынша ауызша немесе жазбаша жауап беру арқылы толықтырылады.

7. ӘДЕБИЕТТЕР
7.1. Негізігі әдебиеттер
7.1.1.Сенченко Б.С. Ветеринарно-санитарная экспертиза сырья животного и растительного происхождения. Ростов  -  на - Дону. 2001г
7.1.2.Г.И.Касьянов и др. <<Технология переработки рыбы и морепродуктов>> Ростов-на-Дону 2001г.

7.2.Қосымша әдебиеттер
7.2.1.В.А.Макаров, В.П.Фролов, Н.Ф. Шуклин Ветеринарно-анитарная экспертиза с основами технологии и стандартизации продуктов животноводства.1991 г.
7.2.2.Макаров В.А. <<Практикум по ветсанэкспертизе>> М.-1987г
7.2.3.В.И.Заикина Экспертиза меда и способы обнаружения его фальсификации 1999г.
7.2.4.Т.А.Тихонов <<Правила ветеринарно-санитарной экспертизы пресноводной рыбы и раков>> М.: Агропромиздат 1989г.
7.2.5.П.В.Микитюка <<Справочник. Ветеринарно-санитарная экспертиза пресноводной рыбы>> М.: Агропромиздат, 1989г.
7.2.6.Ветеринарное законодательство РК Том 1-3.
7.2.7.Т.Тлеугали, С.Кырыкбай. Мал дәрігерлік- санитарлық сараптау және мал шаруашылығы өнімдерінің технологиясы мен стандарттау негіздері. А-1998 
7.2.8.П.И. Тименский Приусадебная пасека М.1988г. 
7.2.9.А.С.Нуждин, Г.Ф.Таранов, В.И.Полтев <<Учебник пчеловода>> М.:1984г.
7.2.10.Матюхина З.П.и др. <<Товароведение пищевых продуктов>> М.: 2000г.-с.271
7.2.11.В.М.Позняковский, О.А.Рязанова, Т.К.Каленик, В.М.Дацун <<Экспертиза рыбы, рыбопродуктов и нерыбных объектов водного промысла>> Сибирское университетское изд-во Новосибирск-2005г
7.2.12.Г.Ф.Таранов Промышленная технология получения и переработки продуктов пчеловодства. - М.: Агропромиздат, 1987.-319с.

Электрондық баспа
7.2.13.Воровков М.Ф., Фролов В.П., Серко С. А. Ветеринарно - санитарная
экспертиза с основами технологии стандартизации  продуктов животноводства.
Санкт Петербург-Москва-Краснодар. 2007.


Пәндер