УМКД

Нерв талшығы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ атындағы СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейлі СМЖ құжаты
ПОӘК
ПОӘК 042-16-13.1.68/02-2013

ПОӘК
Студенттерге арналған пәндердің оқу жұмыс бағдарламасы << Адам анатомиясы>>

<<__>>______2013 ж.
№ 3 басылым

ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

(СИЛЛАБУС)
<< Адам анатомиясы>> пәні бойынша
5В011300 Биология мамандығы бойынша
2-ші курс студенттеріне арналған

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей- 2013ж

Пәннің оку бағдарламасы
1. Оқытушы туралы деректер
Кунанбаева С.К. аға оқытушы;
кафедраның орналасқан жері ғимарат №3, жаратылыстану ғылымдары факультеті, ауд. 227.

2. Пән туралы деректер
Атауы: адам анатомиясы
Кредиттер саны: 3 кредит (135сағат)
Өту орны: № 3 ғимарат
Оқу жоспарынан үзінді:
Курс
Триместр
Кредиттер
Лекц.
Сағ.
лаборат. Сағ.
СОӨЖ
СӨЖ
Барлығы
Бақылау нысаны
2
1
3
15
30
22.5
67.5
135
емтихан

* Пререквизиттер: адам физиологиясы,зоология, гистология,биохимия.
* Постреквизиттер: педогогика, жалпы гигиена, жас психология.
Қысқаша сипаттамасы: Адам анатомиясы - биология пэнінен дәріс беретін мұғалімдерді медициналық, биологиялық даярлықтан өткізетін іргелі теориялық пән. Оның негізгі мақсаты тек қана білім объектісін емес, мамандардың болашақ қызметін де қамтамасыз ету. Сонымен қатар, олар осы бағдарлама арқылы тәжірибе жүзінде көптеген нәтижелерге қол жеткізбек.
Адам анатомиясы курсының бағдарламасы жас шамасы, конституционалдық, динамикалық, сонымен қатар, адам ағзасының макроскопиялық және микроскопиялық құрылымы туралы қазіргі заманғы деректерді есепке ала отырып даярланған.
Адам анатомиясын зерттеу алдына мынадай міндеттер қояды:
* Студенттердің диалектикалық - материалистік дүниетанымының қалыптасуына ықпал ету;
* Студенттердің жалпы биологиялық, теориялық және әдістемелік даярлығының ауқымын кеңейту;
* Адам ағзасының құрылысын оның барлық ұйымдастыру деңгейінде тереңдете оқыту.
* Жас шамасы, конституционалдық, морфлогиясының, сондай-ақ, жыныстық диморфизм негіздерімен таныстыру және адам денесіне сыртқы ортаның, нңбектін, элеуметтік жағдайларының тигізетін эсерлерін қарастырады. Қалыпты жағдайы мен қимыл - қозғалысының анатомиялық талдау тәсілі мен морфологиялық зерттеу әдістерін қолдануы дағдыға айналдыру.

Адам анатомиясының курсынан жоғарғы оқу орындарында білім беру теориялық лекцияларды, лабораториялық жұмыстар жургізүден жэне собөж мен сөж түрінде орындалады жэне олар қатар жүргізіледі.

Студенттердің біліміне және іскерліктеріне қойылатын талаптар.
Пәнді оқу барысында болашақ мамандар ретінде, студенттердің төмендегідей білім мен дағдылары болуы тиіс:
* өздік жұмыстарды белсендіру;
* білім сапасын көтеру;
* оқытудың пассивті типінің белсенді оқытуға ауыстырулы жатады, яғни тыңдайтын, қайталайтын, меңгеретін т.б. студент білімнің, ақпараттардың т.б. белсенді жасаушысы болып табылады;
* оқу процесін бақылауды оқытушы жағынан білім алушы жағына ауыстыру болып табылады. Бақылау <<білім - студенттердің тапсырмаларды орындау дәрежесі>> принципі бойынша емес, <<оқу процесінің мақсаты - осы мақсаттарға студенттердің жету дәрежесі>> бойынша жүзеге асырылады.

5. Сабақтар кестесі
5.1. Курстың тақырыптық жоспары:
№
Тақырыптардың атауы
Лекциялар
Лаборат жұмыс
СОӨЖ
СӨЖ
1
Кіріспе.
Адам анатомиясының анықтамасы,міндеттері. Адам денесінің құрлысы.
1
2
1.5
3
2
Тірек-қимыл аппараты.
Сүйек туралы ілім.
Сүйектер - және олардың құрылыстары.
1
4
1.5

4
3
Тірек-қимыл аппараты.
Бұлшықеттер туралы ілім - myologia.
1
4
1.5

Коллоквиум

1.5
1
4
. Ішкі органдар туралы ілім.
Ас қорыту жүйесі.
Тыныс алу жүйесі.
Зэр шығару жүйесі.
Аталық және аналық жыныс органдары.
4
4
1,5

Коллоквиум

1.5
1
5
Тамырлар туралы ілім. Жүрек-қан тамырлар жүйесі.
Кіші және үлкен қан айналу шеңбері. .
1
3
1.5
4

Тамырлар туралы ілім. Лимфа жұйесі.
1
1
1.5
2,5
6
Коллоквиум

1.5
1

Ішкі секреция мүшелері туралы ілім.
1
1
1.5

7
Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім.
Жұлын , құрылысы, функциясы.
Ми, ми бөлімдері, құрылысы, қызметі.
Ми нервтері,
Автономды нерв жұйесі.
3
4
1.5
6

Коллоквиум

1,5
1
8
Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім. Анализаторлар.
Тері және қимыл анализаторлары.
Дәм және иіс анализаторы.
1
4
1.5
2,5
9
Анализаторлар.
Есту және вестибулярлық анализаторы.
Көру анализаторы.
1
3
1.5
2,5
10
Коллоквиум

1,5

Жалпы сағат.
15
30
22.5
70

Лекциялардың тезистері.
Лекция №1. Кіріспе. <<Адам анатомиясының анықтамасы, міндеттері>>.
Адам анатомиясының анықтамасы, міндеттері
Анатомиялық ғылымдардың салалары.
Анатомиялық зерттеу әдістері.
Адам денесінің құрлысы.
Организм және оны қурайтын құрылымдар.
Адам онтогенезі және оның кезеңдері.
Адамның дене құрылыстары.
Лекция №2 Тірек-қимыл аппараты
1. қаңка туралы түсінік.
2. сүйек туралы ілім.
3.сүйек классификациясы.
4.сүйек аралық байланыстар-артрология.
Лекция №3 Тірек-қимыл аппараты.
* бұлшық еттер туралы ілім.
* бұлшық еттер құрылысы.
* бұлшық еттердің қосымша аппараты.
Лекция №4 Ішкі органдар туралы ілім.
Ішкі органдарға жалпы сипаттама.
Ішкі органдардың морфологиялық, филоонтогенетикалық бір тұтастығы.
Ас қорыту органдар жұйесі құрылысына, функциясына жалпы шолу.
Тыныс алу жұйесі.
Тыныс алу жұйесі құрылысына қызметіне жалпы шолу.
Өкпенің микроскопиялық құрылысы. Ацинус.
Зэр шығару органдарының жүйесіне жалпышолу.
Бүйректін ішкі құрылысы. Нефрон.
Қуық құрылысы, топографиясы.
Бүйректегі қан айналу ерекшелігі.
Ішкі органдар туралы ілім. Аталық және аналық жыныс органдары.
* аталық жыныс безі.
* аталық сыртқы жыныс органдары.
* аналық жыныс безі.
* аналық сыртқы жыныс мүшесі.
Лекция №5. Тамырлар туралы ілім. Жүрек-қан тамырлар жүйесі
1.тамырлар жүйесінің маңызы және оның қан тамырлар
мен лимфа тамырларына бөлінуі.
2.қан және оның маңызы.
3.қан жасаушы органдар.
4.Кіші және үлкен қан айналу шеңбері.
Лекция №6. Тамырлар туралы ілім.
1.Лимфа жұйесі. Құрылысы, функциясы.
2. Лимфа, құрамы, маңызы.
Лекция №7 Ішкі секреция мүшелері туралы ілім.
* ішкі секреция бездері құрылысы, ерекшелігі.
* классификациясы.
* өсу, даму, зат алмасудағы маңызы, жасқа сай ерекшелігі.
Лекция 8. Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім.
1. Нерв улпалары. Нерв талшығы. Рефлекс, рефлекторлық доға.
2. Жұлын , құрылысы, функциясы.
3. Жұлын нервтері, саны, бұталары, тармақталу сипаты.
Ми, ми бөлімдері, құрылысы, қызметі.
Ми нервтері, саны,пайда болу жолы, жабдықтайтын жерлері.
Автономды нерв жұйесі.
Автономды нерв жұйесіндегі рефлекторлық доға.
Симпатикалық және парасимпатикалық бөлімі.
Лекция № 9 Анализаторлар.
Сезім органдары - анализаторлардың шеткі бөлімі
Тері және қимыл анализаторлары.
Дәм және иіс анализаторы.
Лекция № 10 Анализаторлар.
Есту және вестибулярлық анализаторы.
Құлақтын сыртқы, ортанғы және ішкі бөлімі.
Көз алмасы, камералары, қабаттары.
Торлы қабат, микроскопиялық құрылысы.
Көру анализаторы. өткізгіш және орталық бөлімдері.
Зертханалық сабақтар тақырыптары.
№1 Зертханалық сабақ
Қозғалыс-тірек аппараты.
Омыртқа жотасы.
Омыртқалардың өзара жалғасуы.
Қабырға. Төс сүйегі.
Қол. Иық белдеүінің сүйектері.
Аяқ сүйектері.
Ми сауты мен бет бөлімінің сүйектері.
Ми саутының күмбезі және негізгі бөлімі.
№2 Зертханалық сабақ.
Булшық еттер туралы ілім.
Арқа бұлшықеттері.
Кеуде бұлшықеттері.
Іштің бұлшықеттері.
Мойын бұлшықеттері.
Бастың бұлшықеттері.
Қол, иық, білек, қолұшы, аяқ бұлшықеттері
№3 Зертханалық сабақ.
Ішкі органдар туралы ілім.
Ас қорыту жұйесі.
Ішкі органдарға жалпы сипаттама.
Ас қорыту органдар қурылысы.
Баур қурылысы жэне қызметі.
Өт, өтжолы, өт қабы.
Ұйқы безі.
Тынысалу мүшелері.
Мұрын қуысы, көмей, кеңірдек, брохылар құрлысы.
Өкпе - құрлысы,қызметі, қан айналымы
Зэр шығару жүйесі, қурылысы қызметі.
нефрон-функциональдік бірлік.
қуық пішіні.
бүйректегі қан айналым ерекшелігі.
Аталық жыныс безі.
қосалқы безі.
аталық сыртқы органдары.
аналық жыныс безі. Жұмыртқа жолы.
жатыр қурылысы.
аналық сыртқы жыныс мүшесі.
№4 Зертханалық сабақ. Тамырлар туралы ілім.
Жүрек-қан тамырлар жүйесі.
Кіші және үлкен қан айналу шеңбері. .
Қан жэне оның маңызы.
қан жасаушы органдар.
қан айналу жэне оның шенберлері.
қан тамыр лар - сипаттамасы.
жүректін қурылысы.
Жүрек жұмысы.
қан айналу жэне оның шенберлері.
Кіші және үлкен қан айналу шеңбері. .

№ 5 Зертханалық сабақ. Ішкі секреция мүшелері туралы ілім.
Ішкі секреция бездері құрылысы, ерекшелігі.
Классификациясы.Нейрогенді топ бездері.гипофиз, курылысы, кызметі.
Бронхиогенді топ бездері. Жыныс бездерінің ішкі секреторлық қызметі.
Өсу, даму, зат алмасудағы маңызы, жасқа сай ерекшелігі.
№ 6 Зертханалық сабақ, Анализаторлар.
Сезім органдары - анализаторлардың шеткі бөлімі
Тері және қимыл анализаторлары.
Тері иннервациялануы.
Тері рецепторлары.
Адам терісінің пигменттелү ерекшелігі.
Дәм және иіс анализаторы.
№ 7 Зертханалық сабақ. Анализаторлар.
Есту және вестибулярлық анализаторы.
Құлақтын сыртқы, ортанғы және ішкі бөлімі.
Көз алмасы, камералары, қабаттары.
Торлы қабат, микроскопиялық құрылысы.
Аккомодациялық аппаратының қурылыстық- функционалдық ерекшелігі.
Көру анализаторы. өткізгіш және орталық бөлімдері.
СОӨЖ тапсырмалары.

Тақырыптардың атауы

Мақсаты және мазмұны
Қоданыла-тын әдебиеттер
Ұпайлар
Өткізу уақыты

Тексеру формалары
Кіріспе.
Адам анатомиясының анықтамасы,міндеттері
Анатомиялық ғылымдардың салалары.
Анатомиялық зерттеу әдістері.
Организм және оны қурайтын құрылымдар.
Адам онтогенезі және оның кезеңдері.
Адамның дене құрылыстары.
Н-1,2.
Қ-7

Бақ жұм.

Аузша жауап
Тірек-қимыл аппараты
Тірек-қимыл аппараты.
Сүйек туралы ілім.
Сүйектер - және олардың құрылыстары. сүйек классификациясы.
Сүйек аралық байланыстар-артрология
Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап
Тірек-қимыл аппараты Бұлшықеттер туралы ілім - myologia.
Бұлшық еттер туралы ілім.
* бұлшық еттер құрылысы.
* бұлшық еттердің қосымша аппараты.
* Арқа бұлшықеттері.
* Кеуде бұлшықеттері.
* Іштің бұлшықеттері.
* Мойын бұлшықеттері.
* Бастың бұлшықеттері.
* Қол, иық, білек қолұшы,
* Аяқ бұлшықеттері
Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап

Бақ жұм.

Коллоквиум
№ 1,2,3 дәріс сурақтарына дайіндалу.
№ 1,2,3 зертханалық сабақ тақырыптарына дайіндалу.

Аузша жауап
тест
Ішкі органдар туралы ілім..

Ас қорыту жүйесі.

Тыныс алу жүйесі.

Зэр шығару жүйесі

Аталық және аналық жыныс органдары..

Ішкі органдарға жалпы сипаттама.
Ішкі органдардың морфологиялық, филоонтогенетикалық бір тұтастығы.
Ас қорыту органдар жұйесі құрылысына, функциясына жалпы шолу.
Тыныс алу жұйесі құрылысына қызметіне жалпы шолу.
Өкпенің микроскопиялық құрылысы. Ацинус.
Зэр шығару органдарының жүйесіне жалпы шолу.
Бүйректін ішкі құрылысы. Нефрон.
Қуық құрылысы, топографиясы.
Бүйректегі қан айналу ерекшелігі.
Аталық және аналық жыныс органдары.
Аталық жыныс безі.
Аталық сыртқы жыныс органдары.
Аналық жыныс безі.
Аналық сыртқы жыныс мүшесі
Н-1,2.
Қ-7

Аузша жауап

Бақ жұм.

Тест
саулдары
Коллоквиум
Ас қорыту жүйесі.
Тыныс алу жүйесі.
Зэр шығару жүйесі.
Аталық және аналық жыныс органдары.
Н-1,2.
Қ-7

Аузша жауап Тест
саулдары
Тамырлар туралы ілім. Жүрек-қан тамырлар жүйесі.

Тамырлар жүйесінің маңызы және оның қан тамырлар мен лимфа тамырларына бөлінуі.
Қан және оның маңызы.
2 Н-1,2.
Қ-7

Аузша жауап Бақ жұм.
Тамырлар туралы ілім. Лимфа жұйесі
Лимфа жұйесі. Құрылысы, қан жасаушы органдар.
Жүрек, құрлысы, қызметі.
Кіші және үлкен қан айналу шеңбері.
Лимфа, құрамы, маңызы.
Н-1,2.
Қ-7

Аузша жауап
Коллоквиум
. Жүрек-қан тамырлар жүйесі.
Лимфа жұйесі. Құрылысы, функциясы

1 Н-1,2.
Қ-7

Аузша жауап Бақ жұм.
Ішкі секреция мүшелері туралы ілім
.Ішкі секреция бездері құрылысы, ерекшелігі.
классификациясы.
Өсу, даму, зат алмасудағы маңызы, жасқа сай ерекшелігі.
Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап
Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім.

Нерв улпалары. Нерв талшығы. Рефлекс, рефлекторлық доға.
Жұлын , құрылысы, функциясы.
Жұлын нервтері, саны, бұталары, тармақталу сипаты.
Ми, ми бөлімдері, құрылысы, қызметі.
Ми нервтері, саны,пайда болу жолы, жабдықтайтын жерлері.
Автономды нерв жұйесі.
Автономды нерв жұйесіндегі рефлекторлық доға.
Симпатикалық және парасимпатикалық бөлімі.
Жұлын , құрылысы, функциясы.
Ми, ми бөлімдері, құрылысы, қызметі.
Ми нервтері,
Автономды нерв жұйесі.
Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап

Кесте құрастыру.

Бақ жұм.

Коллоквиум

Аузша жауап
Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім.
Анализаторлар.

Анализаторлар.
Сезім органдары - анализаторлардың шеткі бөлімі
Тері және қимыл анализаторлары.
Дәм және иіс анализаторы.
1 Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап

Анализаторлар.

Есту және вестибулярлық анализаторы.
Құлақтын сыртқы, ортанғы және ішкі бөлімі.
Көз алмасы, камералары, қабаттары.
Торлы қабат, микроскопиялық құрылысы.
Көру анализаторының өткізгіш және орталық бөлімдері.
1 Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап

Бақ жұм.

Коллоквиум
Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім тақырыбына дайындалу
Н-1,2.
Қ-7,8.

Аузша жауап Бақ жұм.
СӨЖ тапсырмалары.
Тақырыптардың атауы
Мазмүны, мақсаты.
Қоданыла-тын әдебиеттер
Ұпайлар
Өткізу уақыты
Тексеру формалары
1 Кіріспе.
Адам анатомиясының анықтамасы,міндеттері.
Адамның табиғаттағы орны.
Адамның пайда болу туралы ілім
Организм және орта.
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
2-Тірек-қимыл аппараты
Қаңка филогенезі.
Сүектердің жасқа сай және атқаратын қызметіне сай ерекшелігі.
1 Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
Тірек-қимыл аппараты.
Бұлшықеттер туралы ілім - myologia
Бұлшық еттердің дамуы.
Еттің жиырылуы. Нейромоторлық бірлік. Еттің күші, жұмысы.
1 Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
Коллоквиум

Н-1,2.
Қ-7,8.

4. Ішкі органдар туралы ілім.

Ас қорыту жүйесінің филогенетикалық қыскаша сипаты.
Іш пердесі . шажырқай, шарбы.
Тыныс алу жүйесінің филогенетикалық қыскаша сипаты.
Аталық және аналық жыныс органдары филогенетикалық қыскаша сипаты.
1 Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
Коллоквиум

Н-1,2.
Қ-7,8.

5 Тамырлар туралы ілім. Жүрек-қан тамырлар жүйесі.

Жүректін дамуы.
Ұрықтағы қан айналу.
Жүрек-қан тамырлар жүйесінің филогенезі..
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
Тамырлар туралы ілім. Лимфа жұйесі.
Лимфа жұйесінің жұқпалы ауруларға қарсы кұрестегі ролі.
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
6 Коллоквиум

1 Н-1,2.
Қ-7,8.

7 Ішкі секреция мүшелері туралы ілім.
Жыныс бездерінің ішкі секрециялық қызметі.
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
8 Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім.

Нерв орталыктары және нейрондар тізбегі.
Ретикулярлық формация.
Қыртыстын цитоархитектоникасы және миелоархитектоникасы.
Үлкен жарты шарлар қыртысындағы негізгі аймақтар.
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
Коллоквиум
Нерв системасы мен сезім органдары филогенезінің бастапқы стадиялары.
Н-1,2.
Қ-7,8.

9 Нерв системасы жэне сезім органдары туралы ілім.
Ми невтері. Талшықтық қурамы, ми сауытынан шығатын орындары, жабдықтайтын жерлері.
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
10 Анализаторлар.

1-Тері және қимыл анализаторының өткізгіш және орталық бөлімдері.
2- есту және вестибулярлық анализатордың өткізгіш және орталық бөлімдері.
3- көру анализаторының өткізгіш және орталық бөлімдері.
4-Алыстан көре алмаушылық және жақындағы көре алмаушылық.
Н-1,2.
Қ-7,8.

емтиханға
11 Коллоквиум

Н-1,2.
Қ-7,8.

Әдебиеттер тізімі.
Негізгі әдебиеттер.
1.Кузенбаева Ә. Адам анатомиясы. - Алматы,2001.
2.Рақышев А.Р. Адам анатомиясы. - А., 1991.
3.Курепина М. М., Воккен Г.Г. Атлас по анатомии человека. - М., 1979.
4.Привес. М.Г. Анатомия человека. - М., 1974
5.Иваницкий М.Ф. Анатомия человека. -
М., 1985.
6.Сапин Б.Р., Билич Г.Л. Анатомия человека. - М., 1989.
7.Керимбаев Б.М. Анатомия человека. - А., 1992
8. Р.Д. Синельников.Медицина. М.,1973 г.
Атлас анатомии человека. 1-3 том
Қосымша әдебиеттер:
9..Анатомия человека в 2-х томах. / Под.ред. М.Р. Сапина. - 1987.
10.Леви А., Сикевиц Ф. Структура и функция клетки. М., Мир. - 1971.
11.Альбертс Б. и др. Молекулярная биология клетки. - 1987. Т.1-5.
Қорытынды ұпай төменде берілген білімді бағалау шкаласына сәйкес қойылады.
Баға
Орташа ұпай
Поценті (%)
Баға мазмұны
А
4,0
95-100
Өте жақсы
А-
3,67
90-94

В+
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84

В-
2,67
75-79

С+
2,33
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69

С-
1,67
60-64

Д+
1,33
55-59

Д
1,0
50-54

F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
7.Курстың саясаты.
* Сабақты босатпау, ауыру бойынша болса құжат әкелу және сабақты өтеу.(отработка).
* Сабаққа кешікпеу.
* Сабақта сөйлемеу.
* Сағыз шайнамау.
* Ұялы телефонды өшіріп қою.
* Оқу процесіне белсенді қатысу.
* Үй тапсырмасын, СӨЖ дұрыс орындау және уақытында тапсыру.
* Тапсырмаларды орындау барысында ғылыми материалдарды максимальды қолдану.
* Уақытында орындалмаған тапсырмалар бағасы төмендетіледі.
* Сабақты босату - минус 0,5 ұпай.
Жалпы биология>> кафедрасының 050113 <<биология>> мамандығы үшін 4 курс студенттеріне <<Адам анатомиясы>> пәнінен ММБ-ға арналған сұрақтар

Пәннің сұрақтары типтік оқу бағдарламасы негізінде құрастырылған.

* Абай атындағы Қазақ ұлттык педагогикалық университетінІң <<Білім>>тобындағы мамандыктар бойынша Оқу-әдістемелік секциясы ЖАСАҒАНжәне ҰСЫНҒАН
* Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігінің22.06.2006ж., Республикалық жоғары және жоғары оку орнынанкейінгі білім жөніндегі Кеңес жиналысының Хаттама шешіміменБЕКІТІЛГЕН ЖӘНЕ ПАЙДАЛАНУҒА рұқсат етілген.
3. <<Адам анатомиясы>> типтік оқу бағдарламасы ҚазақстанРеспубликасының Білім және Ғылым Министрлігінің №289 11.05.2005ж.бұйрығына сәйкес шыққан бағдарламаның орнына еңгізілген.
4. Типтік оқу бағдарламасы 050113 биология мамандығы бойыншамемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартына сәйкес жасалған.
5. Бағдарламаны Абай атындағы Қазак ұлттық педагогикалықуниверситетінің ГЭФ-нің кеңесі ұсылған.
27.10.2006 Хаттама №2

Сұрақтары:
* Адам анатомиясының аныктамасы және оның міндеті, биологиялық ғылымдар саласындағы алатын орны.
* Анатомиялық ғылымдардың сипаттамалы, топографиялық, мүсіндік, функционалдық, салыстырмалы т.б. салалары. Анатомиялық зерттеу әдістері.
* Организм жөне оны құрайтын кұрылымдар: клетка, үлпа, органдар, органдар жүйелері туралы түсініктер.
* Адам онтогенезі және оның кезендері. Адамның дене құрылыстары. Антропометриялық көрсеткіштердің жасқа және жыныска сай ерекшеліктері.
* Анатомиялық терминдер
* Тірек -- қимыл аппараты. Тірек -- қимыл аппаратының курылымы мен қызметі.
* Қаңқа туралы түсінік. Каңка филогенезі.
* Сүйектер және олардың байланыстары туралы ілім остеоартрология.
* Сүйек туралы ілім - остеология. Сүйектің орган екендігі. Сүйектің химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері. Сүйек ұлпасы. Сүйек құрылысы. Сүйек кабығы және оның маңызы. Сүйектің тығыз және кемік заты. Сүйек қуысы. Сүйектің қызыл және сары майы.
* Сүйек классификациясы.
* Сүйек аралық байланыстар туралы ілім - артрология. Жалпы түсінік.
* Сүйек аралық байланыстардың классификациясы: үзіліссіз-буынсыз, үзілісті - буынды және жартылай буынды байланыстар. Үзіліссіз - синартрозды байланыстардың синдесмозды, синхондрозды және синостозды түрлері.
* Үзілісті - буынды- синвиолды - диартрозды байланыстар. Буындар құрылыстары: буындық беткейлер, буындық қапшық (капсула), буындық қуыс, буындық қосымша құрылыстар.
* Буын арқылы болатын козғалыстардың өстері.
* Буын классификациясы: қарапайым, күрделі , комплексті, комбинациялы буындар.
* Түлға сүйектері және олардың байланыстары.
* Омыртка жотасының бөлімдері. Омыртка құрылысы және оның әр түрлі бөлімдерге сай ерекшеліктері.
* Төс және кабырғалар құрылыстары.
* Омыртка аралық байланыстар. Омыртқалар мен шүйде сүйегі және қабырғалардың, кабырғалар мен төс сұйегінің арасындағы байланыстар
* Көкірек клеткасы.
* Тұлға қанкасыңдағы функционалдық және жасқа сай өзгерістер.
* Иық-жамбас белдеулері мсн қол-аяқ қаңқалары және олардың байланыстары.
* Бұғана мен жауырын құрылысы. Төс-буғана және иық буындары. Олардың құрылысы, қимылдары.
* Қол суйектері: тоқпан жілік, кәрі жілік, шынтақ сүйегі, білезік сүйектері, алақан сүйектері, саусақ сүйектері. Иық, шынтақ, кәрі жілік - шынтақ сүйек, білек-білезік, білезік, білезік-алақан, алақан-саусақ,, саусақ сүйектерінің буындары. Олардағы қимылдар.
* Қол басы буындарындағы байланыстар, сіңір аппараттарының ерекшеліктері. Қол басы сүйектері мен байланыстарының жасқа сай ерекшеліктері.
* Жамбас сүйегі: құрылысы. Мықын, шонданай, шат сүйектері және олардың байланыстары. Жамбас сүйегінің сегізкөз сүйегімен байланысы.
* Жамбас қуысы, бөлімдері. Жамбас қуысының жаска және жыныска сай ерекшеліктері.
* Аяқ суйектері: ортан жілік және асықты жілік, шыбық сүйегі, толарсақ, табан, саусақ сүйектері.
* Жамбас, тізе, асықты жілік - шыбық сүйек, балтыр-толарсақ, толарсақ, толарсақ-табан, табан-саусақ, сүйектерінің буындары. Олардағы қимылдар. Аяқ басы сүйсктері мен байланыстарының жасқа сай ерекшеліктері.
* Бас қаңқасы. Бас қаңқасының ми сауыты мен бет бөлімінің сүиектері.
* Бас сүйектерінің байланыстары: жапсарлары (жіктері), төмеңгі жақ пен ми сауытының байланысы, бас қаңқасы мен омыртқа жотасының байланысы және бұлар арқылы орындалатын қимыл өстері.
* Бас сүйегінің топографиясы. Ми сауытының күмбезді және негізді бөлімі.
* Көз шүнқырлары, мұрын қуысы. Бас сүйегіндегі ауа қуысты сүйектер.
* Бұлшық еттер туралы ілім- миология. Ет ұлпасы туралы қысқаша түсінік. Бүлшық еттер - тірек - қимыл аппаратының активті бөлімі. Жалпы кызметі. Бұлшық еттің орган екендігі.
* Бұлшық еттердіц классификациясы. Бұлшық еттердің құрылысы. Бұлшық еттердің қосымша аппараттары, олардың ролі.
* Еттің жиырылуы. Нейромоторлық бірлік. Ет күші, жұмысы.
* Тұлға еттері және бөлімдері. Арканың беткейлік және тереңдік еттері: аталулары, басталатын және бекитін орындары, функциясы.
* Көкіректің беткейлік және терендік еттері: атаулары, басталатын және бекитін орындары, функциясы.
* Құрсақ еттері: аталулары, басталатын және бекитін орындары, функциясы.
* Мойынның беткейлік және терендік еттері: аталулары, басталатын және бекитін орындары. Функциясы.
* Бастың шайнау еттері мен ымдау: аталулары, басталатын, бекитін орындары, функциясы. Бас еттерінің сөз сөйлеу процесіне қатысуы.
* Иық белдеуі мен қол еттері (қар, білек, қол басы): аталуы, басталатын және бекитін орындары, функциясы. Бұл еттердің буындарга және олардағы қозғалыстарға қатыстылығы.
* Жамбас бслдеуі мен аяқ (сан, балтыр, аяқ басы) еттері: аталуы, басталатын және бекитін орындары, функциясы. Бұл еттердің буындарға және олардағы қозғалыстарға катыстылығы.
* Ішкі органдар туралы ілім - спланхнология. Ішкі органдарға жалпы сигтаттама. Оларды жүйелерге бөлу. Ішкі органдардың морфологиялық, филоонтогенетикалық бір тұтастылығы.
* Ac қорыту жүйесі. Ac қорыту оргаңдар жүйесі қүрылысына, функциясына жалпы шолу.
* Ауыз қуысы және оның органдары. Сілекей бездері.
* Жүтқыншақ қуысы. Топографиясы. Лимфоидты сақина.
* Өңеш және оның құрылысы.
* Асказан (қарын). Оның пішіні, бөлімдері, кабырғасының құрылысы. Кілегей қабаты және ондағы бездер.
* Аш ішек (онекі елі ішек, ащы ішек, мықын ішек), кабырғасының қүрылысы. Кілегей қабатының құрылыстық ерекшеліктері, бездері
* Тоқ ішек және оның бөлімдері, қабырғасының қүрылысындағы ерекшеліктері.
* Тік ішек және оның құрылысы.
* Бауыр және оның топографиясы, атқаратын қызметі.
* Бауыр және оның микроқүрылысы. Бауырдағы қан айналу ерекшелігі. Өт жолы. Өт қабы.
* Үйқы безі, топографиясы, микроструктурасы. Үйкы безінің сыртқы секреторлық қызметі,
* Іш пердесі. Шажырқай. Шарбы.
* Тыныс алу жүйесі. Тыныс алу жүйесі құрылысына, функциясына жалпы шолу.
* Мұрын қуысы, құрылысы, қызметі. Мұрын - жұтқыншақ.
* Көмей, топографиясы. Кемей шеміршектері, буыны, байланыстырғыштары, еттері. Көмей-дауыс пайда болатын орган.
* Кеңірдек қүрылысы, топографиясы. Бронхылар құрылыстары, тарамдалуы.
* Өкпе топографиясы, беткейлері, бөліктері, өкпе кақпасы. Өкпенің микроскопиялык күрылыстары. Адинус - екпенің құрылыстық- функционалдық бірлігі. Өкпе қызметіне сай ондағы қан айналу ерекшелігі.
* Плевра қуысы, функциясы. Өкпеде ауа жаңғыруының жасқа сай және жаттығуға сай ерекшеліктері.
* Зәр шығару жүйесі. Зәр шығару органдарының жүйесіне жалпы шолу.
* Бүйректің сыртқы пішіні, мөлшері, топографиясы, бекуі.
* Бүйректің ішкі құрылысы: қыртыстық және ақ заты. Нефрон бүйректің құрылыстық - функционалдық бірлігі.
* Бүйрек каналы, жинағыш канал, тостағаншалар, бүйрек түбегі, несепағарлар.
* Қуық пішіні, мөлшері, қабырга құрылысы, топографиясы, зәр-жыныс жолы және оның қүрылысы.
* Бүйректегі қан айналу ерекшелігі. Бүйрек кақпасы.
* Аталық жыныс органдарының жүйесі. Аталық жыныс безі. Қосалқы без, ұрық жолы, ұрық шынжыры, ұрық көпіршігі, простата безі, бульбоуретраль безі, зәр-жыныс жолы.
* Аталық сыртқы жыныс органдары: ұма, сыртқы жыныс мүшесі.
* Аналық жыныс органдарының жүйесі. Аналық жыныс безі, құрылысы, топографиясы. Жүмыртқа жолы.
* Жатыр пішіні, құрылысы, бекуі.
* Қынап. Аналық сыртқы жыныс мүшесі.
* Тамырлар туралы ілім - ангиология. Тамырлар жүйесінің маңызы және оның қан тамырлары мен лимфа тамырларына бөлінуі.
* Қан және оның маңызы.
* Қан жасаушы органдар.
* Қан айналу жэне оның шеңберлері.
* Қан тамырлары: артериялық, веналық, микроциркуляторлық, ағыс жолдары. Бүлардың қабырғаларының құрылысы. Тамырлардың тармақталулары мен таралу зандылыктары.
* Анастомоздар мен коллатералды кан айналудың маңызы.
* Жүректің құрылысы: қабырғасы, қуысы, қақпақшалары.
* Жүрек етінің ерекшелігі. Жүректің өткізгіш жүйесі. Жүректің нервтелуі. Жүректің өзіндік тамырлары. Жүрек қабы. Жүрек жұмысы.
* Кіші қан айналу шеңберінің тамырлары.
* Үлкен қан айналу шеңберінің артериялық және веналық қан тамырлары. Колка доғасының, көкірек және құрсақ қолқасының тарамдары.
* Жоғарғы және төменгі қуыс веналарының жүйелері. Қан кеткен кезде көрсетілетін көмек.
* Ұрыктағы қан айналу. Жүрек-тамыр жүйесінің жасқа және жаттығуларға сай ерекшеліктері.
* Лимфа, құрамы, маңызы. Лимфалық тамырлар. Лимфа ағысы
* Лимфа түйіндері, құрылысы, функциясы. Лимфалық жүйенің жүқпалы ауруларға қарсы күрестегі ролі.
* Көк бауыр, құрылысы, функциясы.
* Ішкі секреция бездері туралы ілім - эндокринология. Ішкі секреция бездері құрылысындағы ерекшеліктер. Олардың классификациясы.
* Қалқанша без, калқан серік бездері, айырша безі (тимус).
* Ұйқы безінің ішкі секрециялық бөлігі.
* Параганглия бездері.
* Бүйрек үсті бездері.
* Жыныс бездерінің ішкі секрециялық қызметі.
* Эпифиз. Гипофиз.
* Ішкі секрециялық бездерінің өсу, даму, зат алмасудағы маңызы, жасқа сай ерекшеліктері.
* Нерв системасы және сезім органдары туралы ілімдер- неврология және эстезиология.
* Нерв ұлпалары, манызы. Нейроглия, оның маңызы.
* Нейрон, оның афферентті және эфферентті өсінділері.
* Нерв талшығы.
* Рецепторлар және олардың түрлері. Эффекторлар. Синаптикалық құрылым, қызметі.
* Рефлекс, рефлекторлық доға туралы түсінік.
* Нерв орталыктары және нейроңдар тізбегі.
* Анализаторлар туралы түсінік.
* Сезім органдары - анализаторлардың шеткі бөлімдері екендігі, олардың маңызы.
* Нерв жүйесінін орталық және шеткі бөлімдері.
* Ми мен жұлын қабығы.
* Жұлын, құрылысы, функциясы. Жұлын ганглиялары. Жұлын түбірлері. Жұлынның сұр заты мен ақ затының микроскопиялық құрылысы.
* Ретикулярлық формация.
* Жұлын нервтері, саны, басталатын жерлері, шығатын орындары. Жұлын нервтерінің вентралды, дорсалды, кері қайтымды және банланыстырғыш бұталары және бұлардың тармақталу сипаты.
* Вентралды бұталардың тармақталу сипаттары, қабырға аралық нервтер.
* Мойын, иық, бел және сегізкез торабтары. Бұлардың ірі тарамдары, таралу аймақтары.
* Ми орналасқан орны, мөлшері, сыртқы көрінісі.
* Ми бөлімдері. Мидың қан тамырлары. Ретикулярлық формация.
* Сопақша ми және оның жалпы морфологиясы. Ақ заттар мен сұр заттарының орналасуы.
* Артқы ми. Көпір, мишық және оның аяқшаларының жалпы морфологиясы. Мұның ақ заттары мен сұр заттары.
* Төртінші қарынша, ромба тәрізді шұңқыр.
* Орта ми. Төрт томпешіктер мен ми таяқшаларының жалпы морфологиясы. Орта мидың ақ заттары мен сұр заттарының орналасуы.
* Рубро- жұлындық жол.
* Мидың су өткізгіш жолы.
* Аралық ми. Керу төмпелері, төмпе асты, темпе үсті, төмпе әрі аудандарының жалпы морфологиясы.
* Үшінші қарынша.
* Аралық мидың маңызы.
* Алдыңғы ми.
* Үлкең жарты шарлардың олардың белімдерінің, негізгі сайлары мен иірімдерінің жалпы морфологиясы. Үлкен жарты шарлар қыртысы және оның микроскопиялық құрылысы.
* Үлкен жарты шарлардың ақ заты. Пирамидтік, қыртыс-ядролық және қыртыс-копір-мишық жолдар.
* Қыртыс асты ядролардың морфологиясы және олардың маңызы.
* Бүйір қарыншалардың құрылысы. Кыртыстың цитоархитектоникасы мен миелоархитектоникасы туралы түсініктер.
* Үлкен жарты шарлар қыртысындағы негізгі аймақтар. Функцияларды локализациялау проблемалары.
* Ми нервтері. Олардың саны, пайда болу жолы, талшықтық құрамы, мидан және ми сауытынан шығатын орындары, жабдықтайтын жерлері.
* Автономды нерв жүйесі. Оның анатомиялық негізгі ерекшеліктері.
* Автономды нерв жүйесіндегі рефлекторлық доға. Автономды нерв жүйесінін симпатикалық бөлімі, оның орталық нейрондары.
* Симпатикалық баған, симпатикалық түйіндер, симпатикалық нервтер.
* Автономды нерв системасының парасимпатикалық бөлімі, оның орталық нейрондары. Парасимпатикалық талшықтардың периферияға шығатын жолдары, олардың түйіндері, жабдықтайтын аймағы.
* Тері және қимыл анализаторлары. Терінің құрылысы. Папиллярлық торлар.
* Түктер мен тырнақтар. Тері бездері. Терінің иннервациялануы. Тері рецепторлары.
* Бұлшық ет буын сезім рецепторлары.
* Тері және қимыл анализаторларының өткізгіш және орталық бөлімдері.
* Жұлын - мишық жолдары, жұлын таламикалық, нәзік және сына тәрізді шоғырлары, тарам нервінің сеңсорлық ядро талшыктары.
* Дем жене иіс анализаторы . Дәм сезу мушесі. Дәм бүршіктері және олардың орналасулары. Дәм сезу анализаторларының перифериялық, өткізгіш және орталық бөлімдері.
* Иіс сезу анализаторларының перифериялық, өткізгіш және аралық бөлімдері.
* Есту және вестибулярлық (тепе -- теңцік сақтау) анализаторлары. Құлақтың сырткы бөлімі және оның рудиментті қалдықтары. Құлақтың ортаңғы болімі. Ауа (Евстахий) түтігі, оның функционалдық маңызы.
* Құлактың ішкі бөлімі. Сүйекті және жарғақты лабиринттер. Спиралды орган оның микроскопиялық құрылысы.
* Есту және вестибулярлық анализаторларының өткізгіш және орталық бөлімдері. Сөйлеумен байланысты адамның есту мүшесінің жетілуі.
* Көру анализаторы, Көз алмасы, оның камералары мен қабаттары. Торлы қабат, оның микроскопиялық құрылысы. Көз алмасының ядросы, кездің жарық сындырғыш аппараты.
* Көру анализаторларының өткізгіш және орталық бөлімдері.
* Еңбек әрекетіне байланысты адам көзінің аккомодациялық аппаратының құрылыстық -- функционалдық ерекшеліктері.
* Алыстағыны көре алмаушылық және жақындағыны көре алмаушылық.
* Көздің қосалқы аппараттары.

* Көздің қанмен және нервпен жабдықталуы.

Пәндер