УМКД

Бейорганикалық және координациялық қосылыстарда химиялық байланыс

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СемЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СМЖ 3 дәрежелі құжаты
ПОӘК
ПОӘК 042-18-0.1.85/01-2014

ПОӘК
Оқытушыға арналған
<<Бейорганикалық және координациялық химияның теориялық аспектілері>> пән
бойынша бағдарламасы
Баспа № 1 күні 11.09.2014 ж.

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
<<Бейорганикалық және координациялық химияның теориялық аспектілері>>
6М060600 - <<Химия>> мамандығы үшін

ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей
2014
Алғы сөз
I ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырушы ________ << 29 >> 08 2014 ж. Ж.С. Қасымова, б.ғ.к., доцент, <<Химия>> кафедрасы

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 <<Химия>> кафедрасының отырысында

<< 29 >> 08 2014 ж., № 1 хаттама

Кафедра меңгерушісі ________ Б.Х. Мұсабаева

2.2 Инженерлік-технологиялық факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында

<< 05 >> 09 2014 ж., № 1 хаттама

Төрайымы ________ С.С. Төлеубекова

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған және ұсынылған
<< 11 >> 09 2014 ж., № 1 хаттама

ОӘК төрайымы ________ Г.К. Искакова

4 АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕҢГІЗІЛГЕН

Мазмұны

1
Қолдану саласы
4
2
Нормативтік сілтемелер
4
3
Жалпы ережелер
4
4
Оқу пәнінің (модулдің) мазмұны
6
5
Білімалушылардың өздік жұмыстарының тақырыптарының тізімі
10
6
Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
10
7
Әдебиеттер
12

1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

Пәннің оқу-әдістемелік кешеннің кұрамындағы оқытушыға арналған <<Бейорганикалық және координациялық химияның теориялық аспектілері>> пән бойынша бағдарламасы <<6М060600>> - <<Химия>> мамандығы бойынша оқитын.

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

Аталған оқытушыға арналған бағдарлама <<Бейорганикалық және координациялық химияның теориялық аспектілері>> пән бойынша оқу үдерісін ұйымдастыру тәртібін келесі құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сай бекітеді:
- Жоғары білім берудің кейінгі деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары;
- <<6М060600>> - <<Химия>> мамандығының Элективтік пәндердің каталогы, 13.04.2014 ж.;
- СТУ 042-ГУ-4-2014 Университет стандарты <<Пәндердің оқу- әдістемелік кешендерін әзірлеу және ресімдеу жалпы талаптары>>;
- ДП 042-1.01-2014 Құжатталған рәсімдеме <<Пәндердің оқу- әдістемелік кешендерінің құрылымы және мазмұны>>.

3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
<<Бейорганикалық және координациялық химияның теориялық аспектілері>> пәні базалық пәндер циклына кіретін таңдаулы курстардың арасында негізгі болады, ол 1-ші оқу курсының 2-ші семестрінде оқылады. Координациялық қосылыстардың химиясы бейорганикалық химияның негізінде дамыған және химиялық ғылымның маңызды бағыты болып саналады, ол заттардың құрылысы мен реакциялық қабілеті туралы негізгі концепцияларды табысты қолданады. Координациялық қосылыстар химиясының теориялық аспектілері және координациялық қосылыстардың өздері химиялық ғылымның тіпті барлық салаларында кең қолданылады: аналитикалық және органикалық химияда, биохимияда, катализде, электрохимияда, фотохимияда, ерітінділер теориясында және т.б. Аталмаш ғылымның нәтижелері және жетістіктері қоғамның фундаменталды және практикалық есептерін дамыту және шешуге әсер етеді, және де адамзат тіршілік әрекетінің көп саласында қолданылады: өнеркәсіп және ауыл шаруашылық өндірісінде, экологиялық есептерді шешуде, медицинада, тамақ өнеркәсібінде. Сондықтан, Координациялық қосылыстар химиясының, пән аралық ғылымы ретінде, теориялық және эксперименталдық негіздерінің дамуы жалпы химиялық және жалпы ғылыми маңызына ие болады.
Оқылатын курс координациялық қосылыстардың терминологиясын, номенклатурасын, изомериясын және құрылыс теориясын оқытады; координациялық қосылыстардың тұрақтылығын, реакциялық қабілетін, термодинамикасын, кластарын және синтезін қарастырады; координациялық қосылыстардың әдістемелік зерттеу ерекшеліктерін зерттейді.
3.2 Пәнді оқытудың мақсаты:
- бейорганикалық және координационды химиядағы қазіргі кездегі концепциялар, теориялар және практика бағытында білім алу, бейорганикалық және координационды химияның қазіргі кездегі қолданбалы мәселелері және даму тенденциялары жайында түсінік алу.
3.3 Пәнді оқудың негізгі міндеті:
- бейорганикалық және координационды химия саласында теориялық және практикалық даярлықты тереңдету (бейорганикалық және координационды химияның негізгі түсініктерін қарастыру; координационды қосылыстардың номенклатурасын, құрылысын және қасиеттерін зерттеу; оларды синтездеу, тазарту және идентификациялау әдістемелерімен таныстыру; кешендік бөлшектердің реакцияларын термодинамикалық және кинетикалық сипаттау жөнінде білімдерді игеру және тереңдету; адамның өмірі, қазіргі ғылым мен техниканың әр түрлі саласында координациялық қосылыстарды қолдану туралы көзқарастарды қалыптастыру).
3.4 Білім алу нәтижесі:
Пәнді оқу нәтижесінде білімалушы міндетті:
- бейорганикалық және координациялық химияның негізгі концепцияларын, терияларын және бағыттарын білу тиіс;
- алдын ала мақсатталған қасиеттері бар бейорганикалық қосылыстарды синтездеуді және сараптауды, практикалық есептерді шешуде координациялық химия мәселелерінде бос бағдарлау жасауды меңгеру тиіс;
- бейорганикалық және координациялық қосылыстардың химиялық байланыстарын сипаттау тәсілдерін, координациялық қосылыстардың тұрақтылығын есептеу тәсілдерін игеру тиіс;
- жай және көп атомды молекулалардың энергетикалық деңгейлерін сипаттау және есептеу қолдана алу тиіс;
- координациялық қосылыстар химиясының қазіргі замаңғы жағдайын, координациялық қосылыстар мен комплекстүзу процестер практикалық қолдануын түсіну тиіс;
- координациялық қосылыстардың маңызды кластары, олардың реакциялық қабілеті, ерітінді құрамында жағдайы, ғылым және техникада ролі жайында мәлімет болу тиіс;
- координациялық табиғаты бар заттардың химиялық байланысы түзілуі, алу әдістері, құрамын, құрылысын және физика-химиялық қасиеттерін зерттеу әдістері жайында жүйелік мәлімет алу тиіс.
3.5 Пән пререквизиттері:
Бейорганикалық химия;
Физикалық химия;
Органикалық химия.
3.6 Пән постреквизиттері:
Медико-биологиялық полимерлер;
Макромолекулалар түзілу механизмі;
Макромолекулалар түзілу механизмі.
3.7 Жұмыс оқу жоспарынан үзінді:
1кесте
Курс
Се-местр
Кредит
Дәріс сағ.
Практ. сағ.
Зертх.сағ.
БОӨЖ сағ.
БӨЖ сағ.
Жал-пы
сағ.
Қор-тынды бақылау түрі
1
2
3
30
15
-
23
67
135
емтихан

4 ОҚУ ПӘНІНІҢ (МОДУЛДІҢ) МАЗМҰНЫ

2 кесте
Тақырыптардың аталуы және мазмұны
Сағат саны
1
2
1 МИКРОМОДУЛЬ <<БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КООРДИНАЦИЯЛЫҚ ХИМИЯНЫҢ ЖАЛПЫ СҰРАҚТАРЫ>>
Дәріс сабақтары
Кіріспе.
Бейорганикалық және координациялық қосылыстар туралы түсінік. Бейорганикалық және координациялық химияның терминологиясы. Бейорганикалық және координациялық қосылыстардың номенклатурасы. Бейорганикалық және координациялық химияның теориялары. Вернердің координациялық теориясы. Бейорганикалық және координациялық химияның әдістері.
2
Бейорганикалық және кешендік қосылыстардың классификациясы.
Орталық атом типі, кешендердің тұрақтылығы, координирленген лигандтар, құрылыс ерекшелігі, байланысу сипаты бойынша кешендік қосылыстардың классификациясы.
1
Практикалық сабақтары
Бейорганикалық және координациялық химияның түсініктері және теориялары
2
2 МИКРОМОДУЛЬ <<БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КООРДИНАЦИЯЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ХИМИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫС МОДЕЛДЕРІ>>
Дәріс сабақтары
1
2
Ионды-ковалентік электростатикалық көзқарастар.
Иондық байланыстар. Коваленттік байланыс. Иондардың мөлшері. Иондық және кристаллдық радиустар. Эффективтік атом номері Концепциясы. Кристалдық тор энергиясы. Валенттік қабаттың электрондық жұптарының итерілу теориясы. Гиллеспи теориясы бойынша есеп алгоритмі. Гиллеспи шектеу моделі. Электростатикалық теориялардың артықшылықтары мен кемшіліктері. Химиялық құрылыстың классикалық теориясы. Классикалық теорияның постулаттары. Молекула бар болуының критерийлері. Валенттілік.
2
Кванттық-механикалық моделдер.
Валенттілік схемалар (валенттілік байланыстар) әдісі. Кристалдық өріс теориясы. <<Кристалдық>> өрістер. Кристалдық өріспе тұрақтану энергиялары. Лигандтар өрісі теориясы.
2
Практикалық сабақтары
Бейорганикалық және координациялық қосылыстарда химиялық байланыс
1
Валенттілік байланыстар әдісі. Кристалдық өріс теориясы
1
Молекулалық орбиталдар әдісі. Лигандтар өрісі теориясы
1
3МИКРОМОДУЛЬ <<КООРДИНАЦИЯЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ЖАЛПЫ ҚАСИЕТТЕРІ>>
Дәріс сабақтары
Бейорганикалық және координациялық қосылыстардың геометриясы.
Бейорганикалық және координациялық қосылыстардың изомериясы. Координациялық қосылыстар изомериясының типтері: гидратты, ионизационды, координациялық (координациялық полимерия), құрылыс, байланыс изомериясы, геометриялық, оптикалық және конформациялық. Координациялық қосылыс изомериясы типінің оның физика-химиялық қасиеттеріне әсері.
3
Кешендік қосылыстардың стереохимиясы.
Ян - Теллер эффектілері. Координациялық полиэдрлердің геометриясы және пішіні. Координациялық полиэдрлердің құрылысына әсер етуші факторлар. Стериялық эффектілер. Орталық атом мен лигандтардың табиғаты. Ауыспалы емес элементтердің координациялық қосылыстарының құрылысы. Сілтілік және сілтілікжер металдар комплекстүзуші ретінде. Түзілетін комплесктер типтері және тұрақтылығы. Р-элементтердің координациялық қосылыстары.
2
1
2
Координациялық қосылыстардың тұрақтылығы.
Комплекстік қосылыстардың ерітінділері. Ерітінділер химиялық тепе-теңдіктер теориясының тура және кері есептері. Тұрақтылық константалар: математикалық моделдеу. Тұрақтылық константаларына энтальпиялық және энтропиялық үлестер. Координациялық қосылыстар тұрақтылығының заңдылықтары. Сирекжер элементтердің комплекстүзу ерекшеліктері. Сирекжер элементтер қатарында координациялық қосылыстар тұрақтылығы және құрылысы өзгеруінің заңдылықтары, <<лантаноидтық>> қысылу ролі.
Сыртқысфералық катиондар және қатты кешендік қосылыстардың тұрақтылығы. <<Өзара әсер ету>> моделі. Кешендік қосылыстардың термиялық тұрақтылығы.
3
Координациялық қосылыстардың реакциялық қабілеті.
Реакциялық қабілетін сипаттау. Химиялық әрекеттесуді жалпы теориялық сипаттама. Потенциалдық беттер қасиеттері. Реакциялар симметриясы және бағыты. Өзара әсер ету теориясы.
2
Координациялық қосылыстардың қышқыл-негіздік айналымы.
Кошендік қосылыстардың қышқыл-негіздік қасиеттері. Льюистің қышқылдар және негіздер концепциясы. Қатты және жұмсақ қышқылдар мен негіздер теориясы. Ксенон фторидтерінің реакцияларында Льюистік қышқылдық.
2
Координациялық қосылыстардың тотығу-тотықсыздану реакциялары.
Тотығу-тотықсыздану реакцияларының жіктелуі. Сыртқы сфералық механизм. Маркус - Хаш теориясы. Маркустың айқыш-ұйқыш арақатынасы. Ішкі сфералық механизм. Арнайы тотығу-тотықсыздану реакциялары.
2
Химиялық реакциялардың жылдамдығына ортаның әсері. Еріткіштердің классификациясы. Еріткіштердің координациялық қасиеттері. Еріткіштің донорлық күші. Комплекс ерітінділерінің түзілуі. Еріткіште болатын редокс-реакцияларды сипаттау. Иондардың еріткішпен өзара әрекеттесуі. Электронды тасымалдау. <<Қайта зарядтану>>. реакциясы. Комплекстің координациялық сферасы өзгеруімен реакциялар. Гетерогендік реакциялар. Тотығу фторирлеу реакциялар.
3
Практикалық сабақтары
Координациялық қосылыстар изомериясы
1
Комплекстүзушілердің кластары
1
1
2
Координациялық қосылыстардың лигандтары
1
Комплекс түзу: термодинамикалық аспект
1
Координациялық қосылыстардың реакциялық қабілеті
2
Комплекс ерітінділерінің түзілуі
1
4 МИКРОМОДУЛЬ <<КООРДИНАЦИЯЛЫҚ ХИМИЯНЫҢ ҚАЗІРГІ ЗАМАҢҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ>>
Дәріс сабақтары
Координациялық қосылыстарды зерттеудің әдістемелік ерекшеліктері.
Физикалық зерттеу әдістерін теориялық және эксперименттік қолдану. Қатты және сұйық кешендердің химиялық даралығын зерртеудің әдістемелік ерекшеліктері. Орталық ион тотығу жағдайының химиялық және физикалық әдістері.
2
Координациялық қосылыстар синтезінің негіздері.
Координацилық қосылыстар синтезі стратегиясы. Синтездің тура және жанама жолдары. Синтезді термодинамикалық және кинетикалық бақылау реакциялары. Монодентатты, хелатты және макроциклдық лигандтары бар координациялық қосылыстар синтезінің мысалдары. Полиядролық қосылыстар синтезінің ерекшеліктері. Кешендік бөлшектердің темплатты синтезі. Комплекстүзу тепе-теңдікті қатыруыменбайланысты синтез әдістері. Кешендік бөлшектер жүйесінде басымды комплексті тотықтыру немесе тотықсыздандыру.
2
Координациялық химияның қолданбалы аспектілері.
Тірі ағзаларда координациялық қосылыстар. Биометалдар, олардың қысқа сипаттамасы. Биокоординациялық химия туралы түсінік. Бикомплекстер және биокластерлер. Бейорганикалық қышқылдар аниондарымен биокомплекстер. Аминоқышқылдар мен ақұыздардың биокомплекстері. Порфириндермен биокомплекстер. Металдар ұыттылығы: комплекстүзу ролі.
Координациялық қосылыстарды қолданудың негізгі аспектілері. Платинаның комплекстік қосылыстары ісікке қарсы препараттар ретінде. Олардың негізінде дәрілік формаларды өндеу проблемасы. Газдық фазадан материалдар алу технологиясында ұшпа координациялық қосылыстарды алу (MOCVD). CVD технологиясы бойынша материалдың негізгі түрлерін алу. Көп компоненттік материал алуда гетероядролық қосылыстарды қолдану болашағы. Кешендік қосылыстарды буға әр түрлі көшіру тәсілдерінің ерекшеліктері, комплекс табиғатына сәйкес оптималды тәсілді
2
1
2
таңдау. Гальванотехникада, аналитикалық химияда және т.б. салада комплекстер.

Практикалық сабақтары
Координациялық қосылыстарды зерттеу әдістері
1
Координациялық қосылыстар синтезінің негіздері
1
Координациялық химияның қолданбалы маңызы
1

5 БІЛІМАЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1 <<Комплекстардың номенклатурасы және изомериясы>> тақырыбы бойынша есеп шығару.
5.2 <<Координациялық қосылыстардың химиялық байланысы>> тақырыбы бойынша есеп шығару.
5.3 <<Координациялық қосылыстардың тұрақтылығы және реакциялық қабілеті>> тақырыбы бойынша есеп шығару.
5.4 <<Координациялық қосылыстарды синтездеу, тазарту, анализдеу, құрамын және қасиеттерін зерттеу>> тақырыбы бойынша эксперименттік есеп шығару.
Буков Н.Н. Координационная химия d- и f-элементов с полидентатными лигандами: синтез, строение и свойства: автореферат дис. ... доктора химических наук: 02.00.01. - 31 с. [Электрон. ресурс]. - 2014. - URL: https://dvs.rsl.ru

6 Оқу-әдістемелік әдебиетТЕРМен қамтамасыз етілу картасы
3 кесте
Әдебиеттер және оқу-методикалық құжаттар
Экземплярлар саны
Білім алушы-лардың саны
Қамта-масыз- дық пайызы
1
2
3
4
Киселев Ю.М. Химия координационных соединений/ Учебник и задачник для бакалавриата и магистратуры М.: Издательство Юрайт, 2014. - 657 с. [Электрон. ресурс]. - 2014. - URL: https:// biblio-online.ru

Киселев Ю.М., Добрынина Н.А. Химия координационных соединений/ Учебное
пособие. - М.: Академия, 2007. - 352 с.
1
1
100
1
2
3
4
Скопенко В.В., Цивадзе А.Ю., Савранский Л.И., Гарновский А.Д. Координационная химия. - М.: ИКЦ Академкнига.- 2007.- 488 с.
1
1
100
Соколов М.Н., Гущин А.Л., Самсоненко Д.Г. Координационная химия. Часть 1. Электронное строение, устойчивость, механизмы реакций, неводные растворители/ Учебное пособие. - Изд-во НГУ, 2013. - 161 с.
1
1
100
Соколов М.Н., Самсоненко Д.Г. Координационная химия. Часть II: Металлоорганические соединения, катализ с участием комплексов переходных металлов, кластерные соединения/ Учебное пособие. - Изд-во НГУ, 2011. - 194 с.
1
1
100
Гельфман М.И., Юстратов В.П. Неорганическая химия. Комплексные соединения: Учебное пособие. Кемеровский технологический институт пищевой промышленности. Кемерово, 2004. - 112 с.
1
1
100
Ашуйко В.А. Курс лекций по химии комплексных соединений. - Минск: БГТУ, 2011. - 130 с.
1
1
100
Луцкий Д.Л., Николаев А.А. Координационные соединения. - М.: <<Академия естествознания>>, 2005. - 76 с.
1
1
100
Березин Б.Д., Ломова Т.Н. Реакции диссоциации комплексных соединений. - Институт химии растворов РАН. - М.: Наука, 2007. - 278 с.
1
1
100
Буков Н.Н. Координационная химия d- и f-элементов с полидентатными лигандами: синтез, строение и свойства: автореферат дис.... доктора
химических наук: 02.00.01. - 31 с. [Электрон. ресурс]. - 2014. - URL: https://dvs.rsl.ru

1
2
3
4
Дроздов А.А., Зломанов В.П. Неорганическая химия. В 3т. Т.2. Химия непереходных элементов. - 2011. - 368 c.
1
1
100
Дроздов А.А., Зломанов В.П. Неорганическая химия. В 3т. Т.3. Химия непереходных элементов. - 2008. - 400 c.

1
1
100

* ӘДЕБИЕТТЕР
7.1 Негізгі әдебиет
7.1.1 Киселев Ю.М. Химия координационных соединений/ Учебник и задачник для бакалавриата и магистратуры. - М.: Издательство Юрайт, 2014. - 657 с. [Электрон. ресурс]. - 2014. - URL: https:// biblio-online.ru
7.1.2 Киселев Ю.М., Добрынина Н.А. Химия координационных соединений/ Учебное пособие. - М.: Академия, 2007. - 352 с.
7.1.3 Скопенко В.В., Цивадзе А.Ю., Савранский Л.И., Гарновский А.Д. Координационная химия. - М.: ИКЦ Академкнига.- 2007.- 488 с.
7.1.4 Соколов М.Н., Гущин А.Л., Самсоненко Д.Г. Координационная химия. Часть 1. Электронное строение, устойчивость, механизмы реакций, неводные растворители/ Учебное пособие. - Изд-во НГУ, 2013. - 161 с.
7.1.5 Соколов М.Н., Самсоненко Д.Г. Координационная химия. Часть II: Металлоорганические соединения, катализ с участием комплексов переходных металлов, кластерные соединения/ Учебное пособие. - Изд-во НГУ, 2011. - 194 с.
7.1.6 Гельфман М.И., Юстратов В.П. Неорганическая химия. Комплексные соединения: Учебное пособие. Кемеровский технологический институт пищевой промышленности. Кемерово, 2004. - 112 с.
7.2 Қосымша әдебиет
7.2.1 Ашуйко В.А. Курс лекций по химии комплексных соединений. - Минск: БГТУ, 2011. - 130 с.
7.2.2 Луцкий Д.Л., Николаев А.А. Координационные соединения. - М.: <<Академия естествознания>>, 2005. - 76 с.
7.2.3 Сафронова Е., Решетников С. Номенклатура комплексных соединений. - Методическая разработка по курсу <<Современные проблемы химии>>. - Ижевск: <<УдГУ>>, 2011. - 26 с.
7.2.4 Березин Б.Д., Ломова Т.Н. Реакции диссоциации комплексных соединений. - Институт химии растворов РАН. - М.: Наука, 2007. - 278 с.
7.2.5 Буков Н.Н. Координационная химия d- и f-элементов с полидентатными лигандами: синтез, строение и свойства: автореферат дис. ... доктора химических наук: 02.00.01. - 31 с. [Электрон. ресурс]. - 2014. - URL: https://dvs.rsl.ru.
7.2.6 Дроздов А.А., Зломанов В.П. Неорганическая химия. В 3 т. Т.2. Химия непереходных элементов. - 2011. - 368 c.
7.2.7 Дроздов А.А., Зломанов В.П. Неорганическая химия. В 3 т. Т.3. Химия непереходных элементов. - 2008. - 400 c.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz