Файл қосу
Қырғыз әдебиеті
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Семей мемлекеттік педагогикалық институты Қазақ филологиясы факультеті Қазақ әдебиеті кафедрасы ТМД елдері әдебиеті ПӘНІ БОЙЫНША ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН <<>>Қазақ тілі мен әдебиеті мамандығына арналған Семей, 2011 ж Құрастырушы: ф.ғ.к. Сабырбаева Р.Қ. Қазақ әдебиеті кафедрасының отырысында бекітілген. << >> тамыз 2011ж. № 1 хаттама Кафедра меңгерушісі ф.ғ.к.: Ақтанова А.С. (қолы, тегі, аты-жөні, әкесінің аты) Факультеттің Оқу-әдістемелік кеңесінде талқыланған <<___>> ______2011ж №___хаттама Қазақ филологиясы факультетінің Ғылыми кеңесінде бекітілді <<___>> ______ж 2011 №___хаттама Факультет деканы ф.ғ.к.: Ф.З.Жақсыбаева Мазмұны * Силлабус * Пән бойынша глоссарий............................................................................... * Дәрістің қысқаша мазмұны.......................................................................... * Семинар ..................................................................................................... * СОБӨЖ бойынша сабақтарға әдістемелік нұсқау. * СӨЖ тапсырмалары.................................................................................. * Бақылау нысандары.................................................................................. ГЛОССАРИЙ Ақын-поэзиялық туындыларды, өлең, жыр-дастан, поэмаларды ауызша айтып не жазып шығаратын өнер иесі,халықтың көркемдік дәстүрлерін қалыптастырып,жалғастыратын сөз шебері. Мысал- айтылатын өнегелі ойды тұспалдап жеткізетін,көбіне өлең түрінде келетін сюжетті, шағын көлемді көркем шығарма. Кітаби ақын-шығыс әдебиетінің араб, парсы, түркі халықтарында бар поэзияның озық үлгілерін өзінше жырлап,қазақ арасына таратып отырған, шығыс тілінде шыққан кітаптар сюжетін қайта өңдеп, қисса-дастандар шығарушы ақындар. Айтыс- қазақ және қырғыз халықтарында ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр,топ алдында қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы. Қисса-(араб.-әңгіме,ертегі,мысал деген мағына береді )-қазақ әдебиетінде кітаби ақындардың Шығыс әдебиетінің сюжетіне шығарған дастандарын,өлеңмен жазылған ертегі-хикаясының атауы. Арнау өлең-белгілі бір адамның бейнесін,мінез-сипатын суреттеу мақсатымен жазылған дербес поэзиялық туынды. Аңыз-қазақ фольклорлық прозасының жанры,елдің тайпа,рудың шыққантегі,кешкен жолы һақындағы немесе тарихта болғанәйгілі адамдар жайындағы көркемдік сипат алған әңгіме. Ғақлия- (араб.- дана сөз, даналық маржандары деген мағынада)-көркем қара сөз,нақыл сөздің бір түрі. Дастан- (парсы сөзі- тарихи әңгіме,ертегі, батырлар жыры)-Таяу және Орта Шығыстың,Азияның,Оңтүстік-Шығыстың әдебиеті мен фольклорындағы эпикалық жанр, өлең түріндегі уақиғалы шығарма. Жыр-қазақ халық поэзиясының жанрлық түрі, түпкі,негізгі мағынасында өлеңмен баяндалатын, жырлап айтатын уақиғалы көлемді поэзиялық шығарма. Жыршы- ауыз әдебиетінің дәстүрін сақтаушы, батырлық, тарихи ғашықтық жырларды айтып таратушы. Импровизация- өлең-жырды тұтқиылдан суырып салып айту өнері. Толғау-қазақ, сондай-ақ қарақалпақ,ноғай секілді басқа да халықтардың ауызша поэзиясында кең тараған қоғамдық-саяси лириканың бір түрі. Шабыт-өнер адамының шығармашылық қуатының шегіне жетіп тасқындауы,зор жігер, күш пайда болып рухтанушы. Шайыр- (араб. Ша ир) ақын,орындаушы мағынасында.Таяу және Орта Шығыс елдеріндегі кітаби ақын. Орта Азия мен Қазақстанда төкпе ақындар мен термеші жыршылар шайыр деп аталады. Терме-қазақ халық поэзиясында қалыптасқан лирикалық өлең түрі. Қара өлең-қазақ халық поэзиясының байырғы жанрларының бірі. Он бір буынды, төрт тармақты болып келеді де, ааба түрінде ұйқасады және міндетті түрде бір әуенмен айтылады. Қара сөз-көркем әдебиеттің үлкен бір саласы,өлең сөзден айырмасы-онда сөз ырғағы еркін,әдебиеттегі сөз қалпына сәйкес келеді,қандайда бір белгілі өлшемдер сақталмайды. АЗАМАТТЫҚ ЛИРИКА - лирикалық поэзияның заман жайын, әлеуметтік мәселелерді қозғайтын үлкен бір саласы. Өмір жөнінде халықтың тағдыры туралы ой-толғамдар ақынның өз көңіл-күйімен терең ұштасып, өзінің өмірге қатынасын суреттеу арқылы көрінеді. Адамның белгілі бір дәуірге байланысты ой-арманы, мақсатын жырлайды. Жалпы әлеуметтік мәселелерді толғайды. Әлеуметтік тақырып, саяси сарындар, әрине лириканың барлық түрінде кезедеседі. Халық қамын оның қоғамдық халін шығармасына арқау еткен әрбір ақын лириксында азаматтық сарын басым болмақ. ӘДЕБИ ТІЛ - жалпыхалықтық тілдің аясында түзілген, екшелген. Нормаға түсірілген сөздік құрамы, емлелік бітімі, грамматикалық тұлғалары анықталған, халықтың сан-салалы мәдени қажеттілігін өтеуге қабілетті тіл. Әдеби тіл көркем әдебиеттің, ғылымның, білімнің бұқаралық ақпарат құралдарының ресми, іскерлік қатынастардың тілі, сол тілде сөйлейтін халықтың ұлттық қатынас құралы. ӘДЕБИ ШЫҒАРМА ТІЛІ (көркем әдебиет тілі) - көркем әдебиет шығармаларының тілі. Өмір шындығын бейнелеуші, әйгілеуші, мінездеуші. Сөз құдыреті мен көркемдік шындыққа айналдыратын, ұлт тілінің эстетикалық қызметін үздіксіз жүзеге асырып, шығармашылық мүмкіншілігін көрсететін стильдік, сюжеттік, жанрлық ерекшеліктерден қайталанып отыратын, ортақ сипат, белгілерден құралатын тілдік жүйе. Кейде поэтикалық тіл деп те аталады. Көркем әдеби тіл поэзиялық, яки прозалық шығарманың тілі, сондықтан оның поэтикалық құрылымы осы өзгешелікке де байланысты болады. Мәселен, прозаның тілі поэзия тіліне қарағанда оралымды көп қабатты әсіресе кейіпкер тілінің ерекшеліктерін көрсету мүмкіндігі зор деп есептелінеді. ӘДЕБИЕТТІҢ КӨРКЕМДІК МӘНІ - сөз өнерінің бейнелілік, суреттілік қасиетінен туындайтын, адамның эстетикалық ой-сезімін қалыптастыруға үлкен әсер ететін ең басты сипатының бірі. Әдебиеттің қоғамдық маңыздылығы оның танымдық, тәрбиелік және көркемдік мәніне негізделеді. ӘДЕБИЕТТІҢ ҚОҒАМДЫҚ МӘНІ - көркем әдебиеттің халық өміріндегі атқаратын міндеті, танымдық,тәрбиелік, көркемдік маңыздылығы. Танымдық сипат жағынан алсақ, әдебиет бұрынғы соңғы тарихтан ұшан-теңіз мағлұмат беріп, қоғамда өмір сүріп отырған адамдардың ой-қиялын, арманын, сана сезімін танытады. Заман, дәуір тұлғасы адамдардың тұрмыс халі, әдет - ғұрпы, мінезі, әдебиеттен жан-жақты толық аңғарылады. Әр адамның басқан қадамы, атқаратын ісі қоғамдық жағдайға байланысты соның көрінісі. ӘДЕБИЕТТІҢ ТӘРБИЕЛІК МӘНІ - әдеби шығарма адамға қоғамдық өмірдегі сан алуан құбылыс уақығалардан нақтылы мағлұмат беріп, оның ой-өрісінің кеңеюіне мүмкіндік береді. Оқырман неше түрлі кейіпкерлердің іс-әрекетін, мінез-құлқын, бір-бірімен қарым-қатынастарын өз көздерімен көргендей болып, қоғамдық өмірдегі шиеленіс, тартыстардың сырын ұғуға ұмтылады. Сонымен бірге әдеби шығарма бейнеленген уақиғалар, кейіпкерлер тағдыры оқырманның бүкіл жан - дүниесіне үлкен әсер етіп, оның сезімін де байытады. ӘДЕБИЕТТІҢ ХАЛЫҚТЫҒЫ - деп шығарманың халықтың тілек-мүддесіне толық сәйкес келер, идеялық-көркемдік сапасын айтамыз. Шынайы халықтық әдебиет заманның ең озат арман-мұраттарын бейнелеп көрсетеді. Шығарма толық мәнінде халықтық сипат алу үшін жазушы сол дәуірдегі қоғамның дамуынан туындап отырған, тарихтың өзі алға қойған ең көкейкесті мәселелерді толғай білуі және оларды халықтың көзімен қарап, түсініп, көркемдеп, баяндап беруі шарт. Әдеби шығарманыңы халықтық сипатын арттыра түсетін маңызды ерекшелік оның қалың қауымның, оқушы жұртшылықтың ой-санасына жанасымдылығы, ұғым түсінігіне жақындығы, өмір құбылыстарын бейнелеу шеберлігінің мейлінше қарапайым және көркем болып келуі. Пәннің оқу бағдарламасы - (Syllabus) + Оқытушы туралы деректер Сабырбаева Р.Қ.,ф.ғ.к., 1.1. Пән туралы деректер Атауы: ТМД елдері әдебиеті Кредиттер саны: 3 (сағат 90) Өту орны: № 3 ғимарат Оқу жоспарынан үзінді Курс Се-местр Кредиттер Дәріс сағат- тары Семи-нар-лар СОБӨЖ СӨЖ Барлық сағат саны Бақыл. нысаны 3 курс 7 се-местр 3 30 15 22,5 67,5 емтихан 1.3 Осы пәнді игеру үшін қажет білім - пәнді игеру үшін дағды мен білім студенттерге берілетін ақпаратты меңгеру, байқау, салыстыру, ойлау, теориялық білімді тәжірибесінде қолдана білуі тиіс. + Осы пәнмен байланысты пәндер - қазақ әдебиеті, философия, эстетика, мәдениеттану, психология. + Қысқаша сипаттамасы: Пәннің мақсаты: <<ТМД елдері әдебиеті>> - ғылыми-теориялық білім беруді мақсат ете отырып, оның болашақта зерттелуге тиіс проблемаларына байланысты студенттерді ғылыми ізденіске баулуды өзінің міндеті деп санайды. <<ТМД елдері әдебиеті>> пәнінің міндеті - студенттерге теориялық және тәжірибелік тұрғыда білім беру; студенттердің шетел әдебиеті пәнінен алған білімін ұштап, бір ізге салу; шетел әдебиетінің даму тарихы туралы мағлұмат беру. Пәнді оқыту міндеттері. Курстың теориялық бөлімінде <<ТМД елдері әдебиеті>> пәнінін ғылымдар арасында алатын орны, басқа ғылым салаларымен байланысы, оның зерттеу әдістері жайлы мәліметтер беру, семинар сабақтары және зертханалық сабақтары теориялық материалдарды меңгеруді қамтамасыз етеді. * ТМД елдері әдебиетінің студенттерді тәрбиелеудегі маңызын ашу. * ТМД елдері әдебиетінің әлемдік өркениеттегі ролін көрсету. * ТМД елдері әдебиетінің дамуы және қазақ әдебиетімен байланысын көрсетіп, қазақ әдебиетіне ықпалын таразылау, саралау. * ТМД елдері әдебиетінің тарихын меңгеріп, оның өкілдерінің шығармаларымен танысу. 1.6. Пәннің негізгі міндеті: ТМД елдері әдебиеті жайында білім беру Пән бойынша тапсырмалар орындау және тапсыру кестелері № Жұмыс түрлері Тапсырмалардың мақсаты мен мазмұны әдебиеттер тізімі Бақылау нысандары Өткізу ұзақтығы 1. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Орта Азия әдебиетіне жалпы шолу 1, 2, 3 Ауызша, баяндау 1 апта 2. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Қырғыз әдебиеті. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті <<Манас>> батырлық эпосы. 1, 2, 3, 4 Ауызша, баяндау 2 апта 3. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Қырғыз ақындары 1, 2, 3, 4 Мәтінмен жұмыс 3 апта 4. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы 13, 14, 24, 25 конспект 4 апта 5. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Шыңғыс Айтматов шығар-машылығы 1, 2, 3, 16, 17, 18 өздік жұмыс 5 апта 6. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Тәжік әдебиеті. Халық ауыз әдебиеті. 1, 2, 3, 7, 16, 17, 18 әдеби талдау 6 апта 7. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері 1, 2, 3, 4, 7 конспект 7 апта 8. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиеті-нің өрлеуі. 1, 2, 3, 4, 8, 23 Ауызша баяндау 8 апта 9. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Жаңа тәжік әдебиеті 1, 2, 3, 8, 20, 21, 22 реферат 9 апта 10. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Өзбек әдебиеті. Өзбек фольклоры 1, 2, 3, 4 Мәтінмен жұмыс 10 апта 11. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті 1, 2, 3, 4, 5 конспект 11 апта 12. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы 1, 2, 3, 9, 26, 27 Ауызша, баяндау 12 апта 13 Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклоры 1, 2, 3, 9, 29 әдеби талдау 13 апта 14. Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы 1, 2, 3, 9, 11, 12 өздік жұмыс 14 апта 15 Дәріс, семинар СӨЖ ОСӨЖ ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы 1, 2, 3, 11, 12 конспект 15 апта 1.7. Студенттің сабақтағы жұмысының рейтингтік бағасы № Көрсеткіштері Студенттің балл бойынша рейтингі 1 Сабақта оқу жұмысына қатысқан жоқ 0 2 Сабақта оқу жұмысының ауық-ауық қатысты 1 3 Сабақта оқу жұмысының мазмұны мен ұйымдастырылуы талаптандыруды, түзетуді және ретке келтіруді қажет етеді. 2 4 Оқу жұмысына белсене қатысты: студенттің жауаптары әдістемелік және теория тұрғысынан негізделген, нақты жағдайларда білімін шығармашылықпен пайдалана біледі. 3 Рейтинг - шкаласы Бақылау нысаны Балдары Ағымдағы 20 Аралық 35 Үйдегі 10 Қорытынды 35 Барлығы 100 Студенттің түрлі сипаттағы тапсырмаларды орындауының рейтингтік бағасы № Көрсеткіштері Студенттің балл бойынша рейтингі 1 Тапсырма орындалған жоқ 0 2 Тапсырма үлгі бойынша орындалған 1 3 Тапсырмалар қайта құрылды 2 4 Тапсырма шығармашылықпен орындалды, жұмыстың жаңа амалы ұсынылды 3 Бағаның әріптік баламасы Ұпайдың сандық баламасы Пайыздық көрсеткіштері Дәстүрлік жүйеде бағалау А+ 4,0 95-100 өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 5-69 С- 1,67 60-64 Д+ 1,33 55-59 Д 1,0 50-54 Ғ 0 0-49 Қанағаттанғысыз 1.9. Курстың саясаты мен реті студенттерге пәнді оқу барысында қойылатын әкімшілік талаптарын көрсетеді /балл бойынша/. * Кешігу * Сабақты босату * Аудиториядағы жүріс-тұрысы * Жұмыстарын кеш өткізгені * Емтиханда болмауы және т.б * Оқу-әдістемелік кешеннің тізбесі мен мазмұны 2.1 Курстың тақырыптық жоспары Барлығы (кредиттер): 3 (120 сағат) <<ТМД елдері әдебиеті>> пәнінің тақырыптық жоспары № Тақырыптың атауы Дәріс Тәжі-рибе СОБӨЖ СӨЖ 1 Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихы. Кіріспе. 2 1 2 Қырғыз әдебиеті. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. <<Манас>> батырлық эпосы. 2 1 3 Қырғыз ақындары 2 1 4 Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы 2 1 5 Шыңғыс Айтматов шығармашылығы 2 1 6 Тәжік әдебиеті. Халық ауыз әдебиеті. 2 1 7 ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері 2 1 8 ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиетінің өрлеуі. 2 1 9 Жаңа тәжік әдебиеті 2 1 10 Өзбек әдебиеті. Өзбек фольклоры 2 1 11 Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті 2 1 12 ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы 2 1 13 Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклоры 2 1 14 ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы 2 1 15 ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы 2 1 БАРЛЫҒЫ 30 15 22,5 67,5 Дәрістердің қысқаша сипаттамасы. № 1-2 Дәріс.. Тақырыбы: Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихы. Кіріспе. Дәріс жоспары: 1.Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихы 2. Орта Азия және қазақ халықтарының әдеби байланысы Мақсаты: Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихына шолу, бір-біріне жақын қатынасы бар халықтардың мәдениеті мен әдебиетінің даму тарихын, түркі халықтарының әдеби байланыстары әр ұлттың тарихи дамуына үлкен үлесін оқып-білу. Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихы. Өзінің тарихи-этникалық, тілдік ерекшеліктері бойынша бір-біріне жақын қатынасы бар халықтардың мәдениеті мен әдебиетінің даму тарихын оқып-білу бүгінгі күннің маңызды мәселелерінің бірі. Әсіресе түркі халықтарының әдеби байланыстары әр ұлттың тарихи дамуына үлкен үлесін қосты. Соның ішінде Орта Азия және қазақ халықтарының әдеби байланысы өте қомақты мәселе. Сонау халық ауыз әдебиетінің үлгілері мен бүгінгі күнге дейінгі әдеби туындылардың көркемдік-эстетикалық, тарихи-әлеуметтік ұқсастықтары сол халықтардың даму ерекшеліктерін көрсетеді. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: 1.Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихы 2. Түркі тектес халықтарға ортақ фольклорлық және жазба әдебиеті мұралары. 3. Фольклор мен халық тарихының байланысы. Түркі халықтарының ортақ ертегідегі сюжеттер. Түркі халықтар фольклорының жанрлық- көркемдік формаларының типологиясы Әдебиеттер: 1.Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. - Алматы,1987 2. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр аңыздар. - Алматы: Жазушы, 1985. 3.Ыбраев Ш. Қазақ эпосы- Алматы: Ғылым,1987 № 3-4 Дәріс Тақырыбы: Қырғыз әдебиеті. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. <<Манас>> батырлық эпосы. Дәріс жоспары: 1.Қырғыз әдебиетінің қалыптасу тарихы 2. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті 3. <<Манас>> батырлық эпосы. Мақсаты Қырғыз халқының ауыз әдебиетінің қалыптасуы, дамуын түсіндіру <<Манас>> батырлық эпосына тоқталу <<Манас>> жыры және оның дүниежүзілік әдебиеттегі орнын айқындау Қырғыз әдебиеті. А) фольклоры Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. Мақал - мәтел, тұрмыс- салт жырлары. Жұмбақ, ертегі, аңыз, лирикалық өлеңдер, айтыстар. Батырлық және лиро- эпикалық жырлар. <<Құрманбек>>, <<Эр Табылды>>, <<Эр Тештюк>>, <<Джаныл- мырза>> жырлары. <<Манас>> жыры және оның дүниежүзілік әдебиеттегі орны. <<Манас>> жырының тұтастануы, ондағы жырланатын халық тарихы. Жырдағы бас тұлға Манас образы. Манасшылар, олардың жырды тудыру, дамыту, насихаттаудағы рөлі. <<Манас>> жырының нұсқалары. Джомоқчулар, ырчылар. <<Манас>> жырын алғашқы жазып алушы, зерттеуші, жарияланушы қазақ ғалымдары Ш.Уәлиханов, М.Әуезов, Ә.Марғұлан. Эпостың сюжеті, кейіпкерлері, көркемдігі. Қырғыз халқының атақты манасшылары Саяқбай Қаралаев, Сағынбай Оразбақов. Ә) суырып салма өнер негізінде туған авторлық шығармалар. Қырғыз халқының әдебиетіндегі суырып салмақ өнер. Суырып салмақ фльклор мен жазба әдебиетінің арасындағы өзіндік арна. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. <<Манас>> батырлық эпосы. Тарихи деректер бойынша қырғыз халқы Енесейдің жоғарғы жағымен Тянь-Шан тауларының бөктерінде қоныстанған. Б.з.д. І ғ. қырғыздар ғұн тайпаларының құрамында көшпелі ел болған. <<Манас>> батырлық эпосы қырғыз халқының ерте тарихынан мағлұмат береді. Халық ауыз әдебиетінің үлгілері ішінен ең көнелері малшы әйелдер әні <<Бекбекей>>, <<Саксакай>> және малшылардың әні <<Шырылдан>>. Сондай-ақ мифологиялық <<Үш арқар>>, <<Бес арқар>>, <<Үлпілдек сұлу>> т.б көне ескерткіштер қырғыз фольклорының көрнекті үлгілері болып табылады. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: 1.Қырғыз әдебиеті. 2.Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. <<Манас>> батырлық эпосы. 3.Көне ескерткіштер қырғыз фольклорының көрнекті үлгілер. Әдебиеттер: 1.Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология. - Алматы,1987 2. Марғұлан Ә. Ежелгі жыр аңыздар. - Алматы: Жазушы, 1985. 3.Ыбраев Ш. Қазақ эпосы- Алматы: Ғылым,1987 № 5-6 Дәріс Тақырыбы: Қырғыз ақындары Дәріс жоспары: 1.Қырғыз ақындарының қалыптасуы 2. Арабшы таныған ақындардың өкілдері . Мақсаты :Қырғыз ақындар шығармашылығына тоқталып,арабша таныған ақындардың шығармаларымен таныстыру Қырғыз ақындары жазба әдебиетінен бұрын халық ақындары, немесе әнші-ырчы деп аталды. Бертін келе арабша таныған ақындардың бір тобы қалыптасты. Соның ішінде Тоголок Молдо, Абулкасим Джутакеев, Ысак Шайбеков т.б атауға болады. Тоголок Молдо - демократ ақын. Токтогул Сатылгановтың <<Өмір>> - атты туындысының мәні. Айтыс ақындары ретінде Эшмамоет, Барпы Алыкулов, Алымкул Усенбаев Калык Акыев т.б атауға болады. Тоголок Молдо, Байымбет Абдрахманов ( 1860-1942). Өмірі мен шығармашылығы. Өлеңдері. <<Аңшының әйеленің жоқтауы>>, <<Диханның әйелінің арманы>>, <<Шалға ұзатылған қыздың арызы>>. Сатиралық шығармалары. <<Кемгонтой>>, <<Жанбақты>>, <<Есек пен бұлбұл>> және т.б. Тоголок Молдоның ағартушылық ой - пікірлері. <<Манас>> жырының Тоголок Молдо жырлаған нұсқасы. Тоголок Молдоның кейінгі кездегі шығармалары, оның жазба әдебиетінен айырмашылығы. Тоқтағұл Сатылғанов ( 1864-1933). Өмірі, өлеңдері, айтыстары, дастаны, жыршылық өнері. <<Өмір>>, <<Бәрінен де не жақсы?>>, <<Жас қиял>>, <<Ишан- көпе>>, <<Бес қабан>>, <<Қош бол, қалқам>>, <<Айдаудағы жыр>> өлеңдері. Арзамат, Барпы Алықұлов ( 1884-1949), Алымқұл Үсенбаев, Халық Ақыевтармен айтыстары. <<Қазақ жеріндегі жыр>>, <<Кедей хан>> дастандары. <<Манас>>, <<Ер Табылды>>, <<Құрманбек>> жырларын насихаттап жырлаудағы еңбегі. Тоқтағұл жырлары ауыз әдебиеті мен жазба әдебиетнің жалғастырушысы. Жаңа кезең тақырыбын жырлау. Ақыевтармен айтыстары. <<Қазақ жеріндегі жыр>>, <<Кедей хан>> дастандары. <<Манас>>, <<Ер Табылды>>, <<Құрманбек>> жырларын насихаттап жырлаудағы еңбегі. Тоқтағұл жырлары ауыз әдебиеті мен жазба әдебиетнің жалғастырушысы. Жаңа кезең тақырыбын жырлау. Қырғыз халық ақындары шығармашылығына жазба әдебиетінің әсері. Исақ Шайбеков ( 1880-1957), <<Қымбатты халқым>>, Абылқасым Жутақаев ( 1888-1933) <<Үрку мен қашу>>, Тоқтаралы Талқанбаев ( 1869-1943), Әлімқұл Үсенбаев ( 1894-1963) және т.б. шығармашылықтары. Тарихи жырлар. <<Үш кезең>>, <<Николай билігі>>. Кейінгі дәуірдегі халық ақындар шығармашылығының өркендеуі, онда ауыз әдебиеті дәстүрінің сақталуы және оның себептері. Қырғыз халқының суырып саламақ өнері мен қазақ халқының суырып салмақ шығармашылығынығ байланысы, тарихи тамыры. Қырғыз халық ақындарының қазақша аударылуы, жариялануы, зерттелуі Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: 1.Қырғыз ақындары. 2. Арабша таныған ақындардың шығармалары 3. <<Манас>> жырының Тоголок Молдо жырлаған нұсқасы. Тоголок Молдоның кейінгі кездегі шығармалары, оның жазба әдебиетінен айырмашылығы. Әдебиеттер * История литератур народов Средней Азии и Казахстана. Изд. Московского университета, 1960-140 стр. * Әуезов М. Уақыт және әдебиет. Алматы 1962ж * Марғұлан Ә. Шоқан және Манас - Алматы, Жазушы 1971 * Үмбеталиев Ш. Алы Тоқамбаев - Фрунзе, 1958 * Ақындар чыгармачылыгының тарихының очерктері- Фрунзе, 1988 * Асаналиев К. Романы Т. Садыкбекова- Фрунзе, 1955 * Мусинов А.О. Казахско- киргизские литературные связи- Алматы: 1974 * Азизов М. Художественные особенности языка повести Ч.Айтматова. * Сөз зергерлері. Алматы: Қазақстан 1966-450б. № 7-8 Дәріс.. Тақырыбы:. Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы Дәріс жоспары: 1. Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы 2. Жазба әдебиеті өкілдері,олардың шығармалары Мақсаты: Қырғыз жазба әдебиетінің дамуын,оның өкілдерімен таныстыру Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы. Қырғыз жазба әдебиеті нақты қазан төңкерісінен соң қалыптаса бастады. Қырғыз тіліндегі ең алғаш <<Эркин-Тоо>> деп аталды. Ең алғаш қырғыз ақыны Молдо Қылычтың 1911 жылы Қазан қаласында <<Жерсілкінісі>> атты поэмасы басылып шықты. 1914 жылы О.Сыдықовтың УФА қаласында <<Қырғыз халқының қысқаша тарихы>> және <<Шадмания қырғыздарының тарихы>> атты кітаптары жарық көрді. Аалы Токомбаев шығармашылығының маңызы. Молдогазы Токобаевтың ақындық әлемі. Қасымалы Баялинов туындыларының әлеуметтік мәні. Джоомарт Боконбаев, Джусуп Турысбеков, Қуанышбек Маликов, Темеркул Уметалиев т.б шығармаларының қырғыз әдебиетіндегі орны. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы 2. Жазба әдебиеті өкілдері,олардың шығармалары Әдебиеттер 1.История литератур народов Средней Азии и Казахстана. Изд. Московского университета, 1960-140 стр. 2. Әуезов М. Уақыт және әдебиет. Алматы 1962ж 3.Марғұлан Ә. Шоқан және Манас - Алматы, Жазушы 1971 4.Үмбеталиев Ш. Алы Тоқамбаев - Фрунзе, 1958 5. Ақындар чыгармачылыгының тарихының очерктері- Фрунзе, 1988 6. Асаналиев К. Романы Т. Садыкбекова- Фрунзе, 1955 7.Мусинов А.О. Казахско- киргизские литературные связи- Алматы: 1974 8.Сөз зергерлері. Алматы: Қазақстан 1966-450б. № 9-10 Дәріс.. Тақырыбы: Шыңғыс Айтматов шығармашылығы Дәріс жоспары: Шыңғыс Айтматов шығармашылығы. Ш. Айтматовтың қырғыз әдебиетіне қосқан үлесі. Шыңғыс және әлем әдебиеті Шыңғыс және Мұхтар Әуезов Мақсаты: Шыңғыс Айтматов шығармашылығымен таныстыру,талдату Шыңғыс Айтматов шығармашылығы. Ш. Айтматовтың қырғыз әдебиетіне қосқан үлесі. Шыңғыс және әлем әдебиеті. Шыңғыс және Мұхтар Әуезов. Шыңғыс Айтматовтың <<Жәмилә>>, <<Алғашқы ұстаз>>, <<Қош бол, Гүлсары!>>, <<Ақ кеме>>, <<Ерте келген тырналар>>, <<Боранды бекет>> т.б романдарының көркемдік-тақырыптық ерекшеліктері. Айтматов Шыңғыс (1928). Өмірі мен шығармалары. Повестері: <<Жәмилә>>, <<Ана-жер ана>>, <<Қош бол, Гүлсары>>, <<Бетпе-бет>>, <<Ақ кеме>> романдары <<Боранды бекет>>, <<Жан пида>> әңгімелері, пьесасы. Ш.Айтматовтың дүние жүзілік әдебиеттегі орны. Шығармаларының көркемдігі, өміршеңдігі. Ондағы көтерген мәселелердің маңыздылығы. Жазушының шеберлігі Ш.Айтматов шығармаларындағы кейіпкерлер, олардың рухани дүниесі. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.Шыңғыс Айтматов шығармашылығы. 2.Ш. Айтматовтың қырғыз әдебиетіне қосқан үлесі. 3.Шыңғыс және әлем әдебиеті 4. Шыңғыс және Мұхтар Әуезов Әдебиеттер 1.История литератур народов Средней Азии и Казахстана. Изд. Московского университета, 1960-140 стр. 2. Әуезов М. Уақыт және әдебиет. Алматы 1962ж 3.Марғұлан Ә. Шоқан және Манас - Алматы, Жазушы 1971 4.Үмбеталиев Ш. Алы Тоқамбаев - Фрунзе, 1958 5. Ақындар чыгармачылыгының тарихының очерктері- Фрунзе, 1988 6. Асаналиев К. Романы Т. Садыкбекова- Фрунзе, 1955 7.Мусинов А.О. Казахско- киргизские литературные связи- Алматы: 1974 8.Сөз зергерлері. Алматы: Қазақстан 1966-450б. 9.Азизов М. Художественные особенности языка повести Ч.Айтматова. № 11-12 Дәріс.. Тақырыбы: Тәжік әдебиеті Дәріс жоспары: Тәжік әдебиеті. Халық ауыз әдебиеті. Тәжік әдебиеті тәжік халқының халық поэзиясымен байланысы ескі жазба ескерткіштері грек және иран халықтарының мәдениетімен жақындығы <<Авеста>> гимні Мақсаты: Тәжік әдебиетіімен танысу. Тәжік әдебиеті. Халық ауыз әдебиеті. Тәжік әдебиеті тәжік халқының халық поэзиясымен тығыз байланысты дамыды. Сондай-ақ ескі жазба ескерткіштері грек және иран халықтарының мәдениетімен аса жақындығы барын айғақтайды. Оны <<Авеста>> гимндерінен аңғарамыз. Құл иеленушілік кезеңде халықтың арман-мүддесі ел арасында кеңінен тараған <<алтын ғасыр>> аңыздарымен астасып жатыр. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.Тәжік әдебиеті. 2.Халық ауыз әдебиеті. 3. <<Авеста>> гимні Әдебиеттер:1,2,5,6,7,8,9,10 № 13-14 Дәріс Тақырыбы:ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері Дәріс жоспары: ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері ІХ-ХV ғ. тәжік халық ауыз әдебиеті, сатиралық өлеңдер, батырлық эпос, халықтық <<романтикалық>> эпос Мақсаты: ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдерімен танысу ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері. ІХ-ХV ғ. тәжік халық ауыз әдебиеті Орта Азияда феодализмнің үстемдік ету кезеңінде дамыды. 725 жылы ең алғаш тәжік тіліндегі сатиралық өлеңдер пайда болды. Ол Балхы тұрғындарының араб басқыншыларына қарсы шығарған туындылар еді. Сондай-ақ халықтық батырлық эпос та тәжік ауыз әдебиетінің негізін құрады. Оның кейіпкерлері - Рустам, Джамшед, Гершасп, Сом, Сухраб, Барзу т.б халық жүрегінен шыға білді. Сондай-ақ халықтық <<романтикалық>> эпос та сүйіспеншілікті жырлады. Оның өкілдері - Вомик - Узро, Вис - Ромин, Варка - Гулша, Фархад - Шырын, Ләйлі - Мәжнүн т.б. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері 2.ІХ-ХV ғ. тәжік халық ауыз әдебиеті, сатиралық өлеңдер, батырлық эпос, халықтық <<романтикалық>> эпос. Әдебиеттер:1,2,5,6,7,8,9,10 № 15-16 Дәріс Тақырыбы: ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиеті Дәріс жоспары ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиеті,таптық күрес бейнесі, . <<Гургули>> эпостық жыры Мақсаты: ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиетімен танысу, . <<Гургули>> эпостық жырын Оқу,талдау ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиеті Орта Азияда капиталистік құрылыстың қалыптасқан кезеңімен сәйкес келеді. Бұл кезең әдебиетінде көбінесе таптық күрес бейнеленген. Осы ғасырда болған әр-түрлі азаттық күрестер, көтерілістер, халық толқуы тәжік әдебиетіне тигізген әсері мол болды. Әсіресе халық арасында патриотизм идеясы өркен жайды. <<Гургули>> эпостық жыры қырықтай өлең-дастандардан тұрады. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар + ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиеті,таптық күрес бейнесі, + .2 <<Гургули>> эпостық жыры Әдебиеттер:1,2,5,6,7,8,9,10 № 17-18 Дәріс Тақырыбы Жаңа тәжік әдебиеті. Дәріс жоспары Жаңа тәжік әдебиеті. ХІХ ғ. аяғында тәжік әдебиетіне жаңа бағыт әкелген - Ахмад Дониш. Садриддин Айни, Абулкосим Лахути шығармашылығы Мақсаты: Жаңа тәжік әдебиетімен,оның өкілдерімен танысу. Жаңа тәжік әдебиеті. ХІХ ғ. аяғында тәжік әдебиетіне жаңа бағыт әкелген - Ахмад Дониш (1827-1897) болды. Ахмад қалыптастырған мектептің маңына Савдо, Шохин, Возех секілді ақын-жазушылар топтасты. Садриддин Айни - тәжік әдебиетінің кеңестік кезеңдегі көрнекті өкілі. Абулкосим Лахути (1887-1957) шығармашылығының маңызы. <<Тәжік үні>> газетінің мәні. Пайрав Сулаймони, Лахути, Мирзо Тұрсын-зада, Улуг-зода т.б. тәжік әдебиетінің дамуына қосқан үлестері. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.Жаңа тәжік әдебиеті. 2.ХІХ ғ. аяғында тәжік әдебиетіне жаңа бағыт әкелген - Ахмад Дониш. 3.Садриддин Айни, Абулкосим Лахути шығармашылығы Әдебиеттер * Брагинский И.И. Из истории таджикской народной поэзии- Москва, Наука, 1956 * Брагинский Е.Э. История персидско- таджикской литературы- Москва, Изд. Восточной литературы, 1959 * Брагинский И. 12 миниатюр- Москва, художественная литература, 1976-304 * Османов М. Н., О.Фирдоуси- Мосвка, изд. Восточной литературы, 1959-183с. * История литератур народов Средней Азии и Казахстана- Москва, изд. Московсого университетая, 1960-491 с. * Сөз зергерлері - Алматы. Қазақстан 1966-450 б. * Бердібаев Р. Гүлстан бұлбұлдары. Алматы: Жазушы, 1970 * Ұмытылмас есімдер. Алматы: Қазақстан, 1994-224б. * Шығыс жұлдыздары. Алматы, 1973 * Күмісбаев У. Ітилеуов и его поэма <<Шахнаме>>-Алматы, 1994 № 19-20 Дәріс Тақырыбы Өзбек әдебиеті Дәріс жоспары Өзбек әдебиеті. Өзбек фольклоры,дастандар. Мақсаты: Өзбек әдебиетіімен танысу Өзбек әдебиеті. Өзбек фольклоры. Өзбек фольклорында басты орынды батырлық дастандар алады. Елін, жерін басқыншы жаудан қорғаған батырлардың ерлік істерін жырлаған халық шығармашылығы өзбек ұлтының рухани байлығының бастау көзі. <<Алпамыш>> дастанының мәні. <<Гор-оглы>> дастандар циклы. Дастандағы кейіпкерлердің сомдалуы. Сондай-ақ романтикалық дастандар - <<Құнтұғмыш>>, <<Шырын мен Шекер>>, <<Арзыгүл>>, <<Тахир-Зухра>> т.б. өзбек фольклорындағы орны. Тарихи тақырыптағы <<Шәйбанихан>>, <<Күнбатыр>> дастандары. Жаугершілік дастандар - <<Юсуп пен Ахмад>>, <<Әлібек және Балыбек>>, <<Фархад-Шырын>> т.б. Халық әндері мен ертегілерінің орны. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.Өзбек фольклоры,дастандар. <<Алпамыш>> дастанының мәні. <<Гор-оглы 2.Романтикалық дастандар, 3. Тарихи тақырыптағы <<Шәйбанихан>>, <<Күнбатыр>> дастандары. Жаугершілік дастандар № 21-22 Дәріс Тақырыбы Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті Дәріс жоспары Орта ғасырдағы өзбек әдебиетінің дамуы,оның өкілдері Мақсаты: Орта ғасырдағы өзбек әдебиетінің дамуы,оның өкілдерімен,шығармаларымен танысу Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті. Орта ғасырлық өзбек жазба әдебиетінде фарсы тіліндегі көнетүркі ескерткіштерінің орны айрықша. <<Күлтегін>> жазбалары. Махмұд Қашқари еңбектері. Ахмад Юганаки, Рабгузи, Хорезми, Дурбек, Ұлық-бек. т.б. өзбек әдебиетіндегі орны. Саккокидің қасыдылары мен лирикалық газелдерінің орны. Лютфи - ХУ ғасырдың атақты ақыны. Атои өлеңдері. Алишер Навои шығармашылығы. Захириддин Мухаммад Бабырдың <<Бабырнамасы>>. Мухаммад Салых, Машраб, Махзун, Увайс, Агахи, Турды, Гульхони туындылары. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті 2. . <<Күлтегін>> жазбалары. Махмұд Қашқари еңбектері. 3. Орта ғасырдағы өзбек әдебиетінің өкілдері шығармашылықтары № 23-24 Дәріс Тақырыбы ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы Дәріс жоспары ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы. Демократиялық-ағартушылық бағыттағы ақын-жазушылар Өзбек кеңес әдебиетінің өкілдері Мақсаты: ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуына тоқталу ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы. ХІХ ғасырдың басынан өзбек әдебиеті жаңа бағытқа бет бұрды. Оған Россияның прогрессивтік ықпалы болды. Демократиялық-ағартушылық бағыттағы ақын-жазушылар елге таныла бастады. Ақындар Мукими, Фуркат, Аваз Отар-оглы т.б. алар орындары. ХХ ғасыр және джадид әдебиеті. Бұл кезеңдегі өзбек әдебиетін кеңестік дәуірмен тығыз байланыстырамыз. Басты өкілдері - Хамза Хаким-заде, Карим-бек Ками, Ташмухаммад, Мискин т.б. Өзбек кеңес әдебиетінің өкілдері Хамза мен Айни. Садриддин Айни шығармаларындағы қоғам өмірі. Айбек туындылары. Өзбек драматургиясының дамуы. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы. 2.Демократиялық-ағартушылық бағыттағы ақын-жазушылар 3.Өзбек кеңес әдебиетінің өкілдері 4.Өзбек драматургиясы Әдебиеттер * История литератур народов Средней Азии и Казахстана. Изд. Московского университета, 1960-490с. * Жирмунский В. Зарифов Х. Узбекский народный героический эпос - Москва; Гослитиздат 1947 * Великий узебский поэт ( Алишер Навои) - Ташкент, 1948 * Рашидов Ш. Узбекская советская литература за 25 лет- Ташкент, 1949 * Кор - оглы Х.Г. Узбекская литература- Москва, 1976 * Очерки истории узбекской советской литературы - Москва, 1970 * Бролина И. Абдолла Каһар - Ташкент, 1949 * Бать Л.Г. Айбек- Москва 1976 * Султанов Ю. Хамза Хаким- заде Ниязи.- Ташкент 1949 * Узбекская советская драматургия- Москва; Искусство, 1957 * Сөз зергерлері Алматы: Қазақстан, 1966-450 * Бердібаев Р. Достық кемесінде Алматы,1976 № 25-26 Дәріс Тақырыбы Түркмен әдебиеті Дәріс жоспары Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклоры Мақсаты: Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклорымен танысу,талдау Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклоры. Түркімен халқының ауыз әдебиеті өте бай. Ондағы басты орын ертегілерге берілген. Жанр жағынан - жануарлар, қиял-ғажайып, тұрмыстық т.б. болып бөлінеді. Екінші басты жанрлардың бірі - батырлық және романтикалық дастандар. <<Ләйлі-Мәжнүн>>, <<Шасенем мен Гариб>>, <<Зухра мен Тахир>>, <<Асли мен Керем>> ғашықтық дастандары. <<Гор-Оглы>> батырлық дастаны. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклоры Ертегілер ,батырлық және романтикалық дастандар № 27-28 Дәріс Тақырыбы ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы Дәріс жоспары ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы суфистік-дербіштік бағыт,өкілдері Мақсаты: ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуын зерттеу ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы. Түркімен тіліндегі алғашқы жазба туындылары суфистік-дербіштік бағытта болды. Оның басты өкілі Түркістандық Ахмед Яссауи. Бурхан-Ид-дин Сиваси және Несими шығармашылығының түркімен әдебиетіндегі орны. Ақын Вепаидың өлеңдері. Азади. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы 2.суфистік-дербіштік бағыт,өкілдері 3.Ахмед Яссауи. Бурхан-Ид-дин Сиваси және Несими,Вепаи шығармашылықтары № 29-30 Дәріс Тақырыбы ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы Дәріс жоспары ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы,ағартушылық бағыт, жаңа түркімен әдебиеті көрнекті тұлғалары, Мақсаты: ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихымен танысу ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы. ХҮІІІ ғ. соңы мен ХХ ғ. басындағы ақындары бұрынғы суфистік бағытта болса да, ағартушылыққа көбірек икемделе бастады. Халық өмірін шынайы бейнелеген жаңа түркімен әдебиеті қалыптаса бастады. Оның басты өкілі түркімен әдебиетінің - Махтум-Кули Фраги. Ақынның ұлттық мәдениетті дамытудағы үлесі. Сеиди, Зелили шығармашылығы. Молланепес өлеңдерінің мәні. Кеминенің сатирасы. Мескин-Клычтың дастандары. Түркімен кеңес әдебиетінің дамуы, оның көрнекті өкілдері. Молла-Мурт, Ата Салих, Берды Кербабаев, Агахан Дурдыев, Нурмурад Сарыханов т.б. шығармалары. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар 1.ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы, 2.Ағартушылық бағыт 3.Жаңа түркімен әдебиеті, көрнекті тұлғалары,олардың шығармашылықтары Әдебиетттер * История туркменской литературы- Москва, 1976 * Веселков Т. Очерки туркменской литературы - Ашхабад, 1954 * Сөз зергерлері- Алматы: Қазақстан, 1966- 450б. * Шошин В.А. Литература народов СССР- Москва, 1977 * Бердібаев Р. Гүлстан бұлбұлдары- Алматы; Жазушы, 1970 * Қирабаев С. Өрлеу жолында- Алматы, 1960 2.3 Семинар тақырыптары 1-семинар 1. Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихына үңілу. 2. Бір-біріне жақын қатынасы бар халықтардың мәдениеті мен әдебиетінің даму тарихын оқып-білу. 3. Түркі халықтарының әдеби байланыстарын ашып көрсету. 2-семинар 1. Қырғыз әдебиетінің даму жолдары. 2. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. 3. <<Манас>> батырлық эпосы. 4. Халық ауыз әдебиетінің көне үлгілері. 3-семинар 1. Қырғыз халық ақындары. 2. Арабша таныған ақындардың бір тобы. 3. Тоголок Молдо - демократ ақын. 4.Токтогул Сатылганов шығармашылығының мәні. 5.Айтыс ақындары. 4-семинар 1. Қырғыз жазба әдебиетінің қалыптасу кезеңдері. 2. <<Эркин-Тоо>> қырғыз тіліндегі тұңғыш ескерткіш. 3. Молдо Қылычтың <<Жер сілкінісі>> атты поэмасы. 4.О.Сыдықовтың кітаптары. 5. Аалы Токомбаев шығармашылығының маңызы. 6. М.Токомбаевтың ақындық әлемі. 5-семинар 1. Шыңғыс Айтматов шығармашылығы. 2. Ш.Айтматовтың қырғыз әдебиетіне қосқан үлесі. 3. Шыңғыс және әлем әдебиеті. 4. Шыңғыс және Мұхтар Әуезов. 5. Шыңғыс Айтматов романдарының көркемдік-тақырыптық ерекшеліктері. 6-семинар 1. Тәжік әдебиетінің қалыптасу тарихы. 2. Халық ауыз әдебиеті. 3. Ескі жазба ескерткіштерінің мәні. 4. <<Авеста>> гимндері. 5. <<Алтын ғасыр>> аңыздары. 7-семинар 1. ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері. 2. Тәжік тіліндегі алғашқы сатиралық өлеңдер. 3. Халықтық батырлық эпостар. 4. Халықтық <<романтикалық>> эпостардың басты сарыны. 8-семинар 1. ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиетінің қалыптасуы. 2. Тәжік әдебиетіндегі басты сарын. 3. <<Гургули>> эпостық жыры. 9- семинар 1. Жаңа тәжік әдебиеті. 2. Жаңа бағыт өкілі - Ахмад Дониш. 3. Ахмад мектебінің өкілдері. 4. Садриддин Айни - тәжік әдебиетінің кеңестік кезеңдегі көрнекті өкілі. 5. Абулқасым Лахути шығармашылығының маңызы. 10-семинар 1. Өзбек әдебиетінің алғашқы бастаулары. 2. Өзбек фольклоры. 3. Өзбек фольклорының жанрлық құрылымы. 4. <<Алпамыш>> дастанының мәні. 5. <<Гор-оглы>> дастандар циклы. 6. Романтикалық, тарихи, жаугершілік дастандар. 7. Халық әндері мен ертегілерінің орны. 11-семинар 1. Орта ғасырдағы өзбек әдебиетінің даму ерекшеліктері. 2. Орта ғасырлық өзбек жазба әдебиетіне көнетүркі ескерткіштерінің ықпалы. 3. Ахмад Юганаки, Рабгузи, Хорезми, Дурбек, Ұлық-бек. т.б. өзбек әдебиетіндегі орны. 4. Саккокидің қасыдылары мен лирикалық газелдерінің мәні. 5. Лютфи - ХУ ғасырдың атақты ақыны. Атои өлеңдері. 6. Алишер Навои шығармашылығы. Захириддин Мухаммад Бабырдың <<Бабырнамасы>>. Мухаммад Салых, Машраб, Махзун, Увайс, Агахи, Турды, Гульхони туындылары. 12-семинар 1. ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы. 2. Өзбек әдебиетіндегі жаңа бағыт өкілдері. 3. Хамза Хаким-заде шығармашылығы. 4. Садриддин Айни шығармаларындағы қоғам өмірі. 5. Айбек туындылары. 6. Өзбек драматургиясының дамуы. 13-семинар 1. Түркмен әдебиеті. Халық фольклоры. 2. Туркімен халқының ауыз әдебиетіндегі басты жанрлар. 3. Батырлық және романтикалық дастандар. <<Ләйлі-Мәжнүн>>, <<Шасенем мен Гариб>>, <<Зухра мен Тахир>>, <<Асли мен Керем>> ғашықтық дастандары. <<Гор-Оглы>> батырлық дастаны. 14-семинар 1. ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы. 2. Түркімен тіліндегі алғашқы жазба туындылары. 3. Бурхан-Ид-дин Сиваси және Несими шығармашылығының түркімен әдебиетіндегі орны. 4. Ақын Вепаидың өлеңдері. Азади. 15-семинар 1. ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы. 2. Түркімен әдебиетіндегі жаңа бағыт өкілдері. Махтум-Кули Фраги. 3. Сеиди және Зелили шығармашылығы. 4. Молланепес өлеңдерінің мәні. Кеминенің сатирасы. 5. Мескин-Клычтың дастандары. 6. Түркімен кеңес әдебиетінің дамуы, оның көрнекті өкілдері. Молла-Мурт, Ата Салих, Берды Кербабаев, Агахан Дурдыев, Нурмурад Сарыханов т.б. шығармалары. Ұсынылатын әдебиеттер тізімі: 1. История литератур народов Средней Азии и Казахстана.-Москва,1960 2. Шошин В.А.Литература народов СССР.-Москва,1977 3. Литература народов СССР.Хрестоматия.-Москва.1976 4. Литература народов СССР.-Москва.1986 5. Узбекская литература.-Москва.1968 6. Тебегенов Т. Шетел әдебиетінің тарихы.-Алматы,1996 7. Әуезов М. Уақыт және әдебиет.-Алматы,1962 8. Әуезов М. Жиырма томдық шығармалар жинағы. 9. Марғұлан Ә. Шоқан және Манас.-Алматы,1985 10. Нұрқатов А. Идея және образ(Ш.Айтыматов жайында).-Алматы,1971 Қосымша әдебиеттер тізімі: 1. Сейданов Қ. Достық әуендері.-А.;1978 2. Ш.Айтматов шығармалары. 3. Мусинов А. Казахсо-киргизские литературные связи.-А.;1974 4. Мүшайра. Өзбек поэзиясының антологиясы.-А.;1972 5. Науаи А. Таңдамалы шығармалары.-А.;1948 6. Антология туркменской поэзии.-М.;1969 7. Түркімен жырлары(Түркімен ақындарының өлеңдері).-А.;1963 8. Сәтбаева Ш. Әдеби байланыстар.-А.;1973 9. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология.-Алматы,1987. 10. Жолдасбеков М.Асыл арналар.-А.Жазушы,1986. 11. Бердібаев Р.Кәусар бұлақ.-Алматы,1989. 12. Бердібаев Р.Достық кемесінде.-Алматы,1970. 13. Бердібаев Р. Гүлстан бұлбұлдары.-Алматы.Жазушы,1970 14.Шаяхметұлы Қ.Шартарап - Семей-Новосибирск.Талер-Пресс,2006. ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ Студенттің оқытушымен өздік жұмысының (ОСӨЖ) мақсаты мен міндеттері Оқытушымен бірге студенттің өздік жұмысы кредиттік жүйедегі аудиторлық сабақ түрінде жүргізілетін білім берудің бір түрі. ОСӨЖ кеңес беру және бақылаушылық қызметтерін атқарады. ОСӨЖ бұл оқытушымен студенттер бірігіп диалог режимінде жүргізілетін оқу сабағы, мысалы тренинг, пікірсайыс, іскерлік және дидактикалық ойындар, тұсаукесер, кейс құрастыру, жеке, топтық жобаларды өңдеу және т.б. Әрбір ОСӨЖ-ге әр түрлі материалдар дайындалуы қажет (кейстер, ойындар, тестер, сөзжұмбақтар, т.б.). Олар қандай да бір сұрақтарды шешуге, оларды кеңейтуге, әр түрлі жағдайларды, тапсырмаларды және тағы басқаларды шешуге, талдауға негізделеді. ОСӨЖ келесі қызметтерді атқарады: кеңес беру және бақылаушылық. Кеңес беру қызметтері: * әрбір пән бойынша студенттердің өздік жұмысына көмек беру; * материалдарды меңгеруге қандай әдісті қолдану керектігін таңдауға студентке көмек беру; * студенттерге қиындық тудыратын тақырыптарға қосымша түсінік беру; * оқу материалдарын тереңдетіп оқытуға меңгерту; * ғылымилықпен айналысудағы студенттердің өздік жұмысына көмек беру. ОСӨЖ бақылаушылық қызметі білім алуда студенттің ынтасын жоғарылату үшін ағымдағы межелік және қорытындылау мен студенттердің білімін бағалау барысында жүзеге асырылады. СОӨЖ барысында студент тютерден кеңес алып, бақылау, семестрлік және курстық жұмыстарды орындауға тапсырма алады (ағымдағы және рейтингтік бақылау). Пән бойынша ОСӨЖ түріне реферат, баяндамалар, конспект, өлең немесе қарасөздер жаттау, сондай-ақ мысалдар теріп карточка жасап өткізуді жатқызуға болады. Оларға дайындалу негізінде студенттің ізденуі, алдын-ала қажетті әдебиеттерді іздестіруі, керекті материалдар жинауы, өзіндік көзқарасын білдіре білуі, оларды орындаудағы жоспар жасауы студенттің өз бетімен жұмыс жасай білуіне көмегі зор. Жұмыс түрлері студенттердің ойлау қабілетін дамытады және оқыған материалдарына талдау жасай білуіне көмектеседі. Тақырыптар бойынша конспект жасау Конспект материалды толық оқып шығуынан кейін жасалатын жазба жұмыс. Ол мәтіннен қысқаша түсінік алып, керекті жерлерін алу. Автордың негізгі ойлары конспект жасауда сөзбе-сөз көшіріліп алынбайды, өзіндік оймен қорытынды жасалып жазылады. Бұл мәтіннің мазмұнын тиімді қамти алуын көздейді. Конспект жасағанда мәтіннің беттері көрсетілуі тиіс. Конспектте жұмыстың авторының аты-жөні толық жазылады, жұмыс атауы, шыққан баспасы, жылы көрсетілуі қажет, конспект жасалған беттерін көрсетуі, нақты, таза жазылуы тиіс. Тақырып бойынша әдебиеттерді пайдалану Тақырып бойынша әдебиеттермен жұмыс жүргізуде, олардың тізімін беруде автордың аты-жөнін немесе оқулық атын алфавиттік тәртіпте қадағалау қажет. Әрбір әдебиет жазылғаннан кейін автордың аты-жөні, оқулықтың шыққан жері, баспасы, жылы мен беттері көрсетіледі. Ал журналдағы мақаланың авторы, мақала тақырыбы, журналдың атауы, нөмірі мен жылдары, баспасы жазылады. Реферат дайындау Реферат - баяндаманың басылған немесе жазылған түріндегі қысқаша түрі. Рефераттың көлемі 10-12 беттен кем болмауы керек. Рефератқа дайындалуда студент тақырып бойынша әдебиеттерді таңдауы, жоспар құруы қажет. Жоспар кіріспеден, негізгі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Рефератты орындауда баяндама 10-15 минутты қамтиды. Оны орындауда тақырып мәні ашылуы, айтылатын негізгі ой танылу қажет. Орындауда өзіндік пікір қоса танылып отырылады. Соңында міндетті түрде қорытынды жасалады. Аудитория қосымша сұрақтар қоюы мүмкін. Берілген сұрақ бойынша өзіндік пікірлерін басқа да топ студенттері білдіруі мүмкін. Баяндаушыны бағалауда орындаудағы сенімділік, дәлелді нақты таныта білуі, қойылған сұрақтарға нақты жауап бере білуі, өзінің көзқарасын білдіруі қадағаланады. Оқытушының әрекеті * Сабаққа оқытушының дайындығы * Сабақты түсіндіруде қолданылатын әдістерді пайдалана білуі * Оқытушының студенттермен қарым-қатынасы * Сабақтың нәтижелі болуы * Педагогикалық әрекеті * Студенттің өздік жұмысты орындаудағы көмек көрсетуі Әдістемелік нұсқаудың мақсаты Абайтану пәні бойынша студенттердің өздік жұмысынорындауында көмек көрсету. Пән бойынша тақырыптар дәріс сабақтарында, семинар сабақтарында да қаралады. ОСӨЖ конспект жасау, көшіру, әдебиеттерді пайдалану, реферат жазу, т.б. тапсырмаларды орындауға негізделеді. Студенттердің оқытушының басшылығымен орындайтын жұмысы шеңберіндегі тапсырмалар № Тақырыптың атауы Жұмыс түрі Тапсыру мерзімі балл 1 Түркі халықтар фольклорының жанрлық- көркемдік формаларының типологиясы. Батырлар жыры. <<Көрғұлы >>, <<Алпамыс>>, <<Ноғайлы батырлары>> туралы жырлар, Қорқыт және оған байланысты жырлар. <<Қозы Көрпеш- Баян сұлу>>, оның түркі халықтарына таралған сюжеті. Ауызша талдау баяндау 1 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 2 Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. Мақал - мәтел, тұрмыс- салт жырлары. Жұмбақ, ертегі, аңыз, лирикалық өлеңдер, айтыстар. Батырлық және лиро- эпикалық жырлар. <<Құрманбек>>, <<Эр Табылды>>, <<Эр Тештюк>>, <<Джаныл- мырза>> жырлары. зерттеу 2 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 3 <<Манас>> батырлық эпосы. <<Манас>> жырыжәне Ш. Уалиханов. <<Манас>> жырын алғашқы жазып алушы, зерттеуші, жарияланушы қазақ ғалымдары Ш.Уәлиханов, М.Әуезов, Ә.Марғұлан. Эпостың сюжеті, кейіпкерлері, көркемдігі. Қырғыз халқының атақты манасшылары Саяқбай Қаралаев, Сағынбай Оразбақов. Ғылыми мақала 3 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл Қырғыз ақындары. Тоголок Молдо, Токтогул Сатылганов шығармашылықтары. Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы. Аалы Токомбаев, Молдогазы Токомбаев, Касымалы Баялинов, Джомарт Боконбаев т.б. әдеби талдау,жаттау 4 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 5 Ш. Айтматов романдарының көркемдік-тақырыптық ерекшеліктері Ауызша талдау,баяндау 5 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 6 Дастан, хиссалар. <<Вис- Рамин>>, <<Фархат- Шырын>>, << Ләйлі- Мәжүн>>, <<Гургули>>. <<Гургули>> дастанының сюжеті, көркемдігі. Оның басқа халықтардағы осы тектес жырлармен ұқсастығы, айырмашылығы. Тәжік әдебиеті. әдеби талдау 6 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 7 <<Авест>> және Сағды әдебиет үлгілері: <<Ескі хамтар>> ( Ivғ. Б.э.д.). Парсы, араб, дари тілдеріндегі әдебиеттер. Тәжік поэзиясының тууы. Абульянбаги (Абутаки) Аббоса ибн Тархона Самарканди ( Хғ. Басы) Ханзала Бодгиси Ауызша талдау Жаттау, 7 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 8 Тәжік поэзиясы. Рудаки, Фирдосуи Абылқасым Абу Али ибн Сина ( Авиценна, Омар Хаям, Саади өмірі мен шығармалары. Газелдері, <<Жанит>>, <<Гүлстан>> поэмалары, олардың сюжеті, көркемдігі. Хафиз өмірі мен шығармалары. Реферат 8 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 9 Жаңа тәжік әдебиеті Лахути Әбілқасым өмірі мен шығармалары. Өлеңдерінің тақырыбы, көркемдігі. Тәжік поэзиясына енгізген жаңалығы. Ә. Лахути өлеңдерінің қазақшаға аударылуы, жариялануы Ауызша баяндау 9 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 10 Өзбек фольклоры<<Алпамыш>>, <<Гер- оглы>> дастандары және олардың өзбек фольклорымен байланысы Өзбек бахшылары, шаирлары, Эргаш Жумабулоғы әдеби талдау 10 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 11 Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті Әлішер Науаи<<Фархад - Шырын>> дастаны. Сюжеті, көркемдігі. <<Ләйлі- Мәжүн>> дастаны. Сюжеті, көркемдігі Ауызша баяндау 11 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 12 ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы Хамза Хаким-заде Ниязи Гафур Гулям, Айбек ( Мұса Ташмұхамедов жаттау 12 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 13 Түркмен фольклоры \Кітаби және фольклорлық сюжетке құрылған дастандар. <<Ләйлі- Мәжүн>>, << Жүсіп- Злиха>>, << Зухра- Тахир>>, <<Шасенаме- Гариб>>, << Асли- Керем>> және т.б. дастандар әдеби талдау 13 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 14 Бурхан Ид- дин Сиваси, Мақтымқұл Фраги Молда Непес ( 1810-1862). Өмірі мен шығармалары. <<Көздерің>>, <<Аңсау>> өлеңдері мен <<Зухра- Тахир>> дастанының көркемдік сипаты. Түркімен әдебиетіндегі назира дәстүрін дамытудағы еңбегі. Кемине (XVIII ғ. ). Өмірі мен шығармалары. Өлеңдеріндегі қарама- қайшылық. Әлеуметтік сатиралары, махаббат лирикалары. Мискин - Клыч ( Молла Клыч) өмірі мен шығармалары. <<Батыр Непес>>, <<Бекзада- құрбан>> дастандары, оның көркемдігі, кейіпкерлері. талдау 14 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 15 Кербабаев Берді<<Алып адым>> романы, оның түркімен әдебиетіндегі алатын орны, құндылығы, көркемдігі. Романның сюжеті, кейіпкерлері. <<Мақтымқұлы>> пьесасы Ауызша баяндау 15 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл Студенттердің өз бетімен орындайтын жұмысышеңберіндегі тапсырмалар № Тақырыптың атауы Жұмыс түрі Тапсыру мерзімі балл 1 Түркі тектес халықтарға ортақ фольклорлық және жазба әдебиеті мұралары Түркі халықтарының ежелгі әдебиет үлгілерінің қазақшалану дәрежесі. Олардың аудармашылары және аудару принциптері. Шығыстың қайта өрлеу кезеңі. Орта Азиялық қайта өрлеу кезеңіндегі мифологиялық және діни тамырлар. конспект 1 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 2 Қырғыз әдебиеті. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті) суырып салма өнер негізінде туған авторлық шығармалар. Қырғыз халқының әдебиетіндегі суырып салмақ өнер. Суырып салмақ фольклор мен жазба әдебиетінің арасындағы өзіндік арна талдау 2 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 3 <<Манас>> батырлық эпосы <<Манас>> жыры және оның дүниежүзілік әдебиеттегі орны. <<Манас>> жырының тұтастануы, ондағы жырланатын халық тарихы. Жырдағы бас тұлға Манас образы. Манасшылар, олардың жырды тудыру, дамыту, насихаттаудағы рөлі. <<Манас>> жырының нұсқалары. Джомоқчулар, ырчылар. Жаттау,талдау 3 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 4 Қырғыз жазба әдебиетінің дамуы Сыдықбеков Түгелбай ( 1912). Өмірі мен шығармалары. Өлеңдері, повестері, романдары, пьесалары. <<Біздің заманның адамдары>> романы. <<Манас және Алмамбет>>, <<Қаңтар>> пьесалары. <<Манас>> жырын зерттеуге және жариялауға сіңірген еңбегі. Т.Сыдықбековтің шығармаларының қазақ тіліне аударылуы, жариялануы, зерттелуі. Өзінің аударма саласындағы еңбектері. талдау 4 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 5 Шыңғыс Айтматов шығармашылығы <<Жәмилә>>, <<Ана-жер ана>>, <<Қош бол, Гүлсары>>, <<Бетпе-бет>>, <<Ақ кеме>> романдары <<Боранды бекет>>, <<Жан пида>> шығармаларыі оқу,талдау 5 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 6 Тәжік әдебиеті. Халық ауыз әдебиеті. Тәжік халқының ауыз әдебиеті. Ертегілер, аңыздар, мақал- мәтел, жұмбақтар, күлдіргі әңгімелер, лирикалық өлеңдер Ауызша талдау 6 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 7 ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері Жәми Әбдірахман өмірі мен шығармалары. Ғазелдері, сопылық поэзияны насихаттауы. <<Бахаристан>>, <<Жетілік>>, поэмалары Реферат 7 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 8 . <<Шахнаме>> дастаны, оның сюжеті тақырыбы, көркемдігі, бас кейіпкерлері. <<Шахнаме>> дастанының дүние жүзілік мәні, басқа халықтар әдебиетіне тигізген әсері. <<Шахнаменің>> қазақ тіліне аударылуы, жариялануы, зерттелуі. Баяндама 5-6 бет 8 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 9 Жаңа тәжік әдебиеті Айни Садриддин Өлеңдері <<Дахунда>>, <<Өсімқордың өлімі>> романдары, олардың сюжеті, көркемдігі Талдау,зерттеу 9 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 10 Өзбек әдебиеті. Өзбек фольклоры <<Ширин және Шакар>>, <<арзыгүль>>, <<Рустамхон>>, <<Шейбохихан>>, <<Юсуп және Ахмад>> дастандары Ауызша 10 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 11 Орта ғасырдағы өзбек әдебиеті Түркі тектес халықтарға ортақ әдебиеттердің өзбек әдебиетіне қатысты. М.Қашқаридің <<Дивани луғат ат - түрік>>, парсы әдебиеті үлгілері. Рабгузи, Хорезми, Дүрбек шығармшылығы. зерттеу 11 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 12 Абдолла Қаһар Драмалық шығармалары ,Қыдыров Перімқұл ( 1927). Өмірі мен шығармалары. <<Жұлдызды түндер>> романы. Романдағы Бабыр образы. П.Қадыров шығармаларының қазақша аударылуы. талдау 12 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 13 Түркмен әдебиеті. Түркмен фольклоры Батырлық дастан <<Героглы>>. Сюжеті басты кейіпкерлері. Дастанның басқа халықтардағы осы тектес жырлармен ұқсастығы, айырмашылығы Ауызша 13 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 14 ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы Молда Непес ( 1810-1862). Өмірі мен шығармалары. <<Көздерің>>, <<Аңсау>> өлеңдері мен <<Зухра- Тахир>> дастанының көркемдік сипаты. Түркімен әдебиетіндегі назира дәстүрін дамытудағы еңбегі талдау 14 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл 15 Түркімен ақын - жазушыларының қазақ тіліне аударылуы, жариялануы. зерттеу 15 апта 3-1 балл 4-1,5 балл 5-2 балл Ұсынылатын әдебиеттер тізімі: 1. История литератур народов Средней Азии и Казахстана.-Москва,1960 2. Шошин В.А.Литература народов СССР.-Москва,1977 3. Литература народов СССР.Хрестоматия.-Москва.1976 4. Литература народов СССР.-Москва.1986 5. Узбекская литература.-Москва.1968 6. Тебегенов Т. Шетел әдебиетінің тарихы.-Алматы,1996 7. Әуезов М. Уақыт және әдебиет.-Алматы,1962 8. Әуезов М. Жиырма томдық шығармалар жинағы. 9. Марғұлан Ә. Шоқан және Манас.-Алматы,1985 10. Нұрқатов А. Идея және образ(Ш.Айтыматов жайында).-Алматы,1971 Қосымша әдебиеттер тізімі: 1. Сейданов Қ. Достық әуендері.-А.;1978 2. Ш.Айтматов шығармалары. 3. Мусинов А. Казахсо-киргизские литературные связи.-А.;1974 4. Мүшайра. Өзбек поэзиясының антологиясы.-А.;1972 5. Науаи А. Таңдамалы шығармалары.-А.;1948 6. Антология туркменской поэзии.-М.;1969 7. Түркімен жырлары(Түркімен ақындарының өлеңдері).-А.;1963 8. Сәтбаева Ш. Әдеби байланыстар.-А.;1973 9. Қоңыратбаев Ә. Қазақ эпосы және тюркология.-Алматы,1987. 10. Жолдасбеков М.Асыл арналар.-А.Жазушы,1986. 11. Бердібаев Р.Кәусар бұлақ.-Алматы,1989. 12. Бердібаев Р.Достық кемесінде.-Алматы,1970. 13. Бердібаев Р. Гүлстан бұлбұлдары.-Алматы.Жазушы,1970 2.4 Курс бойынша емтихан сұрақтары 1. Орта Азия әдебиетінің қалыптасу тарихы. 2. Бір-біріне жақын қатынасы бар халықтардың мәдениеті мен әдебиетінің даму тарихын оқып-білудің маңызы. 3. Түркі халықтарының әдеби байланыстарын ашып көрсету. 4. Қырғыз әдебиетінің даму жолдары. 5. Қырғыз халқының ауыз әдебиеті. 6. <<Манас>> батырлық эпосы. 7. Қазақ ғалымдары және <<Манас>> 8. Халық ауыз әдебиетінің көне үлгілері. 9. Қырғыз халық ақындары. 10. Тоголок Молдо - демократ ақын. 11. Токтогул Сатылганов шығармашылығының мәні. 13. Қырғыз айтыс ақындары. 14. Қырғыз жазба әдебиетінің қалыптасу кезеңдері. 15. <<Эркин-Тоо>> қырғыз тіліндегі тұңғыш жазба ескерткіші. 16. Молдо Қылычтың <<Жер сілкінісі>> атты поэмасы. 17. О.Сыдықовтың кітаптары. 18. Аалы Токомбаев шығармашылығының маңызы. 19. М.Токобаевтың ақындық әлемі. 20. Шыңғыс Айтыматов шығармашылығы. 21. Ш.Айтыматовтың қырғыз әдебиетіне қосқан үлесі. 23. Шыңғыс және әлем әдебиеті. 24. Шыңғыс және Мұхтар Әуезов. 25. Ш. Айтыматов романдарының көркемдік-тақырыптық ерекшеліктері. 26. Тәжік әдебиетінің қалыптасу тарихы. 27. Тәжік фольклоры. 28. Ескі жазба ескерткіштерінің тәжік әдебиетіндегі мәні. 29. <<Авеста>> гимндері. 30. <<Алтын ғасыр>> аңыздары. 31. ІХ-ХV ғ. тәжік әдебиетінің дамуы және оның өкілдері. 32. Тәжік тіліндегі алғашқы сатиралық өлеңдер. 34. Тәжік халықының батырлық эпостары. 35. Тәжік фольклорындағы <<романтикалық>> эпостардың басты сарыны. 36. ХVІ-ХІХ ғ. тәжік әдебиетінің қалыптасуы. 37. <<Гургули>> эпостық жыры. 38. ХVІ-ХІХ ғ. жаңа тәжік әдебиеті. 39. Жаңа бағыт өкілі - Ахмад Дониш. 40. Тәжік Ахмад мектебінің өкілдері. 41. Садриддин Айни - тәжік әдебиетінің кеңестік кезеңдегі көрнекті өкілі. 42. Абулқасым Лахути шығармашылығының маңызы. 43. Өзбек әдебиетінің алғашқы бастаулары. 44. Өзбек фольклоры. 45. Өзбек фольклорының жанрлық құрылымы. 46. <<Алпамыш>> дастанының мәні. 47. <<Гор-оглы>> дастандар циклы. 48. Өзбек романтикалық, тарихи, жаугершілік дастандары. 49. Өзбек халық әндері мен ертегілері. 50. Орта ғасырдағы өзбек әдебиетінің даму ерекшеліктері. 51. Орта ғасырлық өзбек жазба әдебиетіне көнетүркі ескерткіштерінің ықпалы. 52. Ахмад Юганаки шығармашылығы. 53. Рабгузи, Хорезми, Дурбек, т.б. өзбек әдебиетіндегі орны. 54. Ұлық-бек шығармашылығы. 55. Саккокидің қасыдылары мен лирикалық газелдерінің мәні. 56. Лютфи - ХУ ғасырдың атақты ақыны. 57. Атои өлеңдері. 58. Алишер Навои шығармашылығы. 59. Захириддин Мухаммад Бабырдың <<Бабырнамасы>>. 60. Мухаммад Салых, Машраб, Турды, Гульхони туындылары. 61. ХІХ - ХХ ғ. өзбек әдебиетінің дамуы. 62. ХІХ - ХХ ғ. Өзбек әдебиетіндегі жаңа бағыт өкілдері. 63. Хамза Хаким-заде шығармашылығы. 64. Садриддин Айни шығармаларындағы қоғам өмірі. 65. Айбек туындылары. 66. Өзбек драматургиясының дамуы. 67. Түркмен әдебиетінің қалыптасу тарихы. 68. Түркімен халық фольклоры. 69. Түркімен халқының ауыз әдебиетіндегі басты жанрлар. 70. Түркімен батырлық және романтикалық дастандарының мәні. 71. ХІІ-ХVII ғ. түркмен әдебиетінің қалыптасуы. 72. Түркімен тіліндегі алғашқы жазба туындылары. 73. Бурхан-Ид-дин Сиваси туындылары. 74. Несими шығармашылығының түркімен әдебиетіндегі орны. 75. Ақын Вепаидың өлеңдері. 76. Азади шығармашылығы. 77. ХVІІІ - ХХ ғ. түркмен әдебиетінің тарихы. 78. Түркімен әдебиетіндегі жаңа бағыт өкілдері. Махтум-Кули Фраги. 79. Сеиди және Зелили шығармашылығы. 80. Молланепес өлеңдерінің мәні. 81. Кеминенің сатирасы. 82. Мескин-Клычтың дастандары. 83. Түркімен кеңес әдебиеті, оның көрнекті өкілдері. 84. Молла-Мурт және Ата Салих шығармашылығы. 85. Берды Кербабаев туындылары. 86. Агахан Дурдыев, Нурмурад Сарыханов т.б. шығармалары.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz