Мультимедиа технологиясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының  шәкәрім атындағы семей мемлекеттік университеті 
                                       
                    3 деңгейлі СМЖ құжаты
                                   ПОӘК
                        ПОӘК 042-39. 1.197/01- 2013
                                   ПОӘК
<<Электронды білім беру басылымдары мен интернет-ресурстарын жасау және қолдану>> пәні бойынша оқу-әдістемелік материалдар
                       Редакция №____от_____

                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
5В011100  -  <<Информатика>>   мамандығына арналған
                                       
<<Электронды білім беру басылымдары мен интернет-ресурстарын жасау және қолдану>>
           ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
                                       
                                       
             ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                  Семей
                                     2013
                                       







                                МАЗМҰНЫ
                                       
                                       

* Глоссарий
* Дәрістер
* Практикалық және зертханалық жұмыстар
* Студенттің өздік жұмысы
* Глоссарий 
Автоматтандырылған тестілеу (компьютерлік тестілеу)  -  Автоматизированное тестирование (компьютерное тестирование)  -  тестілеудің арнайы бағдарламалық жүйесі мен онда орналастырылған тестілердің көмегімен оқушылардың білімін тексеру.  
Ағынды аудио  -  Потоковое аудио (Streaming audio)  -  файл толығымен жүктелместен бұрын браузер арқылы ойнала бастайтын аудио файл.  
Ағынды бейне (Потоковое видео (Streaming video))  -  сіздердің компьютерлеріңізге клиптің тұтастай жүктелуінің аяқталуын күтпестен оны Интернет бойынша қарап шығуға болатын бейне.  
Ақпараттық iздестiру жүйесi (Информационно-поисковая система; informtion retrieval system)  -  форматталған сұраным бойынша мәлiметтердi сақтауға және iздестiруге арналған бағдарламалық жүйе.
Ақпараттық iздестiру тiлi (Информационно-поисковой язык; informtion retrieval language)  -  компьютердің ақпараттық iздестiру жүйесiндегi құжаттарды немесе олардың үзінділерiн сипаттау үшін арнайы әзiрленген жасанды тiл; оның көмегімен ақпаратты iздестiру жүйесiнің жадынан пайдаланушылардың талап-тiлектерiне лайықты ақпаратты iздестiруге сұраныстар құрастырылады.
Ақпараттық анықтамалық жүйе (Информационно  -  спра - воч - ная система;  inguiry system)  -  айрықша активтi режiмде жұмыс iстейтiн және тұты - ну - шыны анықтамалық сипаттағы мәлiмдемелермен жасақтайтын автоматтандырылған ақпараттық жүйе.
Ақпараттық база (Информационная база; information base)  -  автоматтандырылған жүйелерде  -  сыртқы тасуыштарда орналастырылған және бағдарламалар мен компьютерде жұмыс iстейтiндердің пайдалануына арналған мәлiметтер жиынтығы. Мыс., мәлiметтер банкiсiнде  -  ақпараттық база дегенiмiз ақпараттық ресурстың бөлігi, ал оған мәлiметтер базасы мен оның сипаттамалары, яғни мәлiметтер туралы ақпарат кiредi. 
Ақпараттық білім беру ортасы (АБО)  -  Информационно - образовательная среда (ИОС)  -  бұл Интернет ортасындағы кәсіби мамандықтан (ұсынылатын білім беру деңгейінен), ұйымдастыру-құқықтық формалардан және оқу мекемелерінің меншіктілік формаларынан тәуелсіз оқу процесін жүргізудің біртұтас технологиялық құралдары бар бағдарламалық-телеқатнастық және педагогикалық кеңістік. Оған тән үш нышанды ерекшелейді: педагогикалық жүйемен қамтамасыз етілетін ішкі жүйелер: қаржылық, материалдық-техникалық, маркетингтік, нормативтік-құқықтық; ақпараттық ресурстарды әзірлеуге арналған иерархиялық әдістер және олармен жұмыс істеу; қашықтықтан педагогикалық іс-әрекетке интерактивтілік қатынас құруға қызығушылық танытушы, мұндай қатынас құруға техникалық мүмкіндігі бар және оған шынайы қатынас құруды қабылдаған бөліп үлестірілген кеңістіктегі субъектілер қоғамдастығыC:\Documents and Settings\User\Мои документы\ДО\r1-1.htm - 1#1.    
Ақпараттық білім беру ортасы (АБО)  -  Информационно - образовательная среда (ИОС)  -  оқу процесін жүргізудің, оны Интернет ортасында оқу мекемелерінің кез келген санына, олардың кәсіптік мамандануына (ұсынылатын білім деңгейіне), ұйымдық құқықтық формасы мен меншіктік формасына тәуелсіз түрде ақпараттық қолдау мен құжаттаудың біртұтас технологиялық құралдары бар бағдарламалық-телебайланыстылық пен педагогикалық кеңістік.
Ақпараттық ресурстар  -  Информационные ресурсы  -  бұл адамзат баласының идеялары және оларды іске асыру бойынша қайта өндіруге мүмкіндік беретін формада жинақталған ақпараттар жиынтығы.
Ақпараттық ресурстар  -  Информационные ресурсы  -  қалыптасқан идеялар мен білімдер, әр түрлі мәліметтер, оларды жинақтау әдістері мен құралдары, ақпарат көздері мен ақпарат тұтынушылар арасындағы алмасатын ақпараттар . 
Ақпараттық ресурстар (Информационные ресурсы;  information resources)  -  кiтапханаларда, мұрағаттар - да, ресурстарда, мәлiмет - тер банкiлерiнде және бас - қа да ақпараттық жүйелерде жеке құжаттар немесе олардың жиымдары түрiнде шо - ғыр - ланған мәлiметтер жиынтығы.
Ақпараттық технологиялар  -  Информационные технологии  -  бұл білімдік ақпаратты сақтау мен өңдеуді, оны білім алушыларға жеткізуді, студенттің оқытушымен немесе педагогтық бағдарламалық құралдармен интерактивті өзара әрекетін, сондай-ақ студенттердің білімдерін тестілеуді қамтамасыз ететін компьютерлік техниканы пайдалануға негізделген аппараттық-бағдарламалық құралдар.
Ашық білім беру  -  Открытое образование  -  оның білімдік цензасы мен кезеңдік регламентациясын және жеке курсты оқып білудің ұзақтығын, білімдерді формальды ету негізінде дамитын бағдарламаларды, оларды қашықтықтан оқытудың ақпараттық және педагогикалық технологияларын жеткізу мен тексеруді талдамастан, кез келген ықылас білдірушінің қолы жететін білім алудың иикемді жүйесі.
Ашық білім беру (АБ)  -  Открытое образование (ОО)  -  білім алушының мақсатты, тексерілетін, қарқынды өзіндік шығармашылық жұмыс істеуін қамтамасыз ететін  білім алу мен білім алуды дамыту жүйесі, бір немесе бірнеше оқу мекемелерінің орналасу орына, сондай-ақ білім алушының тұрған жері және оқу орнына тәуелсіз оның бағдарламаны, оқытушыны, оқу графигі мен формасын таңдау мүмкіндігі, тұлғалық бағыт бойынша бүкіл ғұмыр бойы оқып білім алу мүмкіндігі. 
Ашық білім беру (жүйе)  -  Открытое образование (система) оқу-әдістемелік, техникалық, ақпараттық ресурстардың және ашық білім беру қағидаларын іске асыратын ұйымдастыру шараларының жиынтығы. 
Ашық білім беру жүйесі  -  Система открытого образования  -  ашық білім беру қағидаларын іске асыратын дидактикалық, техникалық, ақпараттық және ұйымдастырушылық баптар жиынтығы. 
Ашық білім берудің ақпараттық білім беру ортасы (АБ АБО)  -  Информационно - образовательная среда открытого образования (ИОС ОО)  -  бұл Интернет ортасындағы кәсіби мамандықтан (ұсынылатын білім беру деңгейінен), ұйымдастыру-құқықтық формалардан және оқу мекемелерінің меншіктілік формаларынан тәуелсіз оқу процесін жүргізудің біртұтас технологиялық құралдары бар бағдарламалық-телеқатынастық және педагогикалық кеңістік. Бұл орта ашық сипаттамаларға ие: қалыпқа келтірілген және қашықтықтан оқытудың ашық технологияларын пайдалану; білім беру жүйесінің үлестірілген оқу-әдістемелік, интеллектуалдық, ақпараттық және материалдық-техникалық ресуратарына ашық қатынас құруды қамтамасыз ету. 
Ашық формалы тестілік тапсырмалар  -  Тестовые задания открытой формы  -  сыналушы негізгі мәтінді, шынайы пікірді алатындай элементпен тиісті толықтырулар.
Баспа жүйесі  -  Издательская система  -  дайын баспа өнімінің үлгісін көбейтуге компьютерлік дайындықты қамтамасыз ететін жүйе. 
Бейнеконференция  -  Видеоконференция  -  қозғалатын объектілерді пайдаланып алыста орналасқан пайдаланушылар тобының арасында кеңестер мен пікірсайыс өткізу әдіснамасы.  
Бейнеконференция (videoconferencing)  -  Видеоконференция  -  бұл байланыстар жүйесі мен компьютерлік технологияларды пайдалану арқылы әр түрлі географиялық нүктелерде тұрған бірнеше адамдардың арасында аудио-көріністік ақпараттар алмасу кезінде туындайтын телеконференцияның бір түрі
Бейнемәтін  -  Видеотекст  -  мәліметтер базасының терминалдарына және желілер ұсынатын қызмет көрсетуіне қатынаудың желілік қызметі. 
Гипермәтін  -  Hypertext  -  гипертекст  -  өзара байланыс жасайтын кез келген жерге орналасқан құжаттардың арасындағы байланыс. Ерекшеленген сөзде немесе сөз тіркесінде тышқанды шерте отырып, пайдаланушы осы тақырып жарияланған файлдарды тез таба алады.  
Гипермәтін  -  Гипертекст  -  бірлестік түрда байланыс жасайтын блоктар түрінде ұсынылған мәтін. 
Қашықтықтан ашық білім беру (ҚАББ)  -  Открытое дистанционное образование (ОДО)  -  бұл қашықтық, жұмыс бастылық, жасы келу және б. сияқты оқытушы мен білім алушының арасындағы бөгетті жеңуді қамтамасыз ететін кешенді оқу технологиясындағы қазіргі заманғы білім беру әдістері мен тұтынушыларға қызмет көрсетудің маркетингтік әдістерінің ұштасу нәтижесі ретінде XX-ғасырдың соңғы үшінші бөлігінде пайда болған оқытудың сапалы жаңа түрі. Қашықтықтан ашық білім беру жүйесін іске асыру үшін белгілі бір ақпараттық ортаны, педагогикалық кеңістікті дайындау қажет. Бұл міндеттерді ең жақсы түрде ақпараттық-білім беру ортасы атқара алады.  
Қашықтықтан білім беру  -  Дистанционное образование   -  бұл оқып үйренушілердің келешекте шығармашылық пен (немесе) еңбек қызметінің негізі болатын белгілі бір білім деңгейіне жетуі мен бекітуіне арналған Қашықтықтан оқыту процесін іске асыратын жүйе.
Қашықтықтан білім беру  -  Дистанционное образование  -  білім беру қызметтерінің кешені, білім беру  бағасын растап Қашықтықтан оқыту процесін іске асыратын педагогикалық жүйе.
Қашықтықтан білім беру  -  Дистанционное образование  -  жаңа ақпараттық технологиялар мен мультимедиа жүйелері негізінде өзіне күндізгі, сыртқы және кешкі оқу элементтерін қамтып үйлестіретін ерекше жетілдірілген форма. Телекоммуникациялар мен электрондық басылымдардың қазіргі заманғы құралдары дәстүрлі оқыту формаларының барлық беделін сақтай отырып, олардың кемшіліктерін жеңіп шығуға мүмкіндік береді. Соңғы уақытта Қашықтықтан білім беру туралы емес, ашық білім беру немесе Қашықтықтан ашық білім беру туралы айту қабылданған.
Он-лайн  -  модем арқылы немесе бөлінген желі арқылы қосылатын жалғастырушы көмегімен желіге тікелей қосылу кезінде Интернетте жұмыс істеудің режімі.    
Он-лайндық режім  -  Он - лайновый режим  -  шын уақытта жүзеге асатын оқытудың өзара әрекеттік оқу процесі. Мысалы: оқытушының студентпен әңгімесі, телефонмен сөйлесуі, бейнеконференция, чат. 
Офф-лайн  -  Интернетке қосусыз электрондық құжаттармен жұмыс істеу режімі, мысалы, веб-беттерді келесі кезекте веб-сайтқа жөнелту үшін оларды компьютерде дайындау. 
Офф-лайн  -  Интернетке қосылмастан электрондық құжаттармен жұмыс істеу режімі, мысалы, кейіннен оларды веб-сайдқа жөнелту үшін компьютерде веб-беттерді дайындау.
Офф-лайндық режім  -  Офф-лайновый режим  -   оқытушы мен білім алушының қарым-қатынасының уақыт бойынша үзілуі кезіндегі оқу процесінің өзара әрекеті. Мысалы, электрондық пошта, оқытушының тапсырмасы бойынша студенттің кітаппен жұмыс істеп кейіннен сынақ тапсыруы.  
Педагогикалық ақпараттық технологиялар  -  Педагогические информационные технологии  -  компьютерлік пен желілік технологияларды және дидактикалық құралдарды пайдалануға негізделген оқытудың тиімділігі мен ырғағын дамытатын ақпараттық технологиялар. 
Электрондық басылым (ЭБ)  -  Электронное издание (ЭИ)  -  тасылатын мағлұматтары бар, өзгертілмейтін түрде тарату үшін арналған, редакциялық-басылымдық өңдеуден өткен электрондық құжат (электрондық құжаттар тобы).
Электрондық білімдік ресурс  -  Электронный образовательный ресурс  -  бұл білімдік сипаттағы ақпараты бар кез келген электрондық ресурс
Электрондық кітапхана  -  Электронная библиотека  -   тез іздестіру және нақты басылымға қатынау үшін арналған электрондық тасуыштардағы оқулық әдебиеттер басылымдарының ұйымдастырылған қоймасы. 
Электрондық кітапхана  -  Электронная библиотека  -  жинау, өзекті ету және телекоммуникациялық желі арқылу толық мәтіндік ақпараттық оқу-анықтамалық және басқа мақсаттағы өзінің құжаттау мен қауіпсіздік жүйісі бар ресурстарды пайдаланушыларға ұсыну мүмкіндігін қамтамасыз ететін аппараттық-бағдарламалық кешен. Электрондық кітапхананың негізгі элементті электрондық оқу курсы (оқу-әдістемелік кешен) болып саналады. 
Электрондық кітапхана  -  Электронная библиотека  -  құжаттау мен қауіпсіздіктің өз жүйесі бар оқу-анықтамалық пен басқа да мақсаттағы толық мәтіндік ақпараттық ресурстарды жинақтау, көкейкесті ету және телеқатынастық желі арқылы пайдаланушыларға ұсыну мүмкіндігін қамтамасыз ететін бағдарламалық кешен.  
Электрондық құжат  -  Электронный документ  -  абоненттік жүйенің жадында сақталатын құжат. 
Электрондық оқу құралы (ЭОҚ)  -  Электронное учебное пособие (ЭУП)  -  басылымның осы түрі ретінде ресми бекітілген және оқулықты ішінара немесе толығымен алмастыратын немесе толықтыратын электрондық оқу курсы.
Электрондық оқу материалдары  -  Электронные учебные материалы  -  электрондық тасуышта файл түрінде ұсынылған оқу материалдары. Белгілі бір оқу курсын немесе оның үзінділерін оқып білуге тағанындалған жеке мәтіндік файл, безендірулер, аудио және бейне үзінделер ретінде де және олардың реттелген жиынтығы ретінде де енгізе алады
Электрондық оқулық  -  Электронный учебник  -  машиналық форматта (WORD, HTML және т.б.) электрондық тасуышта орналастырылған бір немесе бірнеше авторлар ұжымы әзірлеген оқулық. 
Электрондық оқулық  -  Электронный учебник (electronic textbook)  -  мемлекеттік стандарт пен оқу бағдарламасына сәйкес келетін және басылымның осы түрі ретінде ресми бекітілген оқу пәнінің немесе оның тарауының, бөлімінің жүйелі мазмұндамасы бар электрондық оқулық курс. 

























                2. Дәрістерге қысқаша шолу

Дәріс №1. Кіріспе. Білім беруді ақпараттандырудың қазіргі кезеңінің ерекшеліктері мен қажеттіліктері.  Бүгінгі күнгі қоғам талаптарына байланысты демократиялық құндылықтарға көшуге қарай, Ресейде, Қазақстанда және т.б. ТМД елдерінде білім жүйесінің жаңа парадигмасына нақты бет алу байқалады: елдер білім саласында тұлғалық-бағдарлы оқытуға және ізгілендіруге көшуде және бұнда шешуші роль ақпараттандыруға берілген. Осыған орай, ақпараттандыру қазіргі білім жүйесінің басты бағытттарының бірі болып қарастырылуда және біліми салада ақпараттық технологияларды кеңінен қолдану түрлі дидактикалық және педагогикалық міндеттерді шешу жолында зор құрал болып отыр. Қазіргі ақпараттық әдебиеттерде ақпараттандыру білім жүйесін әдіснамалық және практикалық талдауларды, сондай-ақ оқытудың және тәрбиенің психологиялық-педагогикалық міндеттерін шешуге бағытталған қазіргі ақпараттық технологияларды тиімді қолдануды қамтамасыз ететін үрдіс есебінде қарастырылады.
Ақпараттандыру  -  бұл оқыту мен тәрбиенің психологиялық-педагогикалық міндеттерін жүзеге асыруда білім беру жүйесінде қазіргі ақпараттық технологияларды (ҚАТ) қолданудың теориясы және практикасымен қамтамасыз ету
Білімді ақпараттандыру  -  біліми жүйелерді реформалаудың барлық негізгі бағыттарын қамтитын маңызды механизмі болып табылуда. Оның басты міндеттері ақпараттық технологияның келесі артықшылықтарын тиімді қолдану болып отыр
- әрбір индивидке өз бетімен білім алу, өзіндік даму траекториясын қамтамасыз ететін ашық білім жүйесін құру мүмкіндігі; 
- таным қызметін жүйелі ойлауға нақты бағыттау арқылы оны ұйымдастыру қызметімен бірге түбірімен өзгерту;
- білімнің ақпараттық-әдістемелік қамтамасыздандырылуы нәтижесінде басқарудың тиімді жүйесін жасау;- оқу үрдісі барысында үйренушілердің танымдық әрекеттерін тиімді ұйымдастыру; - ақпараттық технологиялардың өзіне тән қасиеттерін қолдану, оның ішінде маңыздылары: оқу үрдісінің барлық буындарында (қажеттілік-ынта-шарт-құрал-әрекет-операция) жиынтығында әрекеттік тұрғыдан қарауды қолдайтын тану үрдісін ұйымдастыру мүмкіндігі- автоматтандырылған оқу бағдарламаларының бағдарламалау (программалау), серпінді бейімделуі арқылы оның тұтастығы сақтай отырып оқу үрдісін дербестендіру, мүлдем жаңа танымдық құралдарды қолдану және ұйымдастыру мүмкіндігі. Қазіргі компьютерлік технологиялардың ерекше белгілері оның жүзеге асатын өзіне тән ортасы және онымен байланысты компоненттері болып табылады, олар- техникалық (қолданылатын техника түрі)- бағдарламалық-технологиялық (жүзеге асатын оқыту технологияларын қолданудың программалық құралдары);  
- әдістемелік-ұйымдастырушылық (оқушылар мен мұғалімдерге нұсқау, оқу үрдісін ұйымдастыру);- пәннің білімдік саласы. Қай елде болмасын қазіргі ақпараттық технологиялар қолдану мен дамыту деңгейі, материалдық базасының дамуымен қатар, ең алдымен, қоғамның интеллектуальдық деңгейімен, жаңа білімді жинақтау, меңгеру және қолдана білу қабілетімен анықталады. Барлығы сайып келгенде, елдің білім жүйесінің даму деңгейімен және білімді ақпараттандыру проблемасымен байланысты. Осыған орай, білім беруді ақпараттандыру  -  экономиканың, ғылымның және мәдениеттің жедел дамуын анықтайтын түйінді шарты болып табылады. Біздің зерттеуімізде қарастырылатын бастауыш мектеп кезеңінің маңызы мен қызметі - оның үздіксіз білім беру жүйесіндегі басқа буындармен сабақтастықта болуы. Сондықтан білім берудің басты міндеттері:- оқушының өзін қоршаған, өзі өмір сүретін жаңа әлеуметтік ортаға үйренуі, онда жаңа әлеуметтік мәртебе - оқушы мәртебесінің қалыптасуы;  - оқу, ойын, еңбек, қарым-қатынас, т.б. әрекет түрлерін қажетті деңгейде меңгеруі; - айналадағы дүниемен дара тұлғалық қатынасының қалыптасып, эстетикалық, этикалық, адамгершілік негіздерін меңгеруін қамтамасыз ету. Бастауыш сатыдағы білім мазмұнын жаңарту біліми кеңістікті оқушыға жеке тұлғалық тұрғыдан ұйымдастыруды қамтамасыз ететін деңгейдегі өзгертумен қатар, оқу пәндерінің кіріктірілуінің басымдылығына берілетін білім мазмұнының да өзгерісін қажет етеді. Жалпы орта білім беретін мектептерді жаңарту құжаттарындағы басты мақсат - бұл баланың оқытудың бірінші кезеңінен бастап қоршаған адамдармен, тұтас әлеммен, өз-өзімен қарым-қатынаста субъект ретінде дамуы. Бұл мақсаттың практика жүзінде жүзеге асуы біліми үрдісті ұйымдастырудың әдістері мен формаларын өзгертуді, әрекеттік тұрғыдағы және тұлғалық-бағдарланған оқытудың жүзеге асуын, ақпараттық технологияларды кеңінен қолдануды және соған сәйкесті негізделген педагогикалық технологияның, онымен жұмыс істеуге қажетті мұғалімдердің дайындығын талап етеді.И.С.Якиманскаяның ұсынған <<тұлғалық-бағдарлы оқыту>> ұғымын А.А.Леонтьев үш негізгі тезисте қарастырады: мектеп <<бәріне бірдей мектеп>>, мектеп <<әрбір адам үшін мектеп>>, мектепте болған кез оқушыға жағымды да жайлы болу керек. Автордың тұжырымдауынша, басты міндет - оқушыны, оның ойлауын дамыту ғана емес, ең алдымен, тұлға ретінде тұтастық дамуын және келесі дамуға, яғни мектеп қабырғасынан тыс дамуға дайындау. Сонымен қатар бұндай мектепте оқыту бастапқыдан-ақ дамытушы мазмұнда болуы тиіс. Ал бұл әрбір оқушының өзін, жеке қабілеттерін, ынталарын, әлеуметтік бағдарларын, өз тұлғалық бағыттылықтарын толықтай жүзеге асыруы үшін жағдай жасау қажеттігін дәлелдей түседі.


Дәріс №2.Электронды білім беру  басылымдары мен ресурстарының негізі мен өзгешелігі.  
Қазіргі ақпараттандыру жағдайында  білім берудің міндеттерін табысты шешу дайын электрондық білім беру ресурстарын пайдаланып қана қоймай, өзіндік шығармашылығы мен төл әдістемесін жүзеге асыруға бағытталған электрондық оқулықтарды жасау және пайдалану болып табылады. 
Электрондық білім беру ресурстары  -  бұл сандық түрде сақталып таратылатын, оны құру және жүргізу үшін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдаланатын оқу материалдары болып табылады. Ол төмендегідей мақсаттарды шешуге бағытталады:
- мультимедиа құралдарымен оқу ақпаратын ұсыну;
- интерактивті режимде пайдаланушымен кері байланысты жүзеге асыру;
- оқыту нәтижесін және оқудағы жетістігін бақылау;
- оқу-тәрбие процесін және оқу орнын ұйымдастырушылық тұрғыдан басқаруды ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз ету процесін автоматтандыру.
Педагогикалық жоғары оқу орындарының студенттерін электрондық білім беру ресурстарын құра білуге даярлау деп мұғалімнің шығармашылық потенциалын қолданбалы және инструментальдық құралдардың негізінде өзінің оқу пәнінің төл оқу әдістемесін құрып, оны жүзеге асыруға бағытталған электрондық білім беру ресурстарын құру және пайдаланудың теориясы мен практикасын меңгеруді түсінеміз. Студенттерді электрондық білім беру ресурстарын құруға даярлаудың мақсаты:
- электрондық білім беру ресурстарын құруға пайдаланылатын қолданбалы және инструментальдық программалық құралдардың мүмкіндіктерін; электрондық білім беру ресурстарын жасауға қойылатын талаптарды; электрондық білім беру ресурстарының типтерін, оны жасау кезеңдерін, электрондық білім беру ресурстарын пайдалануға негізделген оқу процесін ұйымдастырудың әдістері мен формаларын; электрондық білім беру ресурстарының сапасын бағалай білуі;
- төмендегідей мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған электрондық білім беру ресурстарын жасай білу іскерлігі мен дағдысының болуы: оқушы мен электрондық білім беру ресурсы арасындағы интерактивті өзара әрекеттесуді жүзеге асыру; мультимедиа құралдарының көмегімен оқу ақпараттын көрнекілендіру; оқу ақпаратын сақтау, тарату және көбейту; оқу-тәрбие процесін ақпарттық-әдістемелік қамтамасыз етуді автоматтандыру; оқыту нәтижелерін бақылау; 
- электрондық білім беру ресурстарының мазмұнын құруға қажетті мәтіндік, графикалық, дыбыстық, видео материалдарды өңдеуге байланысты негізгі операцияларды орындай білу іскерлігі мен дағдысының болуы; электрондық білім беру ресурстарын пайдалануға негізделген оқу іс-әрекетін жоспарлау, ұйымдастыру және жүзеге асыру.
Педагогикалық жоғары оқу орындарында білім беру жоғары кәсіби білім берудің мемлекеттік стандарты негізінде жүзеге асырылады. Стандартта көрсетілгендей әрбір базалық кәсіби пәндер таңдау компонентінің есебінен тереңдетіліп оқытылады. <<Электрондық білім беру ресурстарын құру және пайдалану технологиясы>> деп аталатын пән информатика мамандығы студенттеріне оқытылатын <<Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі>> деп аталатын кәсіби пәннің таңдау компоненті ретінде оқытылады. Бұл курс болашақ информатика мұғалімдерін даярлауға бағытталған қазіргі уақытта кез келген педагог мамандар үшін аса қажетті курс болып табылады. Курстың оқу материалының мазмұнында қамтылатын пәнаралық байланыстың ауқымы айтарлықтай кең. Атап айтқанда <<Информатика>>, <<Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі>>, <<Білім беруді ақпараттандыру>>, <<Компьютерлік желілер, интернет және мультимедиа технологиялары>> және т.б. пәндердің мазмұнымен тығыз байланысты.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында жоғары оқу орындарында кәсіби білім беру кредиттік оқыту технологиясының негізінде жүзеге асырылуда. Осыған байланысты ұсынылып отырған курстың мазмұны модульдік тәсілмен төмендегідей ерекшеліктерді негізге ала отырып құрылды:
- әрбір оқытудың бағыты жеке блок түрінде ұсынылды;
- әрбір блок мазмұны бойынша нақты тақырыптарды қамтитын модуль түрінде ұсынылды;
- әрбір блоктың мазмұны электрондық оқыту басылымдарын құру және пайдалану жөніндегі болашақ мұғалімдерді даярлауға қойылатын талаптар деңгейіне жетуге бағытталған;
-  оқытудың жаңа бағытын енгізу немесе оқыту мазмұнына түзету енгізу үшін бағдарламаның ашықтығы қамтамасыз етілген;
- блоктардың мазмұны нақты жағдайларға тәуелді жаңа блоктарды енгізуге бейімделіп құрылған. Бұл тәсіл ұсынылып отырған оқыту бағдарламасының мазмұнын гуманитарлық және физика-математика мамандықттарына бейімдей отырып түрлендіруге мүмкіндік береді. 
Курстын мазмұны төмендегідей 5 мазмұндық блокты қамтиды және әрбір блок бірнеше модульдерден тұрады:
1. Мұғалімнің кәсіби іс-әректеіндегі кәсіби білім беру ресурстары. Бұл блок 6 модульден тұрады: 
1. Білім беру жүйесіндегі электрондық білім беру ресурстары; 
2. Білім беру жүйесіндегі электрондық білім беру ресурстарын пайдаланудың мақсаттары мен міндеттері; 
3. Электрондық білім беру ресурстарының типологиясы; 
4. Білім берудің әртүрлі деңгейінде электрондық білім беру ресурстарын қолданудың ерекшеліктері; 
5. Электрондық білім беру ресурстарына негізделген дидактикалық оқыту модельдері; 
6. Электрондық білім беру ресурстарын талдау және сараптау әдістері. Аталған блокты оқытудың мақсаты білім беруді ақпараттандырудың қазіргі жағдайында мұғалімнің кәсіби іс-әрекетінде электрондық білім беру ресурстарын пайдаланудың теориялық негіздерін қарастыру болып табылады. Бұл бөлімде студенттер электрондық білім беру ресурстарының түрлерімен, олардың дидактикалық тиімділігін бағалау, талдау әдістерімен танысады. Сондай-ақ жеке тұлғаға бағдарланған оқытуды, оқытудың ақпараттық және ақпараттық-іс-әректтік модельді, оқушылардың танымдық іс-әрекетінің белсенділігін арттыруды, оқушылардың оқудағы жеткен жетістігін бақылау және бағалауды жүзеге асырудағы электрондық білім беру ресурстарын пайдаланудың мүмкіндіктерімен танысады. 
Келесі блок мультимедиа құралдарымен электрондық білім беру ресурстарын жасаудың теориялық негіздеріне арналады. Мұнда 4 негізгі модуль қарастырылады: 
1. Мультимедиа технологиясының негізгі түсініктері; 
2. Білім берудегі мультимедиа технологиялары;
3. Электрондық білім беру ресурстарын жобалау және оны жасау кезеңдері;
4. Электрондық білім беру ресурстарын жасауға арналған қазіргі инструментальдық - программалық құралдар. 
Бұл бөлімді оқытудың негізгі мақсаты мультимедиа технологияларының теориялық және ақпараттық негіздерін қарастыру, оқыту процесінде мультимедиа технологияларын пайдаланудың ерекшеліктері, сондай-ақ электрондық білім беру ресурстарын жасауға арналған қазіргі тәсілдер мен программалық құралдармен танысу болып табылады. 
Үшінші блок электрондық білім беру ресурстарының медиа компоненттерін жасауға арналады. Мұнда 4 негізгі модуль қарастырылады: 
1. Мәтіндік ақпаратты құру және өңдеу техноглогиялары;
2. Графикалық ақпаратты құру және өңдеу техноглогиялары; 
3. Аудио және видео ақпараттарды құру және өңдеу техноглогиялары; 
4. Macromedia Flash ортасында анимация құру және оны өңдеу, стандартты құралдардың көмегімен сурет салу, анимация түрлері, уақыт шкаласы, маска, қабаттарды басқару, күрделі анимациялар жасау. 
Бұл бөлімнің мақсаты студенттерде мәтіндік, графикалық, дыбыстық, видео ақпарттық файлдар құру, өңдеуге арналған мультимедиа технологияларымен жұмыс істеу дағдылары мен іскерліктерін қалыптастыру болып табылады. Сонымен қатар мұнда студенттер басқа да программалық құралдардың жұмысымен танысады және оларды Macromedia Flash форматымен байланыстыруды үйренеді. 
Төртінші блок Macromedia Flash негізінде электрондық білім беру ресурстарын жасау технологиясына арналады. Бұл 5 модульден тұрады:
1. Электронды оқу басылымының дизайны мен құрылымын жасау;
2. Мультимедиа қосымшаларын ақпараттық объектілермен байланыстыру (анимацияны құрылымдау, кітапханадағы объектілердің жұмысы, дыбыспен және видеомен жұмыс);
3. Интерактивті анимацияны жүзеге асыру құралдары. ActionScript тілі;
4. Оқу ақпаратын көрнекілендіруге бағытталған интерактивті қосымшалар құру;
5. Оқыту нәтижелерін бақылауға арналған интерактивті қосымшалар құру.
Бұл бөлімнің мақсаты Macromedia Flash технологиясында интерактивті білім беру ресурстарын құрушы ретінде пән мұғалімінің кәсіби құзырлығын қалыптасытыру болып табылады. Бұл бөлім негізінен технологиялық және практикаға бағдарланған болып табылады. Практикалық сабақта студенттер мектептегі оқу пәнінің үлкен бір бөлімі немесе тарауы бойынша оқу материалын іріктеп, сценарийін жасап, электронды оқу басылымын даярлайды. Сондай-ақ студенттер өздерінің төл электрондық білім беру ресурстарының құрылымын жобалап, техникалық тапсырмасын, интерфейсін жасайды. 
Бесінші блок оқу процесінде электрондық білім беру ресурстарын пайдаланудың әдістемелік аспектілеріне арналады. Бұл блок екі модульден тұрады:
1. Оқу процесінде электрондық білім беру ресурстарын пайдалану әдістемесін жасау;
2. Электрондық білім беру ресурстарын іріктеу және сапасын бағалау іс-әрекетіне сараптама талдау. Бұл блоктың мақсаты электрондық білім беру ресурстарын пайдалануға негізделген оқытуды ұйымдастыру туралы білімдер жүйесін қалыптастыру; ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын пайдалануға негізделген оқытуды жоспарлау, сүйемелдеу, шығармашылық тұрғыдан ұйымдастыру, кәсіби іс-әрекетте электрондық білім беру ресурстары кешенін кәсіби  іс-әрекетте қолданудың педагогикалық тәжірибелерін меңгерту. Сонымен қатар практикалық сабақтарда студенттер әртүрлі электрондық оқу басылымдарын пайдаланудың мазмұны мен мүмкіндіктерін талдап, оларды іріктейді және олардың дидактикалық тиімділігін анықталған критерийлер бойынша бағалайды. 
Қорыта келгенде, ұсынылып отырған <<Электрондық білім беру ресурстарын құру және пайдалану технологиясы>> атты курсты оқу нәтижесінде студенттер электрондық білім беру ресурстарын әдістемелік тұрғыдан   сауатты іріктеу, пайдалана білу және қазіргі уақыт талабына сай  оқушылар мен педагогтарды қанағаттандыратын өздерінің төл программалық өнімдерін құра білу іскерліктері мен дағдыларын меңгереді.

            Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

1. Халықова Г.З.,  Сыдықова М. Бағдарлы оқыту жағдайында <> тілін оқытудың ерекшеліктері// Журнал <<Ізденіс>>, ҚР БҒМ халықаралық ғылыми-педагогикалық <<Қазақстан жоғары мектебінің қосымшасы>>, №2(1)/2011. 
2. Халықова Г.З.,  Бөрібаев Ж. Мacromedіa Flash технологиясында электрондық оқулық жасау әдісі//<<Кредиттік оқыту технология шартына сәйкес болашақ мамандардың кәсіптік құзырлығын қалыптастыру:тәжірибе, проблемалар және перспективалар>> атты ІІ халықаралық ғыл. Прак. конф.мат. 22-24 сәуір 2010 ж.328-332 бб. том 2.
3. Халықова Г.З. Болашақ информатика мұғалімдерін өзіндік іс-әрекет жүйесінде кәсіби даярлау моделі// Абай ат.ҚазҰПУ хабаршысы. №4 (28 ), 2009. -191-196 бб.
4. Халықова Г.З., Шорникова О., Ануарбекова Г. "Реализация принципов проектирования в учебном процессе как условие подготовки студентов"// Материали за VII международна научна практична конференция <<Ключови въпроси в свъеременната наука  -  2011. 17-27 април 2011 г. Том 25. Педагогически науки. София <<Бял ГРАД-БГ>> ООД 2011.





Дәріс №3. Білім беруді ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасы жайлы. Білім беруді ақпараттандырудың техникалық базасы және негізгі базалық құралдары.

Білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы мектеп оқушыларын компьютерлік оқытуға, ақпараттық-қатынастық технологиялар (АҚТ) саласындағы қазіргі заманғы жетістіктерді олардың белсенді игеруіне, Қазақстан Республикасында біртұтас ақпараттық-білімдік ортаны жасауға бағытталған.  Осының барлығы, ақыр соңында, білім берудің сапасын жаңарту мен арттыруға, мектеп оқушылары мен болашақ кәсіпқойлардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға, әлемдік қоғамдағы Қазақстан азаматтарының мәдениаралық және тілдік қатынастары үшін негіздерді жасауға бағытталған болатын.
Қазіргі уақытта білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы кең ауқымды сипатталды және білім берудің барлық саласына: кәсіптік мектептерге, колледждерге, жоо-на, институттарға және кәсіптік кадрлардың біліктіліктерін арттыру курстарына  тарады.
Ақпараттандырудың негізгі бағыттары:
* АҚТ-ды оқу процесіне енгізу бойынша нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;
* компьютерлік техникамен қамтамасыз етушіліктіктің әлемдік көрсеткішіне жету үшін орта білім беру ұйымдарын одан әрі компьютерлендіру;
* орта білім беру ұйымдарын Ғаламтор желісіне қосу;
* білім берудің барлық деңгейлерінде арақашықтықтан оқыту технологияларын дайындау және енгізу;
* аймақтарда білімдік ақпараттық ресурстық орталықтарды және министірліктің білімдік порталын құру;
* білімдік бағдарламаларға сәйкес орта білім беру ұйымдарын электрондық оқулық басылымдармен жасақтау;
* мемлекеттік органдардың біртұтас көліктік ортасының базасында портал мен аймақтардың ресурстық орталықтарын біріктіру;
* мониторингтің (сараптаманың) ақпараттық жүйесін енгізу;
* білім беру ұйымдарын басқару және талдау.
Ақпараттық қатынастық технологияларды оқу процесіне енгізу және білім берудің  жай-күйін сараптау мен талдаудың шек келтірмейтін мәліметтерінің негізінде басқарушылық шешімдерді қабылдау есебінен білім беру сапасының деңгейін арттыру.  
Жалпы білім беретін білім беру ұйымдарында бір компьютерге 16 оқушыдан келеді, ауылдық жерлерде - 18. Интернет желісіне мектептердің 98%-ы қосылған, ауылдық жерлерде  -  97%. Кең жолақты интернетке 37,3% мектеп қосылған.
Мектептерді лингафондық және мультимедиалық кабинеттермен жабдықтау жұмыстары жүргізілуде. Бұл кабинеттерде қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде сабақтар өтеді. Бағдарламалық қамтамасыз ету басқаруды, бақылауды және оқушылармен қарым-қатынас жасауды, сонымен қатар мұғалімге толық бақылауды қамтамасыз ететін мүмкіндік береді. Қазіргі таңда 3450 мектеп лингафондық және мультимедиалық кабинетпен жабдықталды.
2007-2008 оқу жылынан бастап республиканың мектептерінде онлайн оқыту жүйесі енгізілуде. Төрт жылдың ішінде 3571 мектеп интерактивті кабинеттермен жабдықталған. Сонымен қоса 1721 мектеп республикалық бюджеттен жабдықталған, онда бес кабинеттен бар (екі универсалды және үш физика, химия және биология пән кабинеттері) Бұл мектептер кең жолақты Интернетке 512 Кб/сек. жылдамдығымен қосылған.
Жергілікті бюджет есебінен интерактивті кабинеттермен 1850 мектеп жабдықталған.
Он-лайн сабақтарын өткізуге арналған тиісті бағдарламалық қамтамасыз етулері бар білім порталы (www.sabak.kz) жұмыс істейді. 2007-2010 жылдары апта сайын жалпы білім беретін пәндер бойынша 300 ден астам сабақтар мен сыныптан тыс іс-шаралар өткізілді.
2010 жылдың наурызында <<Білімдегі инновация>> атты халықаралық форум өткізілді.
Форумның мақсаты  -  білімдегі ақпараттық технологияларға байланысты кең сұрақтарды талқылау, озат IT компаниялардың жаңа жабдықтарын көрсету.
Қазақстандық білім беру порталында алғашқы рет <<Үздік сандық ресурс>> атты қашықтықтан конкурс өткізілді. Үздік электрондық ресурстар электрондық дауыс беру үшін қазақстандық білім беру порталында www.portal.edu.kz орналастырылды.
Ақпараттандыруды әрі қарай жалғастыру мақсатында Білім және ғылым министрлігі электрондық оқыту жүйесін енгізу жұмыстарын жүргізуде. Бұл қалалық және ауылдық мектеп білімін теңестіруге, технологиялық сауатты азаматтарды дайындауға бағытталған.
<<Е-learning>> жобасын 2 кезеңде жүзеге асыру қарастырылған. Біріншісі  -  2011-2015 жылдары, екіншісі  -  2016-2020 жылдары. Жоба мектептерді цифрлық білім беру ресурстарымен, жылдамдығы 4-10 Мбит/с болатын кеңжолақты интернетпен, оқу процесін және статистиканы толық автоматтандыру (электрондық журнал, кітапхана, сабақ кестесі, күнделік, ата-аналарға sms арқылы хабарлау). Мұғалімдер мен оқушылар ең үздік білім беру ресурсы мен оқыту технологияларына қол жеткізеді.
2011 жылы Қарағанды облысы, Астана және Алматы қалаларының 44 білім беру ұйымында пилоттық жоба басталады.


Дәріс №4. Мультимедиа технологиясы. Компьютерлік бағдарламалы-әдістемелік қамсыздануы.

Мультимедиа (Multimedia)  -  компьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді біріктіріп көрсету үшін жинақталған компьютерлік технология. Ол ақпаратты кешенді түрде бейнелеуді  --  мәліметтерді мәтіндік, графикалық, бейне-, аудио- және мультипликациялық түрде шығаруды  --  жүзеге асырады. Мәтін, түрлі-түсті графика, дыбыс, сөз бен кескін синтезін жасап, ақпараттың өте көлемді мөлшерін жадында сақтап, диалогтық түрде жұмыс істейді. Мультимедиа элементтерімен еркін интерактивті түрде қатынас құруға, дыбыспен сүйемелденетін бейнекөріністерді компьютер экранында көрсетуге, тыңдауға толық мүмкіндік бар. Мультимедиалық программалар сөйлейтін энциклопедиядан бастап, бейнеклиптік мәліметтер базасын жасау жұмыстарын толық қамти алады. 
Мультимедиа  -  дыбыс, графика, анимация (қимыл  -  қозғалыс), көріністік фрагменттерді және мәтіндерді қатар пайдалана отырып динамикалық түрдегі бейнелер мен дыбыстық мәліметтер алу мүмкіндігін беретін арнайы жабдық. Windows ортасында дыбыстық файлдар құрып оларды құжаттар құрамына енгізуге, кез келген компакт  -  дискілерде жазылған музыка мен қимылдайтын бейнелерді ойнатуға болады.
Гипермәтін (HYPERTEXT)  --  негізіне WWW құрылған мәтін.
Гипермәтінді арнайы құжаттар мәтіннің кейбір бөліктері "айқындалатындай" етіліп қалыпқа түсірілген. Олар өзге құжаттарға сілтемелік қызмет етеді. Гипермәтін термині осыдан шыққан. Web-oeirep Гипермәтінді құжаттардан Гипермәтінді белгілеу тілінде Hiper Text Markup Language (HTML) деп аталатын арнайы қалыпта құрастырылған.
Гипермәтіндегі ақпаратты пайдаланғанда Mosaic немесе Netscape секілді Интернет графикалық навигатор пайдаланушыға мәтін мен графика көрсетеді. Айқындалған мәтінмен іздеуішті іске қоса отырып, компьютерде сақталған тиісті құжаттарға немесе көріністерге өтуге, бейне және аудиографика т.б. түрлі ортаны пайдаланатын Web беттерін бірінен соң бірін оқуға және көруге болады.
Сондай-ақ Гипермәтінді құжаттармен клавиш түймелерінің көмегімен жұмыс істеуге мүмкіндік беретін мәтіндік навигатор да бар. Алайда оны пайдаланғанда WWW-ның біраз мүмкіндігі жоғалып, ақпараттың мәтіндік бөлігіне ғана қол жетеді.
Білім беруге бағытталған мультимедиа жүйелерінің дидактикалық мүмкіндіктері
Заманауи мультимеди жүйелерінің дидактикалық мүмкіндіктерін атап өтейік:
* сюжеттiң кез-келген кадрына өздiгiнен бару жолының мүмкiндiгiмен дыбыс және көз көретін ақпараты дерекқор қызмет ету және таңдаған кадрды <<тереңдiкке алға басу>>, сонымен бiрге қаралатын сюжеттiң кадрлары бойымен оны, жылжытудан <<шығу>>;
* шектердегi перде мәлiметтер өрiсi мен шектерiндегi ұсыныс және (келесi) алдыңғы перденiң аймағын мәтiндiк, график түрiнде, дыбыс және көз көретін ақпаратты <<манипуляция жасау>>;
* пән аймағының объектілерін интерактивті түрде виртуалды қатынасу;
* мүмкiндiкпен (бейнефильмде) нақты уақытта жүзеге асатындай ағымдағы оқиғаларды көрсетудің график түрiнде, дыбыс және көз көретін ақпарат, анимация әсерлерiне кез-келген виртуалды сюжеттiң санында теңбiл дақ <<салу>>;
* Жүйедегі кез-келген жеріндегі тексттік, графиктік, дыбыстық бейнемәліметтерге қаныс еркіндігі;
* мәтiндiк және кескiндi нысандарға (анимация, видеофрагмент, дыбыс) әрекеттiң иемденуi;
* теңбе-тең таңдаған белгiлерге ұсынылатын дыбыс және көз көретін ақпаратты дифференциациясы
* теңбе-тең қойылған ережелерге ранг беру, ұсынылатын дыбыс және көз көретін ақпараттың иерархизациясы;
* даму, нақты дамуда теңбе-тең шағылатын заңдылықтың оның серпiнiмен беруi объектiнiң виртуалды түрi, процесс, оныңның нақты аналогiнiң маңызды бөілгiн теңбе-тең шағаратын оқиғаны жасау.
	

Дәріс №5. Ақпараттық білім беру ортасы

Қазақстан Республикасындағы Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру және оның жұмыс істеу ережесі <<Білім туралы>> Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасындағы Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін (ББАЖ) ұйымдастыру және жұмыс істеу тәртібін, оның құрылымы мен міндеттерін анықтайды.
ББАЖ-ның мақсаты білім беру ұйымдарын, білім беруді басқару органдарын Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары қызметі туралы толық, сенімді және салыстырмалы ақпаратпен дер кезінде қамтамасыз ету болып табылады.
ББАЖ-ның міндеттері:
1) білім беру мониторингін және білім беруді басқару жүйесін ақпаратпен қамтамасыз ету;
2) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің қатысушылары мен элементтерін бірдейлендіру;
3) білім беру ұйымдарының қызметі, кадрлық құрамы және білім алушылардың жетістіктері туралы мәліметтерді жинақтау және өңдеу процесін автоматтандыру;
4) талдау және ақпараттық мәліметтердің мекен-жайлық ұйымдары:
әрбір білім алушы бойынша;
әрбір білім беру қызметкері бойынша;
әрбір білім беру ұйымы бойынша.
5) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігін ұйымдастыру;
6) интернет-ресурстары және/немесе мобильдік байланыс арқылы оқушылардың жетістігі туралы қоғамды хабардар ету;
ББАЖ-ны ұйымдастыру және оның жұмыс істеуінің тәртібі:
ББАЖ (республикалық, облыстық, қалалық, аудандық деңгей және білім беру ұйымдарының дең­гейі) білім беру ұйымдарымен басқару иерархиясы негізінде ұйымдастырылады және жұмыс істейді.
ББАЖ ақпараттық ортада деректер ағынын ұйымдастыруды бес бағыт бойынша жүзеге асырады:
1) ақпараттық - Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігін қамтамасыз ету;
2) әкімшілік - білім беруді басқарудың барлық деңгейінде басқару шешімдерін ақпараттық қамтамасыз ету;
3) оперативтік - желілік мониторинг және әкімшілік ету, деректерді резервтік сақтау және өңдеу жүйесін іске асыру, оперативті-техникалық персоналдық техникалық байланысын ұйымдастыру;
4) технологиялық - ресурстық және кадрлық қамтамасыз ету, ағымдағы талаптарға байланысты ішкі жүйелерді құрылымдау, бірыңғай технологиялық кешен мен әдістемелерді қалыптастыру, инновациялық технологияларды қолдану, оңтайландыру және технологиялық консалтинг;
5) нәтижелілік - білім беру ұйымдарына енгізілген ақпараттық жүйе арқылы оқушылардың үлгерімі мен сабаққа қатысуының жедел мониторингі және оны бағалау.
ББАЖ-ны ұйымдастыру төмендегі бағыттар бойынша білім алушылар үшін бірыңғай ақпараттық кеңістіктің дамуын болжайды:
1) педагогтар және білім алушылардың форумдары мен чаттары;
2) білім бері ұйымдарының web-порталдары.
ББАЖ-ны ұйымдастыру кезінде білім беру қызметкерлерін оқыту мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
* білім беру желісінің операторлары мен әкімшілерін сертификаттау;
* білім берудің техникалық қызметкерлері үшін оқыту семинарлары;
* білім берудің педагогикалық қызметкерлері үшін оқыту семинарлары;
* барлық деңгейдегі білім беру ұйымдары мен білім беруді басқару органдарының басшыларына арналған оқыту семинарлары;
* жарияланатын әдістемелік әдебиеттерді қолдану арқылы ББАЖ-ның элементтерімен жұмыс істеуге өз бетінше оқыту.
ББАЖ-да апаттар, табиғат катаклизмдері, техногендік апаттар болған жағдайда аналитикалық жұмыстар мен қалпына келтіру мақсатында білім беру жүйесі қызметінің Ұлттық білім беру базасын, деректер базасын, ашық қорларды және ББАЖ-ның техникалық жағдайын жүргізу жүзеге асырылады.
ББАЖ-ның терминалдары мен интерфейстері қазақ және орыс тілдеріне аударылған болу керек.
ББАЖ-ны ұйымдастыру жүйелік талаптар және аппараттық-бағдарламалық құралдарына қойылатын талаптар негізінде жүзеге асырылады:
* біріктірілу - жүйе ақпараттық - коммуникациялық технологиялар саласындағы стандарттар талаптарына сәйкес болу керек;
* интероперабелдік - жүйе басқа жүйелермен қарымқатынас жасауға мүмкүндік беріп керекті жағдайда ол жүйелердің ақпараттық ресурстарына бағытталу керек;
* масштабтау - бір мезгілде жұмыс істейтін пайдаланушылардың саны және өңделген ақпарат көлемінің арту өлшемі бойынша жүйенің даму мүмкіндігін кепілдендіретін салынымдық үнем көзқарасымен ауқымдалады;
* кеңею - пайдаланушылардың спецификалық қажеттіліктеріне сәйкес бастапқы қабылданған дамыту тұжырымдамасының және технологиялық базасының шегінен шықпай жүйенің функционалдық әлеуетінің үдеу мүмкіндігі;
* бейімделу - Қазақстан Республикасының Заңнамалары мен білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарды, ұсынылатын нормативтік құжаттарын есепке ала отырып нақты ұйымдардың ерекшеліктеріне арналған автоматты баптау мүмкіндігі;
* ББАЖ-ның аппараттық - бағдарламалық жүйесі дүние жүзіндегі озық технологиялардың деңгейіне сәйкес келу керек.
ББАЖ - ның жұмыс жасауы келесіге мүмкіндік туғызады:
* Қазақстан Республикасының азаматтарының алдында білім беру ұйымдарының және білім беруді басқару органдарының ашық есептерін дамыту;
* электрондық қызметтерді көрсету;
* білім беру ұйымдарының және білім беру басқармаларының қатысуымен ашық форумдар ұйымдастыру;
* инновациялық методикалық материалдарды жариялау және ашық талқылау;
* аумақтық белгі бойынша ашық рейтингтік жүйенің іс-әрекет жасауы;
* ата-аналар қауымына ағымдағы және кезең үлгерімі және келушілер саны бойынша жиынтық жасау;
* Министрлікке және оның оның ағымдағы және кезең үлгерімі және келушілер саны бойынша жиынтық жасау;
ББАЖ жергілікті желіде және коммуникацияда жұмыс жасайды;
ББАЖ техникалық сүйемелдеуі тиісті профильдегі сертификатталған мамандармен жасалынады.
Қазіргі заман мектептеріндегі оқу үрдісін технологияландырудың көкейкестілігі білім беру субъектілерінің инфокоммуникациялық өзара қатынасы ретінде ақпараттық қоғамда білім берудің жаңа парадигмасына өтуге себеп болды. Бұл парадигманы жүзеге асыру мектептерді компьютерлендіру мен интернеттендірумен, бағдарламалық және контенттік жабдықталуға сәйкес оларды электрондық инфраструктурамен қамтамасыз етумен, ең бастысы, кіріктірілген заманауи жетістіктердің негізінде педагогика және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы кәсіптік қызметке мұғалімдерді даярлау жағдайында мүмкін болады.
Осыған байланысты бүгінде бүкіл әлемдік педагогикалық қалың көпшіліктің назары материалдық негізін қолданбалы бағдарламалық өнімдер (ҚБӨ) құрайтын оқытудың жаңа электрондық түріне көңіл бөліп отырғаны белгілі. Электрондық оқыту құралдары      интерактивті      тақталар,     мультимедиалық лингофондық кабинеттер (МЛК), интерактивті пәндік кабинеттер, электронды оқу залдары, үйдегі дербес компьютерлер болып табылады. 
Әрине, мектептерде   электрондық   оқытуды іске асырудың идеалды шарттары болған болар еді <<1 компьютер  -  1 оқушы>> немесе, маңыздырақ, <<1 пән кабинеті  -  1 компьютерлік мультимедиалық сынып>>. Бірақ, қолайлы жағдайы төмендеу жағдайларда да жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады. 
Электрондық оқыту ортасы түрлі  қолданбалы бағдарламалық өнімдер болып табылады.  Қазақстанда электрондық оқыту үшін жағдай жасалған, мектепте білім беру мазмұнының 90%-ы  "Электрондық оқулық" ҚБӨ түрінде әзірленді.
Электрондық оқулықтарды оқытудың кезекті техникалық құралы ретінде немесе қосымша дидактикалық материал, оқу құралы, оқу-әдістемелік кешен ретінде қарастыру тәсілдерін қолдау. Электрондық оқулық бір жағынан, мұғалімдер мен оқушыларға, ата-аналарға да арналған бірыңғай ақпараттық-білім беру ортаны, екінші жағынан  -  білім беру үрдісінің субъектілерінің  қашықтан интербелсенді өзара әрекет етуі ретінде электронды оқыту технологиясын қамтамасыз етеді. Сондықтан білім беру үрдісінің барлық субъектілерінің бірыңғай ақпараттық-білім беру орта ретіндегі электрондық оқулықтарға қатынасын қалыптастыру болып табылады.
ҰАО  мен  БАПТО-ның электрондық оқулықтары менің технологиям бойынша құрылған және мақсаттан нәтижеге дейінгі өзара байланысты компоненттердің тұтас жүйесінде автоматтандырылған оқыту үрдісін қамтамасыз етеді: модуль  -  гипермәтін  -  интерактивті тапсырмалар  -  оқу жетістіктерін бағалау.  Олар оқыту үрдісінің міндетті компоненттерін бейнелейді: мотивациялы-мақсатты, мазмұнды, іс-әрекеттік, бағалау-нәтижелі. Бұл барлық кезеңдерді міндетті түрде өту, оқыту технологиясын сипаттайды, ал технология, өз кезегінде мектеп оқушыларының белгілі нәтижеге  -  жоғары сапалы үлгірім жетістіктеріне жетуін қамтамасыз етеді. Бірақ кез келген технология, сабақта негізгі тұлға болып табылатын мұғалімнің тікелей әдістемелік жетекшілігін талап етеді.



Дәріс №6. Білім беру мақсатында телекоммуникациялық құралдарды пайдалану.

Білім беру мақсатында қолданылатын телекоммуникациялық технологиялардың келесі түрлеріне тоқталып өтейік: видеоконференциялар, электронды пошта, электронды конференциялар (text-basedconferencing), электронды дискуссиялар (text-baseddiscussions), факс, кабельді ТВ (cableTV), интерактивті ТВ (iTV).
Қазіргі таңдағы тұрақталған түрлеріне келесілер жатады: электронды пошта; электронды конференция; реттелген ақпараттық ресурстарды қолданытан Web-беттер мен Интернет сайттары; лазерлі компакт-дисктер, сонымен қоса оларға Интернет арқылы кіру мүмкіндігі; видеоконференциялар; кабельді ТВ.
Жаппай қолданылмайтын, бірақ білім саласында қолданылатын технологияларға интеграцияланған оқыту жүйелері жатады.
Тәжірибелік технологияларға оқыту құндылығы әлі анықталмаған электронды дискуссиялар, интерактивті ТВ (iTV) жатады.
Әрине, уақыт ағымына қарай бұл көрсеткіштер өзгереді, тіпті <<тұрақталған>> деген категорияларға да ауысуы мүмкін. Білім беру саласында өз орынын алады.
Білім берудегі телекоммуникациялық технологияларды қолдану бағыттары
Негізгі 3 бағытты қарастырайық: Электронды байланыс құралдары арқылы қарым-қатынас жасау (электрон - ды пошта, электронды конференциялар мен дискуссиялар, жіберілімдер тізімі, видеоконференциялар, факс). Интернет ресурстарындағы ақпараттарға, CD-ROM мәліметтеріне, кабельді немесе интерактивті ТВ ақпараттарына қашықтатылған қатынас құру. 
Электронды байланыс құралдары арқылы қарым-қатынас жасау. Оны екіге бөлуге болады: 1-топ асинхронды қарым-қатынас. Бұл жағдайда жіберілген ақпаратты алуыш өзіне ыңғайлы уақытта қарай алады. 2-топ синхронды қатынас. Ақпарат алмасу шынайы уақыт мезетінде болады: видеоконференциялар, электронды сұхбат, т.б. 
Асинхронды қатынас:
* Факсті қолдану;
* Электронды поштаны (e-mail) қолдану. (text-basedconfer - encing), (text-baseddiscussions), факс, (cableTV),(iTV).
Телекоммуникациялар (ағылш. Telecommunications)  --  негізі ақпарат тарату құралдары мен әдістері болып табылатын әрекет аймағы. Телекоммуникациялар немесе коммуникациялар мемлекетгің инфрақұрылымның маңызды белігіне жатады. Телекоммуникациялардың арқасында абоненттік жүйелер қосу орталықтары арқылы бір-біріне деректер таратады. Бұл жүйелердің байланысы коммуникациялық желілер құрумен жүзеге асады. Телекоммуникациялар аймағындағы стандартты Халықаралық Электр Байланысы Одағы және Халықаралық Стандарттар Ұйымы анықтайды. Телеграф желілері технологиясын пайдаланудан бастап телекоммуникациялар әрбір мемлекеттің даму деңгейін айқындайтын маңызды салалардың біріне жылдам айналды. Олардың негізін РТТ (пошта, телефон, телеграф) деректер таратудың қоғамдық желілері қүрады. Ұлттық желілер бір-бірімен қосылып, глобальдік байланыс желісін жасайды. Бастапқыда телекоммуникациялар сөзді ғана таратты, сондықтан, негізінен электрлік аналогтік сигналдарды пайдаланды. Компьютерлердің пайда болуы және оларды байланыста кеңінен қолдану дискретті сигналдарға ауысуға алып келеді. Ауқымды ақпарат ағындарын тарату қажеттігі оптикалық арналарды пайдалануға және жарық сигналдары көмегімен деректер таратуға қол жеткізді. Телекоммуникацияны қамтамасыз ететін негізгі объектілер  --  аймақты желілер. Солар арқылы жекелеген абоненттік жүйелер мен төңіректік желілердің өзара әрекеті жүзеге асады. Бұл жүйелердің пайдаланылатын типтерінің спектрі орындайтын функцияларына байланысты радиошақыру құрылғыларынан, телефон аппараттарынан, дербес компьютерлерден, жұмыс станцияларынан, т.б. тұрады. Осы заманғы телекоммуникациялар дерекгер таратуды ғана емес, желілік қызметтерді, абонент қажеттері үшін деректер өңдеуді жүзеге асыратын қосымша қызметтерді де қамтамасыз етеді.
Телекоммуникация, телеқатысым (латынша тele  -  қатынасу, байланысу, грекше  -  қашық және ағылшаруашылығы communіcatіon  -  байланыс)  -  ғылым мен техниканың халықты ақпараттық қызметтің барлық түрімен қамтамасыз ететін саласы; қашықтықтан ақпарат алмасуды жүзеге асыратын технологиялар жиынтығы. Телекоммуникация саласы Қазақстанға 20 ғасырдың 90-жылдарынан ене бастады. Телекоммуникация электрбайланыс және компьютердің көмегімен ақпараттың барлық түрлерін (дыбыс, дерек, қозғалмалы және қозғалмайтын бейне, мультимедиа) талшықты оптикалық байланыс кабелі, радио, Жердің жасанды серігі, т.б. байланыс түрлері арқылы таратады. Электр сигналдарын таратып-қабылдауды телекоммуникация жүйесі атқарады. Бұл жүйе ақпаратты пайдаланушыларға дыбыс немесе бейне-көрініс түрінде тарататын жабдықтар жиынтығынан тұрады. Телекоммуникация жүйелері жиынтығының аумақтық орналасу принципіне, жұмыс істеуі мен бір-біріне тәуелділігіне қарай біріктірілуін телекоммуникация желісі деп атайды. Барлық мемлекеттегі құрастырылатын, өндірілетін және пайдаланылатын телекоммуникация жабдықтарының параметрлерін үйлестіру және телекоммуникация саласының даму сатысын анықтау мәселесімен Халықаралық Электрбайланыс Одағы (ХЭО) айналысады. ХЭО-ның мақсаты шартараптық ақпараттық құрылым жасау және соның нәтижесінде Телекоммуникацияны шартараптандыру, дербестендіруезі Шартараптандыру  -  әлемдік (шартараптық) желі құрып, оған барлық мемлекеттердің және олардың аймақтық, абоненттік желілерін интеграциялау; дербестендіру  -  UPT (Unіversal Personal Telecommunіcatіon) тұжырымдамасы бойынша дүние жүзіндегі адамдардың барлығына дүниеге келісімен дербес нөмір тағайындалып, әлемдік желіге тіркеледі, ал жолданған ақпарат абонентін іздестіру желі қызметінің зерделілігінің көмегімен автоматты түрде орындалады. Телекоммуникация желісіне радио, теледидар, телефон желілері және компьютерлік желі жатады. Радио және теледидар желілері тұтынушыларға ақпаратты бір жақты, кеңінен (желіден абоненттерге) тарату қызметін атқарады. Телекоммуникацияның ең алғаш құрылған желісі  -  телеграф желісі. Қазіргі телекоммуникация саласындағы ғылыми-техникалық жетістіктер аналогты сигналдарды (дыбыс пен бейне) цифрлап, ал цифрланған сигналдарды дестелеп таратудың мүмкіншіліктерін іске асырды.
Телекоммуникация (Telecommunications)  --  компьютерлік жүйелер мен қазіргі заманғы техникалық электрондық байланыс құралдары негізінде телефон желілері, спутниктік байланыс және т.б. арқылы мәліметгерді қашықтан жеткізуге қатысты жалпы ұғым; жалпы немесе арнаулы байланыс желілері (телеграф, телефон, радио арқылы мәліметтер алмастыруға арналған қатынас). Телефон жүйесі арқылы ақпарат жеткізу; ара қашықтықтық байланыс; мәліметтерді ара қашықтыққа жіберу.


№8 дәрiс. Қазiргi компьютердiң педагогикалық мүмкiндiктері. Оқытуды ақпараттандыру және компьютерлендiру негiзінде психолого-педагогикалық теория. 

Білім беру үрдісінде қарқындатудың алғышарттарын құрайтын, сонымен бірге білімді өз бетінше оқуға және ұсынуға, оқушының ақыл-ойын дамытуға арналған әдістемелерді жасайтын АКТ дидактикалық мүмкіндіктерін сипаттамасына тоқталайық. Оларды атап өтсек:
* қолданушының әр сұранысы жүйенің қызметіне жауап шақырады және керісінше, реплика қолданушының реакциясын соңында талап ететін, интерактивті диалогты өткізуді анықтайтын, қолданушы мен АКТ құрылғылары аралығында кiдiрiссiз керi байланыс болады;
* зерттелетiн объект, процесс туралы оқу ақпаратының визуализациясы (көрнекi мысал экранда ұсынылған: объект, оның құрама бөлiктерi немесе олардың үлгiсі; процесс немесе оның үлгiсi; зерттелетiн процесстің зерттелетiн заңдылықтардың график түрiнде түсiндiруi); 
* зерттелетін нысандардың ақпараттарын және олардың қатынастарын, үрдістерін, оқиғаларын  -  нақты және де виртуалды моделдеу және интерпретациялау (экрандағы математикалық, ақпараттық-сипаттамалы, көрнекі үлгілер түпнұсқаға ұқсас);
* ақпаратты беру, тарату, көбейту оған жеңiл қол жеткiзудiң мүмкiндiгімен үлкен көлемдердi ақпаратты архивтеу, сақтау;
* есептеуіш, ақпараттық-іздестіру, сонымен бірге фрагменттің немесе сол тәжірибенің бірнеше рет қайталанатын мүмкіндігімен оқу тәжірибесінің нәтижелерін өңдейтін үрдістерді автоматтандыру;
* ақпараттық-әдiстемелiк қамтамасыз ету, ұйымдастыру басқаруы және жобалауды автоматтандыруды, жедел жоспарлау тұратын меңгерудiң нәтижелерiне бақылау, және оқу орында бiлiм беретiн процестi басқару, ақпараттық қызметтiң автоматтандыруын және көмекпен бiлiм беретiн процесi қатысушылардың арасындағы ақпараттық өзара iс-әрекет жергiлiктi және жаhандық компъютер желiлерiмен процестердi автоматтандыру.
Бiлiм беру үшiн қолайлы, жоғарыда көрсетiлген мүмкiндiктердi белсене жүзеге асыратын қазiргi программалық әзiрлемелерде оқу қызметiнiң келесi түрлерiн ұйымдастыруға болады.
* Зерттелетін нысандардың, оқиғалардың, үрдістердің, сонымен қатар әртүрлі түрде ұсынылатын әжептәуiр үлкен көлемдердi ақпараттарды беру туралы ақпаратты цифрлық қалыпта тiркеу, жинау, қор жинақтау, сақтау, өңдеу.
Интерактивті диалог  -  диалогты дамыған енгізу құрылғыларымен  сипатталатын(диалогтiктен қарағанда мәтiндiк командалар, сұраныстар мен жауаптар, шақырулармен  айырбас); сонымен бірге оқу материалын, олармен жұмыс істеу режімінің нұсқаларын таңдауға мүмкiндiк беретін, пайдаланушының бағдарламалық (бағдарламалық-аппараттық) жүйемен өзара іс-әрекеті. 
оның әр сұранысы жүйенің қызметіне жауап шақырады және керісінше, реплика қолданушының реакциясын соңында талап ететін, ЭЕМ мен қолданушының өзара әрекетінің интерактивті режимі.
.
* Оқу ақпаратының компьютерлік визуализациясы:
Зерттелетін нысанның компьютерлік визуализациясы  --  ЭЕМ экранында нысан, оның құрама бөліктері немесе олардың үлгілері, ал қажет жағдайда құрама бөліктердің өзара ішкі байланыстарын көрсету мүмкіндігімен алуан түрлі жағынан көрнекі түрде ұсынылуы; зерттелетін процесстің компьютерлік визуализациясы  --  ЭЕМ экранында берілген процесстің немесе оның үлгілері, сонымен қатар қажет жағдайда зерттелетін процесстің анықталатын заңдылықтарын графикалық интерпретациясын, уақыт пен кеңістік қозғалысының дамуын көрсету. Оқу міндеттерінің бағдарламалық құрылғыларына ұсынылатын қазіргі заманғы құрылғылардың нысанды, процессті, оқиғаларды (нақты да, виртуалды да), сонымен бірге олардың үлгілері, даму динамикасындағы сипаты, бағдарламамен диалогтік қатынас құру мүмкіндігін сақтауын визуализациялау мүмкіндігін болжайтын, оу ақпаратының компьютерлік визуализациясымен қамтамасыз ету талабы.
* Нақты нысандарды (мысалы, өнеркәсiптiк құрылғыға немесе механизмге елiктейтiн оқу роботтары), зертханалық қондырғылармен немесе эксперименталдi стендтерді басқару.
*  Алуан түрлі нысандардың үлгілерін, сонымен бірге өнеркәсiптiк немесе зертханалық қондырғылар, жүйелер,  оқиғалар, процесстерді экранда бейнеленуін басқару.
* Бақылау, жаттығу, тест алу нәтижелерi бойынша түзету, оқу қызметiнiң нәтижелерiн (өзiн-өзi бақылау ) автоматталған бақылау. 
Жоғарыда аталған ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың сирек кездесетiн мүмкiндiктері оқу процесiнде келесi негiзгi функцияларды жүзеге асыруға рұқсат бередi:
* экранда алуан түрдегі ақпараттардың ұсыну есебінен ақпараттық-анықтамалық (мәлiметтер қоры, телекоммуникациялардың және байланыс құрал-жабдықтарын пайдалануда), сонымен қатар теориялық материалдар, есеп шешу әдiстемесi және т.б.;
* зерттеліп отырған нысанның және оның құрама бөлшектерінің компьютерлік визуализациясын, материалдарын көрнекі көрсету  наглядная демонстрация материала, компьютерная визуализация изучаемого объекта и его составных частей;
* оқу материалын меңгеру процесiндегі оқушының сабақ және өзiндiк жұмысы барысында, әр түрлi деңгейi күрделі тапсырмаларды, анықтамаларды беру есебiнен дифференциациясы және индивидуализациясы;
* кезеңдi жұмыстың немесе белгiлi қарқындағы жұмыстың мүмкiндiктерi есебiнен оқу процесiн оптимизациялау;
* керi байланыспен нақты бақылауды жүзеге асыру, бiлiмдердiң бағасы бақылайтын есебiнен, және қателер, бiлiмдер, дағдыларды өзiн-өзi бақылаудың жүзеге асыруын диагностикамен дағдылары;
* жаттығудың үйретуiн процесте түзететiн есебiнен жүзеге асыру, көмектiң тағы басқа түрлердiң кеңестерi;
* білім беру нәтижелерi туралы  есебiнен мұғалiмнiң дерек беруi жиi кездесетiн қателер туралы диагностикалау;
* тарату туралы оқу қызметiмен басқару процесстердi автоматтандыру тiркеу, жиын, оқушы ақпарат сақтауларын талдауды жүзеге асыруда материал қажеттi және желi арналған ақпарат;
* түрлi жұмыстың имитациясы лабораториялық стендтер, объектiлер, процестердi және оқиғалар нақты тәжiрибелердiң пiшiндеуi;
* лабораториялық эксперимент, кестелер, кестелерiн құрылыстың нәтижелердi өңдеудiң процестерiн автоматтандыру және диаграммалары ; ағатын нақты шарттардың процесiнде туралы ақпаратын алуы немесе мәлiметтерлерi компьютерi алынған эксперимент барысында пердеге шығаруға рұқсат берген жэсммен түйiндестiрiлетiн көрсеткiштерi оқиға жинақтың көмегiмен және өңдеу олардың өндiру.

Жоғарыда көрсетілген АКТ-ның дидактикалық мүмкiндiктердi бiлiм беру саласында пайдалану сәнге еліктеу немесе мақсатты болып емес. Бұл белгiлi педагогикалық мақсаттарға жету үшін ақпараттық және коммуникациялық технологиялар мүмкiндiктерiн қолдану мiндетi түрі болып ұсынылады. Осы мақсаттарды ең маңыздысын атап айтсақ.
* Ақпараттандыру, жаhандану және жаппай байланыс шарттарындағы қазiргi қоғамды әлеуметтiк тапсырысты өткiзуi.
Қоғам том қызықтырылған, ал кәсiби бiлiм беруiнiң жүйесi кадрлары кәсiби дайындығын қамтамасыз еттi және ақпараттық қоғамда тiршiлiк әрекетi олардың барлық салаларындағы ИКТының мүмкiндiктерiн өткiзуiне мамандары, үшiн ортақ бiлiмдi жүйе информатиканың төңiрегiдегi қажеттi дайындық деңгей өз түлектерiне қамтамасыз еттi, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар.
* Жаппай байланысты қазiргi ақпараттық қоғам шарттарындағын жайлы тiршiлiк әрекетiне үйренушi, оның дайындығы тұлғасын даму және жаhандану.
Осы педагогикалық мақсатының жетiстiгi оқушы, қалыптастыруды ойлауын дамуы үшiн ИКТы құралдарды қолдануы өз зерделi қызметтiң құрылымын құрылысты жүзеге асырылуға рұқсат беретiн бiлiмдердiң жүйесiнiң жою. АКТ қаржы ұсыну бойымен жиынның жүзеге асыруы, өңдеу, шығару, хабарландыру, ақпаратты мұрағаттауды мүмкiндiк, қызметтердi қамтамасыз етедi және бiлiмнiң шығаруына. Бұл ретте оқушысы әр түрлi түрдi ақпараттың бiр уақыттағы қабылдауын мүмкiндiк алады және әр түрлi ақпараттық көз. Оған бұл оңтайлы шешiм қабылдауға рұқсат бередi немесе күрделi жағдайда шешiмнiң нұсқаларын ұсыну. Одан басқа, пәндiк ортада информациялық-iздестiру жүзеге асырылатын коммуникатив қабiлеттiлiктерiн даму, эксперименталдi - зерттеушi қызмет ақпараттық өзара iс-әрекетте мүмкiн. 
* Тиiмдiлiктiң қарқындату, жоғарылауы және бiлiмнiң жүйесiнiң барлық деңгейлерiне бiлiм беретiн процестi сапа.
Тиiмдiлiктiң жоғарылауы және бiлiм беретiн процестi сапа өткiзу сирек кездесетiн мүмкiн есебiнен қамтамасыз етедi, педагогика, мүмкiндiк көздiң нүктесiмен ақпараттық және болған iс жоғары атап көрсетiлген коммуникациялық технологиялар. Бұл ретте ИКТ таңырлық қызметтiң активизациясын құрал-жабдықтарды қолданып ескертетiн бiлiмнiң алуына (қызықтырулар) түрткi болған нәрсе үдет информация өңдеуiнiң қазiргi құрал-жабдықтарын пайдалану аралық пәндiк байланыстар есебiнен тереңдетедi, соның iшiнде дыбыс және көз көрет. Ерекше орын таралған ақпараттық ресурсты пайдаланудың негiзiнде ашылған бiлiмдi ойдың өткiзуiн мүмкiндiк жатады.


№9 дәрiс. Оқыту үлгiсiнің құрылысын құрайтын ақпараттық тәсiл. Оқу процесiнде оқу міндеттерінің компьютерлік бағдарламалары және компьютер.

АКТ әр түрлi құралдарын пайдалануымен  оқу процесстерiнiң бiлiм беретiн тәжiрибеге өзгеріс енгiзетiн жаңа ұғымдар. Бірінші кезекте, оларға оқу міндетіндегі ақпараттық өзара іс-әрекеттер, ақпараттық-коммуникациялық пәндік орта және т.б. жатады. 
Компьютерлік оқытудың бұл көрсетіліп отырған бағыттары бойынша компьютер зерттеу обьектісі ретінде көрінеді. Біздің елімізде жалпы білім беретін және де жоғары мектептерде де бұл міндеттерді тәжірибелік түрде жүзеге асыруға кірісті. "Информатика және есептеуіш техника негіздері" оқу пәнінің енгізілуі орта мектепті компьютерлендірудің және басқа да пәндерді оқытуға компьютерді қолдану арқылы компьютерді оқу құралы ретінде карастыруға мүмкіндік береді. Компьютерлік оқытумен бүкіл әлемде оқу процесінің тиімділігін арттыру үміті ақталуда. Қоғамның өскелең ұрпаққа қойып отырған және мектептің береріне қойылған талаптар арасындағы алшақтықты кемітуге де үлесі зор.
Компьютердің оқытуда жемістігі қолданылуы жайлы сөз болғанда ол ең алдымен оның негізгі құрылғысы дисплей жайлы айтуға болады. Тек қана схема, графиктер мен сызбалар және де түрлі белгілер мен суреттер, жылжымалы бейнелер дыбыс арқылы, не өзара бірге берілуімен қатар түрлі түсімен, дыбысты болып келеді, оны оқушының өзі де қолдан жасай алады. Көбіне оқушының компьютермен маңызды сұхбаттасу мүмкіндігі бар, оқушы тек электронды педагогтың сұрақтарына ғана жауап бере алады. Компьютерді оқыту барысындағы жемісті қолданудың бір жағы -оны оқушының оқу әрекетін басқарудағы қолдану болып отыр. Дәл осы қасиетті оқытудың тиімділігін мәнді түрде арттырады. Мектеп компьютері оқушыға қазіргі есептеуіш техниканы қолданушы рөлімен де ерекше мүмкіндік береді. Бұл роль бүкілдей оқу процесін өзгертеді. Оқушы да конструктор сияқты жаңа обьектілерді жобалап және оларды талдай алады. Компьютердің көмегімен іздестіру есептерді шығарып және түрлі техникалық жүйедегі ахауларды жойып түрлі ақпарат алуға мүмкіндіктер ашады. Компьютер бұл ақпаратты білімге айналдырып, оны оқу мен еңбекте қолдануда  оқушының іс-әрекет құралына айналады. Компьютерді оқу барысында тиімді қолдану арқылы көптеген мәселелерді шешуге болады. Ең алдымен психологиялық - педагогикалық мәселелерді бірінші кезекте шешу қажет.
Жалпыға бірдей компьютерлік сауаттылықтың ғылыми - педагогикалық мақсаттары мен себептері ЭЕМ көмегімен кәсіби емес қолданушылардың да есеп шығаруға окытуға және оқушыларды да бағдарламалауға оқытудағы екі сала аумағындағы психологиялық - педагогикалық зерттеулердің нәтижесі болып келеді. Компьютер көмегімен міндетті шешу бір жағынан ойды Дамытуға қолдау болса, ал екінші жағынан компьютерлердің шектеуші мүмкіндіктерімен дәйектелінген қиындықтар туындатады, бағдарламалау тілі мынадайлар үшін қолайлы болуы қажет :
A) Есеп шартын талдауға және баяндауға;
B) Шешімді жоспарлауға;
C) Адамның есепті шешуімен қоса бағдарлама құруды да қамтуын жүзеге асыруы;
Д) Жалпы және жеке деңгейлер бойынша есептің дұрыс шешілгендігін бақылау.
Сонымен қатар адамның компьютермен қатынасы мультимедиялық тұрғыда ыңғайлы болуы қажет. Бағдарламалау тілінің психологиялық табиғи болуы өзгеру обьектісінің тиімділігін тандауды оны оперант деп атайды және өзгеру операцияларын тандауды болжайды.  Компьютерлердің дидактикалық мүмкіндіктерінің жалпы базасын беру оңай ғана емес, түрлі оқу жүйесінің мүмкіндіктері арасында да және потенциалдық, нақты мүмкіндіктері арасында да ауқымды алшақтық бар. Көбінесе компьютердің мынадай мықты жақтары белгіленеді:
- компьютермен жұмыс істеудің жаңашылдығы оқушылардың онымен жұмыс істеуіне ынтасын арттырады және оқудың басты себеп-салдарын күшейтеді;
- түсі, мультипликация, дыбысты сөйлеу, ақпаратты беру мүмкіндігін ұлғайтады;
- компьютер оқу үлгісінің негізінде оның оқу тарихын және есінің, сезімінің, ойлаудың жеке ерекшеліктерін құруына мүмкіндік береді;
- компьютер көмегімен жеке қалыптасуларының үлгісі жүзеге асырылады;
- компьютер оқушыларды оқу процесіне белсенді камтиды, олардың назарын оқытылып отырған материалдардың маңызды жағына аудартады, олардың шешімімен асықтырмайды;
- оқу есептерінің қолданылу жиынтығы барынша ұлғаяды;
компьютердің арқасында оқушылар бұрын қол жеткізе алмаған ақпараттардың үлкен ауқымын қолдану мүмкіндігі туындайды. Компьютерлердің кемшіліктері жайлы сөз қозғағанда көбінесе технологиялық - экономикалық факторын психологиялык -педагогикалық факторымен қатар қояды. Ең алдымен оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеруді, қателіктер мен оның есебін танып білудің қатынастық тәсілдерімен байланысты. Бұл даусыз, өйткені бұл пікірді дұрыс деп қабылдауға да болмайды. Мұғалім мен оқушының барынша жеткілікті тиімді оқу материалдарын қүра алады. Олар мысалы, кейбір тақырыптарды меңгеруге бағытталған немесе лабораториялық жұмыстарды орындауға бағытталған бағдарламалар қүрады. Мүнда оқу багдарламасына басқаша қарауды талап етеді, оқушылардың үлгі құруын қарастыратын, алыс мақсаттарына жетуге және т.б. көптеген жетістіктерді қамтамасыз етеді. Сондықтан да жалпы бүкіл оқу курсы үшін компьютермен оқу бағдарламасын мұғалімнің дербес құруы мүмкін бе деген сұраққа келгенде болады, егер сай келерлік білім саласында психолог, дидактик, әдіскер, бағдарламашы болса делінеді. Егер оның суретшілік, редакторлық шеберлігі болса және тәулігіне бір сағаттан кем жұмыс істесе, онда көрсетілген саланың мамандары өздеріне мұндай міндетті ала алғанда ғана оқушылар үшін толыққанды оқу бағдарламасын құра алады. Оқу барысында компьютерді қолдану үшін мұғалім көптеген дағды мен ептілікті үйрене білуі де қажет.
Компьютерлік оқыту үшін оқыту әдісінің мынадай тұжырымы, оның операцианалдық баяндалуы мен ойысымен оның технологизациялануын баяндау мүмкін етерлік оқу қажет-ақ. Ең алдымен жүргізілетін оқу әдістері: а) оқытумен әсер ететін жүйеде;
 
б) оқушылардың оқу әрекетіне қамтылу тәсілінде;
в) оқушының <<өз бетінше әрекет қабілет аясында>> (оқушыга көмек көрсетілмей оқу міндетінің рұхсат етілген нормативінен ауытқулары болуымен сипатталады);
г) оқытудың ұйымдастырушылық формасы мен оқушының және оқытылу қүрылымының арасындағы ақпарат алмасу модульдығы.
Есептеуіш машиналардың рөлі мен оның қолданылу аясы адамның әрекетінің тиімділігін арттырудағы ролін, оқушылар ең алдымен оқу пәндерінің бір қатарында түрлі міндеттерді шешу үшін ЭЕМ-ді (электронды есептеуіш машинада ЭЕМ-ді) тәжірибелік қолдану барысында ашылуы қажет. Мұндай жағдай да бұл міндеттердің жиынтығы ЭЕМ-нің бүкіл қолданылатын негізгі салаларының бәрін қамтуы қажет. Мектеп компьютерін оқушылар математика, физика, химия курстарының есептеушілік жұмыстары үшін оқу экспериментінің мәліметтерін талдауға және алгебра курсының зандылықтарын іздестіруде және математикалық үлгілерді талдауда және кұруда қолдануы мүмкін. Математика курсы - информатиканы оқытудың, зерттеудің ғылыми базасы.
Алгоритм түсінігін математика курсының алгоритмдік мысалдарынан ғана емес, сонымен қатар адам әрекетінің басқа салаларындағы алгоритмдер мысалымен де қалыптастыру қажет. Сонымен қатар техниканың рөлі адам алдында пайда болатын тәжірибелік міндеттерді шешуімен де түсінікті болады. Компьютермен жұмьіс істеу дағдыларының қалыптасуы, информатика курсында қолданбалы бағдарламаны меңгеруді қамтамасыз ету, мектепке ЭЕМ енгізудің екінші бір маңызды міндеті жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Математиканы оқытуда компьютердің мынадай қазіргі мүмкіндіктері қолданыс табады:
1. Кез келген түрдегі ақпараттың жылдам және сенімді өнделуі. Айта кетелік, сандық ақпаратты өндеу үшін тек ғана микро ЭЕМ-де ғана емес және калькуляторды да қолдануға болады.
2. Ақпаратты графикалық формада көрсету. Микро ЭЕМ өзінің графикалы мүмкіндігі бойынша түсті телевидениеден де кем түспейді, бірақ көрсету базасына қарқынды әсер етіп, олардың әдістемелік құндылығын арттырады.
3. Ақпараттың ауқымды көлемін тез беруі мен сақталуы. Мысалы математика курсындағы қолданылатын барлық кестелер компьютердің жадында сақталады. Талап етілген ақпарат экранға түймешікті бір, екі басқаннан кейін беріледі.
Дербес компьютердің сабақта қолдану мүмкіндігі машинаның бағдарламамен қамтамасыз етілуімен тікелей байланысты. Сабақта қолданылатын бүкіл бағдарламаны үйрететін және оқу бағдарламалары деп белуге болады. Оқытып үйрететін бағдарламалар мұғалімді оның кейбір әрекет түрлерінде алмастыру үшін де құрылады. (Жаңа материалды түсіндіруде, өткенді тиянақтауда, білімді тексеруде және тағы басқа) Оқу бағдарламасының, мақсаты - оқушыға сабақтағы жұмысында оның танымдық әрекетінде көмектесу. Оқу бағдарламасын қолдану мұғалімнің қатысуымен және мұғалімнің басшылығымен жүзеге асырылады. Оқу бағдарламасының көмегімен түрлі есептік операцияларды орындауға, қызметін талдауға, түрлі қүбылыстар мен процесстердің математикалық үлгілерін құруға және зерттеу мүмкіндігі болып отыр, машинаның графикасын оқылып, зерттеліп отырған материалдың үлгілілігін арттыру үшін қолдану.
 Құралдарды қолдану шарттарындағы бiлiм беретiн (ИВ ОН) тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекет ақпараттық және коммуникациялық технологиялар - жиын, өңдеудi, қолдану бағытталған қызмет және АКТ база жұмыс iстейтiн үйрету оқу ақпаратын берудi, бiлiм беретiн (үйренушi, оқушы) процестiң iске асатын субъектiлерiмен қаржыны қолданып және: психология педагогикалық қамтамасыз ететiн индивидының (шығармашылық) креативтi потенциалының дамуына ; белгiлi заттар саласының бiлiмдерiнiң жүйесiн қалыптастыруы ; бiлу кешенiн қалыптастыру бағдарлалған әсер және оқу қызметiнiң жүзеге асыруының дағдылары, заттар саласының заңдылықтарының зерттеуi.
Бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттi технологиямен құрал-жабдықтарды жиынтықты түсiнемiз және қолдануы берiлген (жағдай бiзбен қаралатын - белгiлi бiлiм беретiн мақсаттарды жетiстiк бағытталған педагогикалық әсер) нәтиженi қамтамасыз ететiн АКТ құрал-жабдықтарын база жүзеге асырылатын әдiстер.
Оқушы мен мұғалiмнiң және  АКТ құрылғылары арасындағы өзара iс-әрекеттiң ақпараттық ұйымның ерекшелiгiн қарастырайық. 
.
Ақпараттық-коммуникациялық ортаның қызмет ету және моделдеу әдістемесі
Ақпараттық  -  коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық  -  коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан  -  жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол.
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында <<Білім беру реформасы  -  Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі>> деп атап көрсетті.
Ақпараттық технологиялардың білім беру жүйесінде белсенді пайдаланылуы оның нақты педагогикалық есептерді шешуге арналған құралы қызметін атқаруымен қатар, дидактика мен әдістеменің дамуына әсер етіп, оқыту мен білім берудің жаңа әдіс-тәсілдерін, формаларын құруға алып келеді. Мысалы, Internet технологияларының кеңінен таралуы қашықтықтан оқыту әдісінің жедел дамуына мүмкіндік туғызуда. Мультимедиялық технологияның, компьютерлік графика мен машықтану жүйелерінің дамуы, кәсіби ортадағы іс-әрекетті бейнелейтін виртуал жағдайға "ену" жолымен оқыту әдістемесінің кұрылуына түрткі болды. Ал, компьютерлік желілік машықтандырушы класстардың пайда болуы, іскерлік ойындар мен сайыстар түрінде көп рольді машықтандыру әдістеменің дамуына ықпал жасады (кәсиби сайыстар мен іскерлік ойындар бұрынан бері кәсіби дайындық пен іскерлікті арттыру барысында қолданылып келген. Ал ақпараттық технология оларды жаңа деңгейде ұйымдастыру мен өткізуге мүмкіндік туғызуда).
Информациялық-коммуникациялық орта  --  ақпараттық ресурспен қолданушының қызметiнiң жүзеге асыруы АКТ өздiгiнен құрал-жабдықтарын көмегiмен қамтамасыз ететiн шарттарды жиынтық және ақпараттық қарым-қатынасты қалай онымен өзара жұмыс iсте субъект және тұлғамен қамтамасыз етеді. Информациялық - коммуникациялық орта қосады: ақпараттық объектiлердi көп және олардың арасындағы байланыс ; қаржы және жиынның технологиясы, қорлану, (хабарландыру ) беру, өңдеу, шығару және ақпардың таралуы; бiлiм шындығында; дыбыс және көз көрет ақпаратты жаңғыртудың қаржысы; ұйымдастыру және ақпарлық үдерiс қолдайтын заң құрылымдар және өздiгiнен ақпараттық өзара iс-әрекет.
Әр түрлi облыстарда ғылыми зерттеу қоғамның информациялық - коммуникациялық ортасын әбден жетiлдiру өндiрiстiк күштер, қоғамдық қарым-қатынастар, өзара байланыстардың құрылымын өзгерiс озық даму үрдiсiлердi қалыптастыруды бастамашылық еткенiнде сендiредi, және барлық қоғам мүшелердi қызметтiң интеллектуализациясы, онының барлық саланыңдарындағы бұрын барлығы және, табиғи, бiлiмнiң саласында.
Қоғам, информациялық - коммуникациялық орта жасай, онда жұмыс iстейдi, өзгередi және оны жетiлдiредi. Өз кезегiнде, қазiргi қоғамды информациялық - коммуникациялық орта үнемi өзгередi және әбден жетiлдiруi экспоненталық қарқында тура мағынасында бiздiң күндерде болған ғылыми-техникалық iлгерiлеудiң жетiстiктерiне теңбе-тең үдетедi.
Ақпараттық өзара iс-әрекет ортақ осы жағдайда ие болма ақпараттық ресурсты пайдалану басқарды. Мұнда (облыс ) заттар қандай да бір саланы  бағдарламаған ашылған бiлiм беретiн жүйелер туралы сөз болуы мүмкiн.


10 дәрiс. Оқу материалын меңгерудiң бақылауы және жүйелеу үшiн ақпараттық технологияларды пайдалану.
Бақылаудың мiндетi том тұрғанын әдетте есептейдi, үшiн қалай оқушы талқыланылған бағытты бiлгенiн орнату. бiлiмдер туралы бұл бiлiмдердiң базасында әрекеттердi какихты оқушы орындау жан-жағынан алып қарағандауға болады. Бiлiм ылғи бiр әбден әр түрлi әрекеттердi үлкен санда жұмыс iстей алады. Егер оны қай үйретпеген қызметi терiп алса, сондықтан кез-келген маман оны бiлмегенiн дәлелдеп алуға болады, қай және дәл осылай емес талап етiлетiн бiлiмдердi қарапайым пайдалану. Өнер-бiлiмдерiнiң сапасын бағынышты болады және олары сол таңырлық қызметiнiң ерекшелiктерiнен қай қосылған, және қызметтiң әр түрлi түрлерiнде бұл өнер-бiлiмдердiң қосудың кеңдiгiнен.
Педагогика теориясында (П. Я. Гальперин, Н. Ф. Талызина) білімді меңгеру деңгейі ретінде білім мен әрекеттің ажыратылмас байланыс жағдайы көрсетілген. В. П. Беспалько төрт деңгейдi ерекшелейдi:
* танудың деңгейі;
* айырып танудың (жаңғырту, алгоритм) деңгейi;
* эвристикалық деңгей немесе (алынған өнер-бiлiмдердiң жаттығу пайдалануы) үйреншiктi шарттарда бiлiмдердiң қолдануын деңгейі;
* жаңа шарттарда бiлiмдердiң қолдануын (өнер-бiлiмдердiң шығармашылық қолдануы) деңгейі. 
Бұл деңгейлерiн бөлуiн негiзiне пайдалануы керек өнер-бiлiм сiңiрiлетiн қызметтiң мазмұну қойылған. Демек, жоғары келтiрiлген типтелу сұраққа ол туралы тұжырымдайды, мiндеттiң какиесi, ал өнер-бiлiм олардың туралы соттауға рұқсат беруге оқушы әрекеттерiн какиесi. Оқытушы теңбе-тең бағалай алуы керек, өнер-бiлiмдердiң талап етiлетiн деңгейiн оқушы лию жеттi. Әр мұғалiмдi қазiргi мектепте ол оқушыда құрастыруы керек болатын пәндiк өнер-бiлiмдер бағдарлама сол ие болады, бiрақ не затына бiр-бiрдендерi бiлу нақты бағдарламасы жоқ, оқушыға бұл өнер-бiлiмдер пайдалануы керек болатын (қызметтiң түрлерi) дағдылар.
Қорытынды бақылаумен үйретудiң мақсаттары қысқа байланысқа тұрақтаймыз. Таңырлық қызметтiң түрлерiн нақты бағдарлама үйретудiң мақсаттарымен анықталады. Кейде өнер-бiлiмдердiң меңгеруiнiң тексерiсi бұл өнер-бiлiмдердiң ғана жаңғыртуына апарады, бiр жағынан алайда задач каких шешiмде өнер-бiлiмдi пайдалануға жиiрек талап етедi.
Бақылаудың кез-келген түрiн жүзеге асыру мәселенi шеш бақылаудың мазмұныды - бақыланатын сипаттамаларды жиынтықтың бөлуi. Үйретудiң мақсаттарымен анықталатын бiр жағынан, ал басқа - негiзiне өйткенi программ үйретушi программа құрастыру қабылданатын үйретудiң психологиялық теориясымен. бақылау жиынтық өзгерiс процестiң негiзгi тәуелсiз сипаттамаларына ұшырайды, және бiр сапалы күйден басқасына өткелге процестi келтiредi.
Бақылайтын бағдарламалар бөлек жасалынады немесе электрондық кітаптар, оқу құрал-жабдықтары және т.б. құрама бөлiктi болып көрiнсiн ретінде болады. 
Қазiргi ұстаздармен педагогикалық бақылауды сапаның жоғарылауының сұрақтарына арналған зерттеу жүргiзедi: пiшiндердi жақсарту және үнемдiлiктiң сұрақтарын әдiстер, зерттеу және оптимизация және тағы басқалар педагогикалық бақылаудың келесi өзара байланысты функцияларын ерекшелейдi:
* Диагностикалық функция - бұның астында анықтаудың процесi түсiнiледi және тұлғаның қасиетін қызықтыратын  баға; бақылау бұл жүйенiң бiр бөлiгi бiлу бiлiмдер, дағдыларды деңгейдiң анықтауы, тәрбиелiлiк процеске қатысты.
* Білім беретін программа функция - әр түрлi әдiстер және бақылаудың пiшiнi диагностика үшiн ғана емес, оқу материалын меңгеру бойымен жұмыстың активизациясы үшiн пайдаланады.
* Тәрбиелiк функция - бақылаудың бар болуын өз айғақ ұйымдастырып, тәртiпке үйретiп, қызметтi бағытта үйренушi. Бұл анықтауы бойымен есебiнен жүйелi түрде жұмысы мықты жетедi және тұлғасының әлсiз сторондары және өнер-бiлiмдерiндегi кемшiлiктерiнiң табылуына және ең шапшаң жою олардың. Өнер-бiлiмдерге, жанталасушылықты шығармашылық қарым-қатынастың қалыптастыруына басты роль бұл ретте бар күшiн сала оқып, өз қабiлеттiлiктердi үдетуге берiледi. Үш функция бәрi қиын сапада какую бiр жетекшi ерекшелеуге болған өзара байланыстырған.	
Жүйелi түрде және бiлiмдердi оқу процесiнiң жүрiсiнде тиiмдi тексерiс бақылаудың автоматтандыруысыз әбден қиын, ал кейде және iс жүзiнде мүмкiн емес. Автоматталған бақылаудың артықшылықтарына келесi жатқызуға болады:
* жұмыстың пiшiндерi оқытушының елеулi уақытының босатуы басқалар үшiн
* бақылаудың тездiгi
* жедел қимылдаушылық
* елеулi құрамының қамтуы бақыланатын
* заттың оқытушысын толық ұғынуды қажеттiлiк және мұқият оның талқылауы оқу материалын таңдап алуда, жататын бақылауды, тиiстi құжаттаманы әзiрлеу және тағы басқалар;
* экономикалық орындылық
* оқу процесiнiң тиiмдiлiгiн өсу.
	Мультимедиа технология қолдайтын бақылайтын бағдарламалар мәтiндi пайдалануға рұқсат бередi, кестеге, дыбыс, анимация және видеофрагменттер.

Тестiлiк тапсырмалары келесi негiзгi түрде бола алады:
  + жабық тест, ғана алдын ала анықталған жауаптарды қашан пайдаланады, келесi түр тармақтарына өз кезегiнде бөлiседi:
  + тапсырма - таңдау, дұрыс жауапты қашан таңдайды немесе тiзiмнен бiрнеше дұрыс жауаптары (жеке таңдау, көптiк таңдау) бар
  + мысалы, тапсырма - салыстыру, қашан байланыс орнатуға керек немесе екi тiзiмдердiң арасындағы сәйкестiк формул, белгiлi оқиғаларды ағудың суреттейтiн заңдылықтары тiзiмнiң аралығында сәйкестiктi анықтасын немесе процестер, және тиiстi оқиғаларды ағу бейнеленген сурет, немесе процестер)
  + мысалы, тапсырма - ранг беру, шудың әрекеттерiн дұрыс тiзбек қашан орнатуға керек - лабораториялық эксперименттi жүргiзудiң iштiгi
  + өз қажеттi жауап қосып жазуға қашан оқушы ашылған тест.
Демек, автоматталған бақылау, сонымен қатар дәстүрлi, отметов екi негiзгiге түрiндегi әдетте арқа сүйейдi: құрастырылатын және (баламалы ) iшiнара. Соңғысы бұл реттерде (ұсынылған жауаптардың арасында жалаң дұрыс) моноальтернативныелерге ұсақтайды және (мәзiрге дұрыс жауаптары бiрiрек) баламалы.
Қиын бақылау тапсырмаларды құрастыруда (ақпараттық ұстау және күрделiлiк) сұрақты сипаттауға сәттi болады және жауап оларға бағалау. Құрастырылатын жауаптарды нильность пра қиындау тексеруге белгiлеймiз, өйткенi аппарат семантикалық, синтаксистiк және компьютерлiк жүйелер қолданылатын морфологиялық талдау тағы жеткiлiксiз жасалған, қарағанда дұрыстық iшiнара. Тестердегi құрастырылатын жауаптармен әдетте тапсырмалар ретiнде санмен көрсетiлген жауап талап ететiн мiндеттi пайдаланады. Жауаптың енгiзуiн арқасында қарапайым тәсiл және баламалы таңдаумен сұрақтары оның талдауы кең таралудан астам алды. Бұл ретте керек бақылаудың көздiң нүктесiмен педагогикалық мәндiлiгiн жақсы емес нұсқа белгiлеу. Баламалы жауаптарын құрамға кейде бiр үлгiдегi қателерi оқушы қосады. Қарамастан жауап шынға ұқсас болуы, болуы керек анықтама, бұл нұсқа <<терiс>> да педагогикалық орынды мақұлдауға болмайды, өйткенi оқушы терiс жауапты мүмкiн еске сақтасын және, оны таныстырып болашақта қателесу. Терiс баламалы жауаптар жадында қала алған пiкiрде болады, және бұл менсiнбеу ермейдi. Бұл бәрi бақылау тапсырмаларды әзiрлеудiң жанында ескеруге керек, өйткенi жауап жағдайлардың көпшiлiгiнде эталоны бар оның тура келуiне тексередi; жүйе баға, ғана үстiрт айқындалған өнер-бiлiмдерге негiзделе есептейдi.
Бақылау нәтижелердi талдау тестеу необходим жүргiзуiнен кейiн. Бiрiншiден, пайдаланылатын әдiстемелерiнiң iстерiнде сапасы объективтi түрде бағалауға керек және қолдану олардың нәтижелерi. Екiншiден, белгiлi дәрежеде бақылаудың қорытындылары оқытушының жұмысын мiнездейдi және емтихан алушы, және де өте жақсы бағаның молшылығы тобында аманшылықтың белгiсiн мiндеттi түрде болып көрiнедi. Үшiншiден, алынған материал одан әрi үйрету болжауға мүмкiншiлiк бередi және қажеттi түзетулердi кiргiзу.
Тестердi құру үшiн жүйенің негiзгi мүмкiндiктері
Компьютер тестеуiн жүргiзу пайдалануды жорию немесе ендi даяр тест, немесе тестердiң ұрпағы үшiн арнаулы қабықтың көмегi бар бұл тесiнiң жазуы - арнаулы жүйе, жұмыс iстейтiн құрал-жабдықтарды базада ақпараттық және коммуникациялық технологиялар. Осы уақытқа ұқсас системдердi үлкен санда болады және қабықтар. Өте қарапайымнан пайдалануға оның iшiнен көбiнесе және мұғалiмдер үшiн арналған, иемденушi тек қолданушы жэсмды бастапқы дағдыларымен. Әдетте жүйе келесi құрамдас бөлiктерден тұрады: тестеуiнiң нәтижелерiн қарап шығуы үшiн тестеудiң жүргiзуi, бағдарламасы үшiн тестердiң жасауы, бағдарлама үшiн бағдарлама және статистикалық өңдеу олардың.
Мұғалiмге (тестердiң генерациялау үшiн қабық) тестердiң жасауы үшiн жүйенiң ыңғайлы интерфейсi жаңа тест ерекше күштерсiз құруға рұқсат бередi немесе, ендi бар сұрақтар қолдана, оның iшiнен қажеттi таңдасын және тақырыптар бойымен олардың шумақтау. Мұғалiмге жүйе сабағында сұрау, бiрден барлық тап сұрақ таратып өткiзуге көмектеседi, ал содан соң автоматты түрде өңдеп, жазып алсын және тестеудiң нәтижелерiн сақтау.
Компьютерлерiн өнер-бiлiмдерiнiң бағасын процесiнде пайдалану және бiлу оқушы 1 қыркүйектен құртатын зерттеп отыруға мүмкiншiлiк бередi, немесе соңғы тексерiстi күннен. Оқушыларды үдерiстiң мұқият талдауын негiз қызмет еткен нәтижелердi басып шығару алуға болады. Жүйенiң ұқсас есептерiн көмекпен әр түрлi заттарын зерттеуiн процесiнде әр оқушыны үйрету, тап, мектебiнiң табыстылығын мүмкiн бақыласын және олардың цифрдың көмегiмен суреттесiн, кесте немесе кестелер.
Әр оқу орында осы уақытқа iс жүзiнде жасалған және түрлi тестейтiн, бақылайтын бағдарламалар, сараптамалық жүйелер еңдер өнер-бiлiмдердiң бақылаудың автоматтандыруы үшiн пайдаланады. Дегенмен көп мұғалiмдер меншiктi тестер жасағысы келер едi.
Жаңа тестердiң жасауы үшiн арнаулы алуға керек тестердiң жасауы үшiн <<қабықты>>.
Нашар таныс ұқсас системдердiң мүмкiндiктерiмен көп мұғалiмдер, негiзгi мүмкiндiктердi сипаттаманы сондықтан төменде әкел тестердiң жасауы үшiн (жүйе ) <<қабық>>. Әрине, қабық қазiргi уақыттағы бар айтарлықтай бiр-бiрiнен ерекшеленедi, бiрақ бiлiм беретiн мекеме үшiн ұқсас қабық келе, сол басқа осындай жағдай мүмкiндiк көбiнесе аталған төменде жүзеге асыратын қабықта өз таңдау жату керек.
   Негiзгi мүмкiндiктер қазiргi программалық ерекшеле тестердiң ұрпағы үшiн <<қабықтар>>.
·	(салмақ, балл) тесте әр сұрақты бағалау ұсынылған дидактикалық көрсеткiштермен анықталады. П. Беспалько.
·	(тапсырмалар ) сұрақтардың келесi түрлерiн қолдау:
::	жеке таңдау
::	көптiк таңдау
::	енгiзу клавиатурадан
(R) сәйкестiк
::	суретте облыстың жөн-жобасына
::	iрiктеу
::	қорытындының қосылған рәсiмiмен сұрақтары және жауаптың талдауы.
Тестеудiң жүргiзуiнiң бiрнеше нұсқалары.
Сұрақтарды араластыру - тестеу үшiн сұрақ кездейсоқ бейненi таңдайды, дегенмен кезек первуюге тестеудiң тиiмдiлiгiн жоғарылатуға рұқсат берген маңыздылықтың биiк дәрежесiмен сұрақтары қояды, және дайындық жылдамырақ блиц қамтамасыз етедi - сұрауларға.   Дәйектi түрде - сұрақ тесте орналастырылу олардың тәртiбiнде қояды. Өйткенi ақпараттық кадрлар жасау мүмкiндiгi осы режимде көрiнiп қалады. үйрету бiр мезгiлде өткiзсiн және тестеу.
      Есептеумен сол - сұрақ № 1-шi тақырып вначале есептеумен кездейсоқ бейнесiмен сол тестеуде таңдайды, № 2-шi тақырып содан соң және д.) өйткенi. Әр тақырып бойымен сұрақтарды сан мүмкiн әр түрлi болу.
* Тестердiң (өзгерiстiң режимдерi үшiн бөлек және тестеу) парольдың тесiнiң қорғанысы, шифрлауы сұрақты редакциялауға кез келген рұқсат бермейдi және жауап және тестеу жалған нәтижелер жасаудан қорғайды.
* Сұрақтарын тесiнде сан ограничено емес және сан олардың жаңа үнемi толықтыруға болады және ендi бол сұрақтарды редакциялау.
* Жауаптың нұсқаларын әр сұрақта шексiз сан.
* Тестердiң құрастыруы бойымен мұғалiмнiң еңбегi жеңiлдететiн сұрақтарды көшiрудiң мүмкiндiгi.
* (жергiлiктi немесе жаhандық) желiде жұмыс iстеудiң қолдауы.
* Дерекқорға тестеудiң толық хаттамасының жүргiзуi, нәтижелердi жиынның жүзеге асыруы ; және де өнер-бiлiмдердiң деңгей оқушы туралы әр түрлi заттар, ақпарат бойымен баға туралы ақпаратта болатын жiктелген дерекқорды артықшылығы бар пайдалансын, және дайындық ; мектепке, левша/правша түсу уақыты және iшкi бап өйткенi.
* Тестелетiн топтарындағы бөлiктеуi.
* Тестiң сипаттамасын бағалы қалыптау және әр түртiндi сұрақ өз шрифтпен, түс мүмкiн жазылсын және д.) өйткенi.
* Суреттердiң пайдалануы және тестердiң көрнекiлiгiн жоғарылататын сұрақтың мәтiнiнде кез-келген объектiлер тiкелей, және жүйенiң қолдануын спектрдi қолданады.
Тақырыптар бойымен тестiң сұрақтарын топтау. Сан сол ограничено емес. Ұстазға мәлiметтерлерiн мұндай ұйым өз базаны сол құруға рұқсат бередi және тестер, сонымен бiрге использов үйретудiң процесiн аяқталғандық туралы соттайды. Егер ka жобаланатын деңгей бойымен меңгерудiң еселiк болса, үйретуiн процесс бiткен, 0, 7 есептейдi. Өздiгiнен үйретудiң процесiнде өз өнер-бiлiмдер жетiлдiруге қабiлеттуге оқушы келесi қызметiнде осы жағдайда есептейдi.
Егер  ka < 0,7меңгерудiң алынған еселiгi тестеудiң нәтижелерiне арналған болса, онда бұны оқушы келесi қызметiнде жүйелiк қателерi iске асырғанын бiлдiредi, және олардың бұл ретiнде өз алдына түзете алмайды.
Бiрiншiден, және тағы бiрнеше кепiлдемелер: әзiрлеудiң процесiнде және (тестейтiн) бақылайтын програмдарды пайдалану мәселенiң мәселенiң қойылуын ескеруге керек және дыбыс және көз көрет материалды пайдалану, оқушы әдiстемелiк тәсiлдер, оны қабiлеттi мәселенiң жағдайларынан дәстүрлi емес шығуды iздестiру таным белсендiлiгiп, талап етуге жағдай жасауға қызықтыру. Мысалы, екiншiден, жасау АКТ мультимедиа технология жүзеге асырылатын мүмкiндiкте негiзделген болуы керек болған. Мұндай бағдарламаларды өндiруге рұқсат бер бағдарламасы нақтыға оқушы <<күйге келтiрудi>>, күрделiлiктiң бiрнеше деңгейлерiне жұмысты жорию, қорлануларды өндiредi және үйрету нәтижелерi туралы мәлiметтерлердi талдау, оқу процесiнiң тиiмдiлiгiн жоғарылаудың мүмкiндiк туғызады. Мультимедиа технология қолдайтын бақылайтын бағдарламалар мәтiндi пайдалануға рұқсат бередi, кестеге, дыбыс, анимация және видеофрагменттер.
Өнер-бiлiмдерiнiң бақылауын автоматтандыру және бiлу оқушы бақылаудың объективтiгiн жоғарылатып, мемлекеттiк оқушы өнер-бiлiмдерiнiң сәйкестiгiн тексеруге рұқсат бередi және аймақтық стандарттарға.

№11 дәріс. Оқыту барысында ақпараттық технологияның мүмкіндігі. 
Қолданушылардың әр түрлi санаттарына өздiгiнен бiлiм беретiн желiнi iлiгетiн мүмкiндiктi қарап шығамыз.
Үйренушілерге
:: Жеке оқыту процеске бақылаудың ұйымы.
Өздiгiнен бiлiм беретiн желi жұмыс үшiннiң дербес папкасын әр мектеп оқушысына iлiгедi. Папка ғаламтор қосылған кез-келген компьютерден қол жететiн оқушысына мүмкiн болу. Оқушының папкасында түрлi ақпарат, мәтiн, кестенi қоса самаяны мүмкiн сақтасын және тағы басқалар.
* Ақпаратты iздестiру.
Өздiгiнен бiлiм беретiн желiсi мұқият тартып алған iлiгедi және қол жеткiзуi қолданушы үшiн жайлы шарттарда қамтамасыз етiлген тақырыптық ұйымдастырылған бiлiм беретiн материал.
* Жұмысты икемдi режiмнiң беруi.
Оқушы өздiгiнен бiлiм беретiн желi мектепте интернет-ге қол жеткiзу ие болған әрқайда мүмкiндiктi пайдалана алады, кiтапханаға, үйде. Әр мектеп оқушысы да өз электрондық мекен-жай ие болады. 
* Өзi үйренудiң мүмкiндiгiн беру және өздiгiнен үйрету.
Өздiгiнен бiлiм беретiн желi зат арналған қосымша өнер-бiлiмдердiң алуына мүмкiндiк бередi.
* Үйретудiң себебiн жоғарылау 
Дара жұмыс бiлiм беретiн түрлi материал, көрнекiлiк және жұмыста ыңғайлылық үйретуде қызығушылықтарды жоғарылатады.
Мектептер үшiн
* Мұғалiмнiң уақытының үнемдеуi.
Барлық функция, оқушыға және мұғалiм үшiн қол жетімді. Мұғалiм оқушының папкасында кез-келген тапсырманы мүмкiн жеңiл орналастырсын, ол сiлтеменiң оғанына жiберсiн - өз әдiстеме сәйкес бiлiм беретiн материалдар болады.
* Жаңа оқу формаларының дамуы.
Мұғалiм пiкiрсайыс, тобына желiде осы уақытта болатын қоса ұйымдастыруға мүмкiншiлiгi болады. Бұл мұғалiмдi талқылауда араласқан ; оны бақылаған шешетiнде кәдiмгi чат, өзгелiктi еске түсiредi, әңгiменiң жүрiсi зерттеп отырады.
* Ақпараттық ресурстарға қол жеткiзу.
Мұғалiм сабақтарда содан соң пайдаланатын ресурстарға рұқсат алады, сонымен бiрге жаңа бiлiм беретiн бастамалармен танысады. Жоғарғы мектептiң мұғалiм, тьюторысы өз жұмыс үшiн тиiстi материалдарды пайдалануға, сонымен бiрге бiлiмде ақпараттық технологияларды пайдалану бойымен кеңес ала алады. Кiтапханашы қай ресурстарға рұқсат алады, жеке алғанда оқудың дағдыларын даму үшiн жұмсала алады. Ата-ана бала олардың үйретуi туралы артық бiледi, сонымен бiрге балаларды бiлiм өз алдына алуға мүмкiншiлiк алады, ол көмекпен шарттарды үй iшiде көп - жаттығуларды лайновых.
* Бiлiм беретiн ресурстарды жасау.
Мұғалiм әзiрлеудiң мүмкiндiгi оны қамтамасыз етiледi, жаңа бiлiм беретiн (жүйелер, тестер, электрондық құрал-жабдықтар информациялық-анықтама бiлiм беретiн немесе дистанциялық үйрету үшiн оқу тағайындауы) контент және өздiгiнен бiлiм беретiн желiде орналастыру оныны. Мүмкiн да сайт үшiн iлеспе құжаттаманы әзiрлеу және оны оқу немесе ата-ана анықталатын ақпараттық толтырылу, және мектеп жасына дейiнгi балалармен, оқушылармен, студенттермен жұмыстың жанында оның пайдалануының мүмкiндiгiнiң мұғалiмдерiне.

№12 дәрiс. Ақпараттық технология құралдарын қолдану негiзделген оқуды моделдеу 

Техника дәуiрлеу және технология құрылымның тұрақты өзгерiстерiне алып келедi және оқу процесiнiң субъектiлерiнiң функцияларын оқу қызметiнiң оқушы түрлерiн бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттi ұстау. (оқушымен, мұғалiм және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ИКТтың құрал-жабдықтарын базада) оқу процесi құрамдас бөлiктердiң арасындағы ақпараттық өзара iс-әрекеттi құрылымның өзгерiсiн қарап шығамыз.
Үйретудiң дәстүрлi жүйесiнде ақпараттық өзара iс-әрекет
Дәстүр бойынша ақпараттармен алмасу бiлiм беретiн процесс екi субъектiлердiң арасындағы жүзеге асырылды - оқушы және (рис. мұғалiм 1).
Мысалы, 1, ақпараттық өзара iс-әрекеттi құрылым сурет көрнiп тұрғаннан көрсету кестенi үйрету, табиғи үлгi, құрал, оқу кiтабының пайдалану қаржысы жорымайды және пр.). Осы жағдайда екi қатысушылардың арасындағы керi байланыс ғана оқу көрiнiп тұр


Рис. 1. Үйрету үйретудiң дәстүрлi жүйесiнде ақпараттық өзара iс-әрекет құралдарды қолданусыз

өзара iс-әрекет - (оқушы, үйренушi) оқушы және (үйретушi программа ) мұғалiммен. Тiл ақпараттық ағын, ақпараттық хабарды бағыттың көрсетедi.
Мысалы, демек, көрсету кесте, табиғи үлгi, құрал, оқу кiтабының үйретудiң дәстүрлi құрал-жабдықтары оқу процесiнде қолданудың жағдайында және өздiгiнендiк ие емес пр.), және керi байланыс қамтамасыз етпейтiн не оқушы, не бiз үйретушi программа да оқу өзара iс-әрекетi екi қатысушылардың арасындағы керi байланыстың бар болуымен ғана iстеймiз - мұғалiм және (рис. 2).


Рис. 2. Үйрету үйретудiң дәстүрлi жүйесiнде ақпараттық өзара iс-әрекет құрал-жабдықтарды қолданып
Үйретудiң осы жағдайда дәстүрлi құрал-жабдығы, өздiгiнендiк ие болмай, болып көрiнедi немесе көз белгiлi оқу немесе мүмкiн оқушыны пайдаланатын ақпарат оқу-әдiстемелiк, немесе мұғалiм, немесе белгiлi әдiстемелiк, ұйымдастыру функциялары мұғалiмнiң басшылығымен орындау. Бұл өзара iс-әрекеттi мысал қабырға көрсету кестелерi, үлестiрме материалды тартумен iске асатын дәрiс iстерi оқу қызмет ете алады немесе зертханалық жабдық, стендтер, құрал көрсету бейне фильмдер, пайдалануы бар жаттықтыру сабақтары
Өз оқушыны болып көрiн оқу ақпараты <<тұтынушымен>> тiптi кiтаппен өзiндiк жұмыстың жағдайында немесе үйретудiң басқа құрал-жабдығы. Оның белсендiлiгi шектеледi тек книгтен ақпаратты iздестiрудiң мүмкiндiгiмен немесе оның сұрақтарына жауап беру мүмкiндiк ие емес үйретулердiң басқа дәстүрлi құрал-жабдықтары немесе әрқалай онының бұрыс амалдарына сезiну.
Үйрету, жұмыс iстейтiн ақпарат базада ақпараттық өзара iс-әрекет қаржыны қолданып және коммуникациялық технологиялар
Үйретудiң құрал-жабдықтарын пайда болумен, жұмыс iстейтiн ИКТ, ақпараттық өзара iс-әрекетке базаларда үшiншi субъектiнi қосылады - үйрету (рис. өздiгiнен құрал-жабдығы 3). Оқушымен, мұғалiмнiң аралығында бiлiм беретiн тағайындауды белсендi ақпараттық өзара iс-әрекет осы жағдайда байқалады және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ИКТтың базасында белсендiлiк осы жағдайда мүмкiн белгiлеймiз, және мүмкiн <<сұрақты беру>> үйретудiң қаржысы жақтан, <<сұрақтарға жауап беру>>, ақпараттық ресурсы бар әр түрлi жұмыс режiмдерi, мұғалiм және тiптi оқушының әрекетi түзетiп, өздiгiнен диалогтiң сығымдап көтеруi қайтада керi байланысты жүзеге асыруға <<ұсыну>>.
Оқушыға диалог жүргiзудiң дамыған қаржысы кез келген пiшiнде жүйе сұрақты беруге рұқсат бередi немесе маңызды сөздiң пайдалануымен. Егер оқушы үйретудi бақылаудың режимiнде жұмыс iстесе, жүйе оғанға көмектессе, қателердi түзету бойымен әр түрлi анықтамалар, кепiлдеменi өндiредi, қате рұқсат етiлген оның назарын екпiндет бақылауды қамтамасыз етедi немесе белгiлi өнер-бiлiмдерi үйретудiң нәтижелерiн өзiн-өзi бақылау, есте сақтауға баулуын немесе бiлу, жаңа өнер-бiлiмнiң алуын процесте түзетудi.

УЧИТЕЛЬ
УЧЕНИК



СРЕДСТВО ОБУЧЕНИЯ, ФУНКЦИОНИРУЮЩЕЕ НА БАЗЕ ИКТ








Рис. 3. Оқушымен, мұғалiмнiң аралығында ақпараттық өзара iс-әрекет және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ақпарат базада және коммуникациялық технологиялар
Суреттерде 3 таныстырылған ақпараттық өзара iс-әрекетке құрылым талдай және 4 оқу процесiнде педагогика белсендiлiк дамуын барлық әңгiмеге алғаш оқушы және мұғалiмғана емес, үйретудiң принциптi жаңа құрал-жабдығы да көрсететiнiн белгiлеймiз.
Бұл қаржы белсендiлiк оған мұғалiмнiң функциясы iшiнара беруге боладуға қажеттiлiк жағдайдайтынын: жиын, өңдеу, сақтау, көбейту, ақпарат тарату; оқу қызметiмен басқару; үйретудiң нәтижелерiн бақылау; тапсырмалар, адекватты деңгейлердi беру анықталады
оқушы; бiлу қалыптастыруы белгiлi және дағды; дербес шығару бойымен қызметтiң түрлi пiшiндерiн ұйым және ұсынуғаөнер-бiлiмдер.












УЧИТЕЛЬ
УЧЕНИК



Средство обучения, функционирующее на базе информационных и коммуникационных технологий 
УЧЕНИК














Рис. 4. Оқушылардың арасындағы ақпараттық өзара iс-әрекет, мұғалiм және үйретудiң құрал-жабдығы, жұмыс iстейтiн ақпарат базада және коммуникациялық технологиялар
Бұл ерекшелiк информациялық - коммуникациялық пәндiк ортаның маңызды белгiлерiнiң бiрiн болып көрiнедi және ақпараттандыру құрал-жабдықтарды қолданып жүзеге асырылатын инновациялардың мәнiн анықтайды және байланыс.
1. Олардың әрқайсылары да, тапта оқушылардың арасындағы, оқушы және мұғалiммен де кейбiр заттар саласының таралған ақпараттық ресурсымен ақпараттық өзара iс-әрекеттi құрылым суретте 5 көрсеткен.
Оқушы оқу процесiнде және мұғалiм алады немесе желi ғаламтор кез келген потенциалды пайдалану, немесе олар оқу ақпаратының ғана бiле тұра белгiлi көздерiне рұқсат алады.
Жағдай бiрiншiде ашылған бiлiмдi ойды жүзеге асырады және ғаламдық желi ғаламтор барлығы ақпараттық потенциалының пайдалануы. Осы тәсiл қосымша ақпаратты iздестiру үшiн рефераттардың жазуында пайдалануға ұсынылады немесе баяндама; телеконференциялар, дәрiстер, оқытушылары араласа алған семинарлардың жүргiзуi үшiн, және оқушы әр түрлi аймақтардан және е ; әр түрлi оқу орындардан оқушыларды бiрлескен зерттеу жұмыстарының әр түрлi руы, сонымен бiрге бiрнеше аймақтар ұйымдастыру үшiн және елдер. Дегенмен және оқушы жағымсыз ақпараттан арашалауға кереккенiн ұмытуға осы жағдайда тұрмайды.


Рис. 5. Бiлiм беретiн тағайындауды таралған ақпараттық ресурсты пайдаланумен ақпараттық өзара iс-әрекет
Оқушы екiншi жағдайда және мұғалiм белгiлi сайт сақталған бiлiм беретiн тағайындау ғана ақпараттық ресурстарға рұқсат алады немесе порталдар.
Мысалы: сабақта CD жүзеге асырылған бiлiм беретiн тағайындауды электрондық құрал-жабдықты пайдаланады, ал оқушы көрсетiлетiн мәтiнде тiкелей (мысалдар, тапсырма, видео - және аудиомәлiмет) қосымша ақпаратты үлкен көлемдi сақталатын сайттарға сiлтеме ие болады. Оқушыларына бұл ынталандыратын сұрақтарына арналған ақпаратын тез табуға рұқсат етедi және оны оқу пайдалансын және ғылыми мақсаттар.
Мысалы, кез келген жағдайда өздiгiнен үйретушi программа системдердi пайдалануында таралған ақпараттық ресурсты пайдалану тиесiлi оқушыларында бiлу қатары қалыптасады және бiлу дағдылары түрлi көз, өнер-бiлiмдер, сақталатын деректер банктерiнiң банктерiнен ақпаратын тапсын, алып берсiн және жұмыстансын ; әлеуметтiк қалыптасады және коммуникатив қабiлеттiлiктерi, қысқаша қарым-қатынастың мәдениетi, және меншiктi, пiкiрсайыстың хабары анық түсiнiктеме берсiн, өз пiкiрдi дәлелдеп, серiктестердi пiкiрдi сыйлауға ойла ; зерттеушi қызметтiң дағдылары қалыптасады ; ақыл-ойды үдетедi.

Информациялық - коммуникациялық пәндiк орта жүзеге асырылатын оқу қызметi оқушымен, мұғалiмiнiң аралығында өзара iс-әрекеттiң шартын қамтамасыз етедi және қаржысымен ақпараттық және коммуникациялық технологиялары және оқу мақсаттарын бағытталған жетiстiк. Бiрақ әдiстерге, пiшiн бойымен құрал-жабдықтарды мүмкiндiк ақпараттық және пiшiндеуге рұқсат беретiн коммуникациялық технологиялар және пердеде оқу сюжеттерi, объектiлер, процестер, оқиға дәл келтiрсiн, ұсынуды оқу қызметiнiң жаңа түрлерiн өткiзудi қамтамасыз етедi және шығару өнер-бiлiм.
Оқу қызметiнiң бұл түрлерi ескертемiз: тiркеу, жиын, қорлану, сақтау, информация өңдеуi; өздiгiнен диалог; оқу ақпаратын визуализация; нақты объектiлермен басқару; әр түрлi объектiлердiң үлгiлерi бейнемен басқару пердеде; (өзiн-өзi бақылау ) автоматталған бақылау.
Ғаламтордың таралған ақпараттық ресурсын пайдалану оқушыны жүзеге асыруға рұқсат бередi және мұғалiмге, оқу қызметiнiң жоғарыда көрсетiлген түрлерiнен тысқары, тағы және ақпаратты iздестiру, дыбыс және көз көрет, әр түрлi дерекқорларда, сайттардағы сан том және нақты уақыт желi ғаламтор порталдары диалогтi тәртiппен; бүкiләлемдiк мультимедиа ортасында самопредставление; (ақпараттық өнiмдi жасау бойымен қызмет) ақпараттың шығаруы ; ақпараттың формализациясын.
Қорыта келгенде, технологиялары дәуiрлеуi және бiлiмнiң жүйесiнде жаттығу өткiзуi олардың сөзсiз құрылымның алып келедi, оқу қызметiнiң түрлерi және оқушымен, мұғалiм iске асатын бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттiң пiшiндерi және АКТ.
Бiрiншiден, үшiншiден, тағы бiр рет пiшiндердi өзгерiс айғаққа көңiл аударамыз және екiншiден информациялық - коммуникациялық пәндiк ортаға, үйрету белсендi процеске араласу қабылдайтын оқу өзара iс-әрекетiн жүйенi (құрамдас бөлiктер ) жаңа құрамдас бөлiктi мерзiмдi бар болу iске асатын бiлiм беретiн тағайындауды ақпараттық өзара iс-әрекеттiң әдiстерi, даму бұл өзара iс-әрекеттi құрылымның күрделенуiмен бағытында коммуникатив және ұйымдастыру мүмкiндiгiнiң ақпараттық өткiзулерiнiң дербестiк биiк деңгей қамтамасыз ететiн оқу қызметiнiң жоғарыда көрсетiлген түрлерi және бiлiм <<ашықтық>>.

Лекция №13 Білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану әдістері
  Қазір <<Ғасырдың мектебі мен мұғалімі қандай болу керек?>> деген негізгі сұраққа жауап ізделуде. Білім берудің ұлттық моделіне көшкен қазіргі мектепке ойшыл, зерттеуші, тәжірибелік қызметте педагогикалық үйлестіруді шебер меңгерген іскер мұғалім қажет екендігі аз айтылып жүрген жоқ. Қазір заман да, қоғам да өзгерген. Бүгінгі балалардың мақсаттары да, құндылықтары да, идеялары да бұрынғыдан мүлде басқаша. Өйткені олар  -  өзінің болашағына тиімділік тұрғысынан қарайтын, іскерлікке бейім, жоғары талап қоя білетін адамдар.
Олай болса, бұл қоғам кез келген педагогтан өз пәнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік  -  құқықтық, психологиялық  -  педагогикалық, дидактикалық әдістемелік тұрғыдан сауатты және ақпараттық компьютерлік технология құралдарының мүмкіндіктерін жан  -  жақты игерген ақпараттық құзырлығы қалыптасқан маман болуын талап етіп отыр.
ХХІ ғасыр  -  техниканың озық дамыған ғасыры. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында бүкіл мектеп компьютермен қамтамасыз етілді.
Компьютер оқушы үшін қоршаған әлемді танудың табиғи құралы болып табылады. Олай болса барлық сабақтарды компьютердің қуаттануымен жүргізуді үйрену  -  бүгінгі күннің кезек күттірмейтін өзекті мәселелерінің бірі. Жаратылыстану және математика пәндерін оқыту құралы ретінде компьютерді қолдану  -  оқу үрдісін белсендіруге, оқытуды жекешелендіруге, оқушының өзін-өзі бақылауына мүмкіндік туғызады.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз  -  берілетін білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде кәдімгі технологияларды тиімді жаңа комплекстік ақпараттандыру технологияларына алмастыру, оларды сүйемелдеу және дамыту болып табылады.
Ақпараттық коммуникациялық технология электрондық есептеуіш технологиясымен жұмыс істеуге, оқу барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламасына негізделеді. Ақпараттық әдістемелік материалдар коммуникациялық байланыс құралдарын пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді. Интерактивті тақтаның мүмкіндіктері мұғалімдерге баланы оқытуда бейне және ойын бағдарламаларын тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы  -  оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық  -  құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде пайдалану дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу. Демек, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің жүйелік  -  ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың бір жолы.
Қазіргі білім беру жүйесі ақпараттық технологиялар мен компьютерлік коммуникацияларды белсенді қолдануда. Әсіресе қашықтан оқыту жүйесі жедел қарқынмен дамуда, бұған бірнеше факторлар, ең бастысы  -  білім беру мекемелерінің қуатты компьютер техникасымен қамтылуы, оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электрондық оқулықтар құрылуы және Интернеттің дамуы мысал бола алады.
Бүгінгі таңда білім беруді ақпараттандыру формалары мен құралдары өте көп. Оқу процесінде ақпараттық және телекоммуникациялық құралдар мүмкіндігін комлексті түрде қолдануды жүзеге асыру көп функционалды электрондық оқу құралдарын құру және қолдану кезінде ғана мүмкін болады. Осындай электрондық оқулықтарды оқытуда пайдаланудың негізгі дидактикалық мақсаты білім беру, білімді бекіту, дағды мен іскерліктер қалыптастыру, меңгеру деңгейін бақылау.
Көп функционалды электрондық оқулықтар:
:: Оқушылардың өз бетінше білім алу қызметің ұйымдастыруға;
:: Әр түрлі ақпаратты жинау, өндеу, сақтау, объектілерді, құбылыстарды модельдеу сияқты, оқыту қызметін ұйымдастыру процесіңде қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалануға;
:: Оқу процесінде мультимедия технологияларын, гипермәтіндік және гипермедия жүйелерін пайдалануға;
:: Оқушылардың интеллектуалды мүмкіндіктерін, білім, дағды, іскерлік денгейлерін, сабаққа дайындық денгейін бақылауға;
:: Оқытуды басқаруға, оқу қызметінің, тестілеудің нәтижелерін бақылау процесін автоматтандыруға интеллектуалдық денгейіне қарай тапсырмалар беруге;
:: Оқушылардың өз бетінше оқу қызметін жүзеге асыру үшін жағдай жасауға;
:: Қазіргі заманда ақпараттық ағымдарды басқаруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Әдістеменің ерекшеліктері:
Оқытудың компьютерлік әдістерін интерактивті деп атайды, себебі олардың мұғалім мен оқушының әрекетіне "дыбыс беру", олармен диалог "жүргізу" қаблеті бар. Бұл компьютерлік оқыту әдістемесінің ең негізгі ерекшелігі болып табылады.
Компьютер оқыту процесінің барлық этаптарында қолданылады: жаңа материалдарды түсіндіргенде, бекіткенде, қайталағанда, білімін, іскерлігін және дағдыларын бақылағанда. Сонымен қатар оқушы үшін ол әр түрлі функцияларды атқарады: мұғалімнің, жұмыс құралдарының, оқыту объектісінің, ұжымның қызметін, ойын ортасын.
Мұғалім қызметінде компьютер:
- оқыту ақпаратының көзі (мұғалімді және кітапты жартылай немесе толық алмастыра алады);
- көрнекі құрал (мультимедиа және телекоммуникация мүмкіндіктерімен сапалы жаңа деңгейде);
- дербес ақпараттық кеңістік;
- тренажер;
- диагностика және бақылау құралдары.
Электрондық оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді. Электрондық оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы және оларда өзін  -  өзі тексеру жүйесі бар. Осы электрондық оқулықтың артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін  -  өзі тексеру жүйесі оқушы мен оқытушының арасындағы байланысын алмастырады.
Электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Оқыту үрдісінде оқыту әдістерін тиімді пайдалану, білім беру жүйесін тұтастай ақпараттандыру арқылы жаңа оқыту технологиясын енгізу оқыту процесінде толыққанды дамуына мүмкіндік жасайды. Оқыту процесінде компьютерге негізделген жеке әдістемелер оқу мақсаттары мен жағдайларына байланысты тиімді қолданылуы қажет.
Оқытудың тиімділігі оқытудың жеке тұлғалық стиліне, яғни, оқушыға оқу материалын тиімді сипаттайтындай қабылдау механизміне тәуелді болады. Осыған байланысты оқу іс-әрекетін тиімді қамтамасыз ету бәрінен бұрын оқушылардың өзіндік іс-әрекетін, оқытушының әрбір оқушымен жеке тұлғалық оқу іс-әрекетін сүйемелдеуді және жобалар мен оқу жұмыстарын оқытушылармен бірге ұйымдастыруды жобалайды.
Осылайша ақпараттық технологиялардың дамуы жаңа әдіс-тәсілдердің пайда болуына көмектеседі және сонымен бірге оның сапасын жоғарылатады.
Сонымен, электронды оқулық мынандай жағдайларда тиімді: талапқа сай құрылған, кері байланыспен лезде қамтамасыз ете алады; гипермәтіндік түсініктемелердің көп рет қолданған кезде уақытты үнемдейді; белгілі бір бөлім бойынша білімді тексереді; қысқа мәтінмен көрсете, айта және модельдей алады. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.
Бұл технологияның өзектілігі қоғамның ақпараттандыру жылдамдығының артуымен сипатталады. Әр түрлі пән сабақтарында жаңа ақпараттық технологияны пайдалану білім мазмұнын жаңартумен, ақпараттық ортаны қалыптастыруымен, сондай-ақ сапалы білім беру мүмкіндігінің жоғары болуымен ерекшеленеді.
Соңғы кезеңде қазіргі заманғы педагогикалық ғылым мен практика түбегейлі өзгерістерге ұшырауда. Соның ішінде оқыту үрдісі ақпараттық  -  коммуникациялық жағдайларда жаңа көрініс алу жолында басқаша жаңалаған жолмен ХХІ ғасыр талаптарына сай білгір, уақытты үнемдей алатын тұлғаны қалыптастыруға бағытталады.
Лекция №14. Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесі
Білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы мектеп оқушыларын компьютерлік оқытуға, ақпараттық-қатынастық технологиялар (АҚТ) саласындағы қазіргі заманғы жетістіктерді олардың белсенді игеруіне, Қазақстан Республикасында біртұтас ақпараттық-білімдік ортаны жасауға бағытталған.  Осының барлығы, ақыр соңында, білім берудің сапасын жаңарту мен арттыруға, мектеп оқушылары мен болашақ кәсіпқойлардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға, әлемдік қоғамдағы Қазақстан азаматтарының мәдениаралық және тілдік қатынастары үшін негіздерді жасауға бағытталған болатын.
Қазіргі уақытта білім беруді ақпараттандыру бағдарламасы кең ауқымды сипат алды және білім берудің барлық саласына: кәсіптік мектептерге, коледжілерге, жоо-на, институттарға және кәсіптік кадрлардың біліктіліктерін арттыру курстарына  тарады.
Ақпараттандырудың негізгі бағыттары:
- АҚТ-ды оқу процесіне енгізу бойынша нормативтік құқықтық базаны жетілдіру;
- компьютерлік техникамен қамтамасыз етушіліктіктің әлемдік көрсеткішіне жету үшін орта білім беру ұйымдарын одан әрі компьютерлендіру;
- орта білім беру ұйымдарын Ғаламтор желісіне қосу;
- білім берудің барлық деңгейлерінде арақашықтықтан оқыту технологияларын дайындау және енгізу;
- аймақтарда білімдік ақпараттық ресурстық орталықтарды және министірліктің білімдік порталын құру;
- білімдік бағдарламаларға сәйкес орта білім беру ұйымдарын электрондық оқулық басылымдармен жасақтау;
- мемлекеттік органдардың біртұтас көліктік ортасының базасында портал мен аймақтардың ресурстық орталықтарын біріктіру;
-мониторингтің (сараптаманың) ақпараттық жүйесін енгізу;
- білім беру ұйымдарын басқару және талдау.
Ақпараттық қатынастық технологияларды оқу процесіне енгізу және білім берудің  жай-күйін сараптау мен талдаудың шек келтірмейтін мәліметтерінің негізінде басқарушылық шешімдерді қабылдау есебінен білім беру сапасының деңгейін арттыру. 
Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесі
Республиканың барлық аймақтарын қамтитын орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың маңызды кезеңдерінің бірі Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесін (ББАЖ) енгізу мен жасау болып табылады.
ББАЖ  -  бұл білім беруді дамыту индикаторының және қазіргі заманғы мектеп оқушыларының даму көрсеткіштерінің барлық спектрі бойынша деректер қоры. ББАЖ  -  диагностикалау мен мониторингтің сенімді құралы. Білім беруді басқарудың ақпараттық жүйесі білім беру жүейесінің қызметкерлерінің ақпаратты өңдеу және жинау бойынша, ақпаратты жинау мерзімін қысқарту, басқару шешімдерін шығару мен талдауға арналған ақпараттың едәуір көлемін қамтамасыз ету, алдын ала қарастырылмаған жағдайларда жаңа талдау түрлерін жүргізу мүмкіндігі, ақпараттың дұрыстығын қамтамасыз ету, мамандықтарын көтеру үшін білім қызметкерлерінің тәжірибемен алмасуы бойынша жұмыстарын автоматтандыру үшін арналған.
2002 жылы ББАЖ жобасының 1 фазасын жасау аяқталды, оның нәтижесінде ҚР Білім және ғылым министрлігі облыстық білім департаменттерінен 10 шағын жүйелер бойынша деректерді енгізу автоматтандырылды.

1. Мектепалды білім беру
2. Мектептегі білім беру
3. Кәсіптік білім беру
4. Кадрлармен қамтамасыз ету
5. Құжаттардың орындалуын бақылау
6. Растау және аттестациялау
7. Есеп берушілік
8. Қаржы
9. Оқулықпен қамтамасыз ету
10. Ақпараттандыру
 Жоғарғы білім және жалпы орта білім деңгейінде білім беруді ұйымдастырудың мониторингі мен сараптамасының ақпараттандыру жүйесі (МСАЖ) <<Электрондық үкіметтің>> компонентерінің бірі.
Білім беру жүйесі бойынша мемлекеттік органдарға қажетті ақпаратпен мемлекеттік деректер қорын толықтыруды МСАЖ қамтамасыз етеді.
ББАЖ бастапқы ақпаратты жинауды автоматтандыруға, ҚР БҒМ-нің Орталық аппаратына бастапқы ақпаратты беруге, бастапқы ақпаратты алу негізінде талдау жүргізу мен статистикалық есеп беру генерациясына арналған. Жүйені жасау мақсаты бастапқы ақпаратты жинауды автоматтандыру, ҚР БҒМ-нің Орталық аппаратына бастапқы ақпаратты талдау жүйесін енгізу негізінде білім беру үрдісін тиімді басқаруды көтеру болып табылады.
Жүйе келесі мақсаттарға жету үшін жасалған:
 -  жоғарғы, бастауыш және орта арнаулы білім, жалпы орта білім деңгейінде білім беруді ұйымдастыруда бастапқы ақпаратты беру мен жинауды автоматтандыру;
 -  білім біру ұйымдарынан БҒМ-нің басқарушы орталығына бастапқы ақпаратты беру кезіндегі оның дұрыстығын қамтамасыз ету;
 -  бастапқы ақпаратты сақтау мен есепке алуды қамтамасыз ету;
 -  бастапқы ақпараттың талдануы мен статистикалық есеп берудің генерациясын қамтамасыз ету.
 
Лекция №15. Білім беруде ақпараттық - коммуникативтік технологиялардың қолданудың теріс әсері 
Қазақстан Республикасы ғылыми  -  техникалық прогрестің негізгі белгісі  -  қоғамды ақпараттандыру кезеңіне енді. Қоғамды ақпараттандыру  -  экономиканың, ғылымның, мәдениеттің дамуының негізгі шарттарының бірі. Осы мәселені шешудегі басты рөл білім беру ордаларына жүктеледі.
Қазіргі заман талабына сай адамдардың мәлімет алмасуына, қарым-қатынасына ақпараттық  -  коммуникативтік технологиялардың кеңінен қолданысқа еніп, жылдам дамып келе жатқан кезеңінде ақпараттық қоғамды қалыптастыру қажетті шартқа айналып отыр. Осы мақсатта негiзгi құрал компьютeр болып табылады. Біраз уақыт бұрын тек байланыс көзі болған бұл ұялы телефондар да қазіргі уақытта құрылысы, құрылымы жағынан да кез келген компьютерді басып озбаса кем соқпайды.
Қазірде ұялы телефон (смартфон, коммуникатор), компьютер (ноутбук, нетбук, планшеттер) т.б. ақпараттық-коммуникациялық технологияны жүзеге асырушы құралдарды қолданбайтын адам, әсіресе жастар, жасөспірімдер кемде-кем, адамдар қызмет орнында да, үйде де компьютермен жұмыс істей береді. Оның өмірімізге, кеңінен енгені соншалықты, бала біткен ойыншықпен емес, компьютермен ойнап, өзінің өміртанымын ғаламтордағы желі ішінде қалыптастырады. Қазіргі күнкөріс қамы мен заман ағымының күрделілігі, көптеген ата-аналар тәулік бойы балаларының тыныс-тіршілігіне бақылау жасай алмай, олар шектен тыс бейне монитордың алдында отырғандықтан денсаулығына зор зиянды әсер алады. Техника арқылы олар баланың дамуына теріс ықпалын тигізуі мүмкін интернет жəне əр түрлі бейнеақпарат көзіне қол жеткізе алады. Зерттеу қорытындылары бойынша, орташа алғанда балалардың 68% əр түрлі жиіліктегі интернетті қолданады. Қалада интернетті қолданушылар ауылға қарағанда біршама көп. Мұнымен қоса, тұрғылықты елді мекен жері облыс орталығынан неғұрлым алыс болған сайын, қол жетімдіктің шектелуі болуына қарай интернеттің балаға тигізетін əсері соғұрлым төмен болуы байқалады. Сонымен, егер облыс орталығында Ғаламдық торға балалардың 80%-ы қол жеткізсе, алыс ауылда бұл үлес 2,5 есе төмен (31%).
10-18 жастағы балалар арасында 38%-ы интернетке үйінде қол жеткізе алады, 16%  -  компьютерлік клубтар мен интернет-кафеде, 14%  -  достарында, таныстарында, туыстарында жəне білім ордаларында қол жеткізеді. Кітапханада интернетке балалардың 1%-ы қол жеткізеді. Қаладағы балалардың арасында тек 10%-ы ғана интернетті білім ордаларында пайдаланады. Егер қаладағы балалардың арасында интернетті пайдаланудың анағұрлым кең таралған жерлері (47%) жəне интернет-кафе/клубтар (21%) болып табылса, онда ауылдағы балалар үшін бірдей деңгейде  -  үй мен білім ордалары болып табылады (22% жəне 21% тиісінше).

Осылайша, баланың психофизиологиялық дамуына интернеттің теріс əсерінің анағұрлым жоғары қаупі облыс орталығындағы балаларда байқалады, себебі олар басқаларға қарағанда, көп дəрежеде Ғаламдық тордың ақпаратын тұтынушылар болып табылады. Қыздарға қарағанда, ұлдар көп дəрежеде ақпараттық қауіптілікке ұшырайды, себебі олар үлкендер бақылауға алмайтын, интернет-кафе/компьютерлік клубтарда көрсететін қызметтерді жиі пайдаланушылар болып табылады.
Балалардың 65-70% бос уақытында теледидар қарайды, шамамен 50%  -  компьютер ойындарын ойнайды, 23-21%  -  бейне, дисктегі жəне он-лайн фильмдерін қарайды. Балалардың жасы үлкен болған сайын, соғұрлым олар зорлық элементтері бар ойындарды көп ойнайды, хабарлардың ойын-сауық сипатын бағалайды жəне сүйікті қаһармандарының адамгершілік сипаттамаларын төмен бағалайды. Ойын-сауық хабарларын көру деңгейі 28%-дан 53%-ға артып отыр, сонымен бірге зорлық-зомбылығы бар компьютерлік ойындармен қызығушылық өсіп отыр жəне керісінше, өздерінің мультипликациялық кейіпкерлерін адамгершілік қасиеттері үшін жақсы көретін балалардың үлесі 30%-дан 8%-ға дейін азайып отыр.
Балалардың жартысынан астамы (осы сұрақ бойынша 13 жастан асқан балалар ғана сұралды) социологиялық сұрау қорытындылары бойынша баспадан басқа, барлық БАҚ-та, əсіресе бейне ақпаратта (60%) зорлық-зомбылықтың басымдығын атап өтті. Интернет, ұялы байланыс бойынша балалардың арасында, сондай-ақ, көше төбелестерін, қатал зорлық-зомбылық көріністерін жіберу таралған. Балалардың 75%-ы осы материалды қарайды, ал 32%-ы өз достары мен таныстарына жібереді. Жасалған талдау қорытындылары бойынша экранда зорлық-зомбылық көріністеріне (фильмді қызықты қылады, өмірге үйретеді) оң көзқараспен қарайтын балалар түнгі уақытта компьютерлік клубтарда/интернет-кафелерде көп қалады, интернетте зорлық-зомбылыққа, оларды жіберуге, жыныстық сипаттағы ақпараттарға үлкен қызығушылық көрсетеді, бос уақытында кітапты аз оқиды.
Компьютерде аз уақыт, 1-сағаттан аспайтын жұмыс істегеннің өзінде жасөспірімдердің 73%-ының көзі және жалпы өзі де шаршайтыны белгілі болып отыр, ал басқа сабақтарда 54%-ы ғана шаршайды екен. Компьютерге қызығып, эмоционалдық деңгейі көтерілген оқушы шаршағанын байқамай, ары қарай жұмыс істей береді. Клавиатурадағы төмен диапазоннан тарайтын электромагниттік сәулелер саусақ арқылы ағзаға әсер ететін көрінеді. Нәтижесінде, компьютермен көп жұмыс істеген адам жүйке ауруына ұшырайды. Және де компьютердің алдында көп отырғандар саусақ ауруларына да шалдығады.
Негізінен, компьютердің алдында отырып, жұмыс істейтіндердің шағымданатын сырқат белгілері екі топқа бөлінеді:
1. Көздің көру қабілетінің нашарлауы.
2. Бастың желке тұсының (қарақұсының), мойын мен иық, жауырын, білектің ауруы. Көру қабілетінің нашарлауы оның бұлдырап, анық көрмеуі, өзіне түскен салмақтан күйген тәрізді ашып, қызаруы
Ақпараттың қолжетімділігі мен қарым-қатынастың ыңғайлылығы үшін пайдалы болғанымен де, ғаламтордың жасөспірім денсаулығына зияны өте көп:
А) Ең алдымен, баланың көру қабілеті төмендейді, себебі, бұлшық еттері қатаймаған жасөспірімнің көздері шаршайды.
Ә) Компьютер алдында көп отыру жас балдырғанның омыртқа сүйегін зақымдайды. Қозғалыссыз отыру, қолмен ғана бірыңғай жұмыс істеу, содан ағзаға салмақ түсуі баланың жүйке қызметін бұзып, мойнына тұз бен суықтың жиналуына (остеохондроз) әсер етеді.
Б) Жамбас сүйектің үнемі қозғалыссыз қалуы қабынуы (простатит) мен тоқ ішектегі тамырдың кеңеюі (геморрой) ауруына ұшыратады.
В) Ми қызметіне де кері әсер етеді, ойлау қабілетінің төмендейді, көңіл бөлу мен есте сақтаудың кемиді, бас ауруы мен ұйқысыздық, көңіл күйдің құлазуы жиі байқалады.
Г) Гормональдық тепе-теңдікті бұзады, иммунитетті нашарлайды.
Ғ) Әр түрлі құмар ойындары, зиянды бағдарламалардың көптігі. Алаяқтар мен хакерлер жастарды ғаламторға тәуелді етіп, бұлыңғыр қарым-қатынас, жыныстық байланыс жасауға шақырып, виртуальды әлемге қызықтырып, ақыл-ойы әлі қалыптаспаған ұл-қыздарымызды еліктіріп, есінен айырады.
Компьютерлік бағыныштылықтың туындауына әкелетін жағдайлар:
:: Ересектердің компьютермен жұмыстың салдарларын білмеуінен туындайтын шектен тыс еркелету.
:: Жасөспірім еңбекке ебедейсіз келеді, өзіне тапсырылған жұмысты орындай алмайды.
:: Жасөспірім ересек өмірге өту кезінде қиындықтарға кездесіп, өз бетімен осы қиындықтарды шеше алмағандықтан виртуальды өмірдің қызығына <<тығылады>>.
:: Өз-өзіне сенімсіздік, өзін төмен бағалау, көпшілік пікіріне бағынушылық, тұйықталу, қарым-қатынасқа түсуден қашу, қатарластарымен келіспеушіліктердің туындауы.
:: Ата-аналарының ажырасуына қарсылық, немесе ересекте тарапынан қамқорлықтың, қайырымның жетіспеушілігі :: Ата-аналар тарапынан жеткілікті қадағалаудың болмауы, жасөспірімнің өзіне арналған бос уақытының артуы, өзінің бос уақытын дұрыс жоспарлай алмау.
Интернетке қосылған кезде, жасөспірім өзі тіпті күдік келтірмейтін тұтас бірқатар қауіптермен кездесетінін түсіну қажет. Сонымен бірге, балалар интернеттің қаупін көрмейтінін жəне оны пайдалану қауіптерін сезбейтінін есте сақтау қажет. Себебі балада əлі айыру белгілері қалыптаспаған, балаға бəрі де қызықты.
Сондықтан ата-аналар мен педагогтар алдымен ақпараттық қауіпсіздік бастамаларына өздері үйренуі, содан кейін оған өз балаларын үйретуі қажет. 
Егер жасөспірім компьютерге бағынышты болса не істеу керек?
:: Жасөспіріммен үнемі жақын қарым-қатынаста болып, оның туындаған қиындықтары жайлы хабардар болу :: Жасөспірімнің қызығушылығын тудыратын ортаны кеңейте отырып, жан-жақтылыққа үйрету
:: Ашушаңдық жағдай кезінде стресстік күйден шығудың түрлеріне үйрету
:: Интернетке он-лайн шығуын бақылаусыз қалдырмау, қадағалай отырып, белгілі бір уақытты белгілеу.
Балалармен жұмыс істейтін білім ұйымдарының мамандары келесі ұсынымдарды есте сақтаулары керек:
1. Егер осыдан бұрын ересектер балаларды көшедегі қауіп-қатерден қорғауға талпынған болса, енді бүгінгі күні балалардың кибер кеңістіктегі қауіпсіздігі үлкен проблема болып туындап отыр. Бұл қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін ең алдымен оқытушылардың ақпараттық сауаттылығының дəрежесін көтеру қажет, себебі көп жағдайда оқытушылардың ақпараттық кеңістік туралы білімдерінің деңгейі балалардың білім деңгейінен əлдеқайда артта екендігін айтылып жатады;
2.Оқытушыларға өз сабақтарының шегінде заманауи ақпараттық технологияларды неғұрлым көбірек пайдалану керек жəне оқушыларға ол технологиялардың мүмкін боларлық теріс әсері туралы сол кезден-ақ ескерту қажет;
3.Тəрбие жұмысында оқушылардың ақпараттық мəдениетін тəрбиелеуге көңіл бөлу қажет;
4. Медиа білім беру сабақтарын жүргізу керек, ол сабақтарды ақпараттық кеңістікте қауіпсіздікті сақтау жөнінде білім беру қажет.
Шын мәнінде, жасөспірімдер виртуалды әлемнің арқасында уақыт еншісінен тысқары қалып, айналадағы шынайы тіршілікке деген қызығушылығының төмендейтіні белгілі. Жастарды ғаламтордың зиянынан сақтандыру үшін кез келген ата-ана баласына оны пайдаланудың шарттарын айтып түсіндіруге, ондағы ақпараттардың үнемі шындыққа жанаспайтынын, оған сын көзімен қарау қажеттігін, ол ақпараттарды кітаптағы, энциклопедиядағы ресми газет-журналдардағы ақпараттармен салыстырып, қабылдау керектігін ескертуге тиіс. Және де ғаламтордағы зорлық-зомбылыққа, қылмысқа, жыныстық бұзылуға тәрбиелейтін бағдарламалардан, діншілдік, нәсілшілдік туралы ақпарттардан сақтандыру  -  ата-аналар мен ұстаздардың да негізгі міндеттерінің бірі екендігін естен шығармағанымыз абзал.
<<Жастықта үйренеді, есейгенде түсінеді>> деген тәмсіл бар. Дей тұрғанмен бүгінгі біздің жастарымыздың үйренетіні компьютер, ұялы телефон және оның ішіндегі ойындармен шектелетінін ескерсек, ұлғайғанда қандай боларын елестету қиын.



4.Списки основной и дополнительной литературы

Основная литература
* Об образовании.Закон РК  (WWW.zakon.kz)
*  "Новые педагогичечские и информационные технолгии в системе образования", под.ред. Е.С. Палат- М.2000,-296 стр.
* Образование и XXI век: Информационные и коммуникационные технологии. - М.: Наука, 1999. - 191 с., ил. - (Кибернетика: неограниченные возможности и возможные ограничения).
* Педагогико-эргономические условия безопасного и эффективного использования средств вычислительной техники, информатизации и коммуникации в сфере общего среднего образования. / Разработано в Институте информатизации образования РАО под науч. рук. И.В. Роберт. // Информатика и образование, NN 4,5,7, 2000 г., 1, 2001.
* Роберт И.В. Современные информационные технологии в образовании: дидактические проблемы; перспективы использования. - М.: "Школа-Пресс", 1994. - 206 с.
* Брукшир Дж. Информатика и вычислительная техника. 7-е изд.  -  СПб.: Питер, 2004.  -  620 с. - 1995 
* Землянский А. А. и др. Практикум по информатике..  -  М.: КолосС, 2003.  -  384 с. 
* Коцюбинский А. О., Грошев С. В. OfficeXP: Новейшие версии программы.  -  М.: Издательство ТРИУМФ, 2001.  -  480 с. 

Дополнительная литература
* Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, технологии, протоколы. Учебник для вузов.  -  СПб.: Питер, 2003.-864с.
* Архитектура компьютера. 4-е изд. / Э.Таненбаум.  -  СПб.: Питер, 2003.  -  704с.: ил.
* Кенин А.М. IBMPC для пользователей или как научиться работать на компьютере: Научно-популярное издание/ Екатеринбург: Издательство <<АРД ЛТД>>, 1997.  -  496с., ил. 
* Фигурнов В.Э. IBM PC для пользователей. -  М.: <<Финансы и статистика>>, 1999.




5. Практикалық  сабақтарды өткiзуi жоспарлары:
Сабақ
Мазмұны
апта
ескерту
1
Текстік құжаттарды визуалды және логикалық жобалау. MS Word, LaTeX пакеттерде ғылыми мақалаларды түпнұсқа-макет әзiрлеу. Алып жүруге болатын (PDF, PostScript, HTML, XML) қалыптарда конвертация.
1-2


2
ғылыми мәлiметтерді MS Excel-де өңдеу және визуализациялау. Мамандандырылған пакеттердiң автоматтандырылған өңдеуі және ғылыми мәлiметтердi визуализациялау  (GnuPlot, Statistica, MatLab, Origin және басқалар) 
3-4


3
Векторлық және растрлық графикалық редакторлар. MS Office интегралданған графикалық редактор. Corel Draw. Adobe Photoshop. График түрiнде файлдардың қалыптары.
5-6


4
Презентациялық кестесе жүйесі. Мультимедиа - құжаттар. MS Power Point. Macromedia Flash технологиясы. Web-графика.
7-8


5
ДҚБЖға кіріспе. MS Access. SQL сұрау салулар тiлi. Internet-тегі дерекқор.
9-10


6
Электрондық почта. Microsoft Outlook. World Wide Web. Интернет-браузерлер и Web-навигация.


11-12


7
Iзденiс жүйелерiмен жұмыс. Интернеттегі ғылыми және бiлiм беретiн ресурстар. Электрондық кiтапханалар және электрондық препринттердi мұрағаттар. Ftp-серверлері.
13-14

8
Публикация информации в Интернет. Основы построения Web-сайта: структура, основные элементы, типы сайтов. Разработка учебных Web-курсов.
Интернетте ақпаратты жариялау.  Web-сайтың негізгі құрылысы: құрылым, негiзгi элементтері, сайттардың түрлерi. Оқу Web-курстарды әзiрлеуi.
15


6.	Өзiндiк жұмыс үшiн тапсырма
* Түпнұсқа-макет конвертациясыннан  алып жүруге болатын форматта ауыстырылып жасалған ғылыми мақаланы немесе дәріс материалын рәсімдеу және интернетке жариялау
* Түпнұсқа-макет конвертациясыннан  алып жүруге болатын форматта ауыстырылып жасалған ғылыми мақаланы немесе дәріс материалын рәсімдеу және мультимедиалық презентация әзiрлеуi
* Ғылыми немесе оқу-әдiстемелiк Web-сайт жобасын жасау және iшiнара жүзеге асыру.
7. Аралық бақылау материалдары және қорытынды бақылау сұрақтары 
I. Информатиканың теориялық негіздері
1. Ақпрат, оның түрлері және қасиеттері.
2. Ақпараттың өлшемі.
3. Ақпаратты кодтау
4. Ақпарлық үрдістің түрлері. Алу, сақтау, өңдеу және ақпараттың қолдануының қағидаттары.
5. Алгоритм, оның қасиеті мен жазылу тәсілі. 
6. Санау жүйесі.
II. ЭЕМ бағдарламалық қамтамасыз ету
1. ЭЕМ бағдарламалық қамтамасыз ету және оның жіктелуі
2. Драйверлер. Тағайындауы. Мысалдар.
3. Бағдарлама-қапшықтар. Тағайындауы. Мысалдар.
4. Қосалқы бағдарламалар. Вирус және вирусқа қарсы программалар. Архиваторлар.
5. Бағдарламалау жүйесi. Тағайындау. Мысалдар.
6. Қолданбалы программалар. Жiктеу. Тағайындау. Мысалдар.
7. Мәтiндiк редакторлар және процессорлар. Тағайындау. Негiзгi мүмкiндiктер. Мысалдар.
8. Растрлық және векторлық кестенің графикалық редакторлары. Тағайындау. Негiзгi мүмкiндiктер. Мысалдар.
9. Кестелiк процессорлар. Тағайындау. Мысалдар.
10. Ақпараттық жүйелер: ұғым, түрлер, қызмет ету және қолданудың тетiктерi. Мысалдар
III. Компьютер архитектурасы
1. ЭЕМ буындары.
2. ЭЕМ информациялық-логикалық негiзi құрылысы 
3. Фон Нейман принципі.
4. Жыралық және шиналық жүйелiк техника.
5.Дербес компьютердің функционалды  схемасы 
IV. Компьютерлік желілер
1. Қазiргi өмiрдегі желi. Ғылым, бiлiм, мәдениет және экономика салаларында желiлердi қолдану.
2. Есептеу желілеріндегі стандартизация, қазіргі есептеу желілеріне қойылатын талаптар.
3. Хаттама және жергiлiктi желi жабдығы
4. Хаттама және ғаламдық желi жабдығы 
5. Таралған есептеулер технология. Қосымша: желілі емес, желілі және мамандандырылған. "клиент-сервер" технологиясы. Алшақ мәлiметтерге бару жолының үлгiсi. Дерекқор серверінің үлгiсi. Қосымшалар серверiнiң үлгiсi
 6. Телекоммуникациялық жүйелердегi ақпарат мәселесі. Ақпарат қорғаудың мақсаттары. Ақпарат қорғауды заңмен қамтамасыз ету, рұқсат етiлмеген мәлiметтерге қол жеткiзуден қорғау, ашық жүйелерде ақпарат қорғаудың механизмдері және қызметтері
V. Бiлiм беруде ақпараттық және коммуникациялық 
1. Оқу процесiне ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың енгізу мақсаты және мазмұны.
2. Бiлiм беруде АКТ құрал-жабдықтарды енгізудiң негiзгi бағыты.
3. Оқуға арналған электрондық құрал-жабдықтарды қолданудың педагогикалық орындылығы .
4. Оқуға арналған электрондық құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар.
5. Бiлiм беруде АКТ құралдарды қолдану және әзiрлеудің перспективалы бағыттары.
6. Компьютерлік желілерде жұмыс істеу барысындағы ақпараттық - білім беру өзара байланысының түрлері. 
7. Телекоммуникациялық оқу жобасы.
8. Қашықтықтан білім беру. Қашықтықтан білім беру процесіндегі бағдарламалық және оқу - әдістемелік қамтамасыз ету.
9. АКТ-ның құрал-жабдықтарының көмегімен жеке бағдарлалған үйренудi өткiзудiң мүмкiндiгi.
Бақылау сұрақтары-1
1.Ақпараттық қоғамның индустриалды қоғамнан негізгі ерекшелігі неде? 
2.Ақпараттық қоғамның қандай ерекшелігін білесіз?
3.Ақпараттық қоғамға өтуде  білімнің рөлі қалай өзгереді? 
Талқылауға араналған тақырыптар мен  сұрақтар
1.Қоғамды ақпараттандыру  -  барлық қызмет ету салаларын қамтитын ғаламдық әлеуметтік процесс. Сізге белгілі адамның кәсіби қызмет ету салаларын сипаттаңыз және сіз ұсынған классификацияларға сай сол өзгерістерді жүйелеңіз.
2.Педагог қызметіндегі ақпараттың рөлі мен мәні.
Бақылау сұрақтары-2
1.Педагогика ғылымының саласы  ретінде білім беруді ақпараттандырудың қай мәселелері негізгі болып табылады? 
2.Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мәселелері мен міндеттерін атаңыз. 
Талқылауға араналған тақырыптар мен  сұрақтар
1. АКТ құралдарын тиімді қолдану мен дайындау тәжірибесі және әдістеме, технология арасындағы айырмашылық қандай? Мұғалім қызметінде олардың ұғымы мен олардың қолдануына мысалдар келтіріңіз. 
2.АКТ құралдарын тиімді қолдануды қалай түсінесіз?
Бақылау сұрақтары -3
1.Оқу үрдісінде АКТ құралдарының дидактикалық мүмкіндіктері мен АКТ қызметінің арасындағы айырмашалақты көрсетіңіз. 
2.АКТ құралдарының дидактикалық мүмкіндіктерінің жаңалығы қандай?
Талқылауға араналған тақырыптар мен  сұрақтар
1.Педагогикалық мақсаттардың іске асуына АКТ құралдарының дидактикалық мүмкіндіктері қалай әсер етеді? Нақты педагогикалық мақсатты құрастырыңыз және  өзіңіз таңдаған АКТ құралдарын қолдана отырып оның іске асуына мысалдар келтіріңіз.
2.Ақпараттық қоғамда жайлы өмірлік қызмет ету үшін адамға қандай тұлғалық қасиеттер керек? Бұл қасиеттерді дамыту үшін АКТ құралдарын қалай қолдану қажет?
 Бақылау сұрақтары -4
1.Білім беруді ақпараттандыру кезінде педагогикалық технологияларды жобалауда мұғалім нені ескеру керек?
2.Білім беру жүйесінің заманауи даму деңгейінде әдістемені жетілдіру және білім беру мазмұнын таңдау стратегиясының мағынасы неде?
Талқылауға араналған тақырыптар мен  сұрақтар
1.Сіздің ойыңызша, нақты пәнді оқыту үрдісінде АКТ құралдарын қолданудың біріңғай стандарты қажет пе? Ол қандай болуы керек? Өз көзқарасыңызды дәйектеуге тырысыңыз.
2.Бала тұлғасын дамытуға интернеттің жағымды және жағымсыз салдарын атап көрсетіңіз.
Бақылау сұрақтары -5
1.	Қазақстан мектептерінің білім беру жүйесіне АКТ құралдарын енгізу мен шетелдік тәжірибеден айырмашылығы қандай?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* Қазақстан білім беру жүйесінде мұғалімдердің кәсіби қызметінде АКТ құралдарын қолдануды үйрету қалай жүзеге асуда? Жеткілікті ме? Сіздің ойыңызша, мұғалімдердің дайындығы ақпараттық қоғамның талаптарына сай болу үшін не істеу керек?
Бақылау сұрақтары-6
* Білім беру үрдісінің субъектісі атқаратын кандай қызметті білім беру бағытындағы ақпараттық әрекеттестік деп атауға болады? 
* Білім беру бағытындағы ақпараттық әрекеттестік технологиясы деп нені түсінесін?
* Ақпараттық-коммуникациялық орта дегеніміз не?
* Ақпараттық-коммуникациялық ортаның құрылу және үрдістенуінің шартары қандай?
* Білім беруді ақпараттындыру теориясындағы ақпараттық-коммуникациялық ортаны қалай түсінесіз?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар 
* Нақты ақпараттық-коммуникациялық пәндік ортаға сипатама беріп көріңіз.
* ақпараттық-коммуникациялық пәндік орта қандай элементтерден тұрады? Олардың қандай өзара байланысы бар?
Бақылау сұрақтары -7
* Мультимедия технологиясының қандай ерекшеліктері бар?
* Мультимедия технологиясына пайдаланушылар тарапынан қызығушылық тууының себебі неде деп ойлайсың?
* Мультимедия технологиясы білім беруде қалай қолданылады?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар 
* Сіздің ойыңызша, сапалы мультимедиялық көрсетілім жасау үшін нені білу қажет деп ойлайсыз?
* Мультимедия технологиясының дидактикалық мүмкіндіктерінің бірін сарала және бұл мүмкіндікті қолданып бір сабақ немесе сабақ бөлігін ойластыр. Өз жауабыңды дәйекте. 
Бақылау сұрақтары -8
* Интернет қалай пайда болды және дамыды?
* Телекомму - никацияның қандай мүмкіндіктері бар және бұл мүмкіндіктердің қайсысын білім беру үрдісінде қолдануға болады?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
*  Оқушыларға ақпараттық ресурстарды жасауға және оларды телекоммуникациялық желілерге жариялауға бола ма? 
* Білім беру мекемесіндегі оқушыларға интернетке шектеу қою қажет пе? 
* Қай жастан бастап оқушылар оқудың қашықтықтан оқыту тәсілін  қолдана алады?
Бақылау сұрақтары -9
* Қандай аппараттық және бағдарламалық құралдар арқылы виртуалды  әлемде адамның болу иллюзиясын жасауға болады? 
* <<Виртуалды ақиқат>> жүйе іске асыру ақпараттық өзара әрекеттесу жасау үшін қандай негізгі тұрғылар бар     
* Мектептегі білім беруде <<Вирту - алды ақиқат>> жүйесін қолданудың болашағы бар ма?  
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* Педагогикалық көз қарас тұрғысынан "Виртуалды ақиқат" жүйесін пайдалану кезінде оқушының ұстаздан потенциалды тәеулсіздігі құрмет пе, жоқ әлде кемшілік болып санала ма? 
* Қандай педагогикалық тапсырмаларды орындау үшін "Виртуалды ақиқат" технологиясын пайдалану орынды болар еді? 
Бақылау сұрақтары -10
* Білім беру барысында ақпараттық ресурстар типологиясы не үшін қажет?
* Ақпараттық білім беру ресурсы ұғымы нені білдіреді?
* Динамикалық және статикалық ақпараттық білім беру ресурстарының айырмашылығын айтыңыз
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* Білім беруде интеллектуалды оқыту жүйелерін қолданудың маңыздылығы
* Электронды оқулықтардың жағымды және жағымсыз  жақтары
Бақылау сұрақтары-11
* Электронды білім беру қорларының бағалау сапасының мәселесі.   
* Бағалау критериі бойынша электрондық білім беретін қорларға қандай талаптар қойылады?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* Сіздің ойыңызша, электрондық білім беретін қорлардың сапасына қойылатын талаптардың қайсысы маңызды, қайсысы екінші кезекте тұруы керек деп ойлайсыз?  
* Бірнеше білім беру жүйесінде қолдануға кеңес беретін электрондық білім беретін қорларды таңдап алып, олардың әрбіреуіне бағалау қағазын толтырыңыз. Алынған нәтижені талдап, олардың оқу үрдісінде қолдануын талқылаңыз.
* Сіздің ойыңызша мұғалім электрондық білім беретін қорларды жасауы керек пе? Және қандай жағдайларда? 
Бақылау сұрақтары-12
* Педагогикалық бақылау жүйесіндегі тест ролі қандай?
* Компьютерлік тест дегеніміз не және оның басқа бақылау түрлерінен артықшылығы мен кемшілігі қандай?
* Тест тапсырмаларының негізгі түрлерін қалай жіктеуге болады?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* Алдын ала, ағымдағы, аралық және қорытынды бақылауға АКТ құралдарын пайдалану. Бақылаудың түрлерін бір-бірінен ажыратыңыз және қай жағдайда компьютерлік тестілеуді қолданған жөн?
* Компьютерлік тест арқылы мұғалім нені тексереді?
* Компьютерлік тестті қай сынаптан бастаған жөн?
Бақылау сұрақтар-13
* АКТ құралдарын қолдану барысында практикалық сабақта мұғалім мен оқушы арасындағы байланыс қалай өзгереді?
* <<Жеке білім беру траекториясы>> ұғымының мәні неде және оқушының жеке білім беру траекториясын АКТ құралдарын қолдану арқылы қалай құруға болады?
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* АКТ құралдарын қолдана отырып, қиындығына байланысты практикалық сабақтардағы тапсырмалардың қалай дифференциациясысын асыруға болады?
* АКТ құралдарын қолдана отырып практикалық сабақтарда қандай педагогикалық технологияларды қолданған жөн? 
Бақылау сұрақтары-14
* Басқаруды ұйымдастыру және мекеме қызметі ақпараттық қамтамасыз ету үрдістерінде АКТ құралдарын қолданудың ерекшелігі қандай?
* Білім беру мекемелеріндегі ақпаратты автоматтау қызметі және құжаталмасудағы  басқаруды ұйымдастыру үрдістеріндегі АКТ құралдарын қолданудың негізгі функцияларын атаңыз. 
Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* Оқу мекемелерінде ақпараттандыру қызметінің автоматтау үрдісінде  АКТ құралдарының негізгі функциясы 
* Математика мұғалімінің қызметіндегі түрлі материалдарының ақпараттық ағымдарына анализ.
* Мектептегі ақпараттандыру үрдісіндегі ұйымдастырушы-әдіскер қызметіндегі түрлі материалдарының ақпараттық ағымдарына анализ.
Бақылау сұрақтары-15
* Ақпаратттандыру құралдарын қолдана отырып оқу мекемесін басқаруда ұйымдастыру үрдісінің қандай артықшылықтар пайда болады? 
*  Оқыту-тәрбие үрдісі арқылы ақпараттық  -  әдістемелік қамтамасыз ететін автоматтау үрдісінде қандай артықшылықтар пайда болады? 

Талқылауға арналған тақырыптар мен  сұрақтар
* АКТ құралдары - мектептің ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз ету үрдісінде.
* Берілгендер базасы мен телекоммуникация құралдарын басқару жүйесін қолдануда АКТ құралдарын қолданудың негізгі бағыттары. 

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс