УМКД

MAPINFO жүйесінде геодезиялық мәліметтерді өңдеу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СМК құжатының 3-деңгейі
ОӘК

ОӘК 042-14.2.05.01.20.09/02-2012
ОӘК
<<Геоинформатика>> пәнінің студенттерге арналған жұмыстық оқу бағдарламасы

№ 2 басылым

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

050711 <<Геодезия және картография>> мамандығына
<<Геоинформатика>> пәніне арналған

СТУДЕНТТЕРГЕ АРНАЛҒАН ПӘННІҢ ЖҰМЫСТЫҚ БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2012

Алғы сөз
1. ҚҰРАСТЫРЫЛҒАН
Құрастырған:Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті. <<Дизайн және инженерлік графика>> кафедрасының аға оқытушысы Аубакирова С.М.
<<01>> қыркүйек 2012ж.

2. ТАЛҚЫЛАНДЫ.
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті. Дизайн және инженерлік графика кафедрасының отырысында.
Хаттама № 1 <<02>> қыркүйек 2012 жыл

Кафедра меңгерушісі, доцент ____________ Н.А.Күдерінова

3. МАҚҰЛДАҒАН
<<Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар>> факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама № 1 <<10>> қыркүйек 2012 жыл

Төраға _________________________ С.Б.Қайсанов

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік бюросында бекітілді
Хаттама № 1 <<13>> қыркүйек 2012 жыл

ОӘК төрағасы,бірінші проректор_________________ Рскелдиев Б.Ә.

№ хаттама <<13>> қыркүйек 2012жыл.

Мазмұны

1
Қолдану саласы

2
Пәнді оқытудың әдістемелік нұсқауы

3
Курстың форматымен саясаты

4
Баға қою тәсілі

5
Пәннің мазмұны және сабактың түріне қарай сабақ бөлу

6
СӨЖ және СОӨЖ мазмұны

7
Пәннің оқу процесіне қарай календарлық графигі

1. Жалпы мәлеметтер

1.1 Оқытушы және пән бойынша жалпы мәлеметтер

* Оқытушының аты жөні: аға оқытушы Аубакирова Сымбат Муратовна
* Кафедра - Дизайн и инженерлік графика;
* Контакт информациясы - тел: 35-84-38, № 1 оқу ғимараты,
№1003 ауд.
:: Сабақтар өткізілетін орындар: 1014
:: Пәннің аты- Геоинформатика
* Кредиттер саны - 2

+ Оқу жұмыс жоспарынан алынған

1 кесте - Оқу жұмыс жоспарынан алынған

Курс
Семестр
Кредиттер
Д(сағ)
ТС (сағ)
ЗС (сағ)
СОӨЖ (сағ)
СӨЖ (сағ)
Барлығы (сағ)
Бақылау жиынының формасы
3
5
2
15
15
-
15
15
60
емтихан

1.3. Пән мазмұнының қысқаша жазылуы.
Жалпы мінездеме және курс мақсаты.
<<Геоинформатика>> ойлап шығаруда, технологиялық процестерді жаңа талапқа байланысты өзгертуде, жаңа графикалық дизайндер ойлап табуда маңызы зор.
1.2. Берілген курстың мақсаты болып студенттердің
Геоақраттану пәні геодезия және картографияның ғылыми, тәжірибелік есептерді шешу үшін геоинформациялық технология аймағындағы теориялық білімдері мен тәжірибелік дағдыларды меңгеру мақсатын алға қояды.
1.3. Пәннің міндеттері мынадай:
- ГАЖ ұйымдастыру принциптері мен, олардың құрылымдары мен, географиялық мәліметтерді өңдеу әдістер мен таныстыру;
- ГАЖ геодезиялық зерттеулерге қолдану перспективасын көрсету;
- табиғы, шаруашылық және әлеуметтік обьектілерді картографиялық модельдеуді үйрету;
- картографиядағы әр түрлі есептерді шешуге арналған ГАЖ құру негіздері мен таныстыру.
1.4. Пәнді оқып білудің нәтижесінде студенттер білуі керек:
- кеңістік бағдарлау жүйесін ұйымдастыру жалпы принціптері, сақтау, өңдеу әдістері, ақпаратты беру және геоақпаратның теориялық негіздер туралы түсінікке ие болуға;

- қазіргі замандағы ГАЖ, ГАЖ негізгі элементтерін және олардың қарым қатынасын, топографиялық-геодезиялық, іздестіру және кадастралық жұмыстар үшін ақпарат жүйесін геодезиялық қаматасыз етуді білуге;

- қазіргі замандағы ГАЖ қолданып картографиялық және кадастралық негізгі жұмыстарды орындауды істей білуге;

- ГАЖ технологиясын қолданып геодезиялық және картографиялық жұмыстарды ұйымдастыру мен орындауға практикалық дағдыларды меңгеруге.

3.4. Курстың басты деректемелері:
Пән
Бөлімдердің (тақырыптардың) атауы
Жоғары математика
Математикалық статистика, ықтималды теориясы, сандық талдау әдістер.
Геодезия

Геодезиялық жұмыстар және олар орындалатын аспаптар және құралдардың негізгі түрлер мен танысу. Топографиялық карта мен план.
Инженерлік
геодезия
Геодезиялық өндіріс туралы білім, құрылыс және инженерлік ғимараттарды қолдану кезіндегі негізгі геодезиялық жұмыстар.
Информатика
ПЭЕМ туралы жалпы мәлімдер: негізгі және перифериялық құрылым, негізгі қабылдау жұмыстар, операциялық жүйе туралы мәліметтер. Windowsтың файлдық жүйесі. Негізгі қосымшалар мен жұмыс істеу. Машиналық графиктер негіздер.
Фотограмметрия
Фотограмметриялық және аэрофототопографиялық түсірістер. Фотокарта, рельеф және жердің цифрлік модельдер туралы түсінік. Картаны талдау әдістер - визуальді, графикалық, картометриялық және т.с.с.
Картография
Картаның математикалық негізі. Картаны құру әдістер. Картографиялық деректемелер және геоақпаратның картографиялық аспектлер, картографиялық зерттеу әдістер, құрылым карта бойынша зерттеу, географиялық құбылыстың қарым-қатынасы мен динамикасы. Математикалық картографиялық моделдеу және автоматтандыру.

3.5. Курстың деректеме
* курстық жұмыс
* дипломдық жоба
* инженерлік практикалық қайраткерлігі

2 ПӘНДІ ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

* пәнді игерудегі уақыт мерзімін дұрыс пайдалана білу
* студенттің жұмыс істеу жағдайын реттей білу
* оқу-әдістемелік кешенін дұрыс пайдалана білуге үйрету
* дәріс конспектісімен оқулықтарды пайдалана білуге үйрету
* емтиханға,сынаққа дайындалу барысына кеңес беру
Студенттер тапсырманы алғаннан кейін, үйде берілген сызуды дептердің тор бет парағына орындап,оқытушыға көрсетеді. Оқытушыдан консультация алған соң таза ватманға тапсырмасын орындауға болады.

* Курстың форматымен саясаты

Курстың жүргізілуі: тақырыптарды қандай форматтарда әскездеу керектігін түсіндіру,СОӨЖ және СӨЖ бөлімдері нені қамтитындығын түсіндіру
Курс саясаты: ПОӘК құрастырушы студенттерге материалдардың көлемі толық,сондай-ақ ұқыпты орындалғанын талап етеді
Дәріс-дәрісте теориялық сұрақтар логикалық дұрыс,оқу формасы жаңа талаптарға сай баяндалуға тиісті
* тақырып аты,
* дәрістің жалпы сұрақтары
* дәрістің қысқаша конспектісі
* тексеруге арналған сұрақтар
* тақырыпқа байланысты әдебиеттер,беттері көрсетіледі
Тәжірибелік және зертханалық сабақтар-
Тәжірибелік сабақтар Геоинформатика-пәнін оқудағы маңызы зор бөлім болып саналады.Студенттер ГАЖ жұмыс істеу қабілеттері артады,өзбеттерімен жұмыс істей алуға үйренеді
а) тәжірибелік сабақтар:
* тақырып аты,
* сабақтың мақсаты,
* бақылау сұрақтары,есептер нөмірі
* әдістемелік нұсқаулар
* әдебиеттер
б) зертханалық сабақтар:
* тақырып аты;
* сабақ мақсаты;
* негізгі графикалық жұмыстар;
* лабораториялық жұмыстарды тапсыру сұрақтары мен талаптары

СД-да электрондық жүйеде дәріс конспектісін жаза білу
терминдер,анықтамалар,әдістемелік нұсқаулар,әдебиеттер қолдану
* беру материалдары,графикалық суреттер т.с.с.;
* студенттердің оқытушы көмегімен, өзбетімен жұмыс істеуі пәнді негізінен меңгеруде атқарар орны зор

4 Баға қою саясаты
Студенттердің үлгерімін бақылау ағымдық, аралық және қорытынды бағалаумен есептеледі. Бағалау қолданыстағы <<Студенттердің білімін рейтингілік бағалау туралы қаулы>> бойынша іске асады. Қорытынды бақылауда емтихан алынады, ол тест немесе бақылау сұрақтары ретінде ауызша алынады. Қорытынды балл әрбір сабаққа қатысу, рефераттарды қорғау, сондай-ақ емтихан тапсыру нәтижесінде қойылады. Баға курс бойынша қойылып, ағымдық, аралық және қорытынды бақылау қорытындысынан шығарылады.
Пән қорытындысын бақылау 300 баллдық шкала бойынша қойылады.
Рейтингті есептеу:
:: Сабаққа қатысу жалпы 30 балл;
* Тесттік бақылау, дәріс сабаққа дайындық.
* Графикпен жұмыс істеу
* Бақылау жұмыстарын жүргізу, жоспар бойынша СОӨЖ өткізу
* Есептік графикалық жұмыс,
* Үй жұмысы,
* Графикалық үй жұмыстарын орындау, жоспар бойынша СӨЖ өткізу
Әртүрлі жұмыс түрлерін бағалау критериі
Р/С
Апта
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
1
Бақылау түрі
Бақылау бойынша балдарды бөлу
1.1
ТБ

5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
1.2
ЕГЖ

10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
1.3
ҮЖ

5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
1.4
ГЖ

10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
10
1.5
ҮЖ

5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
1.6
СОӨЖ

5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
1.7
СӨЖ

5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
2
Барлық балл

45
45
45
45
45
45
45
45
45
45
45
45
3
Жалпы балл
270
270
Белгісі
ТБ - тесттік бақылау, ГЖ - графикалық жұмыс, ЕГЖ - есептік графикалық жұмыс, ҮЖ - үй жұмысы;
Әріптік эквиваленттегі,баллдағы,пайыздағы баға шкаласы
Сандық жүйедегі баға
Баллдың сандық эквиваленті
Пайызы
Ежелгі бағалау
А
4,0
95 - 100
Бес
А -
3,67
90 - 94

В+
3,33
85 - 89

Төрт
В
3,0
80 - 84

В -
2,67
75 - 79

С+
2,33
70 - 74

Үш

С
2,0
65 - 69

С -
1,67
60 - 64

D+
1.33
55 - 59

D
1,0
50 - 54

F
0
0 - 49
Екі
I
NA
-
Аяқталмаған
P
-
өтті
Пәнді өтті

5 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ. САБАҚ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША САҒАТАРДЫ БӨЛУ

2 кесте - Пәннің мазмұны. Сабақ түрлері бойынша сағаарды бөлу.

Бөлімнің, (тақырыптың) атауы
Сабақтардың түрлері бойынша еңбек сыйымдылығы, сағ.

лекциялар
Практикалық саб.
Зертханалық саб.
ОСӨЖ
СӨЖ
1 Геоақпарат туралы түсінік, оның басқа ғылымдар мен байланысы.
2
1
-
2
4
2 Геоинформациондық жүйесінің (ГАЖ) құрылым, құрамдық бөліктер, міндет пен мақсаты.
2
2
-
2
4
3 Мәліметтерді еңгізу, қайта өңдеу және сақтау.
1
2
-
2
2
4 Кеңістік мәліметтердің моделдер, мәліметтер деректермелер, мәліметтер базасы және оларда басқару.
2
2
-
2
4
5 Геоталдау мен моделдеу.
2
2
-
2
4
6 ГАЖ бағдарламалық қамтамасыз ететін қысқаша сипаттамасы.
2
2
-
2
2
7 ГИК мәліметтерді талдау және шешім қабылдау. Мәліметтер базасы алаңы мен жұмыс істеу.
2
2
-
2
2
8 MapInfo бағдарламалық кешені. MapInfo кешеннің функциональді мүмкіншіліктер. Кешеннің құрамы.
1
1
-
8
4
9 MAPINFO MIX жүйесі.
1
1
-
8
4
Барлығы:
15
15
-
30
30

6 СОӨЖ және СӨЖ мазмұны
3 кесте - СОӨЖ және СӨЖ жоспары
СОДЖ тақырыбының атауы
Сабақтың мақсаты
Сабақты өткізу түрі
Тапсырмвның мазмұны
Ұсынылатын әдебиеттер
1
2
3
4
5
1 Геоақпарат туралы түсінігі, оның басқа ғылымдар мен байланысы
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 11-43 бет.
[2 ]-15-35 бет.

2 Геоақпарттық жүйесінің (ГАЖ) құрылым, құрастырушы бөліктер, мазмұны мен мақсаты.
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 43-52 бет.
[2 ]-35-50 бет.

3 Мәліметтерді еңгізу, қайта өңдеу және сақтау.
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 53-67 бет.
[2 ]-66-68 бет.

4 Кеңістік мәліметтер моделдер, бастапқы мәліметтер, мәліметтер базасы және оларды басқару.
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 69- 108 бет.
[2 ]- 70-85 бет.

5 Геоталдау және моделдеу.
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 109-165 бет.

6 ГАЖ бағдарламалық қамтамасыз ету қысқаша сипаттамасы.
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 177- 229 бет.
[2]-75-80бет.
[3] - 471-527бет.

7 ГАЖ мәліметтерді талдауға және шешім қабылдауға арналған.
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[1] - 230-266бет.
[2]- 61-65 бет
[3] - 455-471-бет
8 MapInfo бағдарламалық кешеңі. Кешеңнің мүмкіншіліктер. Кешеңнің құрылымы
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[3] - 497-498бет.
[5] - 1-35бет.
[6] - 1-36бет
[8] - 1-18бет
9 MAPINFO жүйесі
Берілген тақырып бойынша білімін тереңдету
Тақырыптың электрондық мәліметтерді қолданып ЖЕМ орындау.
Тақырып бойынша теорияны оқу.

[7] - 1-29 бет.
[9] - 1-62 бет.
7. ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА

Кесте 3 - Пән бойынша оқу-әдістемелік карта
Бақылау түрі
Тапсырманың мақсаты және мазмұны
Ұсынылатын әдебиеттер
Орындалу ұзақтығы
Бақылау түрі
Тапсыру мерзімі
№1 тәжірибелік жұмысты орындау
Электрондық тахео-метрден алыңған нақты мысалда мәліметтерді MAPINFO жүйесінде өңдеу
Әдістемелік нұсқау [5] 4-16 бет

1-2 апта
ағымдағы
2 апта
№2 тәжірибелік жұмысты орындау
MAPINFO жүйесінде геодезиялық мәліметтерді өңдеу.
Әдістемелік нұсқау [6] 25-29 бет

3-4 апта
ағымдағы
4 апта
№1 бақылау жұмысын орындау
Теориялық білім және тәжірибелік дағдыны бекіту
[1] - 11-52 бет.
[2]-15-50 бет.

1 сағат
ағымдағы
3 апта
№3 тәжірибелік жұмысты орындау
MAPINFO кешеңнің әдістері мен жобалау ерекшеліктерін зерттеу
Әдістемелік нұсқау [7] 4-11 бет

5-6 апта
ағымдағы
6 апта
№4 тәжірибелік жұмысты орындау
MAPINFO кешеңнің әдістері мен жобалау ерекшеліктерін зерттеу және MAPINFO жүйесінде жұмыс істеу қажетті дағдыларды игеру.
Әдістемелік нұсқау [7]12-29 бет

7-9 апта
ағымдағы
9 апта
№2 бақылау жұмысын орындау
Теориялық білім және тәжірибелік дағдыны бекіту
[1] - 53-108 бет.
[2 ]-66-85 бет.
Дәрістер
1 сағат

аралық
7 апта
№5 тәжірибелік жұмысты орындау
Растрлық картографиялық материалдарды дайындау ерекшеліктермен танысу, сонымен қатар MAPINFO кешеңінде қолдану.
Әдістемелік нұсқау [8] 4-12 бет.

10-11 апта
ағымдағы
11 апта

№6 тәжірибелік жұмысты орындау
Растрлық картографиялық материалдарды дайындау ерекшеліктермен танысу, сонымен қатар MAPINFO кешеңінде қолдану.
Әдістемелік нұсқау [8] 13-18 бет.

12-13 апта
ағымдағы
13 апта
№3 бақылау жұмысын орындау
Теориялық білім және тәжірибелік дағдыны бекіту
[1] - 109-165, 177- 229 бет.
[2]-75-80 бет.
[3] - 471-527 бет.
Дәрістер
1 сағат
аралық
14 апта
№7 тәжірибелік жұмысты орындау
MAPINFO жүйесінде сандық моделдеді құру технологиясы мен танысу.
Әдістемелік нұсқау [9]
6-20 бет.

14-15 апта
ағымдағы
15 апта
Тесттік сұрақтар
Теориялық білім және тәжірибелік дағдыны бекіту

Дәрістер
1 сағат
ағымдағы
15 апта
Емтихан
Пән материалының меңгерілу деңгейін тексеру
Негізгі және қосымша әдебиеттің жалпы тізімі
2 біріккен сағаттар
Қоры
тынды
Сессия кезеңін
де
8. Межелік бақылау және қорытынды аттестация кезеңінде студенттердің білімдерін бақылауға арналған материалдар

8.1 Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
1. Геоақпарат туралы түсінігі.
2. ГАЖ жүйелік талдау.
3. Ақпараттық жүйесін жүйелік құру туралы жалпы мәліметтер.
4. Басқа автоматтандырылған жүйелер арасында ГАЖ орны.
5. АСНИ функциясының негізгі принциптер.
6. Автоматтандырылған жобалау жүйелер.
7. Автоматтандырылған анықтама-ақпараттық жүйесі (АААЖ)
8. ГАЖ эксперттік жүйелерін қолдану. ЭЖ сипаттамасы.
9. ГАЖ мәліметтер моделін құру жалпы принциптер.
10. Мәліметтер моделдер туралы жалпы түсініктер.
11. Тапсырмаларды жіктеу.
12. Мәліметтер моделдерді қарастыру аспекттер.
13. ГАЖ құрылымы және құрастырушы бөліктер.
14. ГАЖ мақсаты мен міндеті.
15. Моделдерді ұсыну түрлер.
16. ГАЖ құру схемалар.
17. ГАЖ қолданылатын базалық мәліметтер моделдер.
18. Мәліметтерді еңгізу, қайта өңдеу және сақтау.
19. Инфологиялық және иерархиялық моделдер.
20. Квадраттық ағаштар және реляциондық модель.
21. <<Мәні-байланыс>> модель. Тораптық моделдер.
22. Жер бетіндегі нүкте орнын анықтау.
23. Координаттық мәліметтер.
24. Топографиялық карталардың номенклатурасы және разграфкасы.
25. Атрибутивтық көрсету.
26. Координаттық және атрибуттық мәліметтердің дәлдігі.
27. Векторлық және растрлық моделдер.
28. Оверлейлік құрылым.
29. Үшөлшемдік моделдер.
30. Кеңістік мәліметтер моделдер.
31. Координаттық моделдердің негізгі түрлер.
32. Нүктелік және сызықтық объектілер.
33. Координаттық моделдер арасындағы арақатынасы.
34. Моделдеудің негізгі түрлер.
35. ГАЖ моделдеу әдістемелік негіздер.
36. ГАЖ моделдеудің ерекшелігі.
37. Жергілікті жерді сандық моделдеу.
38. Проекция және проекциялық қайта келтіру.
39. Геометриялық талдау.
40. Буферлік зоналарды құру.
41. Тораптарды талдау.
42. Бағдарламалық қамтамасыз ету жалпы жіктеу.
43. Геоақпараттық бағдарламалық қамтамасыз ету.
44. ГАЖ қосымшаларды өңдеуге арналған тілдер және кітапханалар.
45. Жерді дистанциондық зондтау мәліметтерді өңдеуге арналған бағдарламалық қамтамасыз ету.
46. Толықфункциональды ГАЖ.
47. Арнайы жасалған ГАЖ.
48. Карталарды шығаруға арналған ГАЖ және оны мен интернетте жұмыс істеу.
49. ГАЖ қолдану.
50. Электрондық карталар.
51. Қалалық шаруашылыққа арналған ГАЖ.
52. Спутникалық позициялаудың көмегі мен кеңістік мәліметтерін жинау.
53. MapInfo туралы жалпы мәліметтер.
54. MapInfo кешеңнің негізгі функциялар.
55. MapInfo кешеңнің құрамы
56. MAPINFO жалпы сипаттамасы.
57. MAPINFO мақсаты.
58. MAPINFO басқа қолдаңьалы бағдарламалармен байланысы.
59. MAPINFO ақпараттық негізі.
60. MAPINFO рельефтің сандыық моделін құру.
61. MAPINFO көлемді есептеу.

8.2 Тесттер
$$$ 1. ГАЖ арналған:
А) мұрағаттарды автоматтандыру және кеңістік уақыттық мәліметтерді ақпараттық іздеуге;
B) кеңістік уақыттық мәліметтерді кешендік өңдеу;
С) кеңістік уақыттық мәліметтерді талдау және түзету;
D) кеңістік уақыттық мәліметтері негізінде оптимальді шешімдерді алу;
Е) кеңістік уақыттық мәліметтерді автоматтандырылған редакциялау.
$$$ 2. ГАЖ мәліметтерді интеграциялау негізі болып қызмет етеді:
А) анықтама ақпараттық жүйесі;
B) АБЖ технологиясы;
С) АААЖ мәліметтер;
D) картографиялық ақпараттар;
Е) географиялық ақпараттар.
$$$ 3. ГАЖ басқару жүйесі ретінде не үшін араналған?
А) ресурсты оптимальды басқару бойынша шешім қабылдауды қамтамасыз ету;
B) моделдеу үдірістер мен әдістері санын мақсимальды қолдану;
С) құжаттық қамтамасыз етуін автоматтандыруды басқару;
D) картографиялық ақпараттарды іскерлік графика деңгейінде басқару;
Е) кеңістік ақпараттарды автоматтандырылған өңдеу әдістерін басқару.
$$$ 4. ГАЖ автоматтандырылған ақпараттық жүйесі ретінде:
А) ақпаратты оптимальды басқару бойынша шешім қабылдауды қамтамасыз етеді;
B) басқа ақпараттық жүйесінің технологиясын біріктіреді;
С) автоматтандырылған басқаруды құжаттық қамтамасыз етуді қамтамасыз етеді;
D) автоматтандырылған жобалау әдістер және арнай есептерді шешуді біріктіреді;
Е) кеңістік ақпараттарды автоматтандырылған өңдеу әдістерін өзіне еңгізеді.
$$$ 5. ГАЖ геожүйесі ретінде өзіне еңгізеді:
А) САПР, АСНИ, ЗИС, АСИС;
B) СКИ, АФС, САПР, ЗИС;
С) СКИ, АСК, АФС, ЗИС, АКС;
D) АСИС, АКС, АФС, ЗИС;
Е) СКИ, АСНИ, АКС, АФС.
$$$ 6. ГАЖ ақпаратты ұсыну жүйесі ретінде болып табылады:
А) САПР технологияны толықтыруымен;
B) САПР мен АСИС қосуымен;
С) құжаттартарды қамтамасыз ететін автоматтандырылған жүйені дамытуы мен;
D) өңдеу нәтижелерін графикалық көрсету автоматтандырылған әдістерді дамытуы мен;
Е) географиялық мәліметтер базасын толықтыруы мен.
$$$ 7. ГАЖ интегрирленген жүйесі ретінде:
А) кеңістік ақпараттарды автоматтандырылған өңдеу әдістерін өзіне еңгізеді;
B) ақпараттарды оптимальды басқару бойынша шешім қабылдауды қамтамасыз етеді;
С) құжаттық қамтамасыз етуді автоматтандыру басқармасын қамтамасыз етеді;
D) автоматтандырылған жобалау әдістер мен арнай есептерді шешуді біріктіреді;
Е) әдістер мен технологияны бір кешенге біріктіреді.
$$$ 8. ГАЖ қолдаңбалы жүйесі ретінде:
А) цифралық карталарды жобалау үшін ғана қолданылады;
B) растрлық көріністерді моделдеу және талдау үшін қолданылады;
С) САПР-ға қолданылады;
D) қолданылу бойынша оған теңі жоқ (навигация, геология, экономика және т.с.с.);
Е) цифралық кескіндемелерді жобалау және моделдеуге ғана қолданылады.
$$$ 9. ГАЖ жаппай қолданылатын жүйесі ретінде:
А) картографиялық ақпараттарды іскерлік графика деңгейінде қолдануға мүмкіншілік береді;
B) көптеген модулдерді қосуға және негізгі өнімге қосымша еңгізуге мүмкіншілік береді;
С) САПР қолданылады;
D) ) қолданылу бойынша оған теңі жоқ (навигация, геология, экономика және т.с.с.);
Е) желілік ережесінде жұмыс істеуге мүмкіншілік береді.
$$$ 10. ГАЖ негізінде шешім қабылдау кезде:
А) географиялық мәліметтер жиі қолданбайды, бірақ карталар құрылады;
B) карталар жиі құрылмайды, бірақ географиялық мәліметтер жиі қолданылады;
С) картографиялық мәліметтер жиі қолданбайды, бірақ карталар құрылады;
D) карталар жиі құрылмайды, бірақ картографиялық мәліметтер жиі қолданылады;
Е) қандай жағдай да цифралық карталар құрылады.
$$$ 11. Нақты есептерді шешу немесе зерттеу үшін мәліметтерді жинау және оларға іс-әрекет жасау әдістері анықталатын:
A) даталогиялық модель;
B) физикалық модель;
C) пәндік аймақ;
D) абстракциясы;
E) классификациясы.
$$$ 12. ГАЖ даталогиялық моделдерді құру этаптары:
A) даталогиялық жобалау;
B) физикалық жобалау;
C) абстракциясы;
D) ГАЖ физикалық модель;
E) пәндік аймақ.
$$$ 13. Ақпараттарды бір алқам мен өңдеуге сәйкес келетін ақпараттық бірлігі:
A) мәліметтерді жазу;
B) физикалық жазу;
C) қисынды (логикалық) жазу;
D) мәліметтер атрибуты;
E) мәні.
$$$ 14. Жіктеу есептердің неше түрі бар?
A) 1;
B) 2;
C) 3;
D) 4;
E) 5.
$$$ 15. Қайта өңдеу процедураның жіктеу мен талдауды орындайтын есептер:
A) айыру есептер (3-ші түрдегі есептер);
B) құрылым-аналитикалық (5-ші түрдегі есептер);
C) рәсімдік (процедуралық) (4-ші түрдегі есептер);
D) топтық ;
E) тәжірибелі.
$$$ 16. Мәліметтер моделдерін қарастыру аспектілер (қатені жойыңыз):
A) симеотикасы;
B) процедурасы;
C) типтеу;
D) агрегациясы
E) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 17. Уақытқа салыстырғанда инварианттық болатын моделдері:
A) динамикалық;
B) типтеңген;
C) қатты типтеңген;
D) статикалық;
E) нашар типтеңген.
$$$ 18. Уақыттағы моделдер және үдірістердің өзгерісті көрсету үшін қызмет ететін, уақыттағы құрылым мен шамашарттарға өзгеріс еңгізуге рұқсат беретін моделдер:
A) динамикалық;
B) типтеңген;
C) қатты типтеңген;
D) статикалық;
E) нашар типтеңген.
$$$ 19. Мәліметтер моделдерін қарастыру аспект кезінде оның құрылымын қандай моделдердің бөлек бөлшектері құрастырады?
A) агрегация (өзі ара байланыс)
B) типтеу;
C) симеотика;
D) топтастыру;
E) мамандандыру.
$$$ 20. Агрегация (өзі ара байланыс) кезінде қандай ұсыныс моделдер түрлер бөлінеді?
A) физикалық;
B) логикалық;
C) кестелік және графикалық;
D) инфологиялық;
E) даталогиялық және физикалық.
$$$ 21. ГАЖ мәліметтердің кіру және шығу жиынтығы қандай үш топтағы тәуелсіз технологиялық жиынтық түрінде көрсетілуі мүмкін:
А) жинау, моделдеу және сақтау, усыну;
B) сығу, конверсиялау және анықтау;
С) өзгерту, қысу, бақылау;
D) құрылым, декомпо - зициялау, унификациялау;
E) унификациялау, өзгерту, бақылау;
$$$ 22. УСО дегеніміз не?
A) моделдеудің жүйелік деңгей, ақпараттарды сақтау және жаңарту;
B) ақпараттарды жинау және бастапқы өңдеу жүйелік деңгей;
C) мәліметтерді ұсыну жүйелік деңгей:
D) мәліметтерді жаңарту жүйелік деңгей;
Е) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 23. Ақпараттарды моделдеу, сақтау және жаңарту жүйелік деңгейі:
A) УП;
B) УСО;
C) НТМ;
D) УМХ;
E) Х1.
$$$ 24. ГАЖ ақпараттарды еңгізу қалай іске асырылады?
A) электрондық регистратордан және Sokkia, Nikon, Geodimeter, Leica, Topson, Zeiss, УОМЗ форматтағы электрондық тахеометрлерден;
B) әртүрлі форматтағы мәтіндік файлдардан;
C) қолымен;
D) барлық жазылғандардан;
E) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 25. ГАЖ кіру мәліметтердің негізгі қайсысы болып келеді?
A) бастапқы координаталар мен пункттің биіктігі;
B) дирекциондық бұрышы;
C) дала өлшемдер нәтижесі, жазықтық және тік бұрыштар, арттыруы;
D) түсірілетін топографиялық обьекті туралы ақпараттар;
E) барлық жазылғандардан.
$$$ 26. ГАЖ үшін мәліметтер көзі не болып табылады? Дұрыс еместі шығарыңыз.
A) электрондық аспаптардан тікелей алыңған мәліметтер;
B) келтіретін үлгілер бойынша импортталатын координаттар немесе өлшемдері бар мәтіндік файлдар;
C) мәліметтер кестелік редактордың клавиатура мен еңгізілетін дала журналдар мен ведомосттар;
D) мәліметтер кестелік редактордың клавиатура мен еңгізілетін каталоктар;
E) қолдан жасалған абристар, сызулар-схемалар.
$$$ 27. Әдеттегі <<қолмен>> жасалатын әдістер мен салыстырғанда ГАЖ ақпараттарды өңдеу және сақтаудың қандай артықшылығы бар?
A) ақпараттарды өңдеу уақытын елеуілі қысқартады;
B) ГАЖ бағдарламалық қамтамасыз етуімен байланысты жұмысты автоматтандыру;
C) өңдеу, моделдеу және ұсыну үдірістерді интеракттау;
D) басқа форматтарды конвенсиялау, ақпараттарды сақтау ыңғайлығы;
E) барлық жазылғандардан.
$$$ 28. Құжаттарды бір форматтан басқа форматқа ауыстыру бағдарламаны қалай атайды?
A) корректорлар;
B) графикалық редакторлар;
C) конверторлар;
D) эксперттік жүйелер;
E) ауыстырушылар.
$$$ 29. Көптеген мәліметтерді соңғы көлемге мәлімдеуге қолданатын, талдау мен басқаруға оңай келетін тәсілдер:
A) апробация және тіркеу;
B) генерализация және абстракция;
C) коррекция және өлшеу;
D) визуализация;
E) бақылау.
$$$ 30. ГАЖ қолданылатын объектінің дәл көрінісін беретін мәліметтер моделдер:
A) реляциондық;
B) квадратомикалық ағаш;
C) инфологиялық;
D) "мәні-байланыс"моделі;
E) тораптық моделі.
$$$ 31. 1969-1970 жылдар Коддпен математикалық қатынас теория негізінде, олардың ішіндегі ең маңызды кесте, қатынас, жол, бағана, бастапқы кілт, ішкі кілт, домен (domain) жүйе түсінігіне тірелген қандай мәліметтер модель өңделген?
A) тораптық модель;
B) "мәні-байланыс"моделі;
C) квадратомиялық ағаш;
D) реляциондық;
E) инфологиялық.
$$$ 32. ГАЖ объектілер моделдерді қандай ең қарапайым бөліктер құрайды?
А) қасиеттер моделдер;
В) ақпараттар моделдер;
С) мәліметтер моделдер;
D) функциональдық моделдер;
Е) қолданылу моделдер.
$$$ 33. Жалпы терім және құрылым бойынша біріктірілген моделдер немесе объектілердің жиынтығы не?
А) белгі;
В) түрі;
С) типтеу;
D) модель;
Е) әліпбе.
$$$ 34. Көптеген белгілердің бір түрдегі ара қатынас процедурасы:
А) топтастыру;
В) экземпляция;
С) агрегация;
D) интенсионал;
Е) экстенсионал.
$$$ 35. ГАЖ қабылдаңған Кендалла топтастыруы бойынша есептер неше түрге бөлінеді?
А) 4;
В) 5;
С) 3;
D) 6;
Е) 2.
$$$ 36. ГАЖ қандай 2 түрдегі моделдерді айырады?
А) электрондық және статикалық;
В) электрондық және динамикалық;
C) шектік және электрондық;
D) статикалық және динамикалық;
E) шектік және статикалық.
$$$ 37. Тура және жанама аналогы моделдерге бөлінетін моделдер:
А) аналогтік;
В) дискреттік;
С) тура;
D) жанама;
Е) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 38. ГАЖ қолданылатын мәліметтер моделдер:
A) базолық;
B) мифологиялық;
C) дискреттік;
D) аналогтік;
E) барлық жоғарыда аталғандар.
$$$ 39. Реляциондық мәліметтер моделді кім өңдеген?
А) Фишер;
B) Кодд;
C) Смит;
D) Уайт;
E) Адамсон.
$$$ 40. <<Мәні-байланыс>> моделді кім өңдеген?
А) Чен;
В) Красовский;
С) Миллер;
D) Кодд;
Е) Крюгер.
$$$ 41. ГАЖ мәліметтерді ұйымдастыру ерекшелігіне не қатынасты болады?
А) оларға сақталатын көп көлемдегі ақпараттары бар болу;
В) ұйымдастыру ерекшелігі;
С) құрылымдық мәліметтер моделдер;
D) графикалық мәліметтердің әртүрлілігі;
Е) барлық жоғарыда аталғандар.
$$$ 42. ГАЖ қандай топтағы жүйеге кіреді?
А) моделденген;
В) интегрирленген;
С) жобаланатын;
D) дифференцирленген;
Е) жан-жақты.
$$$ 43. Жүйеліктердің түрлер:
А) таратылған және толық емес;
В) толық және толық емес;
С) локальді және толық;
D) локальді және таратылған;
Е) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 44. Автоматтандырылған жүйесінің схемасы өзіне еңгізеді:
А) 5 этаптарды;
В) 7 этаптарды;
С) 6 этаптарды;
D) 8 этаптарды;
Е) 9 этаптарды.
$$$ 45. ESRI ArcGIS өнімдердің қандай өнімі базалық болып келеді?
А) ArcGIS, ArcView;
В) ArcIMS;
С) ArcSDE;
D) ArcGIS 3D Analist;
Е) барлық жоғарыда аталғандар.
$$$ 46. ESRI ArcGIS қандай базалық өнімі кеңістік мәліметтерді сақтауға мүмкіншілігі береді?
А) ArcInfo;
В) ArcView;
C) ArcIMS;
D) ArcSDE;
E) ArcGIS Publisher.
$$$ 47. Мәліметтердің қандай форматы MapInfo қолдануға мүмкіншілік береді?
А) PSD, BMP, PCX;
В) DXF, DWG;
С) JPEG, GIF, TIFF;
D) GRA, GRD;
Е) барлық жоғарыда аталғандар.
$$$ 48. MapInfo орнатылған сұраныс тілі:
A) Oracle;
B) HTML;
C) SQL;
D) Lotus;
E) ODBC.
$$$ 49. MapInfo мәліметтерді ұсыну неше тәсілдері бар?
А) 6;
B) 3;
C) 5;
D) 4;
E) 7.
$$$ 50. Дүниежүзінде ЦММ-ді алғашқы кім құрды?
А) Джефферсон;
В) Красовский;
С) Миллер;
D) Гаусс;
Е) Крюгер.
$$$ 51. Форматтарды бір жүйесінен басқаға ауыстыратын үдірісі:
А) конвертирлеу;
В) топтастыру;
С) мамандандыру;
D) моделдеу;
Е) өңдеу.
$$$ 52. ГАЖ даталогиялық моделдерді құру этаптар:
A) даталогиялық жобалау;
B) физикалық жобалау;
C) абстракция;
D) ГАЖ физикалық модель;
E) пәндік аймағы.
$$$ 53. Ақпараттарды өңдеу бір қадамына сәйкес келетін ақпараттық бірлігі:
A) мәліметтерді жазба;
B) физикалық жазба;
C) логикалық жазба;
D) мәліметтер атрибут;
E) мәні.
$$$ 54. Топтастырылған есептердің неше түрі бар?
A) 1;
B) 2;
C) 3;
D) 4;
E) 5.
$$$ 55. Қайта келтіру процедураны топтастыру және талдауы орындалатын есептері:
A) бөлу есепте (3 түрдегі есептер);
B) құрылымдық аналитикалық (5 түрдегі есептер);
C) процедуралық (4 түрдегі есептер)
D) топтық;
E) тәжірибелік.
$$$ 56.Мәліметтер моделін қарастыру аспектілер (дұрыс еместі алып тастаңыз):
A) симеотика;
B) процедура;
C) типтеу;
D) агрегация;
E) дұрыс жауабы жоқ.
$$$ 57. Уақытқа қатысты инварианттық моделдер:
A) динамикалық;
B) типтелген;
C) қатты типтелген;
D) статикалық;
E) нашар типтелген.
$$$ 58. Уақыттағы моделдер және үдірістерді өзгерту үшін қызмет ететін уақыттағы құрылым және шамашарттарды өзгертуге рұқсат ететін моделдер:
A) динамикалық;
B) типтелген;
C) қатты типтелген;
D) статикалық;
E) нашар типтелген.

9. <<ГЕОИНФОРМАТИКА>> ПӘНІ БОЙЫНША
ОҚУ ПРОЦЕСІНІҢ ГРАФИГІ
* кесте - <<Инженерлік графика1>> пәні бойынша оқу графигі

Апталар
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Бақылау түрі

1 АБ
2АБ
Баллы

Пәндер