Файл қосу

Өңдеудің пульсты әдістері



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТІРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының Шәкәрім атындағы университеті
                    3 деңгейлі СМЖ құжаты
                                    ОӘК
                                       
                                       
                                       
                                       
                        ПОӘК 042-18-5.1.07/02-2013
                                    ПOӘК
      <<Тағамдық шикізатты өңдеу әдістері>>
  пәнінің оқытушыға арналған бағдарламасы
                                       
                             №__ басылым
                                         <<__>>_______2013 ж.
                                       
                                       
                                                   
                                       
                                       
                                       
           ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК  КЕШЕНІ
                                       
                                       
6M072400 - <<Технологиялық машиналар және жабдықтар>>
                    мамандығына арналған
                                       
        ТАҒАМДЫҚ ШИКІЗАТТЫ ӨҢДЕУ ӘДІСТЕРІ
                                       
               ПӘННІҢ ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН 
                           БАҒДАРЛАМАСЫ
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                  Семей 
                                     2013
                                Алғы сөз
                                       
*  ӘЗІРЛЕНДІ
Құрастырушылар:
А. Еренгалиев ____________ Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Тамақ өндірісінің машиналары мен аппаратттары>> кафедрасының профессоры, т.ғ.к. 
А. Мустафаева ____________   Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Тамақ өндірісінің машиналары мен аппаратттары>> кафедрасының доцент м.а., т.ғ.к. 
Б. Кабулов ____________ Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Тамақ өндірісінің машиналары мен аппаратттары>> кафедрасының доценті, т.ғ.к. 
                                                     <<____>> _______2013 ж.  

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Тамақ өндірісінің машиналары мен аппаратттары>> кафедрасы мәжілісінде қаралды
<<___>> __________ 2013 ж., № ___ хаттама

Кафедра меңгерушісі ___________  М. Акимов

2.2 Инженерлі-технологиялық факультеттің оқу-әдістемелік бросының отырысында қаралды
 <<___>> __________ 2013 ж., № ___ хаттама

 	Төрайым  ___________  С. Толеубекова

3  БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында талқыланды және басылымға рұқсат етілді
<<___>> __________ 2013 ж., № ___ хаттама

ОӘК төрайымы _______________  Г. Искакова
	
	4  АЛҒАШҚЫ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН








                                Мазмұны

                                       1
Қолдану саласы

                                       
                                       2
Нормативтік сілтемелер                                                                                

                                       
                                       3
Жалпы ережелер                                                                                            

                                       
                                       4
Пәннің оқу жұмыс бағдарламасының мазмұны                                                                                                          

                                       
                                       5
Студенттердің өздік жұмысына арналған тақырыптардың тізімі           

                                       
                                       6
Пән бойынша оқу-әдістемелік карта                                                          

                                       
                                       7
Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз ету картасы                       

                                       
                                       8
Әдебиеттер                                                                                                    

                                       
                                       
1 ҚОЛДАНУ САЛАСЫ

<<Тағамдық шикізатты өңдеу әдістері>> пәнінің оқу-әдістемелік кешеннің құрамына кіретін  оқытушыға арналған бағдарламасы 6M072400 - <<Технологиялық машиналар және жабдықтар>> мамандығының магистранттарына арналған.

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
<<Тағамдық шикізатты өңдеу әдістері>> пәнінің оқытушыға арналған оқу-жұмыс бағдарламасы келесі нормативтік-құқықтық құжаттардың талаптары мен ұсыныстарына сәйкес құрастырылды және осы пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
- 2004 жылдың 29 сәуіріндегі № 9-4-1/2800 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі бұйрығымен енгізілген және бекітілген 6M072400 - <<Технологиялық машиналар және жабдықтар>>  мамандығы бойынша білім берудің  Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты ҚР МЖМБС 7.09.058-2008 бойынша құрастырылған.
- Университет стандарты СТУ 042-СГУ-5-2013 <<Пәннің оқу- әдістемелік кешенін жетілдіру  мен рәсімдеудің жалпы ережелері>>;
- ДП 042-1.07-2013 <<Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны және құрылымы>> құжаттандырылған процедурасы.

3  ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

3.1 Пәндердің  мазмұнын қысқаша сипаттау
<<Тағамдық шикізатты өңдеу әдістері >> пәнінде адамзатты өніммен қамтамасыз ету, халық шаруашылығының азық-түлік саласының дамуын, азық-түлік шикізатын ұсақтауға арналған жабдықтың теориялық негізін және адамдардың қореқтенуіне арналған жартылай фабрикат пен дайын өнімге айналдыру процесінде шикізатқа  өңдеудiң әр түрлi әдiстерiнің әсер етуі мәселелерін қарастырады.

3.2 Бұл курстың мақсаты  -  магистранттарда сұйық бiртектi емес жүйелердiң бөлiнуiндегі кәсiби сұрақтары шешуде ғылыми - әдiстемелiк жолдарды құрастыруға қажеттi бiлiмдерді алуы болып табылады.
Осы пән азық-түлік шикізатын өңдеу әдістері курсына арқаланады және арнайы пәндердiң ары қарай зерттеуге негiз болып табылады.

 3.3  Пәнді оқу нәтижесінде магистрант тиісті:
:: шикiзатты өңдеу бойынша азық-түлiк шикiзатын, жартылай фабрикаттартарды, азық-түлiк өнiмi, технологиялық үдерiстерді жiктеудi білуі керек;
:: Азық-түлiк шикiзатын кесу негiздерiмен, азық-түлiк шикiзаты мен азық-түлiк өнiмдерiн мен әр түрлi сапалық көрсеткiштерi бойынша зерттеумен жұмыстың дағдыларына ие болуы керек;
:: Пәннің дәрiс материалы меңгеру;
:: Шикiзаттың сапасын бағалауды, өлшеу нәтижелерiн өңдеуiнiң әдiстерiн және олардың анализдік талдауын істей алу керек;
:: Шикiзаттың ұнтақтаудан кейiн оның сапасының негiзгi көрсеткiштерінанықтайтын факторлар туралы түсінік болу.
<<Тағамдық шикізатты өңдеу әдістері >>пәні практикалық курс болып табылады. Сондықтан міндетті шарт бақылаудың негiзгi түрлерiн құрайтын барлық жаттығу және жеке тапсырмалардың орындауы болып табылады.

3.4  Пәнді оқу нәтижесінде магистрант міндетті:
::	азық-түлік шикізатын қайта өңдеу төңірегіндегі негiзгi периодты шығаруларымен дұрыс жұмыс iстеуге, қаралған ақпарат көздерi бойынша дұрыс есеп жүргізу, дербес пәндiк картотека жүргізуге икемi болу.
::	шикізаттың негізгі сипаттамаларын білу керек;
::	олардың қарқындылығын бағалау үшін негізгі технологиялық процестер мен сипаттарын жүзеге асыру әдістерін білуі керек;	
::	бiртектi емес сұйық жүйелердi бөлiнудiң технологиясындағы химиялық, физикалық-химия, құрылым - механикалық, коллоид процесстерi туралы түсінігі болуы керек; 
::	азық-түлiк шикiзатын кесу технологиясының ғылыми негізін білуі керек;
::	ғылыми ақпараттармен алмасу формасы және олардың ресiмдеуiне негiзгi талаптарды бiлу;
::	курстiң бiр үлгiдегi жобалық есептерiнiң шешуге дағдылану.

3.5  Курстың пререквизиттары:
3.5.1 Технологиялық жабдықтар
3.5.2 Сапаны басқарудың статистикалық әдістері
3.6 Курстың постреквизиттары:
3.6.1 Магистрлік диссертация
3.7 Жұмыс оқу жоспарының көшірмесі:
                                                                   Кесте 1
Курс
                                Семестр
Кредиттер
                             Дәріс (сағ.)
                                    СПЗ
                                   (сағ.)
                                     ЗС
                                   (сағ.)
                               МӨЖ (сағ.)
                           Барлығы (сағ.)
               Қорытынды бақылау формасы
                                       1
                                       2
                                       4
                                      30
                                      15
                                      15
                                      30
                                      180
                                емтихан



4 ОҚЫТУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН ПӘНДЕРДІҢ ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
                                                                   Кесте 2
               Тақырыптардың аталуы және
                         олардың мазмұны
                           Сағаттар саны
                                       1
                                       2
Дәріс сабақтар.1-Модуль. Кіріспе және шикізатты өңдеу мен қасиеттерінің өзгеруі
Дәріс 1. Кіріспе. Технология туралы ғылымның пайда болуы және дамуы. Дамудың қазіргі жағдайы және болашағы. Маңызды өндірістік мәселелер және оларды шешу жолдарының болжамы. 
                                       3
Дәріс 2. Өндірістің азық-түлік саласының қысқаша сипаттамасы. Өндірістің азық-түлік саласында қолданылатын азық-түлік шикізатының жалпы сипаттамасы,классификациясы. 
                                       3
Дәріс 3. Шикізатты өңдеудің жалпы әдістері. Азық-түлік өнімдерін өндірісі кезіндегі шикізатты өңдеудің физикалық әдістері. Ұсақтау. Гомогенизация. Сұрыптау. Престеу. Қатты денеден сұйықты бөлу. Араластыру. Тұндыру. Сүзу. 
                                       3
 Дәріс 4. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің электрофизикалық әдістері. Инфрақызыл саулемен өңдеу. АЖЖ-өңдеу. Электростимуляция. Электроплазмолиз. Электрофлотация.
                                       3
Дәріс 5. Өңдеудің жылуфизикалық әдістері. Жылулық өңдеу тәсілдерінің классификациясы. Жылулық өңдеудің ылғалды тәсілдері. Жылулық өңдеудің құрғақ тәсілдері. Жылулық өңдеудің көмекші тәсілдері. 
                                       3
Дәріс 6. Өнімдерді жылулық өңдеу кезіндегі физико-химиялық қасиетінің және биологиялық құндылығының өзгеруі. Ақуыздардың өзгеруі. Майлардың өзгеруі. Көміртегінің өзгеруі. Қыздырукезінде өнімнің құрылымы және құрылым-механикалық қасиетінің өзгеруі. 
                                       3
     2-Модуль. Азық  - түлік өнімдерін өңдеу
Дәріс 7. Өнімді жылулық өңдеудің негізгі түрлері. Ет және ет өнімдерін жылулық өңдеу. Балықты жылулық өңдеу. Сүтті жылулық өңдеу.нан пісіру. Жеміс пен көкөністі жылулық өңдеу.
                                       3
Дәріс 8. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің акустикалық әдістері. Ультрадыбыс және оның өнімге әсері. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің импульсты әдістері. Өңдеудің пульсты әдістері. 
                                       3
Дәріс 9. Азық-түлік өнімдерін консервілеу әдістері. Консервілеу әдістері. Биоз. Анабиоз. Ценобиоз. Абиоз.
                                       3
Дәріс 10. Азық-түлік өнімдерін тоңазытулы өңдеу. Жемістер мен көкөністерді тоңазытулы өңдеу.Ет, сүт, балық өнімдерін және жұмыртқаны тоңазытулы өңдеу. 
                                       3
3-Модуль. Азық  -  түлік өнімдерін биологиялық өңдеу
Дәріс 11. Консервілеудің биологиялық әдістері. Консервілеудің биологиялық әдістерінің ерекшеліктері. Жеміс және көкөністерді көнсервілеудің биотехнологиялық әдістері. Жануар текті өнімдердің биотехнологиялық әдістері. 
                                       3
Дәріс 12. Азық-түлік өнімдерін стерилизациялау. Стерилизациялау азық-түлік өнімдерін консервілеу әдісі ретінде.Ет және балық өнімдерін стерилизациялау. Сүтті стреилизациялау. Стерилизацияның зиянды әсері. 
                                       3
Дәріс 13. Азық-түлiк өнiмдерiн құрғату. Кептіру азық-түлік өнімдерін консервілеу әдісі ретінде. Кептіру тәсілдері. Құрғақ өнімдерді сақтау. 
                                       3
Дәріс 14.Азық-түлік өнімдерін қақтау. Қақтау консервілеу әдісі ретінде.  Қақтау түтінінің құрамы және қасиеті. Қақтау кезінде өнімнің қасиетінің өзгеруі. Ет және балық өнімдерін қақтау.  
                                       3
Дәріс 15. Азық-түлік өнімдерін көнсервілеудің дәстүрлі емес әдістері. Обработка продуктов ионизирующими излучениями. Действие облучения на составные части продукта. Действие облучения на микроорганизмы.
                                       3
                    Зертханалық сабақтар
Тақырып 1. Өсімдік текті және жануар текті шикізатты зерттеу (химиялық құрам). 
                                       4
Тақырып 2. Азық-түлік өнімдерінің сапасы және оны анықтау әдістері (органолептикалық көрсеткіштер, физико-химикалық қасиеті, химиялық қасиеті, микробиологиялық қасиеті). 
                                       4
Тақырып 3. Азық-түлік шикізатын өңдеудің физикалық әдістері. (ұсақтау, гомогенизация, сұрыптау, престеу). 
                                       4
Тақырып 4. Азық-түлік өнімдерін қайта өңдеудің физикалық әдістері (қатты денеден сұйықты бөлу, бөлшектерді байланыстыру және т.б., тұндыру, араластыру). 
                                       4
Тақырып 5. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің электрофизикалық әдістері. (АЖЖ-өңдеу).
                                       4
Тақырып 6. Жылулық өңдеу (пісіру, май қорыту).
                                       4
Тақырып 7. Жылулық өңдеу (пастеризация, стерилизация).
                                       4
Тақырып 8. Жылулық өңдеудің құрғақ әдістері (қуыру, пісіру, кептіру). 
                                       2
                                       
5 МАГИСТРАНТТАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫН ОРЫНДАУҒА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ  ТІЗІМІ
5.1. Өндірістің технологиялық жүйелерін құрылымдық оптимизацияның моделдері мен әдістері. 
5.2. Ет, ет өнімдері және ілеспелі өнімнің өндіру өндірістік бағдарламасының материалдық теңгерімін есептеу
5.3. Нақты уақыт мерзіміне ет өңдеу өндірісінің технологиялық жүйесінің оптималды құрылымын таңдау. 
5.4. Қоспаның үйлесімді рецептурасының мақсатының моделі (шұжық фаршы).  
5.5. Өнімнің үйлесімді ассортиментінің мақсатының моделі 
5.6. Модель общей задачи линейного программирования 
5.7. Экономико-матиматикалық моделдің классификациясы 
5.8. Экономико-матиматикалық моделдің құрылымының принципі 
5.9. Технологиялық тапсырмаларды математикалық пішіндеу 
5.10. Симплекс әдістің - линиядағы программалаудың мақсатының шешімінің негізгі әдісінің алгоритмы 
5.11. Өнімнің шығарылымының жоспарының оңтайландыруы есебімен ассортименттің арақатынастарының 
5.12. Шикізаттың терімінің оңтайландыруы өнімнің өндірісі үшін 

6 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА
                                                                   Кесте 3
                                Тақырып
Көрнекі құралдар, ТСО, плакаттар, зертханалық орындар
                   Өз бетімен оқып үйрену
                    ге арналған сұрақтар
                                   Бақы
                              лау нысаны
                          Дәріс сабақтар
                    Зертханалық сабақтар
                                       
                                       
                                       
                                       1
                                       2
                                       3
                                       4
                                       5
Дәріс 1. Кіріспе. Технология туралы ғылымның пайда болуы және дамуы. 

                                 плакат
Маңызды өндірістік мәселелер және оларды шешу жолдарының болжамы.
                                  сұрақ
Дәріс 2. Өндірістің азық-түлік саласының қысқаша сипаттамасы. 
Тақырып 1. Өсімдік текті және жануар текті шикізатты зерттеу (химиялық құрам).
                                 плакат
Өндірістің азық-түлік саласында қолданылатын азық-түлік шикізатының жалпы сипаттамасы,классификациясы.
                                  сұрақ
Дәріс 3. Шикізатты өңдеудің жалпы әдістері. 

                                 плакат
              Қатты денеден сұйықты бөлу.
                                  сұрақ
 Дәріс 4. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің электрофизикалық әдістері. я.
Тақырып 2. Азық-түлік өнімдерінің сапасы және оны анықтау әдістері (органолептикалық көрсеткіштер, физико-химикалық қасиеті, химиялық қасиеті, микробиологиялық қасиеті).
                                 плакат
Электростимуляция. Электроплазмолиз. Электрофлотация.
                                  сұрақ
Дәріс 5. Өңдеудің жылуфизикалық әдістері. 

                плакат, зертханалық стенд
      Жылулық өңдеудің көмекші тәсілдері.
                          тестік бақылау
Дәріс 6. Өнімдерді жылулық өңдеу кезіндегі физико-химиялық қасиетінің және биологиялық құндылығының өзгеруі. 
Тақырып 3. Азық-түлік шикізатын өңдеудің физикалық әдістері. (ұсақтау, гомогенизация, сұрыптау, престеу). 

Қыздыру кезінде өнімнің құрылымы және құрылым-механикалық қасиетінің өзгеруі.
                                  сұрақ
Дәріс 7. Өнімді жылулық өңдеудің негізгі түрлері. 
Тақырып 4. Азық-түлік өнімдерін қайта өңдеудің физикалық әдістері (қатты денеден сұйықты бөлу, бөлшектерді байланыстыру және т.б., тұндыру, араластыру). 
                                 плакат;
                       зертханалық стенд
Жеміс пен көкөністі жылулық өңдеу.
                  тесттік аралық бақылау 
Дәріс 8. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің акустикалық әдістері. 
Тақырып 5. Азық-түлік өнімдерін өңдеудің электрофизикалық әдістері. (АЖЖ-өңдеу).
                                 плакат;
                       зертханалық стенд
               Өңдеудің пульсты әдістері.
                                  сұрақ
Дәріс 9. Азық-түлік өнімдерін консервілеу әдістері. 
                                       
                              плакаттар
                                       
                   Консервілеу әдістері.
                                  сұрақ
Дәріс 10. Азық-түлік өнімдерін тоңазытулы өңдеу. 
Тақырып 6. Жылулық өңдеу (пісіру, май қорыту).
                              плакаттар;
                       зертханалық стенд
Ет, сүт, балық өнімдерін және жұмыртқаны тоңазытулы өңдеу.
                 тесттік, аралық бақылау 
Дәріс 11. Консервілеудің биологиялық әдістері. 

                              плакаттар
                                       
Жануар текті өнімдердің биотехнологиялық әдістері.
                                  сұрақ
Дәріс 12. Азық-түлік өнімдерін стерилизациялау. 
Тақырып 7. Жылулық өңдеу (пастеризация, стерилизация).
                                 плакат;
                      зертханалық стенд 
            Стерилизацияның зиянды әсері.
                        тесттік бақылау 
Дәріс 13. Азық-түлiк өнiмдерiн құрғату. 

                              плакаттар;
                       зертханалық стенд
                 Құрғақ өнімдерді сақтау.
                                  сұрақ
Дәріс 14. Азық-түлік өнімдерін қақтау. 
Тақырып 8. Жылулық өңдеудің құрғақ әдістері (қуыру, пісіру, кептіру).
                              плакаттар
                                       
Қақтау кезінде өнімнің қасиетінің өзгеруі.
                         тесттік бақылау
Дәріс 15. Азық-түлік өнімдерін көнсервілеудің дәстүрлі емес әдістері. 
                                       
                              плакаттар
                                       
     Микроорганизмдерге сәулелену әсері. 
                                  сұрақ


6 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА 
                                                                   Кесте 4
Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атауы
                             Даналардың 
                                   саны
                      Студенттердің саны
                 Қамтамасыз етілу пайызы
1. В.И. Хлебников. Технология товаров. Учебник.- М.:Издательский Дом <<Дашков и К>>, 2002.  -  427с.
                                      50
                                      65
                                      0,9
2. Г.В. Твердохлеб., В.Н.Алексеев., Ф.С.Соколов. Технология молока и молочных продуктов. Киев: Высшая школа, 1978.  -  408 с.
                                      30
                                      65
                                      0,5
3. А.Ф. Фан-Юнг, Б.Л.Флауменбаум, А.К.Изотов и др. .Технология консервированных плодов, овощей, мяса и рыбы. М.: Пищевая промышленность, 1980.  -  336 с.
                                      10
                                      65
                                     0,12
4. А.П. Ковалевская. Технология пищевых продуктов. М.: ВО Агропромиздат, 1988.- 287 с.
                                      15
                                      65
                                     0,16
5. И.А.Рогов. Технология мяса и мясных продуктов. ВО Агропромиздат, 1988.  -  576 с.
                                       2
                                      65
                                     0,03
6. Л.Я. Ауэрман. Технология хлебопе6карного производства. М.: Легкая и пищевая промышленность, 1984.  -  416 с.
                                      15
                                      65
                                     0,16
7. Б.Л. Флауменбаум, С.С. Танчев, М.А. Гришин. Основы консервирования пищевых продуктов. -М.: Агропромиздат, 1986. - 494 с.
                                       2
                                      65
                                     0,03

8 ӘДЕБИЕТТЕР
8.1 Негізгі әдебиеттер
8.1.1. В.И. Хлебников. Технология товаров. Учебник.- М.:Издательский Дом <<Дашков и К>>, 2002.- 427с.
8.1.2. Г.В.Твердохлеб., В.Н.Алексеев., Ф.С.Соколов. Технология молока и молочных продуктов. Киев: Высшая школа, 1978. 408 с.
8.1.3. А.Ф.Фан-Юнг, Б.Л.Флауменбаум, А.К.Изотов и др. .Технология консервированных плодов, овощей, мяса и рыбы. М.: Пищевая промышленность, 1980. 336 с.
8.1.4. А.П.Ковалевская. Технология пищевых продуктов. М.: ВО Агропромиздат, 1988. 287 с.
8.1.5. И.А.Рогов. Технология мяса и мясных продуктов. ВО Агропромиздат, 1988. 576 с.
8.1.6. Л.Я.Ауэрман. Технология хлебопе6карного производства. М.: Легкая и пищевая промышленность, 1984.416 с.
8.1.7. Б.Л.Флауменбаум, С.С.Танчев, М.А.Гришин. Основы консервирования пищевых продуктов.М.: Агропромиздат, 1986.494 с.
8.2 Қосымша әдебиеттер
8.2.1. Н.А.Головкин. Холодильная технология пищевых продуктов. М.: Легкая и пищевая промышленность, 1984.240 с.
8.2.2. Общие методы переработки сырья. Учебное пособие. М.: АгроНИИТЭИММП, 1992.
8.2.3. Е.П.Широков. Технология хранения и переработки плодов и овощей. М.: Колос, 1978. 311 с.
8.2.4. Гаврилова Н. Б. Гигиенические основы питания и контроля качества пищи. Учебное пособие.  -  Семипалатинск: ГУ <<Семей>>. 1998  -  181 с.
8.2.5. Позняковский В. М. Гигиенические основы питания, безопасность и экспертиза продовольственных товаров: Учебник. 2-е изд., испр. и доп.  -  Новосибирск: Изд-во Новосиб. ун-та, 1999.  -  448 с.  
8.2.6. Аханова В. М., Романова Е. В. Гигиена питания.  -  Ростов н/Д: изд-во <<Феникс>>, 2000.  -  384 с.

Пәндер