УМКД

Пән атауы Мал және құс өнімдерін ветеринарлық санитариялық сараптау

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

3 деңгейлі СМЖ кұжаты
ПОӘК
ПОӘК
042-18-23.1.08/02-2013ж .
<<Мал және құс өнімдерін ветеринарлық санитариялық сараптау-I>> пәнінен студентке арналған оқу әдістемелік кешені

№_ басылым
<<__>>_____2013ж.

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН

<<МАЛ ЖӘНЕ ҚҰС ӨНІМДЕРІН ВЕТЕРИНАРЛЫҚ САНИТАРИЯЛЫҚ САРАПТАУ-I>>
пәнінің 5В120200-<<Ветеринарлық санитария>> мамандығына арналған

ПӘННІҢ СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Семей
2013

Алғы сөз

1 .ӘЗІРЛЕГЕН ________ <<___>>____ 2013 ж., Дюсембаев С.Т., в.ғ.д., профессор
_______ <<___>>____ 2013 ж., Серикова А.Т., в.ғ.к., профессор м.а.

<<Ветеринарлық санитария>> кафедрасы

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 <<Ветеринарлық санитария>> кафедрасының мәжілісінде

Хаттама <<_____>> __________2013 ж., №____
Кафедра меңгерушісі ____________E.Омарбеков

2.2 Аграрлық факультеттің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде
Хаттама <<_____>>__________ 2013 ж., №_____
Төрайымы ___________________ А.Тлеубаева

3 БЕКІТІЛДІ
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде мақұлданды және баспаға ұсынылды
Хаттама <<____>> ____________2013 ж., №_____
ОӘК төрағасы___________________Г.Искакова

4. АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛДІ.

ҚҰРАМЫ

1. Жалпы жағдайлар
2. Сабақ түріне байланысты сағаттарды бөлу және пәннің мазмұны
3. Пәнді оқу жөнінде әдістемелік нұсқаулар
4. Курстың форматы
5. Курстың саясаты
6. Білімді бағалау саясаты
7. Әдебиеттер

1. ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР
1.1 Оқытушы және пән бойынша жалпы мәлімет.
Дюсембаев С.Т.- в.ғ.д., профессор,
Серикова А.Т.-в.ғ.к., профессор міндетін атқарушы,
<<Ветеринарлық санитария>> кафедрасы
Байланыс телефоны: 53-19-70
Оқу корпусы№5
Сабақ жүргізілетін аудитория - №309, 311, 312
Пән атауы <<Мал және құс өнімдерін ветеринарлық санитариялық сараптау>>
Кредит саны - 2

1.2 Пәннің мазмұнының қысқаша сипаттамасы оқытудың мақсаты - мал және құс шаруашылығы өнімдері вет сан сараптаудың халық шаруашылық маңызы зор себебі сойыс өнімдерін интенсивті технологиялық өңдеу негізінде қазіргі заманғы, алдыңғы зерттеу әдістерін қолдану, бүгінгі күнде жоғары сапалы тағамдық өнімдерді алуға мүмкіндік береді.

1.3 Пәнді оқытудың негізгі мақсаты- мал және құс шаруашылығы өнімдерін вет сан бағалау ережелерін және гигиеналық зерттеу әдістерін,сонымен қатар жануар тектес шикізаттарын және өнімдерін стандартизациялық және сертификаттық технологиясының негіздерін меңгеру.

1.4 Пәннің негізгі міндеті - халықты зоонтропонозды аурулардан қорғау, жануарлардың жануар тектес азық және конфискаттар арқылы зақымдануларынан қорғау ветеринариялық санитариялық жағынан сапалы және био техногенді оастағыштардан жануар және құс сойыс өнімдерін, ет өнімдерін, сүт және сүт өнімдерін өндіру және шығару салаларында зерттеушілік ұйымдастырушылық,басқарушылық және сараптау қызметтер үшін мамандарды дайындау болып табылады.

1.5 Пәнді оқу нәтижесінде студент білуі керек:
Білу: - -инфекциялық, инвазиялық аурулардың қоздырғыштарына термиялық әсерлердің режимдерін (төменгі және жоғарығы температуpa) санитарлық өңдеу сапасын микробиологиялық қадағалау үшін вет бақылау нысандарынан сынамалар алу ережелері;
- сойыс малдарын, құстарды, терісі бағалы аңдарды, қояндарды және басқа да жануарларды дайындау, тасымалдау, қабылдау, күту және сояр алдында дайындау кездерінде ветеринариялық қызмет көрсету ережелері;
- мал және құс шаруашылығы өнімдерін жабайы аңдар және құстар өнімдерін жануар тектес шикізаттарды сойғаннан кейінгі ВССды ұйымдастыруды және оның әдістерін санитарлық бағалауды;
- өнімдерді және шикізаттарды консервілеу және зарарсыздандыру әдістерін;
- қоршаған ортаны қорғау мәселелерін;
Игеру: - өнімдер мен шикізаттардың сапалығын анықтау үшін оргенолептикалық және арнайы зерттеу әдістерін;

Меңгеру: - органикалық,биохимиялық, гистологиялық, бактериологиялық, ғылыми зерттеу әдістерін, инфекциялық және жұқпалы емес ауруларды анықтау үшін малдардың сойыс өнімдерін қарап тексеру әдістерін сонымен қатар етті трихинеллоскопиялау әдісін меңгеру керек;
Нақтылы ғылыми тәжірибелік ақпараттық іздену және әдістемелік мәселелерді шешу үшін алынған белгілер;
Істей алу: - Мал және құс ұшаларын және мүшелерін ет және ет өнімдерін, сүт және сүт өнімдерін, жұмыртқа және жұмыртқа өнімдерін жануар тектес шикізаттарды вет сан сараптауды жүргізу;
Сойыс малдарын және құстарын сою дайындауды жүргізу;
Инфекциялық, инвазиялық, жұқпалы емес аурулар уланулар кезіндегі мал құс өнімдерін және шикізаттарын ветеринариялық санитариялық сараптауды жүргізу және токсикоинфекциялар және токсикоздардың алдын алу шараларын жүргізу;
Жануар тектес шикізаттар мен өнімдерді зерттеудің қазіргі заманғы әдістерін қолдану;
Түсіну: - сойыс малдарының, құстарының өнімдерін тексеруді, ет өнімдерін, сүт және сүт өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптауды, ет және құс комбинаттарының, қасапханалардың, сою пунктерін және алаңдардың құрылысына, жер таңдауды квалификациялық жүргізуге мүмкіндік беретін теорияны жақсы түсіну және жануар тектес өнімдерді өндіруде қолданылатын технология және стандартизация негіздерін білу.
Болу: - Мал шаруашылығы өнімдерінің сапасына әсер ететін факторлар туралы жалпы түсінік және оларды тәжірибеде білу;
Қабылдау: - Сойыс малдарын құстарды қабылдау және тапсыру тасымалдау және союға дайындау технологиялық, биохимиялық бақылау үшін өнімдерден сынама алу;
Ет өнімдерін кәсіпорындарда базарлардың ВСС сүт зауыттарында ұшалар мен мүшелерге ВСС жүргізу;
Ет және сүт, жұмыртқа мал шикізаттарына оргенолептикалық,физиохимиялық, гистологиялық және басқа да зерттеулер жүргізуді игеру.

1.6 Пәннің пререквизиттері:
1.6.1. Микробиология және вирусология І,ІІ;
1.6.2. Жануарлар патологиясы І, ІІ, ІІІ;
1.6.3. Фармакология, токсикология және токсикологиялық сараптама,
1.6.4.Санитариялық микробиология.

1.7.Пәннің постреквизиттері:
1.7.1. Мал және құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау-ІІ, ІІІ;
1.7.2. Санитариялық паразитология-ІІ;
1.7.3. Ветеринариялық санитария эпизотологиямен;
1.7.4. Мал шикізат өнімдерін сертификаттау негізі;
1.7.5.Малшаруашылық өнімдерін стандарттау және сертификаттау;
1.7.6. Радиациямен зақымдалған өнімді ветеринарлық-санитарлық сараптау;
1.7.7. Ет және сүт өнімдерінің технологиясы, гигиенасы және ветеринарлық-санитарлық сараптау;
1.7.8. Тағам және өңдеу кәсіпорындарындағы ветеринариялық-санитариялық сараптау.

2. САБАҚ ТҮРІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ САҒАТТАРДЫ БӨЛУ ЖӘНЕ ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
кесте 1
№
Тақырыптар атау
Сағат саны
Әдебиеттер

ДС
ЗС
ПС
СОӨЖ
СӨЖ

1
2
3
4
5
6
7
8
Дәріс сабақтар
1 модуль. Пәнге кіріспе.
1
Пәннің анықтамасы және тағам сапасының маңызы.
1

№1 3-8
№2 3-6, №4 4-24
2 модуль. Сойыс өнімдерін ветеринарлық санитарлық тексеру әдістері және оны ұйымдастыру.
2
Лимфа жүйелерін зерттеудің ветеринариялық санитариялық сараптау үшін маңызы
1

№1 43-45
№2 84-88
3
Ұша мен ішкі мүшелерді тексеру әдістері және оны ұйымдастыру.
1

№1 62-66
№2 102-106
3 модуль. Аурулар кезіндегі сойыс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
4
Жұқпалы аурулар кезіндегі сойыс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
2

№1 108-113,119,160,187, 204
№2 109-149
5
Инвазиялық аурулар кезіндегі сойылған мал өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
2

№1 240-244;
№2 155-164,168
№4 66-70
6
Жұқпалы емес аурулар кезіндегі сойыс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
2

№1 266-268, 269-271,275-277;
№2 171-177
№473-75
7
Еріксіз сойылған малдардың ұшаларымен ағзаларын ветеринариялық санитариялық сараптау.
2

№2 223-232
8
Радиоактивті заттармен зақымдалған сойыс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау.
2

№1 437-453;
№2 192-199
4 модуль. Тағамдық токсикоинфекция және токсикоздар.
9
Тағамдық токсикоинфекция және токсикоздардың ветеринарлық саниарлық алдын алу шаралары.
1

№1 423-427;
№2 199-201
10
Стафилакокк, стрептококк және анаэробты микроорганизімдер тудыратын токсикоздар.
1

№1 431-433, 435-437;
№2 213-215, 217-222

Барлығы
15

Зертханалық сабақтар
1 модуль. Пәнге кіріспе
1
Кафедра талаптарына сай техника қауіпсіздігі.

-/-/-/-
1.1. микромодуль. Етті сараптау.
2
Әртүрлі мал етінінің балаусалағын анықтау.

№1 356-365;
№3 82-98
№4 25-26, 31-33, 38-41
3
Еттің қай түлікке жататынын анықтау.

№1 517-523;
№3 14-25
№4 42-49
4
Ауру және сау малдың етін анықтау.

№3 74-81
5
Рубеждік бақылау.

-/-/-/-
6
Ауру малдың етін анықтау.

№3 74-81
2 модуль. Сойыс өнімдерін ветеринарлық санитарлық тексеру әдістері
және оны ұйымдастыру.
7
Лимфа түйіндерінің топографиясы.

№1 45-62
№2 88-101
8
Ветеринариялық санитариялық сараптау лабораториясы жағдайындағы сойыс өнімдерін зерттеу әдістері мен техникасы.

№1 62-66
№2 102-106
9
Ет және ет өнімдерін бактериологиялық зерттеу.

№3 27-70
3 модуль. Сойыс өнімдерін трихенеллез және цистицеркоз ауруларын анықтау.
10
Сойыс өнімдерінде трихенеллез ауруын анықтау.

№3 103-111
11
Сойыс өнімдерінде цистицеркоз ауруын анықтау.

№3 112-114
12
Рубеждік бақылау.

-/-/-/-

Барлығы

СӨЖ
1.2. микромодуль. Етті сараптау
1
Ауыл шаруашылық малдарының еті туралы оқыту. Еттің морфологиялық, химиялық құрамы. Жетілуі. Тауартану.

5
№1 9-18;
№2 59-82
№4 15-24
2
Етті сақтау барысындағы өзгерістер: шіру, зеңсіздену, сәулелену, кілегейлену, құрғақ қабаттын пайда болуы, түсінің өзгеруі, тотықтануы.

5
№1 272-274;
№2 226-227, 228-232
№4 77-78
3
Санитарлық мағынасы бар өзгерістердегі еттің ветеринариялық санитарлық сараптамасы: липохроматоз, меланоз, жетілмеген жануарлар еті.

5
№1 274-275;
№2 227-228
№4 76-77
3 модуль. Мал өнімдерін жеке ветеринарлық санитарлық сараптау.
4
Малды союға рұқсат етілген немесе етілмеген инфнекциялық аурулар кезіндегі сойыс өнімдерінің санитарлық ибағасы

6
№1 113-229;
№2 109-149
№4 52-66
5
Инвазиялық және кровепаразитарлық аурулар кезіндегі сойыс өнімдерінің ветеринарлық санитарлық сараптамасы.

6
№1 240-263;
№2 165-171
№4 69-73
6
Кеуде және іш қуысының мүшелерінің ауруларында, механикалыө және термиялық зақымдануда, ісіктерде, мастит кезіндегі сойыс өнімдерінің санитарлық бағасы.

6
№1 264-266, 268-269, 271-272;
№2 177-184
№4 73-75
7
Химиялық препараттармен өңделгендегі және улану кезіндегі ұшаның және мүшелердің ветеринарлық санитарлық сараптамасы.

6
№2 184-192
№4 78-82
4 модуль. Тағамдық токсикоинфекция және токсикоздар.
8
Тағамдық сальмонеллездер. CL.PERFRINGENS, B.CEREUS және аз зерттелген микроорганизімдерден болатын токсикоинфекциялар.

6
№1 426-430, 433-435;
№2 201-212, 215-217

Барлығы

3. ПӘНДІ ОҚУДАҒЫ ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫСТАР
Сабаққа дайындалуда алдын ала ұсынылған әдебиеттермен, әдістемелік нұсқаулармен таныс болу керек. Сабақтың мазмұнына, мақсатына, негізгі сұрақтарына назар аударыңыз.
Оқу кезінде бағдарламада берілген барлық сұрақтар бойынша жұмыс дәптеріне конспект жасалуы керек. Зертханалық сабақтарда берілген тапсырманы талдау диалог түрінде өтеді. Зертханалық сабақ екі критерий бойынша бағаланады: сабаққа қатысу және тақырыпты талдаудағы белсенділік көрсету. Күнделікті үйге берілген тапсырманы тиянақты орындау, сабақ кезінде тақырыпты талдауға белсене араласу - сіздің емтиханды жақсы тапсыруыңыздың кепілі екендігін ұмытпаңыз!
Аудиториялық СОӨЖ сабақ кезінде аудиториялық бақылау жұмысы ретінде (АКР-АБЖ) өтеді. Қолдарыңыздағы СОӨЖ жоспары бойынша істелінген жұмыстар дәптерде болуы тиіс. Аудиториядан тыс СОӨЖ-ді студент сабақтан бос уақытында дәріске дайындалып жеке дәптерге жазып және дәріс кезінде сұрақтарды талқылауға қатысып тиісті бағасын алады.
СӨЖ жеке дәптер арнау керек. Жоспарда көрсетілген тақырыптардың сұрақтарына, ұсынылған әдебиеттерді пайдалана отырып, нақты жауап жазу керек.
4. КУРСТЫҢ ФОРМАТЫ

Теориялық материалдарды оқу барысында студенттер оқудың тезаурыстық элементтерін қолданады.
Аудиториялық сабақтар зертханалық іс-тәжірибе жұмыстарын жүргізеді. Сабақтарға дайындалу әдістемелік нұсқау арқылы іске асырылады.
СӨЖ презентация көлемінде, баяндама оқу ғылыми ізденіс жұмыстарының барысы аясында жүргізіледі және дер кезінде оқытушыға өткізілуі керек. Жұмыстарын кешіктірген жағдайда орындалған жұмыстарының бір баллы төмендетіледі.
Аралық бақылау ауызша түрде өтеді. Аралық бақылаудың қортындысы барлық қатысан сабақтардың (дәріс, практикалық, зертханалық) қортыныдысына назар аударылады.
Емтихан жазбаша түрде өтіледі. Студент семестр бойы 50 пайыздан жоғары балл жинаған кезде ғана қортынды бақылауға жіберіледі.

5.КУРСТЫҢ САЯСАТЫ
Курстың саясаты - бұл оқытушының пәнді оқыту барысында студентке қоятын талаптар жүйесі. Төменде ұсынылатын талаптар тізімі көрсетілген:
* сабақтан кешігуге оны жіберуге болмайды;
* сабақ үстінде ұялы телефондарды өшіру;
* барлық тапсырмаларды өз уақытында орындау;
* сабақ үстінде сағыз шайнамау,оқытушы ұсынған сабақ жоспарын мұқият тыңдап, оған белсенді түрде қатысу;
* себепті жағдаймен қатыспаған сабағын ( деканаттың рұқсатымен) қайта тапсыру;
* өз бетінше кітапханада және үйде дайындық жасау;
Оқу топтарындағы келіспеушілік жағдайларды оқытушылар немесе тьюторлардың қатысуымен ашық түрде талқыға салу керек, шешілмеген жағдайда деканат қызметкерлері көмегімен қарастырылады.

6.БІЛІМДІ БАҒАЛАУ САЯСАТЫ
<<Мал жіне құс өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау>> пәні бойынша балдарды бөлу.
Кесте 2
Апта
Бақылау түрі
Барлық балл
Ескерту
1
2
3
4
1
Аудиторлық сабақтардың барлық түріне қатысу. 1-7 апта.
30

2
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
20

3
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-15б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-40б.
75

4
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
20

5
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -20б.
20

6
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -25б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-15б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-35б.
75

7
Рубеждік бақылау.
60
Бірінші және жетінші апта тақырыптары бойынша ауызша немесе жазбаша сұрау.
1-7 апта оқуы бойынша қортынды бал.
300

8
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
15

9
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
15

10
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-10б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-25б.
50

11
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
15

12
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-10б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау-25б.
50

13
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
15

14
Лабораториялық сабақтың білімін тексеру -ауызша сұрау -15б.
Аудиторлық сабақтарда жұмыс істеуі мен конспект жазуын ескере отырып СОӨЖ тексеру-10б.
СӨЖ тексеру- дәптердегі конспектілерін тексеру, ауызша жауап беру немесе тақырып бойынша реферат, слайд, презентация дайындап, қорғау25б.
50

15
Рубеждік бақылау.
60
Сегізінші және он бесінші апта тақырыптары бойынша ауызша немесе жазбаша сұрау.
8-15 апта оқуы бойынша қорытынды бал.
300

Экзаменның қорытынды бал.
400

Академиялық период бойынша қорытынды бал.
1000

Босатылған дәріс сабақтары сол тақырып бойынша реферат жазу, плакат жасау арқылы толықтырылады. Босатылған зертханалық сабақтар сол тақырып бойынша конпект жазу және бақылау сұрақтары бойынша ауызша немесе жазбаша жауап беру арқылы толықтырылады.

7. ӘДЕБИЕТТЕР

7.1.Негізігі әдебиеттер
7.1.1. Сенченко Б. С. <<Ветеринарно-санитарная экспертиза продуктов животного и растительного происхождения>>. Ростов на Дону, 2001 г.с. 702.
7.2 Қосымша әдебиеттер
7.2.1.Макаров В. А. <<Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переработки продуктов животноводства>>. Москва, 1991 г.с. 463.
7.2.3.Макаров В.А. <<Практикум по ветсанэкспертизе>> М.-1987г
7.2.4.Позняковский В. М. <<Экспертиза мяса и мясопродуктов качество и безопасность>>. Новосибирск, 2005 г. с. 524.
7.2.5.Горегляд Х. С. и др. <<Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переработки продуктов животноводства>>. Москва, 1981 г.с. 575.
7.2.6. Кузнецов В. А, Шлипаков Я. П. <<Технология переработки мяса и других продуктов убоя животных>>. Москва, 1971 г. с. 159.
7.2.7.Коряжнов В. П., Таршис М. Г., Л. П. Шлипаков. Технология продуктов убоя животных. Москва, колос, 1967 г. с. 207.
7.2.8.Житенко П. В., Боровков М. Ф. Ветеринарная санитарная экспертиза продуктов животноводства. Москва, Колос, 2000 г. с. 335.
7.2.9.Алехина Л. Т. и др. Технология мяса и мясопродуктов. Москва, Агропромиздат, 1998 г. с. 576.
7.2.10.Большаков А. С. и др. <<Технология мяса и мясопродуктов>>. Москва, 1976 г. с. 399.
7.2.11.Загаевский И.С., Жмурко Т. В. <<Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переработки продуктов животноводства>>. Москва, 1983 г. с. 224.
7.2.12. З.П.Матюхина, Э.П.Королькова <<Товароведение пищевых продуктов>> М.:ИРПО; Изд. центр <<Академия>>, 2000.-272с.
7.2.13.Житенко П. В. <<Технология продуктов убоя животных>> Москва, 1984 г. с. 230.
7.2.14.Дюсембаве С.Т. <<Ветеринариялық - санитариялық сараптау>> Алматы, 2013ж. 512б. <<Халықаралық - жазылым агентігі>>

Электрондық баспа
7.2.14.Воровков М.Ф., Фролов В.П., Серко С. А. Ветеринарно - санитарная
экспертиза с основами технологии стандартизации продуктов животноводства.
Санкт Петербург-Москва-Краснодар. 2007.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz