УМКД

Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
3 деңгейдегі СМЖ құжаты
ПОӘК

ПОӘК 042-18-21.1.11/
01-2013
ПОӘК
Оқытушыға арналған <<Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері>> пәнінің оқу жұмыс бағдарламасы
№ ___ басылым
<<___>> ______ 20__ж

ПӘННІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

6М080100 <<Агрономия>> мамандықтарына арналған

<<Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері>>

ОҚЫТУШЫ ҮШІН ПӘННІҢ ОҚУ- ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ

Семей
2013

Алғы сөз

1 ҚҰРАСТЫРҒАН
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы университеті <<Агротехнология және орман ресурстары>> кафедрасының профессоры, а\ш.ғ.докторы Сейлгазина С.М.
<< >> жыл

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ:
2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Агротехнология және орман ресурстары>> кафедрасының мәжілісінде.
Хаттама << >> жыл, №1
Кафедра меңгерушісі ________Сейлгазина С.М.

2.2. Аграрлық факультетінің оқу-әдістемелік бюро мәжілісінде

Хаттама << >> жыл, №1

Төраға ...........................Тлеубаева А.В.

3 БЕКІТЕМІН:

Университеттің оқу-әдістемелік кеңес мәжілісінде қаралды және баспаға ұсынылды

Хаттама << >> жыл, № 1

ОӘК төрағасы................. Г. Искакова

4 АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН

МАЗМҰНЫ

* Қолданылу аймағы
* Нормативтік сілтемелер
* Жалпы жағдайлар
* Оқу пәнінің мазмұны (модуль)
* Магистранттардың өзіндік жұмыстары тақырыптарының тізімі
* Пән бойынша оқу процесінің күнтізбелік жоспары
* Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілу картасы
* Әдебиеттер

1 ҚОЛДАНЫЛУ АЙМАҒЫ

<<Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері>> пәнінің оқытушыларға арналған оқу жұмыс бағдарламасы 6М080100 <<Агротехнология және орман ресурстары>> мамандықтарының магистранттарына арналған оқу- әдістемелік кешеннің құрамына кіреді.

2 НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

<<Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері>> пәнінің оқытушыларға арналған оқу жұмыс бағдарламасы келесі құжаттардың талаптарына сәйкес оқу процесін ұйымдастыруда тәртіп орнатады:
* 6М080100 <<Агрономия>> мамандығының Қазақстан Республикасы мемлекеттік жалпы білім беру стандарты, ҚР МЖМБС 23,12.-2005 Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігінің 26.04. 2004 № 779 бұйрығымен бекітілген және енгізілген;
* 6М080100 <<Агрономия>> мамандықтарына арналған элективті пәндер каталогы;
* УСТ 042-РМҚК-СМУ-8-2007 Университет стандарты <<Пәннің оқу- әдістемелік кешендерінің жасауға және ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар>>
* ҚП 042-08.10.10.12-2007 Құжаттандыру процедурасы <<Пәннің оқу- әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны>>.

3 ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛАР

3.1 Пәннің қысқаша мазмұны:
<<Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері>> пәні негізгі биологиялық пәндердің бірі. Берілген пән қазіргі заманғы биологияның теориялық және практикалық мәселелерін шешуге арналған. Ауыл шаруашылық өсімдіктерінің сорттары және гибридтерін алудың қазіргі заманғы әдістері - табиғат және техникалық білімді пайдалана отырып пайдалы өнімнің биожүйесі арқылы өндіруга негізделген адам іс әрекетінің заманауи саласы.
Сәтті даму биохимия, генетика, жасуша биологиясы және молекулярлық биологиядағы көптеген ашылулардың арқасында, ең алдымен белгілі бір ферменттердің құрылымын және қызметтерін орнықтыруда, оларды түрлі өндірістік процесстерде иммобилизденген формада пайдалану, сонымен қатар ДНҚ модификациясы және оларды бір организмнен екіншіге тасымалдау негізінде мүмкін болып отыр. Даму процесі өсімдіктерге де қатысты болды. Өсімдік клондарын кең ауқымда өндіру үшін меристемалар қолданылады, өсімдік жасушаларының дақылдарын түрлі заттардың синтезі үшін пайдаланады (алкалоидтар және басқа да екінші ретті метаболиттер).
1937 жылы Готере сәбіздің дифференциаланбаған ұлпасын сәтті культивирледі. Ата ана өсімдігінен бөлініп алынған каллус фрагменттеп, өсу гормоны - ауксинды алды. Кейіннен протопласттары бөлінген жекелеген өсімдік жасушаларынан дақылдар алына бастады. Протопласттардың толысуы жыныстық көбеюді қолданусыз гибридтердің санын және әртүрлілігін ұлғайтуға мүмкіндік береді.
3.2 Пәнді оқудың мақсаты: магистранттарға ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттарын және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістерін пайдалану бойынша жеткілікті мөлшерде теориялық және тәжірибелік білім беру.
3.3 Пәнді оқудың негізгі міндеттері:
Магистранттарды егістік дақылдардың морфологиялық құрылысымен және биологиялық ерекшеліктерімен танысу;
- Ауыл шаруашылық дақылдарын алдыңғы қатарлы өсіру технологияларын оқып үйрету;
- Ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттарын және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістерін меңгеру.
3.4 Оқу нәтижесі:
Оқу барысында магистрант міндетті:
- вирустық инфекциядан бос өсімдіктің тұқымдық материалын алу технологиясының негізін білуге;
- молекулярлы маркерлерді пайдалану арқылы өсімдік идентификациясы және дифференциациясы тәсілдерін игеруге;
- өсімдікті зиянды организмдерден микробты қорғау технологиясын меңгеруге;
- негізгі ауыл шаруашылық дақылдарын жәндіктер - зиянкестерден заманауи қорғау жүйесін пайдалану және түсіну;
- биосфераның ластануында ауыл шаруашылық өндірісінің ролі туралы түсінікке ие болу;
- молекулярлы маркерлерді пайдалану арқылы өсімдік идентификациясы және дифференциациясы тәсілдерін игеру дағдысына ие болу.
3.5 Курс пререквизиттері:
- Агрономиядағы қазіргі заманғы мәселелер;
- Биологиялық экология.
3.6 Курс постреквизиттері: -
3.7 Оқу жұмыс жоспарынан көшірме:
Кесте 1
Курс
Семестр
Кредиттер
ДС сағ.
ТЗС сағ.
ЗС сағ.
МОӨЖ сағ.
МӨЖ сағ.
Барлығы сағ.
Қорытынды бақылау формасы
1
2
2
15
15
-
15
45
90
Емтихан

4 ОҚУ ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ)
Кесте 2
Тақырып атаулары және мазмұны
Сағат саны
1модуль. Ауыл шаруашылық дақылдарын көбейтудің әдістері
Дәріс сабақтары
1 Кіріспе. Ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттарын және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері пәніне түсінік және маңызы.
1
2 Сорт. Бастапқы материал және құру әдістері.
1
3 Талдаушы селекция.
1
4 Синтездеуші селекция.
1
5 Тәжірибелік мутагенез және оны селекцияда қолдану.
1
6 Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплодияны пайдалану.
1
7 Биотехнолгия әдістерін өсімдік селекциясында қолдану.
1
Тәжірибелік сабақ
1 Өсімдіктің көбею кезеңдері. Көбейту үшін өсінді материалын іріктеу.
2
2 Өсінді материалдарын, ыдыстарды, құралдарды және қоректік орталарды залалсыздандыру әдістері.
2
3 Қоректік орталарды дайындау.
2
4 Залалданған өскіндерді өсіру.
2
5 Ауыл шаруашылық дақылдарының тұқымдарын жинау, сақтау және кептіру.
2
6 Өркендері арқылы картоптың микрокөбеюі
2
7 Гүлдерді рәсімдеуге арналған өсімдік тұқымдарын отырғызу.
2
2модуль. Селекцияның заманауи әдістері.
Дәріс сабақтары
1 Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану.
1
2 Сұрыптау және селекциялық материалдарды бағалау әдістері.
1
3 Мемлекеттік сортсынау және сорттармен будандарды аудандастыру.
1
4 Тұқым шаруашылығы.
2
5 Қазіргі заман талаптарына сай кейбір дақылдардың тұқым шаруашылығын ұйымдастыру.
2
6 Егістік дақылдарының тұқым шаруашылығындағы сорттық және тұқымдық бақылау.
1
Тәжірибелік сабақтары
Дәнді дақылдар тұқым сапасын анықтау.
2
Дәнді дақылдар тұқымының ылғалдылығын анықтау.
2
Дәнді дақылдар тұқым тазалығын анықтау.
2
Егу алқабын дайындау.
2
Тұқымды егу нормасын ұсыну.
2
Тұқым өнгіштігін анықтау.
2
Екпелерді күтіп баптау.
2
Күнбағыстың морфологиялық ерекшеліктері.
2

5 МАГИСТРАНТТАРДЫҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАРЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1. Өсімдік шаруашылығындағы жаппай іріктеу. 5.2 Өсімдік шаруашылығындағы жекелеген іріктеу. 5.3. Өсімдік шаруашылығындағы табиғи іріктеу. 5.4. Өсімдік шаруашылығындағы инбридинг.
5.5. Өсімдік шаруашылығындағы гетерозис .
5.6 . Өздігінен тозаңдандыратын айқышты тозаңдану.
5.7. Өсімдік шаруашылығындағы алшақтатылған гибридтену.
5.8. Сомалық мутацияны пайдалану. 5.9. Экспериментальды мутагенез. 5.10. Өсімдіктің жаңа сорттарын шығару.
5.11. Өсімдік шаруашылығындағы ата ана формаларын іріктеу.
5.12. Өсімдік шаруашылығындағы гибридизация.
5.13. Селекция үшін материалды алу тәсілдері.
5.14. Алғашқы сорттық зерттеу.
5.15. Мемлекеттік сорт сынау және аудандастыру.

6 ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІІК КАРТА
Кесте 3
Тақырыптар
Көрнекті құралдар, ТЖО, плакаттар, зертханалық стенд
Өз бетімен оқып білу сұрақтары
Бақылау формасы
Дәріс сабақтары
Тәжірибелік сабақ
Зертханалық сабақ

1
2
3
4
5
6
Кіріспе. Ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттарын және гибридтерін алудың, көбейтудің қазіргі заманғы әдістері пәніне түсінік және маңызы.
Өсімдіктің көбею кезеңдері. Көбейту үшін өсінді материалын іріктеу.

Слайдтар, схемалар, әдістемелік нұсқау
Өсімдік шаруашылығындағы жаппай іріктеу.
Ауызша жауап

Сорт. Бастапқы материал және құру әдістері.
Өсінді материалдарын, ыдыстарды, құралдарды және қоректік орталарды залалсыздандыру әдістері.

Слайдтар, кестелер
Өсімдік шаруашылығындағы жекелеген іріктеу.
Жазбаша жұмыс
Талдаушы селекция.
Қоректік орта дайындау.

Слайдтар, схемалар, әдістемелік нұсқау
Өсімдік шаруашылығындағы табиғи іріктеу.
Реферат
Синтездеуші селекция.
Залалданған өскіндерді өсіру.

Слайдтар, әдістемелік нұсқаулар
Өсімдік шаруашылығындағы инбридинг.
Блок- сызбаны құру

Тәжірибелік мутагенез және оны селекцияда қолдану.
Ауыл шаруашылық дақылдарының тұқымдарын жинау, сақтау және кептіру.

Әдістемелік нұсқаулар
Өсімдік шаруашылығындағы гетерозис .
Тест
Өсімдіктер селекциясында полиплоидия мен гаплодияны пайдалану.
Өркендері арқылы картоптың микрокөбеюі

Слайдтар, кестелер, сызбалар

Өздігінен тозаңдандыратын айқышты тозаңдану.
Реферат
Биотехнолгия әдістерін өсімдік селекциясында қолдану.
Гүлдерді рәсімдеуге арналған өсімдік тұқымдарын отырғызу.

Слайдтар, әдістемелік нұсқаулар
Өсімдік шаруашылығындағы алшақтатылған гибридтену.
Ауызша коллоквиум
Гетерозис және инбридинг. Оларды селекцияда қолдану.
Дәнді дақылдар тұқым сапасын анықтау.

Слайдтар, әдістемелік нұсқаулар
Сомалық мутацияны пайдалану.
Презентация
Ауызша жауап
Сұрыптау және селекциялық материалдарды бағалау әдістері.
Дәнді дақылдар тұқымының ылғалдылығын анықтау.

Әдістемелік нұсқаулар
Экспериментальды мутагенез.
Ауызша жауап
Мемлекеттік сортсынау және сорттармен будандарды аудандастыру.
Дәнді дақылдар тұқым тазалығын анықтау.

Слайдтар, кестелер, сызбалар
Өсімдіктің жаңа сорттарын шығару.
Презентация
Ауызша жауап
Тұқым шаруашылығы.

Егу алқабын дайындау.

Әдістемелік нұсқаулар
Өсімдік шаруашылығындағы ата ана формаларын іріктеу.
Тест
Қазіргі заман талаптарына сай кейбір дақылдардың тұқым шаруашылығын ұйымдастыру.
Тұқымды егу нормаларын ұсыну.

Слайдтар, кестелер
Өсімдік шаруашылығындағы гибридизация.
Ауызша коллоквиум
Егістік дақылдарының тұқым шаруашылығындағы сорттық және тұқымдық бақылау.
Тұқымның өнгіштігін анықтау.

Әдістемелік нұсқаулар
Селекция үшін материалды алу тәсілдері.
Ауызша жауап
Селекция. Селекцияның негізгі әдістері.
Екпелерді күтіп баптау.

Слайдтар, кестелер, сызбалар

Алғашқы сорттық зерттеу.
Презентация
Ауызша жауап
Жасуша селекциясы.
Күнбағыстың морфологиялық ерекшеліктері.

Әдістемелік нұсқаулар
Алғашқы сорттық зерттеу.
5.15. Мемлекеттік сорт сынау және аудандастыру.
Тест

* ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ
Кесте 4
Әдебиеттермен оқу - әдістемелік оқулықтар тізімі
Сан мөлшері
Магистранттар саны
Қамтамасыз ету пайызы
1
2
3
4
Апушев Қ.А. Егістік дақылдары селекциясы және тұқым шаруашылығы. Алматы, 2012.
2
11
28
Пирузян Э.С. Основы генетической инженерии растений. М., Наука, 2010.
2

Катаева Н.В., Бутенко Р.Г. Клональное микроразмножение растений. М.,Наука, 2007.
2
11
20
Шевелуха В.С. и др. Сельскохозяйственная биотехнология. М., Высшая школа, 2008.
3
11
28
Калинин Ф.Л., Сарнацкая В.В., Полищук В.Е. Методы культуры тканей в физиологии и биохимии растений. Киев, Наукова думка, 2011.
1
11
10
Валиханова Г.Ж.и др. Методическое руководство к практическим занятиям по культуре клеток растений. Алматы, КазГУ, 2003.
2
11
20
Глеба Ю.Ю., Сытник К.М. Клеточная инженерия растений. Киев. 2005.
1
11
10

8 ӘДЕБИЕТ
8.1 Негізгі әдебиет
8.1.1. Апушев Қ.А. Егістік дақылдары селекциясы және тұқым шаруашылығы. Алматы, 2012.
8.2 Қосымша әдебиет
8.2.1 Пирузян Э.С. Основы генетической инженерии растений. М., Наука, 2010.
8.2.2. Катаева Н.В., Бутенко Р.Г. Клональное микроразмножение растений. М.,Наука, 2007.
8.2.3.Шевелуха В.С. и др. Сельскохозяйственная биотехнология. М., Высшая школа, 2008.
8.2.4 Калинин Ф.Л., Сарнацкая В.В., Полищук В.Е. Методы культуры тканей в физиологии и биохимии растений. Киев, Наукова думка, 2011.
8.2.5 Валиханова Г.Ж.и др. Методическое руководство к практическим занятиям по культуре клеток растений. Алматы, КазГУ, 2003.
8.2.6 . Глеба Ю.Ю., Сытник К.М. Клеточная инженерия растений. Киев. 2005.

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz