Файл қосу
Қазақстандағы саяси ахуал
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
4 деңгейлі СМЖ құжаты
ОӘК
УМКД 042-14-5-08.01.20.27/03- 2014
<<Қазақстанның саяси ойлары мен саяси тарихы>> ПОӘК
№ 1 басылым
02.09.2011
ПӘННІҢ ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
<<ҚАЗАҚСТАННЫҢ САЯСИ ОЙЛАРЫ МЕН САЯСИ ТАРИХЫ>>
Саясаттану мамандығына арналған
ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
Семей 2014
* ҚҰРАСТЫРЫЛДЫ
Барлық мамандықтар үшін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік стандарты арнайы пәннің типтік бағдарламасы негізінде жасалған.
Құрастырушы: Философия және саясаттану кафедрасының аға оқытушысы Садыков Дарын каукенович
<<______>> __________ 2014 ж.
* ҚАРАЛДЫ
+ Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің <<Қазақстан тарихы>> кафедрасының отырысында
Хаттама №______ <<__>>________ 2014 жыл
Кафедра меңгерушісі ____________ А.А.Мұқатаева
2.2 ГЗФ оқу-әдістемелік бюросының отырысында талқыланды
Хаттама №______ <<__>>________ 2014 жыл
ОӘБ төрағасы_________ Ш.Кеңесбаева
* БЕКІТІЛДІ
3.1 Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды және баспаға ұсынылды
Хаттама №______ <<__>>________ 2014 жыл
ОӘК төрағасы_________ Г.Искакова
4 АЛҒАШ ЕНГІЗІЛДІ (немесе № <<___>> ____ 201_ ж. баспа ОРНЫНА)
Мазмұны
1 Глоссарий
2 Дәрістер
3 Практикалық және лабораториялық сабақтар
4 Курстық және бітірушілердің кәсіби жұмыстарын дайындау
5 Студенттің өздік жұмысы
6 Әдебиеттер
ГЛОССАРИЙ
Альтернатива-бірнеше мүмкіндіктің ішінен мәселенің шешімін таңдап, бірін ғана талғап алу.
Альянс-ортақ амақсаттарға жету үшін келісім-шарт негізінде жасаған ұйымдардың одағы, бірлестігі.
Анархизм-жеке адамды мемлекеттік биліктен құтқаруға бағытталған әлеуметтік-саяси ағым.
Апатридтер-ешбір мемлекеттің азаматы болып саналмайтын адамдар.
Ассамблея-халықаралық ұйым мүшелерінің жалпы жиналысы. Мысалы, БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы.
Ассимиляция- бір халықтың өз тілін, мәдениетін, ұлттық сана-сезімін жоғалтып, екінші халыққа сіңіп кетуі.
Ассоциация- белгілі бір саяси, ғылыми, шаруашылық, мәдени т.б. мақсаттарға жету үшін ұйымдасқан адамдар немесе мекемелер бірлестігі.
Бихевиоризм- жеке адамдар мен топтардың іс-әрекетін талдауға негізделген әдістемелік бағыт.
Буржуазиялық-демократиялық партиялар- ХІХ ғасырда Еуропа мен Солтүстік Америкада бір кезде пайда болды.
Бюрократ-азаматтрадың мүддесіне нұқсан келтіріп өз міндеттерін формалды түрде атқаратын қызмет адамы.
Волюнтаризм-саяси серкелердің қоғамдық өмір жағдайларымен санаспай, өз бетімен күштеу әдістеріне сүйеніп жүргізген саясаты.
Геноцид-адамдарды шығу тегіне, бір ұлттың, діннің өкілі болуына байланысты әдейі қыру немесе қудалау.
Геосаясат-сыртқы саясатты географиялық факторларға байланысты жүргізетін саясат.
Глобальдылық-бүкіл жер шарын қамтитын, әлемдік мәселелерді шешуге арналған ғылыми бағыт.
Гуманизм-адамзаттың еркін жетілуне негізделген мақсатты әлеуметтік қозғалыс.
Депортация-жеке адамдарды, халықтарды еріксіз, күшпен жер аудару.
Диверсификация-мәселенің әр түрлі, жан-жақты қаралуы, дамуы, саяси қызметтің көп түрлілігі.
Диктатура-қарулы күшке сүйенетін, заңмен шектелмеген шексіз мемлекеттік билік.
Еуропарламент-еуропалық бірлестіктің 12 елін қамтитын мемлекетаралық саяси мекеме.
Егемендік-мемлекеттің, халықтың, ұлттың, адамның саяси тәуелсіздігі.
Идеология-белгілі бір әлеуметтік топтар, таптар, партиялар және т.б. мақсаттары мен мүдделерін бейнелейтін, үстемдік етіп отырған қоғамдық қатынастарды орнықтыруға немесе оларды өзгертуге қызмет ететін тұжырымдардың, пікірлердің, идеялардың жүйесі.
Импичмент-жоғарғы лауазымды адамдарды конституцияны бұзғаны үшін немесе басқа қылмысы үшін жауапкершілікке тартуға және ісін сотта қарауға мүмкіндік беретін ерекше тәртіптің түрі.
Инновация-жаңалық енгізу
Охлократия-қоғамдық өмір жағдайына қанағаттанбай мемлекеттік мекемелерді басып алып, ойран салған, демократияны теріс түсінген тобыр билігі.
Парадигма-жасалатын өзгерістердің нәтижесінде туатын болашақтағы қоғамдық құбылыстың үлгісі, бейнесі.
Прагматизм-алға қойған мақсатқа іс жүзінде жету үшін ұстаған бағыт.
Инагурация -мемлекет басшысының өз қызметіне салтанатты кірісуі
Коалиция -ортақ жауға қарсы немесе мемлекеттік билікті жүзеге асыру үшін бірлескен мақсатты партиялар мен қоғам қайраткерлерінің бірігіуі.
Конституция-мемлекеттік және қоғамдық құрылыстың негізгі қағидаларын, принциптерін білдіретін негізгі заң.
Көппартиялылық-мемлекеттік билік үшін күрес барысында бірнеше саяси партиялардың әр түрлі мүдделері мен пікір алалығын пайдалана отырып басқару түрі
Легитимдік-халықтың үстемдік етіп отырған саяси билікті мойындауы.
Можаритарлық жүйе-сайлау нәтижесінде үміткердің округ бойынша көпшілік дауыс алуы.
Маргиналдар-белгілі бір себептерге байланысты қоғамның негізгі әлеуметтік тобына, табына кірмей қалған аралық жағдайдағы адамдар.
Меморандум-дипломатиялық хат жазысудың бір түрі.
Мороторий-ішкі жіне сыртқы міндеттемелерді орындауды уақытша тоқтату, үзіліс жариялау.
Саясаттану - қоғамның саяси дамуының жалпы және ерекше әлеуметтік заңдылықтары туралы ғылым
Саясаттану зерттеуі-қоғамтану зерттеуінің бір түрі, қоғамды саяси-идеологиялық тұтас жүйе ретінде қарастырады.
Саясаттану сауалдамасы-жеке адамдар мен топтарға ауызша және жазбаша түрінде сұрақтар қою жолымен алғашқы саяси- әлеуметтік ақпарат алу тәсілдері
Абсентеизм-халықтың саяси өмірге немқұрайды қарайтындығы
Автономия-бір мемлекеттің шеңберінде өзін-өзі басқаруға құқық берілген саяси-ұлттық құрылым
Әлеуметтік-саяси институттар- біршама жоғары ұйымдасқан әлеуметтік және саяси жүйелік түзілім.
Иделды тип-дәуірге сәйкес ұтымды құндылықтар бағытының эталоны және саяси - әлеуметтік ақиқатты тану туралы қызметі атқарушы. Негізін салған-М.Вебер.
Абсолютизм-жоғары өкімет билігі шексіз жеке-дара бір адамның қолында тұрған мемлекеттік басқарудың түрі..
Азаматтық қоғам- әлеуметтік-экономикалық, саяси және рухани адамгершілік қатынастары мен мемлекеттің қызмет ету қажеттігін мойындау негізінде құралатын қоғам.
Саяси- әлеуметтік байланыс- адамдардың немесе топтардың тәуелділігін және сәйкестігін көрсететін әлеуметтік әрекет.
Саяси даму-жаңа қоғамдық қатынастардың, институттардың, нормалардың, құндылықтардың қалыптасқан өзгерістері
Саяси- әлеуметтік қауымдастық - ортақ әлеуметтік белгілердің болуымен біріккен, бірлескен, адамдар жиынтығы.
Саяси нормалар - адамдардың іс-әрекетін реттейтін ереже.
Саяси прогресс - қоғамдық дамудың бағыты.
Саяси -әлеуметтік төңкеріс - қоғам дамуындағы сапалық, терең және жоғары прогрессивтісімен алмастыру тәсілі.
Саяси- әлеуметтік заңдар- қоғамның, мемлекеттің т.б. топтардың даму бағытын анықтайтын әлеуметтік және саяси құбылыстар мен процесстердің арасындағы тұрақты өзара байланыстар.
Саяси- әлеуметтік институттар - біршама жоғары ұйымдасқан әлеуметтік саяси түзілім.
Саяси- әлеуметтік коммуникация - тікелей және қарым-қатынастар мен әлеуметтік және саяси субьектілер арасындағы өзара әрекет актісі мен процесі.
Саяси- әлеуметтік конвергенция - түрлі әлеуметтік және саяси жүйелердің біртіндеп жақындасуы.
Саяси- леуметтік қозғалыс - адамдардың әлеуметтік және саяси қолдау мен қарсылық көрсетуге бағытталған ұжымдық әрекетімен байланысқан әлеуметтік және саяси процестердің формасы.
Саяси- әлеуметтік мүдделер - қоғамның, әлеуметтік топтардың, қауымдастықтардың, субьектілердің әлеуметтік-саяси әрекеттерінің себептері, қайнар көздері, талаптары, мотивтерінің қызметі.
Әлеуметтік-саяси элита- қоғамның иерархиялық әлеуметтік құрылымындағы негізгі бұқара көпшіліктен белгілі бір ерекшеліктерімен айрықшаланып, жетекшілігі, жеңілдіктері бар және мемлекеттік билікке салмақты ықпал жасайтын немесе оны жүзеге асыратын адамдар тобы, жігі.
Саяси теңсіздік - адамдардың әлеуметтік және саяси жағдайларының біркелкі еместігі.
Бедел- белгілі бір тұлғаның немесе адамдардың салмақты ықпал жасаудағы әрекеті.
Урбанизация - қалалардың, қала халқының өсуінің, қоғам дамуындағы ролінің артуы және өмір салтының таралуының әлеуметтік процесі.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ САЯСИ ОЙ
көлемі 3 несие (135 сағат)
Авторы:
философия ғылымдарының кандидаты, доцент А.И. Лұқпанов
Пікір жазғандар:
философия ғылымдарының докторы, профессор Б.К. Кудайбергенов
саяси ғылымдарының кандидаты, доцент З.С. Гаипов
АЛҒЫ СӨЗ
<<Қазақстандағы саяси ойң оқу пәнінің маңызы қазіргі Қазақстандадемократиялық құру процестерімен шарттыланған. Қоғамдық саяси жүйенідемократияландыру мен азаматтық қоғамды құру азаматтардың саяси ойлау
қабілетін дамыту және жоғары саяси мәдениетін қалыптастыруды қажет
етеді. Осы тұрғыдан курс орасан зор әлеуметтік гуманитарлық потенциалды
иеленеді, себебі ол қазақ халқының қоғамдық өмірі мен рухани даму
тарихын оқып үйренуге айрықша көңіл бөледі, сөйтіп жас маман-болашақ
саясаткерді дайындауға белгілі үлес қосады. Оның жотасы қазақ халқының
рухани мәдениетінің әлеуметтік-саяси аспектісі болып табылады. Бұл аса кең
көлемді мәселе. Оны осы оқу пәнінің қысқа курсының көлемінде толық
қамтып игеру оңай емес. Бұл-шын мәнінде көп қырлы кешенді-комплексті
мәселе. Және ол кеңестік кезеңде тиянақты, әрі мұқият зерттелмеді.
Тотарлитарлық жүйе үстемдік еткен заманда қазақ халқының рухани
дүниесіне қатынаста тарихи шындықты бұрмалайтын сыңар жоқ қатынасқа
жол берілді. Идеологиялық жағынан сенімсіз, қаупті дегендердің бәрі
алынып тасталды, оларға тыйым салынды. Біздің Республикамыз тарихының
қазіргі даму кезеңі бүкіл осындай біржақтылықты, осындай методологиялық
амал-әдісті толық жеңіп шығу үшін негіз қалады. Біз халқымыздың бүкіл
рухани мәдениетін, оны толық көлемінде-барлық нюанстары мен
қайшылықтарында және сан алуан түрлерінде алып ой елегінен өткізуге
тиіспіз. Әрбір халықтың оның өткен тарихи жолының бейнесі болып
табылатын рухани мәдениетінде әлеуметтік-саяси идеялардың белгілі
деңгейде қалыптасқан жүйесі болатындығы ақиқат. Қазақ халқының да
өзінің этникалық табиғатын, мәдениеті мен тұрмысын, дәстүлері мен әдет-
ғұрыптарын, адамдардың өзара қарым-қатынасы мен ділін бейнелейтін бай
рухани мұрасы бар.
Осы орайда аталған пән студенттерді Қазақстандағы қоғамдық-саяси
ойдың тууы және даму тарихымен, қазақ ойшылдары мен қоғамдық-саяси
қайраткерлерінің өмірі және шығармашылық мұраларымен
таныстырады,олардың жүйелі ғылыми дүниетанымының қалыптасуына
жәрдемдеседі, қоғадық-саяси ой тарихына терең қызығушылықты дарытады,
және оларды қоғамдық-саяси қызметке дайындауға мүмкіндік жасайды.
Курстың алдына қоятын мақсаты-бұл қазақ халқының саяси ойының бастауы
мен эволюциясын дамуының тарихи ұзақ кезеңінде оның бай рухани
мәдениетінің саяси және басқада мұралары негізінде жүйелі және жан-жақты
зерттеп білугеүйрету. Біз оны оқу процессі барысында тұтас күйінде
кезендер бойынша, тарихтың-теренінен күні бүгінге дейін, онын ең үлкен,
маңызды кезеңдерін жғне олардың көрнекті өкілдерін, ең алдымен күні
кешеге тыйым салынып келген - Дулат, Шортанбай, Шәкәрім, Мағжан
Жұмабаев, Мыржақып Дулатов және басқалардың шығармаларын көзден
таса етпей зерделеуді ниет етіп отырмыз.
"Қазақстандағы саяси ой" оқу пәні төмендегі міндеттерді қойып шешеді:
- қазақ халқының саяси ойының көп ғасырлық тарихы бар, оған белгілі
тереңдік пен жүйелік тән;
- қазақ халқының саяси ойы адамзаттың саяси ойы дамуының кең
арнасында дамыды, сонымен бірге өз алдына дербес төлтума құбылыс.
Оның өзіндік қисыны, өзіндік объективтік эволюциясы бар;
- ол өзінің дамуында біраз ірі тарихи дәуірлерді басынан кешірді, және
халық тарихының әртүрлі кезеңдерінде көптеген өзіндік ерекшеліктерге ие
болды;
- қазақ халқының саяси ойының қайнар көзі - оның бүкіл рухани
мәдениеті: ертегілері, мифтері мен аңыздары, фольклоры мен эпос-
дастандары, жазба ескерткіштері, ірі ойшылар мен жазушылардың
шығармалары, ұлт-азаттық қозғалыстардың басшылары мен идеологтарының
идеялары т.б.
"Қазақстандағы саяси ой" курсын оқып үйрену:
- саясаттану бөлімінің студентін саяси ой тарихы бойынша іргелі
біліммен қаруландырады оның дүниетанымын нығайтады және байытады;
- Қазақстан Республикасы мемлекетінің, оның Президентінің қазіргі
саясатын терең түсінуге, әлемде, алыс-жақын шетелде жүріп жатқан саяси
процесстерді талдай білугеүйретеді;
- тарихи процесті, қазақ халқының ұлттық өзіндік санасын, оның саяси
мәдениетінің қалыптасу тарихын жаңаша зерделеуге жәрдемдеседі;
- белсенді өмірлік тұғырды - қоршаған ортаға, республика, қоғам
өмірінде болып жатқан қоғамдық-саяси оқиғаларға ықласты тәрбиелейді;
- студент жастарды жоғары саяси азаматтық парыз, патриоттық рухта
тәрбиелеуге жәрдемдеседі.
"Қазақстандағы саяси ой" пғнін оқыту алдында кездесетін іргелі пәндер -
Тарих, Философия, Социология, Құқықтану, Мәдениеттану т.б. Пәннің
түйінді мәселелерін игеруде Теориялық Саясаттану, Салыстырмалы
Саясаттану, Саяси Философия, Саяси Социология т.б аса маңызды, бұл
пәндердің жетістіктері курста ерекше орын алады. Бұл курс үшін
философиялық, құқықтық, әлеуметтанулық, мәдениеттанулық ілімдер
тарихы мен теориясының маңызы айрықша. Сонымен қатар "Қазақстандағы
саяси ой" пәні аталған әлеуметтік-гуманитарлық пәндер жүйесінде
танымдық, тәрбиелік жағынан аса маңызды өзіне ғана лайықты орынды
иеленеді.
ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
Кіріспе
Бұл пәннің объектісі көлемді, әрі күрделі, оны оқып үйренуде
төмендегі ірі кезеңдерге бөліп қарыстыру қисынды:
Қоғамдық сананың, оның ішінде әлеуметтік-саяси ойдың
қалыптасуында Қазақстанның ежелгі автохтонды тұрғындарының сенімдері
мен діні, мифтері мен аңыздарының, өнерінің маңызы зор. Ол шамамен
біздің жыл санауымызға дейінгі VII ғ. - б.ж.с. V ғ. Бұл Қазақстан аумағында
протомемлекеттік құрылымдардың пайда болу кезеңі.
Адамзат тарихында түріктер мен олардың мемлекеттері көрнекті
орынды иеленеді (б.ж.с. V-ХІІ ғ.ғ.). Бұл далалық мәдениеттің басталу кезеңі.
әңгіме рунилық деп аталатын Орхон-Енисей және басқа көне түріктік,
ескерткіштік жазбалары, түріктердің ежелгі рухани мұралары, түркілер
тілінде жазылған эпостық шығармалары - "Қорқыт-ата" мен "Оғыз-наме" т.б.
туралы болып отыр.
ІХ ғасырдан бастап Қазақстан мен Орта Азияның қазіргі аумағына
исламның белсенді таралуы кезеңінде шығарамларында құнды
философиялық жғне саяси ойлар, қоғам, мемлекет және мемлекеттікбасқару,
билеушілер мен адамдар туралы идеялары мол тамаша оқымыстылар мен
жазушылар көрінеді. Солардың ішінде "Екінші ұстаз" деп аталған Абу Наср
әл-Фараби, түркі халықтарының баға жетпес ескерткіші - "Кутадгу биликтің"
авторы Жүсіп Баласағуни, Ахмед Иссауи, Махмуд Қашғари, С. Бақырғани т.
басқаларын атап көрсетуіміз қажет.
ХІІғ. басы - ХV ғ. бірінші жартысы - бұл Қазақстан аумағында
қыпшақтар жайлаған, мекен еткен аумақта біраз мемлекеттердің пайда
болған кезеңі. Осы курс үшін құнды материалдарды халықтың материалдық
және рухани мғдениеттің негізгі қаланғанын сипаттайтын қыпшақтық бұлақ
- көздерден, Хорезмидің "Мухаббат-наме", Құтыптың "Хосроу мен Шырын",
Саиф Сарайдың "Гулистан", Алтын Орда, Ақ Орда кезіндегі жыраулар
мұраларынан табамыз. Аса ірі кезең - қазақ хандығының құрылуы мен дамуы
кезеңі (XV-XVІI ғ.ғ.). Тарихтың осы кезеңінде қайталанбайтын халқымызға
ғана тән қоғамдық қатынастар жүйесі, саяси және мемлекеттік құрылыс
қалыптасты. Бұл хан сайлау дәстүрі, билер институты, қазақтың көшпелі
және жартылай көшпелі қоғамындағы далалық демократия мен хандық
биліктің үйлесімі. Әңгіме, көрнекті өкілдері Асан Қайғы және басқалары
болып табылатын қазақ халқының төлтума рухани мәдениеті туралы болып
отыр.
Халық тарихындағы осы күрделі, сонымен бірге лайықты - қазақ
хандығы төңірегіне қазақ тайпаларының бірігуі- кезеңінің тарихи құжаттары
мен рухани мәдениетін терең мұқият зерттеп, халықтың саяси ойының негізгі
концептуалды құратындарын тұжырымдау маңызды.
XVII ғасыр - қазақ халқының тарихындағы ең ауыр және трагедиялық
кезеңінің бірі. Бұлұлттық тәуелсіздік үшін күрес және Қазастанның Ресей
құрамына кіруі және оны отарлау кезеңі болып табылады.
Қазақстанның Ресей империясына қосылуы және оны отарға
айналдырумен байланысты қазақ халқының шаруашылық тіршілігі мен
қоғамдық өмірінде мәнді өзгерістер пайда болды. Осы өзгерістердің мықты
сыны ХІХ ғасырдағы қазақ поэзиясының көрнекті өкілдері - Дулаттың,
Шортанбайдың, Мұраттың ж.б. шығармаларында берілді.
Осыған орай, атап кету керек, Кеңестік дәуірдің сиптты белгісі
Қазақстанның Ресей империясына кіруінің айрықша еріктілігін негіздеу,
осыған сай қазақ халқының тарихын осы процестің аса прогрестігі және
Қазақстандағы оған қара-қарсы тенденцияларды елемеу, немесе тіпті қаралау
тұрғысынан түсіндіру еді. Осы тұрғыдан халықтың рухани мәдениетінің
тұтас қабаттары реациялық, арта қалған, ортағасырлық, хандық-феодалдық
және ұлтшылдық деп қаралды. Алдағы міндет халықтың тарихи өткенін,
оның рухани мәдениетінің ең таңдаулы озық үлгілерін, ең алдымен Шәкәрім
Құдайбердиев, Мағжан Жұмбаев, Ахмет Байтұрсынов, М. Дулатов, М.
Шоқай т.б. шығармаларының тарихи философиялық, әлеуметтік саяси
идеяларын шын мәнінде игеру.
Қазақ халқының саяси ойының дамуында тарихи өзіндік сабақтастығы
бар және ол Қазақстан Республикасы халқының сапалық жаңа саяси санасы
мен мәдениетінің қазіргі оның шын мәнінде тәуелсіз, демократиялық дамуы
кезеңіндегі қалыптасу мен дамуы процесіне сөзсіз негіз болады.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының қоғамдық санасы мен саяси
идеялары қалыптасуының бастауы және алғы шарттары
Қазақстан аумағындағы ежелгі этномәдени қауымдастықтар мен
алғашқы мемлекеттердің саяси тарихы
Біздің жыл санауымызға дейінгі Қазақстандағы көшпенділер әлемі.
Қазақстан - арийлер мен сақтар елі.
Қазақстан аумағында алғашқы мемлекеттік құрылымдардың
қалыптасуы: сақтар, хунну, үйсіндер, қаңлылар, ғұндар мен сарматтар. Көне
замандағы Қазақстан тайпалары мен тұрғындарының шаруашылығы,
қоғамдық-саяси құрылымы. Біздің э. 1 ғасырының бас кезіндегі
Қазақстандағы этномәдени және этнолингвистік жағдай. Көшпенді және
отырықшы, Шығыс жғне Батыстық Мәдениеттердің өзара ықпалдасуы.
Қазақстандағы ежелгі этномәдени қауымдастықтардың рухани
мәдениеті - әлеуметтік-саяси ойдың қайнар көзі
Қазақстанның көне тұрғындарының рухани мәдениетінің қалыптасуы,
мәні және ерекшелігі. Олардың дүние танымы, діні, мифтері мен өнері.
Протоқазақтық әлеуметтік ойдың қалыптасу процессінің ерекшелігі, оған
түріктілді этникалық топтар мәдениеті мен өмір салтының ықпалы.
ӘЛЕУМЕТТІК САЯСИ ОЙДЫҢ ДАМУЫНЫҢ ТҮРІКТІК КЕЗЕҢІ
(V-ХІІ ғ.ғ.)
Ежелгі түрік тайпалары мен мемлекеттері тарихының этносаяси
концепциясы
Көне түрік тайпалар Одағының құрылуы. Түркілердің далалық
империясы. Бірінші түрік қағанаты (551-603 жж.). Қазақстан аумағындағы
Батыс-түрік қағанаты. Түріктер империясының мұрагерлері. Түргеш
қағанаты (552-756 жж.), Қарлұқ (756-940 жж.), Кимек (ІХ-ХІ ғ. басы), Оғыз
(ІХ-ХІ ғғ.) мемлекеттері. Караханидтер мен қыпшақтар. Шаруашылығы,
қоғамдық және мемлекеттік құрылымы. Түріктер империясы мен оның
мұрагерлеріндегі қаған (хакан) мғртебесі.
Ежелгі түріктердің рухани мәдениеті, оның әлеуметтік-саяси
мазмұны мен идеялары
Түріктердің әлеуметтік-саяси мұраттары мен дүние танымы. Діні,
сенімдері, мифтері. Тәңірлік. "Қасиетті" таулар (Ханғай таулары) культі -
табыну. "Оғыз-наме" мен Қорқыт туралы эпостар. Қорқыт оғыз, қыпшақ ру-
тайпалық одақтың қайраткері әрі ойшылы. Орталық Азия және Қазақстан
көне түріктерінің жазба ескертіштері. Орхон-Енисей тас жазба ескерткіштері:
"Күл-Тегін" -1 мен -2, және "Тоныкөк". Олардың мазмұны мен идеялары.
Түрік қағанатының бірлігі және түріктер мемлекеттігін нығайту
концепциясы. Жалпыәлемдік өркениет контекстінде түрік халықтарының
қоғамдық-саяси және мәдени тіршілігінің, дүниетанымының орны мен ролі.
ҚАЗАҚСТАНДА ИСЛАМНЫҢ ТАРАЛУЫ КЕЗІНДЕГІ (ІХ-ХІІ Ғ.Ғ.)
ӘЛЕУМЕТТІК-САЯСИ ОЙДЫҢ ДАМУЫ
Ислам, оның Қазақстанның түріктілді этностарының рухани
мәдениетіне әсері
Х-ХІІ ғасырлардағы Орта Азия мен Қазақстандағы қоғамдық-саяси
жағдай және рухани өмір. Орта Азия мен Қазақстанда исламның таралуы.
"Исламдық ренессанс", оның Қазақстанның түріктілді этностарына ықпалы.
Туран ойшылдары және олардың әлеуметтік-саяси идеялары
Шығыстың "Екінші ұстазы" әбу Насыр ғл-Фараби (850-950 ж.ж.), оның
философиялық, әлеуметтік-саяси көзқарастары. Махмуд Қашғари, оның
"Диван лугат ат-түркі". Ж. Баласағуни, оның "Кутадгу билиг" ("Құтты білік")
поэмасы. Баласағунның саясат, мемлекет басқару туралы идеялары.
Қожа Ахмет Иассауидің "Диуана Хикметі" ("Ақыл кітабы"), оның
философиялық, әлеуметтік-саяси аспектілері. Сулеймен Бақырғани мен
Ахмет Жүгінеки, олардың мұраларындағыәлеуметтік-саяси мәселер.
ШЫҒЫС ДЕШТІ-ҚЫПШАҚ, ОҢТҮСТІК-ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН
ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ РУХАНИ МәДЕНИЕТІНДЕГІ САЯСИ ИДЕЯЛАР
(ХІІІ-ХVҒ.Ғ.)
Шығыс Дешті-Қыпшақтың саяси тарихы
Ұлуг Ұлыс және Еуразия халықтары. Дешті-Қыпшақтағы этносаяси,
этномәдени процесстер. Қыпшақтық этностар, олардың тарихи ролі. Ақ
Орданың көтерілуі. Ноғай ордасындағы, өзбек хандығы мен Моғолстандағы
қоғамдық-саяси құрылыс. Олардың эволюциясы, қарым-қатынастары. Дешті-
Қыпшақ пен Түрікстан, -Ұлы даланың халқы, оның материалдық және
рухани мәдениеті. Байырғы түрік, монгол, және ислам мәдени дәстүрлерінің
өзара әрекеттесуі және сіңісуі.
Қыпшақтық рухани мәдениет, оның әлеуметтік-саяси аспектілері
Қыпшақ мәдениеті, тілі, оның дамуы. Қыпшақ тіліндегі әдеби
ескерткіштер мен жазба деректер. "Кодекс Куманикус"- ескерткіш.
Қутыбтың "Хосроу және Шырын" шығармасы (Низамидің аттас поэмасының
қыпшақ тіліне аудармасы). Хорезмидің "Мухаббат намесі" (1353 ж.). Хусама
Қатибтің "Жұмжұма Сұлтаны" (1370), Саиф Сарайдың "Гулистан бит-
Түркиі" (Саади поэмасының желісі бойынша).
Көшпенділердің рухани мәдениетінің дәстүрлі жанрларының дамуы:
ертегілер, ауызша халық шығармашылығы, оның жыраулық түрі. Кетбуға
(ХІІІ ғ.), Сыпыра-жырау Сұрғылтайұлы, Қодан-Тайшы т.б. ақын-
жыраулардың шығармалары.
Қыпшақтың (қазақтың) батырлық эпосының қалыптасуы: "Қобланды-
батыр" (ХІІ ғ. аяғы - ХІІІ ғ. басы), "Ер Сайын", "Алпамыс", "Едіге-батыр"
(ХV ғ. басы),"Ер Тарғын", "Орақ-Мамай".
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ
КЕЗЕНІНДЕГІ САЯСИ ИДЕЯЛАР (XV-XVIII Ғ.Ғ.)
Қазақ хандығы мен қазақ халқының қалыптасу процесстерінің
саяси тарихы
XIV-XV ғ.ғ. Шығыс Дешті-Қыпшақтағы саяси,әлеуметтік-экономикалық,
саяси процесстер. XV ғ. 30-50 ж.ж. өзбек хандығындағы тарихи жағдай.
Біртұтас мемлекет - Қазақ хандығының қалыптасу тарихи, саяси
алғышарттары. Қазақ халқының қалыптасуы. Шаруашылығы, тұрмысы мен
мәдениеті. әлеуметтік құрылымы, топтар мен категориялар. Қазақтың
дәстүрлі қоғамындағы хан билігі. Орталықтанған қазақ мемлекеттігінің
нығаюы. Қазақ хандарының тарихи ролі, ішкі және сыртқы саясаттары:
Керей, Хак-Назар, Тәуекел, Қасым, Абылқайыр, Тәуке хан. Абылай хан,
оның қазақ мемлекеттігін нығайтудағы ролі. Мемлекеттік қайраткер
ретіндегі оның мұраттары мен принциптері.
Далалық демократия (көшпенділер демократиясы), оның ерекшеліктері.
"Жеті жарғы", оның ережелері, маңызы. Билер институты және оның
әлеуметтік-саяси мәні мен маңызы.
Қазақтың дәстүрлі рухани мәдениеті, оның дүние танымдық,
әлеуметтік-саяси мазмұны
Қазақ фольклоры, батырлық дастандар, халықтық ертегілер, айтыстардың
әлеуметтік-саяси аспектілері. Шешендік (ораторлық) дәстүрі. Би-шешендер:
Төле-би, Қазбек-би, Айтеке-би т.б. Олардың әлеуметтік, саяси идеяларының
мәні.
Тарихи, әдеби шығармалардағы қазақ хандығы мен қазақ халқының
қалыптасу тарихының мәселелері. Асан Қайғы. Мырза Мухаммед Хайдар
Дулатидың "Тарихи-и-Рашидиі", Қадырғали Косым ұлының "Жами-ат
тауарихы", Утемиш Хажының "Шынғыс намесі", Хан Абылғазының (1603-
1664 жж.) "Шаджара-ий тюркі" ("Түріктер генеалогиясы") қазақ хандығының
құрылу тарихы, оның мәселелері туралы.
Хандық дәуірдегі Қазақтың ауызша және жазба әдебиетіндегі
еркіндік, отанды қорғау идеялары
Жыраулар - Қазтұған, Досмамбет, Шалкиіз, Жиембет, Марғасқа,
Тәттіқара және Үмбетей шығармаларының саяси және идеологиялық
аспектілері. Қазақ ақындары мен жырлаулардың XVII ғ. аяғы - XVIII бірінші
жартысында Қазақстанның саяси өмірі мен тарихи оқиғаларындағы орны
мен рөлі. Ақтамберді Сарыұлы (1675-1768 жж.). Бұқар Қалқаманұлы (1668-
1781 жж.), оның қазақ халқының жонғарларға қарсы күресіндегі ролі. Бұқар
Қалқаманұлы қоғамдық-саяси қайраткер, әрі ойшыл. Қожаберген жырау,
оның "Елимай" атты жоқтау өлеңімен дастанының маңызы.
Қазақстанның ресейге қосылуы және отарлануы кезіндегі саяси
идеялар, ағымдар мен қозғалыстар
Қазақстанның Ресейге қосылуы кезіндегі ұлт-азаттық күресі, оның
себептері мен идеологиясы
Қазақстанның Ресейге қосылуы. Оның алғышарттары. Қазақстанның
Ресейге қосылуы кезіндегі саяси ағымдар. Абылқайыр хан және оның ролі.
Ресей империясының отарлау саясаты және оның салдарлары. Көшпелі
шаруашылық жүйесі дағдарысының асқынуы.
Қазақ қоғамының экономикалық өмірі мен саяси құрылымындағы
өзгерістер. Қазақстанда хандықтың жойылуы. Қазақ өлкесін басқарудың
жаңа жүйесінің ендірілуі. Ұлт-азаттық қозғалыстар: 1) Сырым Датов
бастаған көтеріліс (1783-1797 ж.ж.); 2) Исатай Тайманов пен Махамбет
өтемісов бастаған көтеріліс (1836-1838 ж.ж.); 3) Хан Кенесары Қасымов
бастған халық-азаттық күрес (1837-1847 ж.ж.); 4) Ж. Нұрмұхамедов бастаған
көтеріліс. Себептері мен мәні. Әлеуметтік- саяси мотивтері мен принциптері.
ХІХ ғ. Қазақ әдебиетіндегі тәуелсіздік, бостандық идеялары және
отарлық саясатты сынау
Махамбет Өтемісов (1804-1846 ж.ж.), оның 1836-1838 ж.ж. халық-азаттық
көтерілістегі ролі. Өтемісов өз халқының еркіндігі мен тәуелсіздігінің
жыршысы. Шернияз Жарылғасұлы (1817-1881 ж.ж.), Сүйінбай Аронұлы
(1815-1898 ж.ж.), Нысанбай Жаманқұлұлы (1812-1871 ж.ж.). "Наурызбай-
Қаншайым" поэмасы Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың
сипаты және тағдыры туралы.
Қазақстандағы Ресейдің отарлау саясатымен байланысты өзгерістерге
әдебиеттегі сыни көзқарас. "Зар заман" ағымы деп аталған топтың ақындары:
Дулат Бабатайұлы (1802-1974 ж.ж.), оның "өсиет-намесі", Шортанбай
Канайұлы (1818 -1881 ж.ж.), Мұрат Мөнкеұлы (1843-1906 ж.ж.), Әбубәкір
Кердері Шошанұлы (1858-1963 ж.ж.). Олардың әлеуметтік-саяси әуендері
мен идеялары.
Қазақстандағы ағартушылық қозғалыс, оның әлеуметтік-саяси мәні
және идеялары
Қазақ ағартушылығының тарихи алғышарттары және заңдылығы. Шоқан
Уалиханов (1835-1865 ж.ж.) қазақ ағартушылығының негізін қалаушы.
Уалиханов еңбектеріндегі саясат пен құқық мәселелері. Ш. Уалиханов сот
реформасы және қазақ қоғамының мәселелері туралы.
Ы. Алтынсарин (1841-1889 ж.ж.), оның прогресстік әлеуметтік-саяси
идеяларды дамытуы. Ы. Алтынсариннің запискалары.
Абай Құнанбаев (1845-1904 ж.ж.), оның философиялық, әлеуметтік-саяси
ілімі. Абайдың қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық, адамгершілігі
жақтарын сынауы. Құнанбаев шығармаларындағы әлеуметтік, адамгершілік
мәселелері. Абайдың қазақ халқының келешегі, оның мәселелері, қоғамдық
қатынастарын жетілдіру т.б. туралы көзқарасы.
ХХ ғ. бас кезіндегі Қазақстандағы қоғамдық даму және саяси ой
Империядағы және Қазақстандағы тарихи жағдай. Қазақстан - отар,
ішкізат көзі. Қазақстанға шаруалардың қоныс аударуы және көшпелі
қазақтардың жерлерін тартып алу, зорлық-зомбылық әрекеттері.
Әлеуметтік, ұлттық, отарлық қанаудың күшеюі. Болмай қоймайтын
әлеуметтік тітірету және тарихи хаос қаупі. ХХ ғ. бас кезіндегі Қазақстанның
саяси өмірін дамуының жаңа серпіні. Қазақстандағы ұлттық интеллигенция
және идеялық-саяси ағымдар. "Шора ислами" мұсылмандық қозғалысы.
Бүкіл түрік халықтарын біртұтас түрік мемлекетіне біріктіру идеясы.
"Айқап"журналының, "Қазақ" газетінің идеялық саяси бағдары. Олардың
беттеріндегі өлкенің әлеуметтік-саяси, қоғамдық мәселелері. Бірінші
дүниежүзілік соғыс және Қазақстандағы жағдайдың шиеленісуі. 1916 ж. ұлт-
азаттық көтерілісі. Көтерілістің себептері мен мақсаты, оның Жетісуда
басылуы.
"Алаш" либералдық-демократиялық қозғалысы, және оның идеологиясы.
Қазақ халқының бостандығы және оның мүдделерін қорғау үшін күресу
идеясы. А. Бөкейханов (1866-1937 ж.ж.) - Қазақстандағы либералдық-
демократиялық қозғалыстың идеологы, лидері. Бөкейхановтың өлкені
отарлау тарихына көзқарасы. Ахмет Байтұрсынов (1873-1937 ж.ж.) және
оның ХХ ғ. басындағы қоғамдық-саяси ойдың дамуына үлесі. Мыржақып
Дулатовтің (1885-1935 ж.ж.) қоғамдық-саяси қызметі мен дүниетанымы
"Оян, қазақ!" жинағының идеясы. М. Дулатовтың қазақ халқының тарихы,
шығу тегі, оның ұлттық дамуы мәселелері туралы концепциясы. М.
Сералиннің, С. Торайғыровтың, Ш. Құдайбердиевтің т.б. қоғамдық,
шығармашылық қызметі. Олардың шығармаларының әлеуметтік-саяси
аспектілері мен негізгі императивтері.
Саяси ойдың кеңестік кезеңдегі даму ерекшеліктері
Ақпан және қазан революцияларының (1917) жеңісі. Қазақстандағы саяси
ахуал. "Алаш"партиясының құрылуы, оның бағдарламалық талаптары. "Үш
жүз" партиясы. 1917 ж. Орынбордағы 1 және 2 бұкілқазақтық съездер. Алаш
Орда үкіметінің құрылуы, оның қимылы және таратылуы. Кеңестік
тоталитарлық жүйенің қалыптасуы. Қазақтың кеңестік мемлекеттігінің
құрылуы және оның маңызы.
Елдегі әлеуметтік-экономикалық өзгерістер. Әміршіл-әкімшілік жүйе,
оның елдің қоғамдық-саяси тіршілігіне ықпалы. Тоталитарлық және еркін
ойлау. Мұстафа Шоқай көрнекті қоғамдық саяси қайраткер, әрі ойшыл.
Оның дүние танымы, күресі мен саяси принциптері. "Біртұтас Түркістан"
идеясы. М. Тынышпаевтың дүниетанымы мен мұраттары. Т. Рыскуловтың, С.
Садуақасовтың, С. Қожановтың т.б. қоғамдық-саяси қызметі, идеялары мен
принциптері. Ж. Аймаутов, М. Әуезов, Ж. Жабаев, И. Жансүгуров, Б.
Майлин, С. Сейфуллин және М. Жұмабаев шығармаларының әлеуметтік-
саяси аспектілері. 1937-1938 саяси зобалаңдар және олардың Қазақстандағы
рухани мәдениет пен саяси ойдың дамуына әсері. Социалистік утопиялық
парадигма, оның тарихи тағдыры. әлеуметтік-экономикалық өмірдегі "ұлы
бетбурыстар", бұрмалаулар мен алатопалаңдар. СОКП саясаты және оның
саяси өмір мен ұлттық қатынастарға ықпалы. 1986ж. желтоқсандағы Алматы
оқыйғасы, оның себептері мен маңызы.
Д.А. Қонаев тарихтың кеңестік дәуірінің көрнекті мемлекеттік
қайраткері, әрі ойшылы. Оның еңбектері мен мемуарлық жұмыстарының
әлеуметтік-саяси аспектілері.
ЕГЕМЕН ЖӘНЕ ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАНДА САЯСИ МӘДЕНИЕТ
ПЕН ОЙ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ
Қазақстан Республикасының егеменді, тәуелсіз даму парадигмасы,
оның қалыптасуы және жүзеге асуы
Қазақстанның тәуелсіздігі мен егемендігі - тарихи дамудың заңды
нәтижесі. Қазақстан Республикасының егемендігі туралы Декларация және
оның саяси маңызы. Қазақстанда ұлттық мемлекеттің және оның ішкі және
сыртқы саясатының қалыптасуы. Қоғам мен мемлекеттің тіршілік-қызметінің
негізгі бағыттарын реформалау және оның мәселелері. Тоталитарлық мұраны
жеңу және демократиялық саяси жүйеге өту. Президенттікбасқару
институты, құқықтық мемлекет пен парламенттіктің қалыптасуы. Қоғамның
жаңа саяси және партиялық жүйесінің қалыптасуы мен қызмет етуі.
Мемлекеттік сәйкестілік, Қазақстан Респуликасының Саяси- әлеуметтік
және мәдени дамуы және ішкі рухани және психологиялық ынтымақтасу.
Діни жаңғыру.Қазақстан тіл саясатының тұжырымдамасы. Қоғамның тұрақтылығы мен
этносаралық қатынастарды үйлестіру және оны жүзеге асыру шаралары.
Қазақстанның және қазақ халқының шын тарихы тұжырымдамасының
қалыптасуы.
Қоғамды демократияландыру мен жаңарту тұжырымдамасы және
оның негіз қалаушы элементтері
Қоғамды демократияландыру мен жаңарту мәселесі. Демократиялық
Қазақстан, оны құрудың негізгі міндеттері, кеңауқымды бағдарламасы.
Мемлекеттік билік жүйесін жетілдіру және құқықтық мемлекетті қуру.
Қазақстанда партиялық демократияны дамыту, жергілікті өзін-өзі басқару
мен азаматтық қоғам институттарының қалыптасу мәселелері. Қазақстанның
ұлттық қауіпсіздігін нығайту тұжырымдамасы. Қазіргі жаһандану
жағдайындағы Қазақстан Республикасы - оның сыртқы саясатының негізгі
басымдықтары мен геосаяси принциптері.
Қазақстан Республикасының дамуының өзекті әлеуметтік-экономикалық
және саяси мәселелері, оның алғашқы президенті Н.А. Назарбаев
еңбектерінде дамытылуы. Тәуелсіз Қазақстан дамуының негізгі бағыттары
мен басымдықтары туралы. Қазақстанның 2030 - ға дейінгі кезендегі даму
Стратегиясы. "Тарих толқынында" атты кітаптің негізгі идеялары.
А. Кекілбаев, О. Сулейменов т.б. қоғамдық-саяси қызметтері және
дүниетанымдық принциптері мен идеялары.
ПРАКТИКАЛЫҚ (СЕМИНАР) САБАҚТАРЫ
ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢҮЛГІЛІК ТІЗІМІ
1. Қазақстанның ежелгі тұрғындарының қоғамдық санасы мен әлеуметтік-
саяси идеаларының бастауы мен алғы шарттары.
2. Әлеуметтік-саяси ой дамуының ежелгі түркілік кезеңі (V-XII ғғ.).
3. Исламның Қазақстанға енуі мен таралуы кезіндегі қоғамдық-саяси ойлар
(Х-XII ғғ.).
4. Дешті- Қыпшақ және Қазақстанның оңтүстік-шығысы халықтарының
әлеуметтік-саяси идеалары (ХIV-XV ғғ.).
5. Қазақ хандығының қалыптасуы мен дамуы кезіндегі саяси ойлар (ХV-XVIII
ғғ.).
6. Қазақстаннаң Ресейге қосылуы мен отарлануы кезіндегі әлеуметтік-
саяси идеалар мен ағымдар.
7. ХХI ғ. бас кезіндегі Қазақстандағы саяси ой және әлеуметтік-саяси
қозғалыстар.
8. Кеңестік дәуірдегі Қазақстандағы қоғамдық-саяси даму және саяси ой.
9. Егемен және тәуелсіз Қазақстандағы саяси ой жүйесінің қалыптасу және
даму мәселелері.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТАРДЫҢ ҮЛГІЛІК ТАҚЫРЫПТАРЫ:
1. Қазақстанның ежелгі тұрғындарының мифологиясы.
2. "Қорқыттың және "Оғыз- намең эпостарының әлеуметтік- саяси идеялары.
3. Әл- Фарабидің әлеуметтік- саяси мұраттары.
4. Ж. Баласағұнның "Қутадгу білігің әділетті басқару туралы.
5. Қожа Ахмет Яссауи идеялары.
6. М. Қашғари, С. Бақырғани және Ахмед Иегунекидің әлеуметтік- саяиидеялары.
7. Қыпшақ (XIII-XIVғғ.)әдебиетінің әлеуметтік- саяси идеялары.
8. Жыраулық, оның әлеуметтік- саяси маңызы.
9. Хандық билік, мәні және маңызы.
10. Жеті- Жарғы оның принциптері.
11. М.Х. Дулатидің "Тарих-и-Рашидиң шығармасының негізгі идеялары.
12. Далалық демократия, оның ерекшелігі және маңызы.
13. Асан Қайғы, Қазтуған, Ақтамберді, Бұхар- Жырау шығармаларыныңеркіндік,патриоттық және бірлік идеялары.
14. Қазақстандағы ұлт- азаттық қозғалыстарының дәлелдері мен идеялары.
15. М. Өтемісов. Халық көтерілісінің жаршысы.
16. Зар Заман ақындары, олардың идеялары.
17. Ш. Уалихановтың сот реформалары туралы Запискалары.
18. "Айқап және "Қазақң газетінің әлеуметтік- саяси тұстары.
19. "Алаш партиясы>>, оның бағдарламалық талаптары.
20. Қазақстандағы либералдық, демократиялық қозғалыс және оның
идеологиясы.
21. А. Бөкейханов, А. Байтұрсынов және М. Дулатов шығармаларының
саяси мазмұны.
22. М. Шоқай, Т. Рысқұлов, С. Сәдуақасов т.б саяси мақсаттары мен
қызметі.
23. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі, оның тарихи маңызы.
24. Қазақстандағы демократияландыру және азаматтық қоғамды құрумәселесі.
25. Қ.Р- ның ұлттық қауіпсіздігі және геосаясаты.
ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі:
1. Абай (Ибрагим Құнанбаев) Екі томдық шығамалар жинағы. Алматы,1988.
2. Авеста. Душамбе, 1990.
3. Айтыс. Қазақ халық әдебиеті. Көп томдық. 1, 2 кітап. Алматы, 1992.
4. Алаш-Орда. Документер жинағы (Құрастырушы Н. Мартыненко).Алматы, 1992.
5. Әл-Фараби. әлеуметтік-этикалық трактаты. Алматы: Ғылым, 1975.
6. Бартольд В.В. Двенадцать лекций по истории турецких народов СреднейАзии. Соч. Т.1. М., 1963.
7. Батырлар жыры. Көп томдық. Алматы, 1, 2 тт. 1986; 3 т. 1987; 4, 5 тт.1989.
8. Бес ғасыр ақындары (Поэты пяти веков). Алматы, 1993.
9. Боздағым. Қазақтың жоқтау жырлары. Алматы: Жазушы, 1990.
10. Дала уалаятының газеті. Алматы: Ғылым, 1992.
11. Ежелгі әдебиет (<<Древняя литератураң). Хрестоматия. 2 кітап. Алматы,1991.
12. Ежелгі қазақ әдебиеті 1, 2 кітап. Алматы, 1992.
13. Ертегілер. Көп томдық. 1, 2, 3 тт. Алматы: Жазушы, 1988.
14. Иассауи А. Ақылкітабы (<<Диуана хикметң). Алматы, 1993.
15. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан: летопись трех тысячелетий.Алматы, 1992.
16. Қазақ КСРның мемлекеттік егемендігі туралы Декларация // Қазақстан:мемлекеттіліктің кезеңдері. Конституциялық актілер. ҚұрастырғанЖ.Баишев. Алматы: Жеті Жарғы, 1997.
17. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1995.
18. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы. ҚР заны //Ведомости Совета РК. 1951. № 51.
19. Қазақстан Республикасының тіл саясатаның тұжырымдамасы //Казахстанская правда. 1996. 6 қараша.
20. Қазақстан тарихы. Көне заманнан бүгінге дейін. Бес томдық. 1, 2, 3 тт.Алматы, 1996-2000.
21. Қазақстан тарихы. Очерктер. Алматы, 1993.
22. Қазақтар. Тарихи-этнографиялық зерттеулер. Алматы, 1995.
23. Қашқари М. Түбі бір түрки тілі. <<Диуани луғат ит-түркі. Алматы, 1993.
24. Қисса-дастандар. Алматы: Жазушы. 1986.
25. Назарбаев Н. ХХІ ғасыр табалдырығында. Алматы, 1996.
26. Назарбаев Н. Қазақстан-2030. Алматы, 1997.
27. Назарбаев Н. Тарих толқынында. Алматы: Ата Мура, 1998.
28. <<Мәдениет тұралың ҚР заны // Егемен Қазақстан. 1996. 28 желтоқсан.
29. <<Саяси партиялар туралы>> ҚР заны // Ақиқат. 2002. № 9.
30. Тынышпаев М. Қазақ халқыңың тарихы. Алматы, 1993.
31. Уалиханов Ш. Тандамалы. Алматы: Жазушы, 1985.
Қосымша:
1. Абенов Е.М., Арынов Е.М., Тасмагамбетов И.Н. Казахстан: эволюциягосударства и общества. Алматы, 1996.
2. Абылай-хан. Алматы, 1993.
3. Аджи Мурад. Полынь половецкого поля. М., 1994.
4. Аймаутов. Ж. Шығармалары. Алматы, 1989.
5. Акишев К.А. Искусство и мифология саков. Алма-Ата, 1984.
6. Акишев К.А., Баипаков К.М., Ерзакович Л.Б., Древний Отрар. Алма-Ата,1972.
7. Алтынсарин Ы. Таза бұлақ. Алматы, 1988.
8. Аль-Фараби. Избранные трактаты. Алматы, 1994.
9. Асфендияров С.Д. История Казахстана. Алматы: Ататек, 1993.
10. Аяганов Б. Государство Қазақстан: эволюция общественных систем.Алматы, 1993.
11. Атишев А.А. Политическая мысль Казахстана ІІ половины ХІХ-началаХХ вв. Алма-Ата, 1979.
12. Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. Алма-Ата, 1983.
13. Байтурсынов А. Шығармалары. Алматы, 1989.
14. БаласагунскийД. Благодатное знание. М., 1983.
15. Бартольд В.В. История культурной жизни Туркестана. Соч. Т.ІІ. Ч.1. М.,1963.
16. Бернштам А.Н. Социально-экономический строй орхоно-енисейскихтурок VI-VIII вв. М.-Л., 1946.
17. Бижанов А.Х. Республика Казахстан: демократическая модернизацияобщества переходного периода. Алматы, 1997.
18. Бисембиев К.Б. Очерки истории общественно-политической ифилософской мысли Казахстана. Алма-Ата, 1977.
19. Бичурин Н.Я. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азиив древние времена. М., 1950.
20. Боис М. Зороастризм. Верования и обычаи. М., 1986.
21. Бокейхан Н. Таңдамалы (Избранное). Алматы, 1995.
22. Бұлтай М. Ата-баба. Діні Неге түркілер мұсұлман болды? Алматы,2000.
23. Бұрабаев М.С. Общественная мысль в Казахстане. 1917-1940 гг.Алматы: Ғылым, 1991.
24. Бұхар-Жырау. Қалқаман ұлы. Алматы, 1992.
25. Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций. Алма-Ата,1989.
26. Вяткин М.П. Батыр Срым. М.-Л., 1947.
27. Габитов Т.Х. Қазақ мәдениетінің типологиясы. Алматы, 1998.
28. Григорян С.Н. Великие мыслители Средней Азии. М., 1958.
29. Гумилев Л.Н. Ежелгі түріктер (Древние тюрки). М., 1993.
30. Дербісалиев ғ. Шыңырау бұлақтар. Алматы, 1982.
31. Древнетюрский словарь. М., 1969.
32. Древности Казахстана. Алма-Ата, 1975.
33. Дулатов М. Шығармалары. Алматы, 1989.
34. Ерофеева И. Хан Абулхаир: полководец, правитель и политик. Алматы:Санат, 1999.
35. Есім Г. Сана болмысы. 1-6 тт. Алматы, 1996-2001.
36. Жолдасбеков М. Асыл арналар. Алматы, 1986.
37. Жұмабаев М. Шығармалары. А., 1989.
38. История Казахской ССР в 5-ти томах. Алма-Ата, 1977.
39. История Казахстана: исследования и документы. Алматы, 1998.
40. История Казахстана: Очерк. Алматы, 1993.
41. Касабеков А., Алтаев Ж. Қазақ философиялының тарихына кіріспе.Алматы, 1994.
42. Келимбетов Н. Ежелгі дәуір әдебиеті. Алматы, 1991.
43. Книга моего деда Коркута. М., 1962.
44. Козыбаев М. История и современность. Алма-Ата, 1991.
45. Кочевники-эстетика. Алма-Ата, 1992.
46. Күзембайұлы А., Әбіл Е. История Республики Казахстан. Уч.пос.
Алматы: Санат, 1998.
47. Нурпеисов К.Н. Алаш. Алаш-Орда. Алматы, 1995.
48. Орынбеков М. Ежелгі қазақтың дұниетанымы. Алматы: Ғылым, 1996.
Пәннің оқу бағдарламасы - (силлабус)
1.1. Оқытушы жайлы мәліметтер:
Байланыс ақпараттары: телефон
1.2. Пән жайлы мәліметтер.
Атауы: Қазақстандағы саяси ой.
Несие саны: 3.
Курс
Семестр
Несие
Дәріс, сағат
Семинар,
Сағат
СӨЖ
Барлығы
Бақылау түрі.
1
2
3
4
5
7
8
9
2
3
3
15
15
45
90
Емтихан
1.3. Пәннің пререквизиті: <<Қазақстандағы саяси ой>> пәні оқу үшін:
- философия әлеуметтік және гуманитарлық пәндердің категориялық аппаратын анықтаушы ғылым әдістемесі ретінде.
- Әлеуметтік тарих - өркениеттің даму жүйесі мен негізі ретінде.
- Саясат және құқықтық ілімдер тарихы.
1.4. Пәннің постреквизиті:
- Саяси және құқықтық ілімдер тарихы.
- Азаматтық құқық.
1.5. Қысқаша сипаттамасы:
Студенттерге Қазақстандық ұлтжандылық, ұлтаралық келісімдер, жеке тұлға құқығы мен еркіндігін мойындау принциптеріне негізделген метологиялық ойлауын, сыни тұрғыдан ойлауын, тұрақты дүниетанымдық позициясын қалыптастыру.
Пәннің міндеті:
Қазақстандағы саяси ой курсы студенттерге билік, азаматтық қоғам, құқықтық мемлекет, саясат, саяси жүйе түрлері, саяси режимдер, саяси мәдениет, қазіргі қоғамның саяси институттары мен қоғамдық даму мәселелерін түсінуге көмектесуі тиіс.
Қазақстандағы саяси ойдың бір бөлімі-саяси ойлар студенттерге саясатты әлеуметті-философиялық және идеалдық-теориялық негіздерін, сондай-ақ саясаттың белгілі бір тарихи кезеңдеріндегі жүйелі саяси парадигмаларын анықтауға мүмкіндік береді.
Курсты оқу нәтижесінде студенттер төмендегілерді білуі тиіс:
Қазақстандағы саяси ойды оқып - үйренуші студент кең көлемде білімді ғана емес сонымен бірге ғылыми талдау әдістерін үйреніп, қоғам мен мемлекеттің болашақтағы саяси дамуын болжай алатын, қазіргі саяси құбылыстарға творчествалық талдау - зерттеу жасай білетіндей болуы керек.
Қазақстандағы саяси ой сөзі (политология) гректің екі сөзінен: politike-мемлекеттік қоғамдық істер және logos-сөйлеу, оқу деген мағынаны білдіреді. Бұл пән қазіргі қоғамдық және саяси құбылыстың мән мағынасын терең түсініп-білуге, адамдардың өмірінде алатын орнын, атқаратын рөлін айқындауға, оларға сан түрлі құқықтары мен бостандықтарын дұрыс пайдалануға мүмкіндік береді.
Қазақстандағы саяси ой пәні жоғарғы оқу орындарында тұрақты орынға ие болды, яғни бұл жайдың мәні ерекше, өйткені қоғамда саяси өмірге қызығушылық артты, оның заңдылықтарымен бейтаныс болмау. Бұл құбылыстар құқықтың мемлекеттік демократиялық саяси жүйенің пайда болуы мен байланысты, әртүрлі саяси партияларының пайда болуы мен, саясатқа кәпшіліктің ынта туғызуымен байланысты.
Біздің елімізде саясатқа ынталы адамдардың көпшілігіне қарамастан оны жүзінде танып білуге байланысты.
Студентке міндетті талап
* Сабаққа толықтай қатысу.
* Оқытушының берген тапсырмасы уақытында орындалып, өткізілуі тиіс.
* Басқа біреудің еңбегін көшіріп,пайдалануға болмайды.
* Дәріс уақытында ұялы телефонды өшіріп, сабақты барлық ынтамен тыңдау.
КУРС САЯСАТЫ
Курстың саясаты мен реті студенттерге пәнді оқу барысында қойылатын талаптар:
* Студенттің сабаққа қатысуы міндетті. Кешігу немесе лекция үстінде басқа студенттермен сөйлесуге болмайды. Әр дәріс пен тәжірибелік сабақтарына қатысуы - балл, ал қатыспаған сабақтары үшін минус 3 балл. Себепсіз босатылған сабақтары үшін минус 2 балл.
* Себепті жағдайлармен сабақты босатуда Сіз пән міндетінен босатылмайсыз. Оның өзі студенттің сабақ босатуын дәлелдейтін құжат болғанда ғана, студент тиісті тапсырманы алып, көрсетілген уақытында тапсырманы өткізуі керек. Сонда ғана пәннің саясаты бойынша студент білімі және жұмыс түрі бағаланады.
* Студент оқу үрдісінде әсіресе дәрісханалық тапсырмаларды орындауда, бақылау немесе емтихандарда белсенділік танытуы қажет. Өте сақ және міндетті рейтінгілік жоғары тиесілі көрсеткішке, яғни 50 пайыздық немесе одан да жоғары балл көрсеткішін көрсетсе пәндік емтиханға жіберіледі.
* Дәрісханалық сабақтар кезінде Сіздің қалталы телефоныңыз өшірілуі тиіс.
* Оқытушы мен курстастарыңызға ашық жарқын болуға және шыдамдылықпен қарауды ұмытпаңыз.
* Қорытынды бақылау (емтихан) компьютерлік тест үлгісінде өтеді. Әр сұрақтың 5 жауабы, оның біреуі ғана дұрыс. Тест сұрақтары студенттерге арналған жұмыс бағдарламасында көрсетілген.
Пән талаптары
Пән бойынша студенттің атқаратын жұмыстарының түрлері:
- бақылау жұмысы;
- сабақ барысында белсенді жұмыс атқару;
- зерттеу жұмыстары;
- бөлім бойынша бақылау;
-қорытынды емтихан.
Пәнді оқытудың барысы
* Аудиторлық уақыт дәрістерден, оқытылған материалдардан және әр түрлі тапсырмаларды орындаудан тұрады.
* Пән бойынша алдыңғы дәрісте берілген ұғымдар негізінде бақылау жұмысы жүргізіледі.
* Негізгі ұғымдар әрбір дәрістен беріледі және түсіндіріледі. Осы сабақтарға қатысу және конспектілеу студенттің міндеті болып табылады.
Пәннің жүргізілу графигі;
Пәннің тақырыптық жоспары:
№
Тақырып атауы
Лек.
Сағ.
Сем.
Сағ.
ОЖСӨЖ
СРС
час
1.
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының қоғамдық санасы мен саяси идеялары қалыптасуының бастауы және алғы шарттары
1
1
2.
Қазақстан аумағындағы ежелгі этномәдени қауымдастықтар мен алғашқы мемлекеттердің саяси тарихы
1
1
3.
Қазақстандағы ежелгі этномәдени қауымдастықтардың рухани мәдениеті - әлеуметтік - саяси ойдың қайнар көзі
1
1
4.
Әлеуметтік саяси ойдың дамуының түріктік кезеңі (V-XIIғ.ғ.)
1
1
5.
Ежелгі түрік тайпалары мен мемлекеттері тарихының этносаяси концепциясы
2
1
6.
Ежелгі түріктердің рухани мәдениеті, оның әлеуметтік - саяси мазмұны мен идеялары
2
1
7.
Қазақстанда исламның таралуы кезіндегі
(IX-XIIғ.ғ) әлеуметтік - саяси ойдың дамуы
1
1
8.
Ислам, оның Қазақстанның түріктілді этностарының рухани мәдениетіне әсері
2
2
9.
Туран ойшылдары және олардың әлеуметтік - саяси идеялары
2
2
10.
Шығыс Дешті - Қыпшақ, оңтүстік - шығыс Қазақстан халықтарының рухани мәдениетіндегі саяси идеялар (XIII-XVғ.ғ.)
1
1
11.
Шығыс Дешті - Қыпшақтың саяси тарихы
1
1
12.
Қыпшақтық рухани мәдениет, оның әлеуметтік - саяси аспектілері
2
1
13.
Қазақ хандығының қалыптасуы мен дамуы кезеңіндегі саяси идеялар(XV - XVIII ғ.ғ)
1
1
14.
Қазақ хандығы мен қазақ халқының қалыптасу процесстерінің саяси тарихы
2
1
15.
Қазақтың дәстүрлі рухани мәдениеті, оның дүние танымдық, әлеуметтік - саяси мазмұны
2
1
16
Хандық дәуірдегі Қазақтың ауызша және жазба әдебиетіндегі еркендік, отанды қорғау идеялары
1
2
17
Қазақстанның Ресейге қосылуы және отарлануы кезіндегі саяси идеялар, ағымдар мен қозғалыстар
1
2
18
Қазастанның Ресейге қосылуы кезіндегі ұлт - азаттық күресі, оның себептері мен идеялогиясы
2
1
19
XIX ғасыр қазақ әдебиетіндегі тәуелсіздік, бостандық идеялары және отарлық саясатты сынау
2
2
20
Қазақстандағы ағартушылық қозғалыс, оның әлеуметтік - саяси мәні және идеялары
2
1
21
XX ғ бас кезіндегі Қазақстанға қоғамдық даму және саяси ой
2
2
22
Саяси ойдың кеңестік кезеңдегі даму ерекшеліктері
1
2
23
Егемен және тәуелсіз Қазақстанда саяси мәлениет пен ой жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
1
2
24
ҚР - ның егеменді, тәуелсіз даму парадигмасы, оның қалыптасуы және жүзеге асуы
2
2
25
Қоғамды демократияландыру мен жаңарту тұжырымдамасы және оның негіз қалаушы элементтері
1
2
26
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының мифологиясы
1
1
1
27
<<Қорқыттың>> және <<Оғызнама>> эпостарының әлеуметтік-саяси идеалары әл-Фарабидің мұраттары
1
1
28
Ж. Баласағұнның <<Құтты білік>> басқару туралы
1
1
1
29
Қожа Ахмет Яссауи идеялары
1
1
1
30
М.Қашқари, С. Бақырғани және Ахмед Иегунекидің әлеуметтік-саяси идеялар
1
1
1
31
Қыпшақ (ХІІІ-ХІҮғғ.) әдибиетінің әлеуметтік-саяси идеялары
1
1
32
Жыраулық, оның әлеуметтік-саяси маңызы
1
1
33
Хандық билік, мәні және маңызы
1
1
34
Жеті-жарғы оның принциптері
1
1
1
35
М.Х.Дулатидың <<Тарих-и-Рашиди>> шығармасы
1
2
36
Далалалық демократия, оның ерекшелігі және маңызы
1
1
37
Асан Қайғы, Қазтуған, Ақтамберді, Бұқар жырау шығармаларының идеялары
1
1
38
Қазақстандағы ұлтазаттық қозғалыстардың дәлелдері мен идеялары
1
1
1
39
М.Өтемісұлының ұлттық идеялары
1
1
40
Зар заман ақындары, олардың идеялары
1
1
41
Ш.Уалихановтың сот реформалары туралы жазбалары
1
1
42
<<Алаш партиясы>> оның идеялары
1
1
1
43
ҚР тәуелсіздігі, тарихи маңыздылығы
1
1
44
Қазақстандағы демократияландыру және азаматтық қоғамды құру мәселесі
1
2
1
45
ҚР ұлттық қауіпсіздігі және геосаясаты
2
1
Барлығы
30
15
22
67
Сабақтың тақырыптық жоспары
№
Дәріс тақырыптары
Сағат саны
1
Қазақстан аумағындағы ежелгі этномәдени қауымдастықтар мен алғашқы мемлекеттердің саяси тарихы
1
2
Қазақстандағы ежелгі этномәдени қауымдастықтардың рухани мәдениеті - әлеуметтік - саяси ойдың қайнар көзі
1
3
Ежелгі түрік тайпалар тарихы
1
4
Ежелгі түрік тайпалары мен мемлекеттері тарихының этносаяси концепциясы
1
5
Ежелгі түріктердің рухани мәдениеті
1
6
Ежелгі түріктердің әлеуметтік - саяси мазмұны мен идеялары
1
7
Ислам, оның Қазақстанның түріктілді этностарының рухани мәдениетіне әсері
1
8
Ислам, оның Қазақстанның салт-дәстүріне әсері
1
9
Туран ойшылдары
1
10
Туран ойшылдары және олардың әлеуметтік - саяси идеялары
1
11
Шығыс Дешті - Қыпшақтың саяси тарихы
1
12
Қыпшақтық рухани мәдениет
1
13
Қыпшақтық әлеуметтік - саяси аспектілері
1
14
Қазақ хандығы мен қазақ халқының қалыптасуы
1
15
Қазақ халқының қалыптасу процесстерінің саяси тарихы
1
16
Қазақтың дәстүрлі рухани мәдениеті
1
17
Қазақтың дүние танымдық, әлеуметтік - саяси мазмұны
1
18
Хандық дәуірдегі Қазақтың ауызша және жазба әдебиетіндегі еркендік, отанды қорғау идеялары
1
19
Қазастанның Ресейге қосылуы кезіндегі ұлт - азаттық күресі, оның себептері
1
20
Қазастанның Ресейге қосылуы кезіндегі ұлт - азаттық күресі, идеялогиясы
1
21
XIX ғасыр қазақ әдебиетіндегі отарлық саясатты сынау
1
22
XIX ғасыр қазақ әдебиетіндегі тәуелсіздік, бостандық идеялары
1
23
Қазақстандағы ағартушылық қозғалыс
1
24
Қазақстандағы ағартушылық қозғалыс, оның әлеуметтік - саяси мәні және идеялары
1
25
XX ғ бас кезіндегі Қазақстанға қоғамдық даму және саяси ой
1
26
Алаш партиясы, қоғамдық даму
1
27
Саяси ойдың кеңестік кезеңдегі даму ерекшеліктері
1
28
ҚР - ның егеменді, тәуелсіз даму қалыптасуы және жүзеге асуы
1
29
ҚР - ның егеменді, тәуелсіз даму парадигмасы
1
30
Қоғамды демократияландыру мен жаңарту тұжырымдамасы және оның негіз қалаушы элементтері
1
Барлығы:
30
Практикалық сабақтың тақырыбы
№
Семинар сұрақтары
Сағат саны
*
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының қоғамдық санасы мен саяси идеялары қалыптасуының бастауы және алғы шарттары
1
2.
Әлеуметтік саяси ойдың дамуының түріктік кезеңі (V-XIIғ.ғ.)
1
3.
Қазақстанда исламның таралуы кезіндегі
(IX-XIIғ.ғ) әлеуметтік - саяси ойдың дамуы
1
4.
Шығыс Дешті - Қыпшақ, оңтүстік - шығыс Қазақстан халықтарының рухани мәдениетіндегі саяси идеялар (XIII-XVғ.ғ.)
1
5.
Қазақ хандығының қалыптасуы мен дамуы кезеңіндегі саяси идеялар(XV - XVIII ғ.ғ)
1
6.
Қазақстанның Ресейге қосылуы және отарлануы кезіндегі саяси идеялар, ағымдар мен қозғалыстар
1
7.
Егемен және тәуелсіз Қазақстанда саяси мәлениет пен ой жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
1
8.
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының мифологиясы
1
9
Ж. Баласағұнның <<Құтты білік>> басқару туралы
1
10.
Қожа Ахмет Яссауи идеялары
1
11.
М.Қашқари, С. Бақырғани және Ахмед Иегунекидің әлеуметтік-саяси идеялар
1
12.
Жеті-жарғы оның принциптері
1
13.
Қазақстандағы ұлтазаттық қозғалыстардың дәлелдері мен идеялары
1
14.
<<Алаш партиясы>> оның идеялары
1
15
Қазақстандағы демократияландыру және азаматтық қоғамды құру мәселесі
1
Барлығы:
15 сағат
Пән бойынша ОЖСӨЖ орындау және тапсыру кестесі.
- тапсырманың мақсаты және мазмұны.
- әдебиеттер тізімі тапсыру уақыты.
- бақылау түрі.
ОЖСӨЖ-ді орындау алгоритмі:
- материалдармен жұмыс негізгі ұғымдарды талдау анықтамасын анықтау;
- қажетті әдебиеттерді қарау, онымен танысу;
- жоспар бойынша жұмыс жүргізу, әр сұрақты қарастыруға қажетінше уақыт бөлу.
Кесте төмендегі нысанда жасалынады және студенттерге оқу семестрінің басында 3-4 күн ішінде беріледі.
Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі
№
Мақсаты мен мазмұны
Әдебиеттер
Сағат саны
Рейтинг шкаласы бойынша балдық көрсеткіші
Бақылау түрі
Тапсыру уақыты
1
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының мифологиясы
Бортольд В.В. Двенадцать лекций по истории турецких народов Средней Азии. Соч. Т.1.М.1963.
1
3
Глоссарий
1 апта
2
<<Қорқыттың>> және <<Оғызнама>> эпостарының әлеуметтік-саяси идеалары әл-Фарабидің мұраттары
<<Қорқыттың>> және <<Оғызнама>> эпостары
1
3
Реферат
2 апта
3
Ж. Баласағұнның <<Құтты білік>> басқару туралы
Ж. Баласағұнның <<Құтты білік>> кітабы
1
3
Реферат
3 апта
4
Қожа Ахмет Яссауи идеялары
Қожа Ахмет Яссауи еңбектері. Алматы, 1993.
1
2
Баяндама
4 апта
5
М.ҚашқариС. Бақырғани және Ахмед Иегунекидің әлеуметтік-саяси идеялар
М.Қашқари, С. Бақырғани және Ахмед Иегунекидің еңбектері
1
2
Баяндама
5 апта
6
Қыпшақ (ХІІІ-ХІҮғғ.) әдибиетінің әлеуметтік-саяси идеялары
Қазақ халық әдебиеті. Көп томдық. 1,2-кітап. Алматы, 1992.
1
3
Реферат
6 апта
7
Жыраулық, оның әлеуметтік-саяси маңызы
Батырлар жыры. Көп томдық. Алматы, 1,2 тт. 1986.
1
2
Баяндама
7 апта
8
Хандық билік, мәні және маңызы
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
8 апта
9
Жеті-жарғы оның принциптері
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
2
Баяндама
9 апта
10
М.Х.Дулатидың <<Тарих-и-Рашиди>> шығармасы
М.Х.Дулатидың <<Тарих-и-Рашиди>> шығармасы
1
3
Реферат
10 апта
11
Далалалық демократия, оның ерекшелігі және маңызы
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
2
Баяндама.
11 апта
12
Асан Қайғы, Қазтуған, Ақтамберді, Бұқар жырау шығармаларының идеялары
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
11 апта
13
Қазақстандағы ұлтазаттық қозғалыстардың дәлелдері мен идеялары
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
12 апта
14
М.Өтемісұлының ұлттық идеялары
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
12 апта
15
Зар заман ақындары, олардың идеялары
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
13 апта
16
Ш.Уалихановтың сот реформалары туралы жазбалары
Ш.Уалихановтың Таңдамалы, Алматы. 1985.
1
3
Реферат
13 апта
17
<<Алаш партиясы>> оның идеялары
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
14 апта
18
ҚР тәуелсіздігі, тарихи маңыздылығы
Тынышпаев М. Қазақ халқының тарихы. Алматы, 1993.
1
3
Реферат
14 апта
19
ҚР тәуелсіздігі, тарихи маңыздылығы
Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
1
3
Реферат
14 апта
20
Қазақстандағы демократияландыру мәселесі
Назарбаев Н. Тарих толқынында. Алматы, 1998.
1
3
Реферат
15 апта
21
Қазақстандағы азаматтық қоғамды құру мәселесі
ҚР Конституциясы
1
3
Реферат
15 апта
22
ҚР ұлттық қауіпсіздігі және геосаясаты
Назарбаев Н. ХХІ ғасыр табалдырығында. Алматы, 1996.
1
3
Реферат
15 апта
БАРЛЫҒЫ:
22
37
15
Пән бойынша СӨЖ орындау және тапсыру кестесі
№
Мақсаты мен мазмұны
Сағат саны
Рейтинг шкаласы бойынша балдық көрсеткіші
Бақылау түрі
Тапсыру уақыты
1
Қазақстандағы саяси ой пәні бойынша библиография құрастыру.
7
5
Реферат
1-3 апта
2
Қазақстанның ежелгі тұрғындарының қоғамдық санасы мен саяси идеялары қалыптасуының бастауы және алғы шарттары
8
4
Реферат
4-5 апта
3
Әлеуметтік саяси ойдың дамуының түріктік кезеңі (V-XIIғ.ғ.)
6
3
Баяндама.
6-7 апта
4
Қазақстанда исламның таралуы кезіндегі
(IX-XIIғ.ғ) әлеуметтік - саяси ойдың дамуы
8
3
Баяндама
8 апта
5
Шығыс Дешті - Қыпшақ, оңтүстік - шығыс Қазақстан халықтарының рухани мәдениетіндегі саяси идеялар (XIII-XVғ.ғ.)
8
4
Реферат
9 апта
6
Қазақ хандығының қалыптасуы мен дамуы кезеңіндегі саяси идеялар(XV - XVIII ғ.ғ)
8
4
Реферат
10 апта
7
Қазақстанның Ресейге қосылуы және отарлануы кезіндегі саяси идеялар, ағымдар мен қозғалыстар
3
4
Реферат
11 апта
8
<<Алаш партиясы>> оның идеялары
4
4
Реферат
11 апта
9
ҚР тәуелсіздігі, тарихи маңыздылығы
4
4
Реферат
12 апта
10
Егемен және тәуелсіз Қазақстанда саяси мәлениет пен ой жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
4
4
Реферат
13 апта
11
Қазақстандағы саяси ой ғылымы ХХ ғасырда
3
4
Реферат
14 апта
12
Халықаралық қатынастар және сыртқы саясат
4
4
Реферат
15 апта
Барлыѓы
67
23
15
Білімді бағалау туралы ақпарат
Семинар сабақтарындағы жұмыс 3 балдық жүйе бойынша бағаланады.
- егер студент, қаралатын мәселені толық түсінетіндігін көрсетсе, түсініктер аппаратын толық көлемде меңгерсе,қосымша әдебиеттерді білетіндігін көрсетсе, онда оған <<өте жақсы>> деген баға қойылады.
- студент қаралатын мәселенің саналы түрде айтылып тұрғандығын көрсетсе, қойылған сұрақтардың басым бөлігіне жауап берсе, өзінше қорытынды жасау қабілетін танытса, негізгі әдебиеттерді білетіндігін көрсетсе, онда оған <<жақсы>> деген баға қойылады.
- егер студент, негізгі материалды меңгергендігін тек айтып қана көрсетсе, шығармашалық сипаттағы, өз бетінше қойылған сұрақтарға жауап беруде қиналса, онда оған <<қанағаттанарлық>> деген баға қойылады.
- студент негізгі материалды оқуда ақтаңдақтардың бар екенін байқаса, тақырыпты баяндауда түбегейлі қателіктер жасаса, онда <<қанағаттанарлықсыз>> деген баға қойылады.
Зерттеу жұмысы
Зерттеу жұмысы студенттің өзімен жүргізіледі. Өздік жұмыстың мазмұнына және ресімделуіне келесі талаптар қойылады:
* Өздік жұмыстың жоспарға сәйкес болу керек жәнетақырыптың мәнін ашуы тиіс.
* Өздіс жұмыс қатесіз, түсінікті болуы, барлық сөздер толық жазылуы тиіс.
* Жұмыс соңында библиографиялық ресімдеу ережелерінде сай әдебиеттер тізімін көрсету керек.
* Өздік жұмыстың мөлшері 10-15 бет болуы, бірінші бете оқу орны, тақырып және студенттің аты-жөні көрсетілуі қажет.
Жазбаша жұмыстарды бағалау критилері:
- маңыздылығы;
- таңдалған тақырыпқа қатыстылығы;
- қайнар көздерді көрсетуі;
- жазу мәнері;
- жан-жақты талдауы;
- талқылап айту, жеткізу мәнері.
Студент білімін бағалау жүйесіҚазақстандағы саяси ой пәні бойынша максималды көрсеткіш - 90 балл.
15 сағ. семинар х 2 балл =30 балл
15 сағ. ОЖСӨЖ = 37 балл
45 сағ. СӨЖ= 23 балл
1-ші аралық
Семинар
ОЖСӨЖ
СӨЖ
7 сағ. х 2 балл = 14 балл
4 сағ. х 3 балл = 12 балл
3 сағ. х 2 балл = 6 балл
21 сағ. = 12 балл
2-ші аралық
Семинар
ОЖСӨЖ
СӨЖ
8 сағ х 2 балл = 16 балл
5 сағ. х 3 балл = 15 балл
2 сағ. х 2 балл = 4 балл
24 сағ. = 11 балл
Қорытынды
40
Емтихан
60%
Барлығы:
100%
Курс бойынша қорытынды баға келесі шкала негізінде қойылады:
Баға
Балл
Пайыз %
A+
Өте жақсы
4,00
95-100
A-
3,67
90-94
B+
Жақсы
3,33
85-89
B
3,00
80-84
B-
2,67
75-79
C+
Қанағаттанарлық
2,33
70-74
C
2,00
65-69
C-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,00
50-54
F
Қанағаттанарлықсыз
0,00
0-49
Қорытынды бағаның есептелу формуласы төмендегідей:
И=(Р1+Р2)/2*0,4+Э*0,6
Р1, Р2 - бірінші және екінші рейтингілік қорытындысының сандық эквиваленті
Э - емтихандағы бағаның сандық эквиваленті
Негізгі әдебиеттер:
* Назарбаев Н. ХХІ ғасыр табалдырығында. Алматы, 1996.
* ҚР Конституциясы
* Назарбаев Н. Тарих толқынында. Алматы, 1998.
* Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
* Тынышпаев М. Қазақ халқының тарихы. Алматы, 1993.
* Қазақстан тарихы. Бес томдық. Алматы, 1996-2000.
* Ш.Уалихановтың Таңдамалы, Алматы. 1985.
* М.Х.Дулатидың <<Тарих-и-Рашиди>> шығармасы
* Батырлар жыры. Көп томдық. Алматы, 1,2 тт. 1986.
* Қазақ халық әдебиеті. Көп томдық. 1,2-кітап. Алматы, 1992.
* М.ҚашқариС. Бақырғани және Ахмед Иегунекидің еңбектері
* Қожа Ахмет Яссауи еңбектері. Алматы, 1993.
* Ж. Баласағұнның <<Құтты білік>> кітабы
* <<Қорқыттың>> және <<Оғызнама>> эпостары
* Бортольд В.В. Двенадцать лекций по истории турецких народов Средней Азии. Соч. Т.1.М.1963.
Қосымша әдебиеттер:
* Политология. Под.ред. Л.А. Байдельдинова Алматы, 1995.
* Аяганов Б. Многопартийность: исторические параллели // Мысль, 1994, №3.
* Байдельдинов Л.А. РК как политическая реальность. Перспективы демократии. В сборнике: <<РК: Политика и развитие>>. Алматы,1996.
* Джунусова Ж.Х. РК: президент, институты, демократия. Алматы, 1996.
* Джунусов Ж. Власть и оппозиция. Алматы, 1998.
* Ертысбаев Л. Эпоха модернизации и духовная культура//Мысль, 1994,№3.
* Лукпанов С. Президентализация власти в Казахстане.// Мысль, 1997.
* Макиавелли Н. Государь. Избранные сочинения. М., 1987, С.301-379.
* Мустафин Т.Т. Проблемы формирования демократической политической культуры. Алматы, 1996.
* Мустафин Т.Т. Место политологии в системе общественных наук//Вестник АН КазССР, 1991, №9.
* Назарбаев Н.А Без правых и левых. А., 1991г.
* Жигалов К.В., Султанов Б.К. Первый президент РК Н.Назарбаев. А., 1993.
* Саясат.Политика. Журнал. 2000-2007жыл.
* Ақиқат.Журнал. 2000-2007жж.
* Қазақ елінің рәміздері. Астана,2007.
* Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы,2007ж.
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz