Файл қосу

Ароматты көмірсутектер



КАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ  ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
ШӘКӘРІМ атындағы  МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТ
                          3 деңгейлі СМЖ 
                                 құжаты
                                   ПОӘК
                                   ПОӘК
                                 042-18-34.1.17
                                   /01-2013
                                       
                                   ПОӘК
Оқытушыға арналған <<Циклді қосылыстардың органикалық химиясы>> пәні бағдарламасы 
<<18>>.09. 2013ж.
                             № 1 басылым

                                        
                                        
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
           ПӘННІҢ  ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ 
                                       
<<Циклді  қосылыстардың органикалық химиясы>>
                                       
           5В011200  - << Химия>>  мамандығы үшін
                                       
                                       
                                       
      ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘН БАҒДАРЛАМАСЫ
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                                 

                                  Семей 
                                     2013
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
                                       
* ӘЗІРЛЕНГЕН
 
 ҚҰРАСТЫРУШЫ:   ________ <<_____>>  ___________ 2013 ж. 

 Д.Р. Онтагарова , педагогика  ғылымдарының кандидаты, аға оқытушы 
 <<Химия және география>> кафедрасы

* ТАЛҚЫЛАНДЫ:

  + <<Химия және география>> кафедрасы отырысында 
 
<<        >>    ___ _______ 2013 ж.    №             хаттама       
 
Кафедра  меңгерушісі                                   Д.Р. Онтагарова

2.2  Жаратылыстық ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында 

<<____>> __________  2013 ж.  №  ___  хаттама 


Төрайымы, доцент    __________________ З.В.Абдишева

3.БЕКІТІЛДІ :

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында басып шығаруға мақұлданған  және ұсынылған  <<       >> ____ 2013 ж.,  № ____ хаттама

     
      ОӘК төрағасы,  проректор  _______________  Г.К.Искакова   















             МАЗМҰНЫ 

* ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ 
* НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР 
* ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР 
* ОҚУ ПӘНІНІҢ  МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬДЕР БОЙЫНША)
* СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ 
* ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА 
* ОҚУ ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ  ЕТУДІҢ КАРТАСЫ 
* ӘДЕБИЕТТЕР































* ҚОЛДАНЫЛУ АЙМАҒЫ 

       5В011200  - << Химия>>  мамандығы студенттерінің    <<Циклді   қосылыстардың органикалық химиясы>> пәні бойынша оқу-әдістемелік кешенінің құрамына енгізілген оқытушыға арналған пән бағдарламасы 
      
      2  НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

<<Циклді   қосылыстардың органикалық химиясы>>пәнінің оқытушыға арналған бағдарламасы келесі құжаттар талаптары мен ұсыныстарына сәйкес құрастырылған және аталған пән бойынша оқу процесін  ұйымдастыру тәртібін белгілейді: 
     - 5В011200  - << Химия>>  мамандығының  мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарты, ҚР МЖМБС  3.08 353  -  2011,  № 779 ҚР Білім және ғылым министірлігінің бұйрығымен іске қосылған және бекітілген.
-     СТУ 042- СГУ-5-2012 <<Пәндердің оқу-әдістемелік кешенін әзірлеуге және  ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар>> университет стандарты. 
-  ДП 042- 1.07-2012 <<Пәндердің оқу-әдістемелік  кешенінің құрылымы және мазмұны>> құжаттандырылған процедурасы.                             
                                                                  
3  ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
    3.1  <<Циклді  қосылыстардың органикалық химиясы>>>>  пәнінің  қысқаша мазмұны:   
      <<Циклді  қосылыстардың органикалық химиясы>> - ароматты көмірсутектер мен олардың туындыларын қарастыратын курс . Бейорганикалық қосылыстарға қарағанда органикалық қосылыстар ерекше қасиеттерге ие болады, адам мен жануарлар ағзасы үшін маңызы зор. 
    3.2 Пәнді  оқудың мақсаты:

     Бұл фундаменталды пәннің теориялық негіздерін білу және оларды практикада (химия өндірісінде , ауыл шаруашылығы  облыстарында, экологияда, денсаулық сақтау саласында, фармакологияда, мұнай - химия өндірісінде, тағам өндірісінде т.б.) пайдалана білу.Сонымен бірге:
- органикалық қосылыстардың теориялық негіздерін білу;
- алифатты және ароматты көмірсутектердің  және олардың функционалды туындыларының синтезін білу;
- органикалық қосылыстардың табиғатын білу;   

  +   Пәнді оқытудағы негізгі міндеттер: 
* Органикалық  қосылыстардың құрылысы  мен  қасиеттерін  байланыстыратын  жалпы  заңдылықтарды қарастыру  ;
*  Негізгі  қосылыстардың лабораториялық  және өндірістік  алу  жолдарытуралы  мағұлматтар беру ;
*  Негізгі  типті  реакциялардың механизмін зат  құрлысының  ерекшеліктерімен  байланысты көрсету  ;
* Маңызды  органикалық заттарды ң пракикалық  қолданысын;
* Пәннің мазмұнымен ғылыми дәрежесін көтеру,студенттердің танымдылық әрекеттерін ,  ізденушілік қабілеттерін дамыту  

3.4   Оқып- білудің нәтижесінде студент мыналарды: 
- органикалық химия реакциялар теңдеулерін (молекулалық, иондық, ионды -молекулалық, тотығу-тотықсыздану реакцияларының ) құрастыра білуі;
- негізгі  стехиометриялық және фундаменталды заңдарды меңгеруі;
- зертханалық құрал-жабдықтарды, аспаптарды игеруі;
- зертханалық тәжірибелерді істей алуі; 
- органикалық қосылыстар номенклатурасының жіктелуінің теориялық негіздерін білуі;
- зертханалық тәжірибелер нәтижелерін өңдей білу, талдай білу, графиктер мен диаграммалар сала білуі ;
- органикалық қосылыстарды синтиздеу әдістерін білуі; 
- өздігінен ғылыми-зерттеу жұмыстарын қоюды ұйымдастыра білуге тиіс.
               
      3.5 Курстың пререквизиттері:
3.5.1. Бейорганикалық химияның теориялық негіздері
3.5.2.Периодтық жүйенің элементтер химиясы
3.5.3. Аналитикалық химия
         
        3.6 Курстың постреквизиттері:   
3.6.1. Физика-химиялық анализ әдістері  
3.6. 2. Физикалық және коллоидты химия  
3.6.3. Биохимия
 
3.7  Жұмыс оқу жоспарынан көшірме:
                                                                                                 Кесте 1
Курс
Семестр
Кредит
саны
Д
сағ.
ЗС
сағ.
СОӨЖ
  сағ.
СӨЖ
  сағ.
Барлы
ғы
сағ.
Бақылау
түрі
                                       3
                                       5
                                       3
                                      30
   15
                                     22,5
                                     67,5
135
Емтихан
 






                                        
4.  ОҚУ ПӘНІНІҢ  МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬДЕР БОЙЫНША)

                                                                                                           2-кесте      
             Тақырыптың атауы және олардың мазмұны
Сағ.   саны   
                                       1
                                       2
1 МИКРОМОДУЛЬ <<ЦИКЛДІ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ЭЛЕКТРОНДЫҚ ТАБИҒАТЫ>>
                         Дәріс сабақтары

Көмірсулар                                                                                                      
2
Дисахаридтер. Полисахаридтер.                                                                   
2
Алициклді  қосылыстар                                                                                    
2
Бензол  қатарының көмірсутектері, олардың жіктелуі.Бензол және оның   алкил орынбасарлы  туындылары                                              
2
Бензол  сақинасындағы  электрофильді  орынбасу  реакциялары  үшін  бағыттау  ережесі.                                                                                                             
2
Бензол қатарының галоген-, сульфо-  және  нитротуындылары         
2
Бір  атомды  және  көп  атомды фенолдар                                                                   
2
                    Зертханалық жұмыстар
Көмірсулар. Стереохимиясы. Моноздар
1
Көмірсулар.Диоздар.Полиоздар
1
Алициклді көмірсутектер
1
Ароматты көмірсутектер.
1
Ароматты ядродағы  электрофильді орынбасудың бағытталу ережелері
1
Бензол қатарының галоген-, сульфо-жэне нитротуындылары
1
Бір атомды фенолдар, физикалық-химиялық қасиеттері. Көп атомды фенолдар алынуы, физикалық-химиялық қасиеттері.
1
2 МИКРОМОДУЛЬ <<<<ЦИКЛДІ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ТУЫНДЫЛАРЫ>>
                         Дәріс сабақтары

Ароматты  қатардың  карбонильді  қосылыстары
2
Ароматты  карбон  қышқылдары және туындылары    
2
Ароматты  аминдер.                                                                           
2
Ароматты  диазо- және  азоқосылыстар  .                                                  
2
Көп ядролы конденсирленбеген бензол  сақинасынан   тұратын  ароматты  көмірсутектер                                                                                  
2
Көп ядролы конденсирленген бензол  сақинасынан тұратын  ароматты  көмірсутектер                                                                                
2
Бес мүшелі гетероциклді қосылыстар  Алты  мүшелі гетероциклді қосылыстар.  Бірнеше гетероатомнан  тұратын  
гетероциклді  қосылыстар

2
Бензоидты  емес  ароматты жүйелер                                                                                                                                                                                                                                                    
2
                    Зертханалық жұмыстар
Ароматты қатарының карбонильды қосылыстары, алынуы,қасиеттері
1
Ароматты қышқылдар,алынуы,қасиеттері 
1
Ароматты қышқылдар,алынуы,қасиеттері
1
Ароматты аминдер
1
Диазоқосылстар  Азоқосылыстар.
1
Трифенилметан қатарының қосылыстары,бояғыштар
1
Конденсирленген бензол сақинасынан тұратын көмірсутектер
1
Бес мүшелі, алты мүшелі гетероциклді қосылыстар.
1
* СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫНА (СӨЖ) АРНАЛҒАН       ТАҚЫРЫПТАРДЫҢ ТІЗІМІ 


Тапсыру  формасы 
1
* Пектиндер, камеди, хитин, пентозандар.
* Стероидтар
* Бензол, толуол,ксилол,кумол практикада  қолданылуы
* Ароматты  спирттер  
* Өсімдіктерді қорғау үшін қолданылатын химиялық  заттар(пестицидтер).
Реферат,сызба  - нұсқа,кроссворд,сөзжұмбақ,
т.б.түрде тапсырманы  орындау 
2
Ароматты  көмірсутектер. Бензол  қатарынң туындылары.Ароматты  ядродағы   электрофильді  орынбасудың  бағытталу  ережелері Фенолдар   тақырыбы  өздік          жұмысқа  арналған  есеп-жаттығулар
Жазбаша 
3
* Тиазолдың  биологиялық және   медициналық маңызы (В1 және           В12 витаминдер, пенициллин, норсульфазол). 
* Имидазол туындыларының (гистидин, гистамин , нуклеин қышқылдары, биотин) биологиялық  маңызы.
* Алколоидтар туралы түсінік: кофеин, теобромин, теофиллин.

Реферат,сызба  - нұсқа,кроссворд,сөзжұмбақ,
т.б.түрде тапсырманы  орындау
4
Ароматты қатарының  карбонильды  қосылыстары Ароматты  қышқылдар және туындылары. Ароматты аминдер Диазоқосылстар  
 Азоқосылыстар Трифенилметан қатарының қосылыстар
Конденсирленген бензол сақинасынан тұратын көмірсутектер 
Гетероциклді қосылыстар тақырыбы  бойынша өздік          жұмысқа  арналған  есеп-жаттығулар
Жазбаша


                                       


              6   ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТАСЫ 
                                                                                                            3-кесте     

                               Тақырыбы
Көрнекті құралдар, ТСО, плакаттар, зертханалық ыдыстар
Өз бетімен оқып үйренуге арналған сұрақтар
Бақы-лау ныса-ны
Дәріс сабақтар
Зертхана лық сабақтар



Көмірсулар                                                                                                      
Көмірсулар. Стереохимиясы. Моноздар
Плакаттар, хим.ыдыстар
1.Анықтамасы, жалпы  формуласы, құрамы , жіктелуі, номенклатурасы              
2.Моносахаридтер, изомериясы, алу  әдістері
3.Оптикалық  изомерия. Құрылымдық  және  проекциялық  формулалары.
4. Сақина-тізбекті  таутомерия.  Мутаротация 
5.Тізбекті  және  циклді  формаларының  реакциялары 
Есеп
шыға-ру
Дисахаридтер. Полисахаридтер.                                                                   
Көмірсулар.Диоздар.Полиоздар
Плакаттар, хим.ыдыстар
* Дисахаридтердің  екі  типі.  
2.  Дисахаридтердің  қасиеті.  
3. Жоғары   полисахаридтер
Тест-
терге
жау-
ап
Алициклді  қосылыстар                                                                                    
Алициклді көмірсутектер
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Циклоалкандар; жалпы  формуласы, изомерия  түрлері . 
* Байердің  және  Питцердің кернеулік  теориясы. 
* Циклопарафиндерді алу тәсілдері 
4.Циклопарафиндердің химиялық  қасиеті.
Есеп шыға-ру
Бензол  қатарының көмірсутектері, олардың жіктелуі.Бензол және оның   алкил орынбасарлы  туындылары                                              
Ароматты көмірсутектер.
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Арендердің  жіктелуі,ароматтылық түсіндірмесі
* Табиғи  көздері  және  алу  жолдары 
* Физикалық  және  химиялық қасиеттері 
Тест-
терге жауап
Бензол  сақинасындағы  электрофильді  орынбасу  реакциялары  үшін  бағыттау  ережесі.                                                                                                             
Ароматты ядродағы  электрофильді орынбасудың бағытталу ережелері
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Бензол  сақинасындағы  электрофильді  орынбасу  реакциялары  үшін  бағыттау  ережесі
* Келісілген  және келісілмеген  бағыттау
Есеп шыға-ру
Бензол қатарының галоген-, сульфо-  және  нитротуындылары         
Бензол қатарының галоген-, сульфо-жэне нитротуындылары
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Ароматты көмірсутектердің галоген туындылары
* Ароматты көмірсутектердің нитро туындылары
* Ароматты бензолсульфоқышқылдары 
Тест-
терге жауап
Бір  атомды  және  көп  атомды фенолдар                                                                   
Бір атомды фенолдар, физикалық-химиялық қасиеттері. Көп атомды фенолдар алынуы, физикалық-химиялық қасиеттері.
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Фенолдар,анықтамасы ,жіктелуі
* Алу  тәсілдері 
* Бір атомды  фенолдар, физикалық-химиялық  қасиеттері 
* Көпатомды  фенолдар физикалық-химиялық  қасиеттері 
Есеп шыға-ру
Ароматты  қатардың  карбонильді  қосылыстары
Ароматты қатарының карбонильды қосылыстары, алынуы,қасиеттері
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Ароматты  карбонильді  қосылыстар, аталуы
* Ароматты  альдегидтер, алу  жолдары,физикалық  химиялық қасиеттері 
* Ароматты  кетондардың физикалық-химиялық қасиеттері 
Тест-терге жауап
Ароматты  карбон  қышқылдары және туындылары    
Ароматты қышқылдар,алынуы,қасиеттері 
Плакаттар,
хим.ыдыстар
* Ароматты  карбон  қышқылдары ,алу жолдары
* Бір  негізді ароматты карбон  қышқылдарының физикалық-химиялық  қасиеттері 
* Екі  негізді  ароматты  қышқылдардың физикалық  химиялық қасиеттері   
Есеп шыға-ру
Ароматты  аминдер.                                                                           
Ароматты қышқылдар,алынуы,қасиеттері
Плакаттар,
хим.ыдыстар
*  Ароматты  аминдер ,жіктелуі,аталуы
* Ароматты  аминдерді  алу  жолдары 
* Ароматты  аминдердің  физикалық-химиялық  қасиеттері
Тест-терге жауап
Ароматты  диазо- және  азоқосылыстар  .                                                  
Ароматты аминдер
Плакаттар, хим.ыдыстар
* Диазо-, азоқосылыстар,мысалдары ,аталуы
* Диазотирлеу  реакциясы,механизмі,реакцияның  жүру  шарттары 
* Диазоний  тұздарының  азотты  бөле  жүретін  реакциялары
* Диазоний  тұздарының  азоттың  бөлінуінсіз жүретін  реакциялары
* Азобояғыштар, алынуы, құрлымы
Есеп шыға-ру
Көп ядролы конденсирленбеген бензол  сақинасынан   тұратын  ароматты  көмірсутектер                                                                                  
Диазоқосылстар  Азоқосылыстар.
Плакаттар, хим.ыдыстар
* Көп ядролы ароматты қосылыстар,жіктелуі
* Дифенил және оның туындылары
* Үшфенилметан ,алынуы, реакция  шартына  байланысты  заттар түсінің  өзгеруі 
* Үшфенилметан  қатарының  бояғыштары 
Тест-терге жауап
Көп ядролы конденсирленген бензол  сақинасынан тұратын  ароматты  көмірсутектер                                                                                
Трифенилметан қатарының қосылыстары,бояғыштар

* Конденсирленген бензол сақиналары бар көп ядролы қосылыстар
* Нафталин, құрлысы,дәлелдемесі
* Нафталинді алу  жолдары, физикалық  химиялық  қасиеттері 
* Нафталиннің  туындылары
* Антрацен, фенантрен  физикалық-химиялық  қасиеттері

Бес мүшелі гетероциклді қосылыстар  Алты  мүшелі гетероциклді қосылыстар.  Бірнеше гетероатомнан  тұратын  
гетероциклді  қосылыстар

Конденсирленген бензол сақинасынан тұратын көмірсутектер

* Анықтамасы ,номенклатурасы, элекктрондық  құрлысы
* Алу  әдістері,  химиялық  қасиеттері 
* Пиридин ,  электрондық  құрлысы
* Химиялық  қасиеті

Бензоидты  емес  ароматты жүйелер                                                                                                                                                                                                                                                    
Бес мүшелі, алты мүшелі гетероциклді қосылыстар.

* Екі гетероатомды  бес  мүшелі  гетероциклдер . 
* Екі гетероатомды  алты мүшелі  гетероциклдер . 
* Пуриндік  негіздер
* Циклопропенилий - катионы. Антиароматтылық түсінігі. 



7. ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ

Оқулықтардың, оқу-әдістемелік құралдардың атауы
Саны
Студенттердің саны
Қамтамасыз етілу пайызы
           1
     2
      3
    4
Негізгі әдебиеттер



8.1.1
                                       5
                                       5
                                      100
8.1.2
                                      16
                                       5
                                      100
8.1.3
                                       5
                                       5
                                      100
8.1.4
                                      32
           5
                                      100
8.1.5
                                       3
                                       5
                                      60
8.1.6
                                      100
                                       5
                                      100
Қосымша әдебиеттер
                                       
                                       
                                       
8.2.1 
                                       9
                                       5
                                      100
8.2.2
                                       3
                                       5
                                      60
8.2.3
                                       3
                                       5
                                      60
8.2.4
                                       7
                                       5
                                      100
8.2.5
                                       7
                                       5
                                      100
8.2.6
                                      20
                                       5
                                      100
* Әдебиеттер 

8.1 Негізгі әдебиеттер

8.1.1 Травень В.Ф. Органическая химия,т.1,2 М.:ИКЦ <<Академия>> 2008-760с

8.1.2 Петров А.А., Бальян Х.В., Трошенко А.Т. Органическая химия. М.: ВЫСШАЯ ШКОЛА, 1973-622с

8.1.3 Органическая химия,основной курс, / под ред. Н.А. Тюкавкина, М.:Дрова,т.1,2008, т.2-2009

    o Грандберг И.И. Органическая химия. М.:ВЫСШАЯ ШКОЛА, 
1987-480 с.

8.1.5 Смолина Т.А., Васильева Н.В., Куплетская Н.Б. Практические работы по органической химии. М.: Просвещение, 1986, 304 с.
8.1.6 Кабдулкаримова К.К., Оразжанова Л.К., Омарова Н.М. Органикалық химиядан практикум.Семей,2013,150б.

8.2 Қосымша әдебиеттер 
8.2.1 Реутов О.А. Органическая химия. М.:МГУ, 1999-623с
8.2.2 Вопросы и задчи по органической химии/под ред Н.Н. Суворова. М.: ВЫСШАЯ ШКОЛА, 1988
      8.2.3 Артеменко А.Н. Практикум по органической химии.
 М.: ВЫСШАЯ ШКОЛА,199-175 с.
 8.2.4 Альбицкая В.М. задачи и упражнения по органической химии. М.:ВЫСШАЯ ШКОЛА,1983-207с
8.2.5 Березин Б.Д. Курс современной органической химии. М.: ВЫСШАЯ ШКОЛА, 1999  -  768 с
 8.2.6 Катраков И.Б., Маркин В.И. Лабораторные работы по органической химии, Барнаул, 2000-60с
8.2.7 Ли М.П. Инновационный практикум по органической химии , упражнения, задачи, тестриование. 2003  -  1 электронный диск, Караганда, КарГУ

Пәндер