Тұлғаны қалыптастырудағы қазақтың ырым-тиымдарының алатын маңызы

Мазмұны

І. Кіріспе

ІІ. Қазақтың ырым-тыйым сөздері.

Қазақ халқының табиғатты қорғаудағы ырымдары мен тыйым сөздері. 2-7

Тыйым сөздердің түрлері.

Табиғат қорғауға қатысты қазақ халқының мақал-мәтелдері.

ІІІ. Қорытынды.

Мақсаты:

Тыйым сөздердің тәрбиелік мәнін аша отырып, оны өмірде тиімді пайдалана білу жолдарын ашу.

Қазақ халқының ғасырдан жеткен нақыл сөздерін насихаттау.

Адамгершілікке, имандылыққа, ізгілікке тәрбиелеу.

Міндеті.

Тыйым сөздерді қолдана отырып, тыйым салынған әрекеттерден аулақ болу. Надандықтан қашып, адамдыққа ұмтылу.

Өзектілігі:

Қазақ халқының экологиялық мәдениетін насихаттау арқылы жалпы халыққа жоғарғы деңгейдегі экологиялық сауаттылық қалыптастыру.

Маңыздылығы:

Тәлім-тәрбие берер тыйым сөздердің адам бойында адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға ықпалы зор екенін жұмыс барысында нақты көз жеткізген.

Іс-әрекетке байланысты

Қонақ кете салысымен үйді қағып сілкуге болмайды . . .

Үйге қарай жүгіруге болмайды . . .

Құран оқығанда күлуге болмайды…

Аманатқа қиянат жасауға болмайды . . .

Саусақты, қолды орынсыз ауызға салуға болмайды . . .

Нанға қатысты тыйымдар

Нанды басуға болмайды

Нанды бір қолмен

сындыруға болмайды

Таңертең нан ауыз тимей

үйден шығуға болмайды

Тамақты сынамайды

Жолға жүруге

қатысты тыйымдар

Қайда барасың?

Қашан келесің?

Бас киімге қатысты

ырым-тыйымдар

Аяқ- киімге қатысты

ырым-тыйымдар

Той киіміне қатысты

ырым-тыйымдар

Неке киіміне қатысты

ырым- тыйымдар

Сәби киіміне қатысты

ырым-тыйымдар

Сырт киімге қатысты

ырым-тыйымдар

Ұлттық киімдерге қатысты ырым-тыйымдар

Бас киімге қатысты

ырым-тыйымдар

Тымақты айырбастауға

болмайды

Ер адам әйелдің

жаулығын басына

салмайды

Бас киімнің төбесін

басып кимейді

Әйел жалаңбас

отырып бала

емізуге болмайды

Жаңа түскен

келін киімін

қысқартуға

болмайды

Аяқ киімді

төңкеріп

қоймайды,

теріс кимейді

Суық тиген

балана ұлтарақпен

үш мәрте ұрып

ұшықтайды

Той киіміне қатысты ырымдар

Қасқыр ішікті 25 жасқа

толмаған жастар болмайды

Сырт киімге қатысты ырым-тыйымдар

Баланы бесікке салғанда бесіктің үстіне 7 түрлі сырт киімді жабады

Тозбаған киімді тастау жаман ырым

Ұйқасын тап

Табалдырықты баспа,

Есікті . . .

Итті кет дейді

Аяқпен . . .

Күлді қолмен шашпайды,

Оттың орнын баспайды,

Түтінім түзу ұшсындеп,

Түндікті . . .

Дүйсенбі мен сәрсенбі

Сәтті күн деп құптаған,

Сейсенбі де сергелдең

Ұзақ жолға . . .

Шауып кеп атпен кірмейді

Қорасына ауылдың

Етекті белге түрмейді,

Белгісі деп . . .

Аға адамдар алдында

Жастар ойнап-күлмеген,

Үлкендердің үстіне,

Баса-көктеп . . .

Қорытынды

«Алтынның қолда бар қадірі жоқ» -дегендей атадан келе жатқан ырым мен тыйымдар - балаға мұра болып келе жатқан осы бір салт-дәстүрлер тұлғаның қалыптасуында өте маңызыд рөл атқарады.