Жүйке жүйесінің құрылысы, бөлімдері және рефлекстік реттелуі

Жүйке жүйесі

Жүйке жүйесі мүшелердің жұмысын үйлесімді реттеп отырады. Ағзаның біртұтастығын қамтамасыз етеді. Организмнің сыртқы ортамен байланысын реттейді. Адам денесіндегі мүшелердің және мүшелер жүйесінің бір қалыпты болуын қамтамысыз етеді.

Жүйке жүйесінің бөлімдері

ОРТАЛЫК

МИ және жұлыннан тұрады

ШЕТКІ

Ми мен жұлынан таралатын жүйкелер мен жүйке түйіндерінен тұрады

Соматикалық жүйке жүйесі

Соматикалық- (“soma”-дене) Денені сыртқы ортамен байланыстырады. Қоздырғыш әрекеттерді сезіп, қаңқа бұлшық етерінің қызметін реттейді.

Вегетативті жүйке жүйесі

Адамның еркіне бағынбайды. Сондықтан оны кейде автономиялы жүйке жүйесі деп атайды. Ішкі мүшелердің қызметінің бір-бірімен үйлесімділігін қамтамасыз етеді. Рефлекстік доғасы үш нейрондық байланыстан тұрады.

Сезгіш

Байланыстырғыш

Қозғалтқыш

Вегетативті жүйке жүйесінің түрлері.

Симпатикалық-(гр. sympathes- сезгіш, қабылдағыш) . Симпатикалық бөліктің орталығы жұлынның арқа сегментерінде жүйке жасушалары шоғырланып орналасады. Симпатикалық бағанда 20-25 жүйке түйіндері бар.

Парасимпатикалық-(гр. Para-жанында, қасынды) . Парасимпатикалық бөліктің орталығы ортаңғы және сопақша мида, жұлынның сегізкөз сегментерінде орналасқан. шеткі бөлімі ішкі мүшелердің маңында не тікелей өзінде жүйке өрімдері түрінде кездеседі.

Жүйке жүйесінің құрылысы

Жүйке ұлпаларының негізін жүйке жасушалары құрайды. Жүйке жасушалары- нейрон денесінен, ұзын және қысқа өсінділерден тұрады. Нейронның денсінде цитоплазма мен ядро болады. Ұзын өсіндісі- аксон ми мен жұлынның дененің кез-келген бөлімімен байланысуы. Сырты май текті ақ қабықшамен қапталған. Шоғырланып ми мен жұлының ақ затын түзеді. Нейронның тарамдалған қысқа өсінділерің-дендриттер дейді. Нейронда ұзын әрі тарамдалған бір аксон болады. Нейрон денесіне қозу дендриттер арқылы келеді.

Рефлекс

Ағзалардың тіршілігіндегі барлық әрекетерді жүйке жүйесі басқарады. Оны рефлекстік реттелу дейді. Сыртқы және ішкі тітіркендіргіштерге орталық жүйке жүйесі арқылы ағзаға жауап қайтаруы.