Жібек маталардың ассортименті

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік
университеті

Орындаған: Дәкенова Н.Т.
Топ: ТК-321
Тексерген: Бауыржанова А.З.
Тігін бұйымдарында материалдарды таңдау
және оларды ұтымды қолдану ең маңызды,
сондықтан материалдардың қасиеттерін,
құрылысын, олардың ассортиментін және
сапасын терең оқып білу қажет. Сол себепті,
суретші-модельер, құрастырушы және технолог
тоқыма материалдарымен жұмыс істегенде, оның
қасиеттерін біліп қана қоймай, тағы да киімде
нақты сыртқы түрінің әсеріне жету үшін және
киген кезде қолайлылықты қамтамасыз ететін,
нақты берілген қасиеттермен киімді дайындауда
қолданылуын білу қажет. Сондықтан киімнің
үлгісінің эскизін дайындағанда материалдардың
қасиетін, сән бағытымен дұрыс таңдалып қана
қоймай, нақты киім силуэтін жасауды
қамтамасыз ететін қасиеттерімен, киімді
құрастырудың қазіргі уақыттағы дайындау
технологиясының мүмкіншіліктеріне өте көп әсер
етеді.
Бұл оқулықтың негізгі мақсаты «Жеңіл
өнеркәсіп бұйымдарының дизайны және
жобалау» мамандығы бойынша студенттер әр
түрлі киім үлгілерін дайындау және қазіргі
уақытта қолданылатын заманына сай сапалы
жібек маталарынан ерекше киім үлгісін жобалау,
ойлап табу.
Табиғи жібек - жібек құрты шығаратын өте
жіңішке жіптер. Табиғи жібек өзінің қасиеттері
және өзіндік құнына байланысты - өте бағалы
тоқыма шикізаты. Оны жібек құртының піллә
орамасынан алады. Тұт ағашының жібек
құртының жібегі кең таралған және бағалы, ол
әлемдік жібек өндірісінің 90 % құрайды. Жібек
жібін алу үшін (3000) жыл бұрын тұт ағашының
жібек құртын пайдаланған, отаны Қытай халқы
болып саналады. Жібек
шаруашылығымен негізінен ТМД
елдерінің Орта Азия
республикалары, Кавказ, Украина
және Молдова елдері айналысады.
Жібек талшығы - кейбір
құрттардың жібек шығаратын
ерекше бездерінен бөлінетін
өнім.
Піллә жібі - фибрион (75%) және серицин
(25%) белоктарынан тұрады. Пілләнің пайда
болуы кезінде қырықбуын ауаға шыққанда
қататын, жібек бөлетін жолдары арқылы екі
жіңішке жібек шығарады. Бір уақытта жібекті
бірге негіздейтін серицин бөлінеді. Жіп құрау
уақытында фибрион макромолекулалары
агрегатталады және талшықтың молекулярлық
құрылымын құрады, 20-30 макромолекулалар
микрофибрилға біріктіріледі, олар өз кезегінде
фибрилл құрайды. Серицинге қарағанда
фибрион т өзімді белок, сабын-
сода ерітіндісімен қайнат қанда
фибрион ерімейді, ал серицин негізмі
еріп кетеді.
Жібектің піллә жібі серицинмен бірге негізмденген
қарапайым 500-1500 м ұзындыққа дейін жетеді.
Пілләнің үстіңгі және астыңғы қабаттары
тарқатылмайды, сондықтан тарқатылған жіптің орташа
ұзындығы 600-900м және кесе-көлденең ені 10-12 мкм.
Қырықбуын жіптердің шығуына байланысты оларды
қабаттап жинайды, ол се рицинмен негізмденген жабық
қабық-піллә құрайды. Піллә ішінде қырықбуын пайда
болып, 15-17 күннен кейін қуыршақ көбелекке айналады.
Сондықтан пілләларды бұйралана бастауынан 8-9 күнде
жинап, алғашқы өңдеуге жіберіледі. Тұт ағашы немесе
жібек ағашы қырықбуын жапырақтарымен қоректенетін
өсімдік. Тұт ағашы 20м биіктікке дейін жететін үлкен
ағаш. Бір тұт а ғашынан алынатын
жапырақтар саны оның өлшеміне, жасына
байланысты және 50- 80 кг дейін
жетеді. Тұт ағашының
жемістерін жеуге болады.
Жақсы жағы
Сапалы, берік, созылмалы, икемді
материал әрі ұзаққа шыдайды. Жібектен
жасалған киімдер күн көзіне төзімді. Бұл
матадан тігілген іш көйлектер денені
терлетпейді. Жібек Ежелгі Қытайда аса бағалы
мата болғандықтан, одан тігілген киімдерді
билік басындағы адамдар киген.

Нашар жағы
Жуған соң, табиғи жібек тез оңып кетеді.
Жібектен жасалған киімдерді химиялық
тазартқышқа берген жөн.
Піллә жібек жібін тарқатып орап алу керек.
Орап алу арнайы піллә орау автоматтарында
4-9 пілләлардың бірнеше жіптерінің ұшы
қосылып ұршыққа оралады және шикізатты
жібек деп аталады. Шикізатты жібекте 26-33%
серициннан тұрады, бірақ келесі өңдеу кезінде
оның құрамы дайын маталарда 4-5% азаяды.
Көбінесе жібек шикізатының қалыңдығы 1,556-
2,33 текс болады.
Піллә жіптерінің ұзындығы өте ұзын, ол
1000-1500 м және одан да жоғары болады.
Жуандығы көптеген текті пілләларда, сондай-
ақ бір текті және тура сол пілләнің өзінде
ауытқулар болады. Кесе-көлденең қимасында
піллә жіптері 20-30 мк тең, шамамен мақта
талшығынан бір жарым есе көп.
Піллә жібі 10г күшті, бірнеше жіптерден тұратын
шикізатты жібек жіптерінің санына байланысты 35-
110 г күште үзіледі, бұл мықтылық шегіне 35-45
кг/мм2 және үзілу ұзындығына сәйкес келеді.
Ылғал кезінде шикізатты жібектің 5-10%
мықтылығы төмендейді. Жібектің ұзаруы үзілгенде
20% құрайды, ал ылғал кезінде ұзару 15-20
көбейеді. Ұзару кезінде жібектің серпімділігі жоғары
болып келеді. Жіңішке және тегіс жібек жібі оңай
жылжиды ж әне т өгіледі, өйткені
мата сетінегіш келетіндіктен, б ұл
тігін бұйымдарын дайындау ға кері
қасиет .
Жібектегі ылғалдың дұрыс мөлшері 11%.
Жібек жүн сияқты ауадан 30% дейін ылғалды
сорады. Ылғалданған жібек жүнге қарағанда
тез кебеді, артық ылғалдан тез арылады. Бұл
қасиет жақсы, өйткені ол жібек маталарындағы
гигиеналық қасиеттер үшін жақсы әсер етеді.
Ылғал жібекті ұзақ сақтағанда көгеріп кетеді.
Жүнмен салыстырғанда жібек күйеге толық
қарсы тұрады.
Жабайы жібек құртының жібегі
талшықтардан тұрады, олар тұт ағашының
жібек құртынан үш есе жуан. Оның жібегі
дөрекі және қалыңдығы бойынша біркелкі
емес, бірақ мықтылығы жоғары. Бұл жібекті
тығыз жібек мата өндірісінде және кейбір
арнайы маталар үшін қолданылады.
1. «Мех өңдеу технологиясы». К. Бейсеуов, Д. С.
Ділдабек. Тауар 1999 ж.
2. «Былғары және үлбір бұйымдарының
технологиясы»
С.Е.Мунасипов. Тараз 2006.
3. Рахметбай А.К.,Ділдабек Д.С.,Рахметбайұлы К.
«Былғары және үлбір технологиясы». Тараз, 2003-
129 б.
4. Google.kz

Ұқсас жұмыстар

ЗЫҒЫР МАТАСЫ

Жібек мата

Қазіргі заманғы маталардың сипаттамалары

Жүн және жібек

Химиялық талшықтардың ерекшелігі, қасиеті және қолдану аймағы

Мата түрлері

Тірек-қимыл жүйесі, жас ерекшілігі, баланың аяқ-киіміне, жеке басына қойылатын талаптар

Киім жылу беру қасиетіне дизайнның әсері

Сырмақтың түрлерін ата

Химиялық талшықтар туралы

Пәндер