Әкімшілік құқық бұзушылықтар: тұжырымдама және түрлері

"Әкімшілік құқық бұзушылық

және оның түрлері"

Әкімшілік құқық қоғамдық қатнастардын белгілі бір саласын реттейтін құқықтық нормалардын жиынтығы. Әкімшілік құқық конституциялық және азаматтық құқықтарымен қатар Қазақстан құқығы жүйесінің негізгі салаларының бірі болып табылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық деп құқыққа қарсы жеке адамның әрекеті мен әрекетсіздігі.

Әкімшілік құқық бұзушылық белгілері:

-Құқыққа қарсылығы

-кінәлілігі

-Әкімшілік жазалау

Әкімшілік құқық бұзушылық құрамы:

объектілері

субъектілері

Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері:

1. Жеке адамға және оның құқықтарына қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылықтар. Оларға мысалы: ұрып-соғу, ден саулығына зиян келтіру. азаматтардың ұждан бостандығы мен сенім бостандығын жүзеге асыруға кедергі жасау. еңбек туралы заңдарды бұзу т. б

2. Қоғамдық қауіпсіздікке және халықтың денсаулығына қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылық.

Олар мысалы заңсыз емдеумен айналысу, санитариялық заңнаманы бұзу. ЖҚТБ-мен, ауруларымен, туберкулезбен ауыратындармен қатынаста болып жүрген адамдардың медициналық тексеруден және емдеуден жалтару: дәрігердін тағайындауынсыз есірткі құралдарын пайдалану т. б

3. Көлікте, жол шаруашылығында және байланыста әкімшілік құқық бұзушылық.

Оларға, мысалы : жүргізушілердің көлік пайдалану ережелерін бұзуы, жүргізушінің мас күйінде көлік құралдарын бсқару, сондай-ақ көлік құралдарын басұаруды мас күйіндегі адамға беруі, т. б

4. Әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық-тары.

Бұларға мысалы мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының заңсыз кәсіпкерлік қызметпен айналысу және заңсыз кірістер алу т. б

5. Меншікке қол сұғатын әкішәлік

құқық бұзушылық

Оларға : жер учаскілерін өз бетімен иелену немесе уақытша иеленген жерді дер кезінде қайтару, жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығын бұзу, бөтен біреудің жою немесе бүлдіру т. б

6. Баспасөз және ақпарат саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар.

Мысалы: бұқаралы ақпарат құралдары туралы заңдарды бұзу, телерадиохабарла-рымен жарнамалық роликтерді эфирге шығару тәртібін бұзу, журналистін заңды қызметін орындауына кедергі жасау т. б

7. Қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды пайдалану саласындаңы әкімшілік құқық бұзушылық

Бұлар-қоршаған ортаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптарды бұзу, жерді бүлдіру, жер қойнауын пайдалану бойынша операциялар жүргізу ережелері бұзу, орманда өрт қауіпсіздігі талаптары мен санитариялық ережелер бұзу, заңсыз аң аулау т. б

8. Сауда және қаржы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық

Бұлар-тұтынушыларды алдау, банк, валюта заңдарының талаптарын бұзу, бюджет қаражатын дер кезінде есептемеу немесе мақсатсыз қолдану, бағалы қағазды ұстаушылар құқығын бұзу т. б

9. Карантиндік ережелер мен мал дәрігерлік қадағалауда әкімшілік құқық бұзушылық.

Бұларға карантиндік зиянкестер, өсімдік ауруларымен және арамшөптермен күрес жөніндегі ережелерді бұзу. Каратиндік тексеруден және тиісті өңдеуден өтпеген материалдарды әкелу және әкету. т. б

10. ҚР-сы мемлекеттік шекарасы режимінің белгіленген тәртібіне және ҚР-ның аумағында болу тәртібіне қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылықтар.

Бұларға:шекара аймағында шекара режимін және жекеленген жерлерде болу тәртібін бұзу, ҚР-ның мемлекеттік шекарасын бұзу т. б

11. Кәсіпкерлік қызмет саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар

Бұларға:бөтен тауар таңбасын, қызмет көрсету таңбасын, тауар шығарылған жердін атауын немесе фирмалық атауын заңсыз пайдалану, кәсіпкердін атауын немесе фирмалық атауын заңсыз пайдалану, кәсіпкерлік қызметтің тыйым салынған түрлерімен айналысу, монополияға қарсы заңдарды бұзу т. б

12. Қоғамдық тәртіпке және имандылыққа қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылық.

Бұлар: ұсақ бұзықтылық,

тыныштықты бұзу, құмар ойындар, тарих және мәдениет ескерткіштерін немесе табиғи объектіні қорлау т. б

13. Мемлекеттік билік институттарына қол сұғатын әкімшілікт құқық бұзушылықтар.

Бұлар -сотқа құрметтеушілік білдіру, прокурорға, тергеушіге және анықтау орнына, сот орындаушысына, приставына келуден жалтару, мемлекеттік наградаларды заңсыз тағып жүру т. б