Су ресурстарын алабтық басқару

Презентация қосу

Су ресурстарын алабтық басқару

Материалдар
ЮНЕСКО-ның Алматыдағы Кластерлік
бюросы Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан
және Өзбекстан
қатысуымен және қолдауы бойынша әзірленген
Орталығы «тұрақты даму ынтымақтастығы»
Алматы
2015

Исмагулова А.Е.
Қысқартылған сөздер
БК – бассейіндік кеңес
СРББ – су ресурстарын бірігіп басқару
БҰҰДБ – біріккен ұлттар ұйымының даму бағдарламасы
ҚР – Қазақстан Республикасы
БСБ – бассейіндік сушаруашылық басқару
СРК – су ресурстарының комитеті
АЖБ – ақпараттық жүйені басқару
ҮЕҰ – үкіметтік емес ұйымдар
Бассейн
Бассейн (французша bassіn) — бақ немесе саяжай
архитектуралық кешендерінің құрамдас бөлігі түріндегі
жасанды су айдыны. Бассейн алғашында Ежелгі Шығыста,
кейінірек Еуропада сән-салтанат құрылысы болып келді;
XVI ғасырдың 2-жартысынан сәнді, ал XVIII ғасырдан
бастап су ататын хауыздары бар архитектуралық күрделі
композициямен жасалған Бассейндер пайда болды.
Өзен, көл, теңіздің су жиналатын алабы. Оның жер асты
және жер үсті түрлері болады. Аумағы жер бедеріне және
геологиялық құрылымға байланысты әр түрлі болып келеді.
Қазақстан аумағында 8 су бассейні бар олар:
1. Арал-Сырдария; 2. Балқаш-Алакөл; 3.Ертіс; 4. Есіл; 5.
Нұра-Сарысу; 6. Тобыл-Торғай; 7. Орал-Каспий; 8. Шу-
Талас.
1.Арал-Сырдария бассейіні 345мың км² Сырдария өзені төрт мемлекеттің
жуық ауданды алып жатыр және оған екі шекарасынан өтеді: Қырғызстан
облыс кіреді – Оңтүстік Қазақстан және Республикасы, Тәжікстан
Қызылорда. Республикасы, Өзбекстан және
Бассейіннің негізгі өзені Сырдария Қазақстан.
өзенінің төменгі ағысы. Қазақстандағы Қазақстан Республикасын сумен
өзеннің аумағы Шардара су қоймасынан қамтамасыз ету Сырдария өзенінің
Арал теңізіне дейін 1627км, соны ң ішінде төменгі ағысында орналасқан,
Оңтүстік Қазақстан облысы 346км, олардың орналасуы, бөлу принципі,
Қызылорда 1281км. су саясаты өзеннің жоғарғы
Қазақстанда Сырдарияның ең ірі ағысында орналасқан мемлекетке
салалары Келес, Арыс, Бадам, Боралдай, байланысты.
Бөген өзендері. Қазақстан тәуелсіздігін алғанға
дейін Сырдария өзеніндегі су
шаруашылық объектілері су
шаруашылық жүйесі ретінде
қарастырылған, және Тоқтағұл су
қоймасының тиімділігі әсіресе су аз
кезде оның тұрақтылығын сақтап
қалды.
1992ж. бастап Тоқтағұл су
қоймасы Қырғыз Республикасының
жеке меншік объектісі ретінде,
қыста электр энергиясын өндіруге
бағытталған жекелеген режимі бар
2. Балқаш-Алакөл бассейні байтақ
Қазақстанның оңтүстік-шығыс аумағы мен
Қытайдың іргелес аумағын бөлігін алып жатыр.
Оның ауданы 353мың шаршы, оның ішінде
413мың км Қазақстан аумағында.
Балқаш-Алакөл бассейіні Қазақстанда
Алматы обылысы, Мойынқұм, Жамбыл
обылысындағы Қордай және Шу аудандары,
Ақтоғай, Қарағанды обылысының Қарқаралы
және Шет аудандары, Шығыс Қазақстан
обылысындағы Аякөз және Ұржар аудандары,
Қытай-Шыңжаң, Ұйғыр автономиялық Іле өзені бассейінінің су алу
өлкесінің солтүстік - батыс бөлігі. 14% - өзен су көлемі рұқсат етілген шектен
үлесі, 5% - су қоймалары болып табылады. асып кетті, нәтижесінде Балқаш
Іле өзенінің су ресурстары негізінен көлінде су сапасы мен деңгейі
суармалы ауыл шаруашылығы үшін азайды, Іле өзенінде деградация
пайдаланылады. Бассейнінде ірі ирригациялы қ процесі басталды.
жүйелер Үлкен Алматы каналы, Акдала күріш Балқаш көлінің барлық
жүйесі Ченгельді алабы және басқа жүйелер экожүйесіне қауіп төніп тұр.
болып табылады. Алаңдататыны Қытай суының
Іле өзенінің химиялық құрамы ҚХР артуы Іле өзеніндегі ластаушы
аумағынан түскен лаастауыш заттар арқылы ағындылар Балқаш көлі
құралады, сондай-ақ ауыл шаруашылық бассейінінің су ауылшаруашылығы
алқаптарынан бассейінге шайындылар мен мен экологиялық жағдайын
тастандылар түседі. нашарлатуы мүмкін.
3. Ертіс бассейініне Ертіс өзені мен оның
салалары кіреді. Ертіс өзенінің Қазақстанның
ірі өзендерінің бірі болып табылады. Оның
ұзындығы оның ішінде Қара Ертіс 4,2мың км.
Қазақстан аумағындағы кіреберісінде
Ертіс өзенінің орташа ағыны шамамен 300
м³ / с (9 км ³ /жыл) және Ресеймен
шекарасында, с.Черлакта 840 м³ / с (27 км ³
/жыл) болып табылады.
Қазақстандағы Ертіс өзенінде үш ірі су
қоймасы бар: Бұқтырма , Өскемен және
Шүлбі өзен ағыны бойынша реттеуші әсері
бар.
Ертіс өзені бассейніні суды пайдалану ға өз мүддесі бар бөлігі болып табылады,
Қытай, Қазақстан мен Ресейдің аумағын қамтиды.
Ертіс өзені Қазақстандағы өзендердің ішіндегі суы ең көп өзен, біра қ м ұнда су
шаруашылық балансы өте тығыз. Сонымен қатар, ол ауыр өнерк әсіп
ластағыштарымен ластанған.
Су пайдаланушылар (энергетика, су көлігі, ауыл шаруашылы ғы, өнерк әсіп,
коммуналдық).
Ертіс өзенінің су алу туралы Қытайдың шешімі, қорша ған ортаны қор ғау ж әне
Қазақстанның экономикасына елеулі әсер етуі мүмкін.
4. Есіл бассейіні 245мың км аумақты
қамтиды. Су қорларының басым бөлігі
көлдерде шоғырланған - 55%, өзен ағыны -
34%, су қоймаларында - 7% жинақталған.
Негізгі су көзі Есіл өзен шыңының
сілемдерінде - солтүстікте Көкшетау үстірті
арқылы ағады және оңтүстігінде Ұлытау тауы
арқылы.
Есіл өзені Қарағанды обылысындағы Нияз
тауынан бастау алады (Қазақ ұсақ
шоқыларының солтүстік шетінде). Оның
ұзындығы 2450км, оның ішінде Қазақстан
жерінде Ақмоладан басталып Солтүстік
Қазақстанға дейін 1717км құрайды.
Ең маңызды су салалары ол Колутон,
Жабай, Терісаққан, Ақан-Бұрлық маусымдық
және ұзақ мерзімді өзендер. Әр жылда өзен
рсурстарын шаруашылықта қолдануға
байланысты су шығыны он немесе жүз есеге
өзгеруі мүмкін.
5. Нұра-Сарысу бассейініне Нұра және
Сарысу өзендері, Теңіз және Қарасор
көлдері кіреді. Су ресурстары шектеулі.
Сумен қамту жүйесін жетілдіру үшін
Қ.Сәтбаев атындағы Ертіс-Қарағанды
каналы салынды. Оның жобалық жүктемесі
арқылы су бассейні балансын 18%-ға дейін
қамтамасыз ете алады.
Өзен бассейінінің аумағы ылғал
жеткіліксіз ауданға жатады. Көктемгі су толу
кезеңінде жыл сайынғы ағыс көлемі 90%-дан
жоғары болады. Су шығындарын жазғы -
күзгі-қысқы су ағыны айтарлықтай азайады,
бұл уақытта басқа өзендерде су ағыны
блмайды. Бассейін ауданында шамамен 2000
көл және 400 жасанды тоғандар бар.
Көлдердің басым бөлігі Нұра және
Қарқаралы өзен бассейіндерінде орналасқан.
6. Тобыл-Торғай бассейініне Тобыл,
Торғай, Ырғыз өзендері кіреді, ауданы
214мың. км² Оған Қостанай обылысы және
Ырғыз өңірлік ауданы, Ақтөбе обылысы
кіреді.
Ол ең кедей су бассейіні болып табылады.
Ылғалды немесе құрғақ жыл кезеңдерінде
белгілі ауытқулармен, жер үсті ағын
суларымен, қар еріген кезде пайда болған
бассейін. Ылғал кезеңінің ұзақтығы – 8-ден
10 жылға дейін, ал құрғақ – 6-дан 20 жылға
дейін. Ылғалды жылдар өзен ағыны орташа
жылдық есеппен 3-5 есе, ал құрғақ жылдары
орташа жылдық есеппен 0,6-0,15-ке дейін.
7. Орал-Каспий бассейіні Қазақстан
аумағында 415мың км² алып жатыр оның ішінде
Жайық (236 мың. км²), Еділ мен Жайық (107
мың. км²), Орал-Ембі (72 мың. км²). Орал өзені
бассейініне Реей Федерациясының бөлігі,
Қазақстан Республикасында – Шығыс
Қазақстан, Атырау обылысы, Ақтөбе
обылысының бір бөлігі кіреді. Бассейіннің
негізгі өзені ол Орал ағыны 8,25 км³, 11,6 км³-і
Ресей аумағында қалыптасады.

Үлкен және Кіші Өзен өзендері Ресей Федерациясынан бастау алады. Құр ға қ
жылдары Жанибек жүйесі Саратов және Палласов каналдарынан Шығыс
Қазақстанға қажетті су мөлшерін Еділ су жинағышымен су насос станциялары
арқылы беріледі. Осы арналар арқылы су шығыны шарт негізінде жүзеге
асырылады.
Орал өзеніне ластаушы заттардың басым бөлігі Орынбор обылысының
шағын өзендері мен Ақтөбе обылысындағы Елек өзен ағысымен келеді.
Қазақстанда Елек өзенінің арқылы жерүсті және жерасты суларының негізгі
ластаушы заттар бор және алты валентті хром болып табылады.
8. Шу-Талас бассейініне Шу, Бассейіндегі Шу, Талас және Аса
Талас, Аса өзендері кіреді. Оның өзендерінің ағысы толық реттелген.
жалпы ауданы 64,3мың км² Қырғыз Республикасының аумағында Шу
өзенінде Орто-Токой су қоймасы жобалық
(Қырғызстан Республикасының
қуаты – 0,42 км³ және Талас өзенінде Киров
барлық аумағын қамтиды)
су қоймасы жобалық қуаты – 0,55 км³.
Бассейіннің негізгі бөлігі - 73%, Бассейіндегі су қоймалары негізінен
Жамбыл обылысындағы тау суару мақсаты үшін.
бөктерінің бөлігі - 13%, Тянь- Жамбыл облысы Қордай мен Мерке
Шань тау жүйесі шөл және ауданында суармалы жерлерді сумен
шөлейт аймағында орналасқан қамтамасыз ету және мемлекетаралық су
бөлігі - 14%. шаруашылық объектісін бірігіп қолдану:
Шу-Талас бассейінінде 204 Қырғызстан аумағында орналасқан Үлкен
шағын өзендер (Талас өзен Шу каналы, Шу гидротехникасы.
бассейінінде – 20, Шу өзен
бассейінінде – 140, Аса өзен
бассейінінде – 64), сонымен қатар
35 көл, 3 ірі су қоймасы бар.
Шу, Талас өзені, Күкүреу-Су,
Аса өзендер ағысының
қалыптасуы Қырғыз
Республикасының аумағында
Қазақстан Республикасының суды басқарудың
негізгі принциптері (Су кодексі 34-бап)
Су қорын пайдалану мен қорғау саласындағы мемлекеттiк
басқару:
1) су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау және су
бұру саласындағы мемлекеттiк реттеу мен бақылау;
2) тұрақты су пайдалану - суды ұқыпты, ұтымды және
кешендi пайдалану мен қорғауды ұштастыру;
3) су пайдаланудың оңтайлы жағдайларын жасау, қоршаған
ортаның экологиялық тұрақтылығын және халықтың
санитарлық-эпидемиологиялық қауiпсiздiгiн сақтау;
4) бассейндiк басқару;
5) су қорын пайдалану және қорғау саласындағы
мемлекеттiк бақылау мен басқару функцияларын және су
ресурстарын шаруашылық пайдалану функцияларын бөлу
принциптерiне негiзделедi.
Қазақстан су секторын бассейіндік қағидаттар
бойынша басқару құрылымы (Су кодексі 33-бап)

Мемлекетарал
Мемлекет ық ұйым,
-аралық комиссия

Үкімет, хабар
беретін
мемлекеттік органдар

Жергілікті өкілдер
Аумақтық: және атқарушы
облыстық, органдар, үкіметтік
жергілікті емес ұйымдар, су
пайдаланушы
бірлестіктер,
аудандар, облыстар
және т.б.
Бассейіндік басқару
Негізгі принцип ретінде бассейндік бас қару бассейніні ң аума ғында су ресурстарын
қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету басымдық бар интеграциялан ған т әртіппен
халықаралық басқару үздік тәсіл болып табылады. Практикалы қ аспектіде өзен бассейніні ң
басқаруын іске асыратын негізгі органдар, бассейіндік сушаруашылы қ бас қару (БСБ), су
ресурстар комитеті болып табылады.

Қазақстан Республикасының қалаларында Астана, Алматы, Атырау, Қара ғанды,
Қостанай, Қызылорда , Тараз және Семейде 8 бассейндік инспекциялар құрылды. Үлкен
жұлдызшамен белгіленген.
Су кодексінің 40-бапқа сәйкес, ол (қызметі жүзеге асырылады ж әне оларды ң электр
екі немесе одан да көп облыстарының аума ғында таралады беріледі) айма қтарда
кеңселері, уәкілетті органның аумақтық органдары орналас қан. Кішкентай
жұлдызшамен белгіленген. Тексерілетін нысан мен билік орныны ң орташа қашы қты ғы -
141,8 км.
Облыстық бассейіндік ұйымдардың құзыретіне жатады
(Су кодексі 40-бап)
1. Бассейндiк су шаруашылығы басқармасыны ң мiндеттерi мен функциялары
Бассейндiк су шаруашылығы басқармалары (б ұдан әрi - бассейндiк бас қармалар) -
уәкiлеттi органның облыстарда б өлiмдерi бар, су қорын пайдалану ж әне к үзету саласында ғы
өңiрлiк органдары (екi және одан да көп облыстарды ң аума қтарында оларды ң қызметi ж үзеге
асырылады және оның өкiлеттiктерi қолданылады), оларды ң негiзгi мiндетi тиiстi бассейн
аумағында су қорын пайдалану мен қорғау саласында мемлекеттiк бас қаруды ж үзеге асыру
болып табылады.
2. Бассейндiк басқармалар мынадай функцияларды ж үзеге асырады:
1) бассейндiк принцип негiзiнде гидрографиялы қ бассейннi ң су ресурстарын кешендi
басқару;
2) оң экономикалық әсерге, орынды, әдiл ж әне экологиялы қ жа ғынан т ұра қты су
пайдалануға қол жеткiзу мақсатында су қатынастары субъектiлерiнi ң су ресурстарын
пайдалану жөнiндегi қызметiн үйлестiру;
3) тиiстi бассейн шегiнде су объектiлерiн қалпына келтiру мен қор ғау туралы бассейндiк
келiсiмдерді дайындау және iске асыру;
4) су қорын пайдалану мен қорғауға, жеке ж әне за ңды т ұл ғаларды ң Қаза қстан
Республикасының су заңдарын сақтауына мемлекеттiк ба қылауды ж үзеге асыру;
5) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органмен, жер қойнауын
зерделеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органмен бiрлесiп бассейндер бойынша
мемлекеттiк есепке алуды, мемлекеттiк су кадастрын ж әне су объектiлерiнi ң мемлекеттiк
мониторингін жүргізу;
6) осы Кодексте белгiленген тәртiппен арнайы су пайдалануға рұқсат беру, оның
қолданысын тоқтата тұру, оны ұзарту және қайта ресімдеу, сондай-ақ арнайы су
пайдалану құқығын тоқтату;
6-1) салық органына ұсынғанға дейін жерүсті көздерінің су ресурстарын
пайдаланғаны үшін төлем бойынша салық есептілігін растау;
7) мыналарды:
тиiстi бассейннiң су объектiлерiн ұтымды пайдалану жөнiндегi облыстардың
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының
жоспарларын;
судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындардың және басқа да құрылыстардың
құрылыс орнын айқындау жөнiндегi ұсыныстарды;
судың жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындарды және басқа да құрылыстарды салу
мен реконструкциялаудың жобалау алдындағы құжаттамасы жобаларын;
су объектiлерiнде, су қорғау белдеулерi мен аймақтарында құрылыс, түбiн тереңдету,
пайдалы қазбалар, су өсiмдiктерiн өндiру жөнiндегi жарылыс жұмыстарын, кабельдер,
труба құбырларын және басқа да коммуникацияларды төсеу, ағаш кесу, сондай-ақ
бұрғылау, ауыл шаруашылығы және басқа да жұмыстарды жүргiзу туралы құжаттарды;
су пайдаланушылардың су объектiлерiн сақтау, олардың жай-күйiн жақсарту
жөнiндегi iс-шаралар жоспарларын келiсу;
8) судың жай-күйiне әсер ететiн өндiрiстiк, ауыл шаруашылық және тұрғын үй-
азаматтық мақсаттағы объектiлердi пайдалануға қабылдау жөнiндегi мемлекеттiк
комиссиялардың жұмысына, сондай-ақ табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше
жағдайлардың нәтижесiнде туындаған зардаптарды жою жөнiндегi жұмыстарға қатысу;
9) су пайдаланушылар деңгейiнде және тиiстi бассейн бойынша су
пайдалану лимиттерiн айқындау;
9-1) су объектілерін оқшау немесе бірлесіп пайдалану ға беру ж өніндегі
конкурстарды ұйымдастыруға және өткізуге қатысу;
10) жер асты суларының қорларын бекiтуге қатысу;
11) бiрлесiп пайдаланылатын су қоймаларыны ң салааралы қ,
облысаралық және мемлекетаралық маңызы бар iрi су қоймаларыны ң
жұмыс режимiн бақылауды жүзеге асыру;
11-1) оқшау немесе бірлесіп пайдалану ға берілген су объектілерін
пайдаланған кезде жеке және заңды тұлғалардың белгіленген су
сервитуттарын сақтауын бақылауды жүзеге асыру;
12) облысаралық, аймақаралық, мемлекетаралы қ су объектiлерi бойынша
су алу мен су бөлу жоспарларын әзiрлеу ж әне оларды ң са қталуын ба қылау;
13) тиiстi бассейн суларын кешендi пайдалану мен қор ғау схемасын, су
объектiлерi мен су шаруашылығы құрылыстарын пайдалану ережелерiн
келiсу;
14) тиiстi бассейн бойынша су шаруашылы ғы баланстарын әзiрлеуге
қатысу;
15) cу объектiлерiн оқшау және бiрлесiп пайдалану ға беру туралы
ұсыныстарды және оларда су пайдалану шарттарын келiсу;
16) судың жай-күйiне әсер ететiн, су қорын пайдалану мен қор ғау, сумен жабды қтау ж әне су
бұру саласында белгiленген нормалар мен ережелердi б ұзып ж үзеге асыратын су шаруашылы ғы
объектiлерi мен өзге де объектiлердi қаржыландыруды, жобалауды ж әне салуды то қтату туралы
Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген т әртiппен талаптар қою;
17) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес кiн әлiлердi жауапкершiлiкке тарту үшiн
Қазақстан Республикасы су заңдарының бұзылуы туралы материалдарды құқы қ қор ғау
органдарына және сотқа беру;
18) Қазақстан Республикасының су заңдары бұзылған жа ғдайда мемлекетке келтiрiлген залалды
өтеу туралы сотқа талап-арыз беру;
19) су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау ж өнiнде ж үргiзiлiп жат қан ж ұмыс туралы, суды ң
жай-күйi мен сапасын жақсарту жөнiнде қолданылып жат қан шаралар туралы халы қты хабардар
ету;
20) су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау ж әне су б ұру м әселелерi бойынша
облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананы ң) жергiлiктi ат қарушы органдарымен
және басқа да мүдделi мемлекеттiк органдармен өзара iс- қимыл жасау;
21) су қорын ұтымды пайдалану мен қорғау iсiнде халы қ арасында а ғарту ж әне т әрбие
жұмыстарын жүргiзу;
22) алып тасталды
23) арнайы су пайдалану құқығын жүзеге асыратын жеке ж әне за ңды т ұл ғаларды ң суды алу
немесе ағызу құрылыстарында немесе құрыл ғыларында орнатылатын суды есепке алу аспаптарын
пломбалау және тiркеу;
24) бассейндік кеңестің жұмысын ұйымдастыру, бассейндік ке ңесті ң м үшелерімен бассейн
аумағындағы су қорын пайдалану және қорғау мәселелері бойынша консультациялар өткізу,
бассейндік кеңес дайындаған ұсынымдарды талдау, оларды іске асыру ж өнінде шаралар қабылдау,
бассейндік кеңестің ұсынымдарын мүдделі мемлекеттік органдар мен су пайдаланушылар ға жеткізу.
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органның
аумақтық органдарының су ресурстарын басқарудың бассейндiк
принципiн iске асыруға қатысуы (Су кодексі 41-бап)

1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органы
аумақтық органдарының су ресурстарын басқарудың бассейндiк принципiн
iске асыруда:
1) жасалған су шаруашылығы баланстары, тиiстi бассейннi ң су
ресурстарын кешендi пайдалану мен қорғау схемалары негiзiнде су
объектiлерiн ұтымды пайдалану мен қорғау жоспарларын келiсуге;
2) уәкiлеттi органмен бiрлесiп тиiстi бассейннi ң су объектiлерiнi ң
мониторингiн жүргiзуге;
3) өз құзыретi шегiнде су қорын пайдалану мен қорғау саласында ғы
мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыруға;
4) бассейндiк келiсiмдер әзiрлеуге және ведомстволық ба ғыныста ғы
аумақтарда олардың жүзеге асырылуын бақылауға қатысады.

2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органны ң
аумақтық органдары су объектiлерiн кешендi пайдалану мен қор ғауды ң
бекiтiлген бас схемаларына сәйкес су ресурстарын басқарудың бассейндiк
принципiн жүзеге асыруға қатысады.
Су органдары, экожүйелерді оңалту және қорғау су басқару
органдарының үйлестіру үшін құқықтық шарттар
Су объектiлерiн қалпына келтiру мен қорғау туралы бассейндiк келiсiмдер
(Су кодексі 42-бап)
1. Су объектiлерiн қалпына келтiру мен қор ғау туралы бассейндiк келiсiмдер
(бұдан әрi - бассейндiк келiсiмдер) бассейндiк бас қармаларды ң, облыстарды ң
(республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi ат қарушы органдарыны ң
және су объектiсi бассейнiнiң шегiнде орналас қан бас қа да субъектiлердi ң арасында
олардың қызметiн бiрiктiру және үйлестiру, сондай-а қ су объектiлерiн қалпына
келтiру мен қорғау жөнiндегi iс-шараларды iске асыру ма қсатында жасалады.
2. Бассейндiк келiсiмдерде тараптарды ң орындау мерзiмi к өрсетiлiп, на қты су
қорғау iс-шараларын iске асыру үшiн қажеттi к үштер мен құралдарды кооперациялау
жөнiндегi мiндеттемелер болады.
3. Бассейндiк келiсiмдердi дайындау су шаруашылы ғы баланстары, су объектiлерiн
кешендi пайдалану және қорғау схемалары, Қаза қстан Республикасы Мемлекеттік
жоспарлау жүйесінің құжаттары, ғылыми және жобалық әзiрлемелер негiзiнде ж үзеге
асырылады.
4. Бассейндiк келiсiмдердiң мақсаттары мен мiндеттерiн iске асыру үшiн жеке ж әне
заңды тұлғалар, Қазақстан Республикасыны ң заңдарында белгiленген шарттармен
және тәртiппен, қаражаты су объектiлерiн қалпына келтiру мен қор ғау ж өнiндегi iс-
шараларды жүзеге асыру ға арналған қорлар құруы м үмкін.
Су басқару органдарының үйлестіру үшін
институционалдық жағдайлар
Бассейндiк кеңес (Су кодексі 43-бап)
1. Бассейндiк кеңес тиісті бассейн шегінде құрылатын
консультациялық-кеңесшi орган болып табылады.
2. Тиiстi бассейндiк басқарманың басшысы басқаратын
бассейндiк кеңес облыстардың (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы
органдарының басшыларынан, мемлекеттiк органдардың
аумақтық органдарының басшыларынан және су
пайдаланушылардың өкiлдерiнен тұрады. Бассейндiк кеңестiң
құрамына қоғамдық бiрлестiктердiң және олардың
қауымдастықтарының өкiлдерi де кiруi мүмкiн. Бассейндiк
кеңестiң әзiрлiк жұмысын ұйымдастыру бассейндiк басқармаға
жүктеледi.
3. Бассейндiк кеңес су қорын пайдалану мен қорғау, сумен
жабдықтау және су бұру саласындағы көкейкестi мәселелердi
қарайды, бассейндiк келiсiмге қатысушылар үшiн ұсыныстар мен
ұсынымдар енгізеді.
Бассейндік кеңестерді құру (БК)
Бассейіндік кеңесті құру негізі:
1) Су кодексінің 43-бап, 9 шілде 2003жыл.
2) « Бассейндік кеңес туралы ереже » 2004 жылғы 21 сәуірдегі
бұйрығымен бекітілген.
Бұйрық бөлімдік сипатта және су кодексін іске асыруға бағытталған.
Сондай-ақ, Бассейндік кеңес туралы ереже бекітілді:
1. Бассейндік кеңестердің жасау
2. Бассейндік келісімдерді әзірлеу және қол қою ұйымдастыру

Бассейндік кеңестің мақсаты мемлекеттегі бассейнінің су ресурстарын
басқару, пайдалану және қорғау саласындағы мемлекеттік емес
субъектілердің ынтымақтастығы және шоғырландыруына жәрдемдесу
болып табылады.

Бассейіндік кеңесті құрудың практикалық қадамдары:
1) 2004-2007 жылға дейін « Қазақстан үшін ұлттық СРББ ж әне су
үнемдеудің салалық жоспары » БҰҰДБ жобасы аясында еліміздің негізгі су
бассейндерінде 8-бассейндік кеңесі құрылды.
ҚР бассейндік кеңестердің құрылу процесі
ҚР бассейіндік кеңесінің құрылымы
Қазақстанда бассейндік кеңестердің шешілмеген
мәселелері
Бассейіндік кеңесті құру және пайдалану туралы кейбір шешілмеген м әселелер, жиі
мүдделі тараптардың әр түрлі кездесулері мен форумдарында ( БҰҰДБ, СРББ
жобасында) талқыланды.
2. БК қаржыландыру: кездесулер
1. Бассейіндік кеңестегі барлық ұйымдастыруда қаржыландыру,
су пайдаланушылардың сапарлар, материалдық шығын
ұсыныстары: мысалы, ауылдық болғандықтан көптеген БК
су пайдаланушыларға БК мүшесінің өкілдері қатыспайды.
ұсынылуы тиіс, бірақ өздерінің Сондықтан қаржылық көмек БК БСБ
ұсыныстарын жүзеге асыратын бюджетінен немесе мемлекет
тиісті бірлестіктер емес. тарапынан БК нығайту үшін қолдау
көрсетілуі тиіс.

4. БК төрағалық ету: су кодексіне
3. БК кеңесу: кеңес беру
сәйкес БК-ті БСБ бастықтары
сипатында БК су кодексінде
басқаруы тиіс, кейбір
айқындалған, алайда кейбір
қызығушылықтар қақтығыстар
сарапшылардың пікірінше
тудыруы мүмкін. Тағы бір себеп
қажетті БК БСБ орындауы тиіс
мысалыға, әкіммен салыстырғанда
басқару шешімдерін, құқықтары
БСБ басшысының лауазымының
мен мүмкіндіктерін кеңейту тиіс.
төмен болуы.
БСБ және СРК негізгі институционалдық проблемалары
(СРББ бойынша БҰҰДБ жобасы аясында БСБ оқыту нәтижелері
бойынша

Деректер базасын дамытуға жеке Белгіленген лауазымдардың
тәжірибесі мен білімінің болмауы болмауы

Материалдық-техникалық және Ақпараттық технологиялар
қаржы жағынан қамтамасыз ету мамандарының жетіспеушілігі
төмен

Білкті кадрлар сабақтастығының
Техникалық кадрларды айналу
болмауы
БСБ құрылымы ұсынылады
(Нұра және Есіл өзендерінің бассейіндерін зерттеуге сәйкес жобалық
басқару
Бастық
БСБ өкілінің Бас кеңсесі БСБ өкілінің
бастығының басшысының бастығының
орынбасары орынбасары орынбасары
Жоспарлау Ақпарат Су ресурстарын Су ресурстарын Басқа
бөлімі департаменті, қорғау департаменті ықпалдасып басқару мамандандырылғ
•Қорды бағалау мониторинг, түгендеу •Мемлекеттік су бөлімі
және болжау
ан бірлік қажет
және ресурстарын бақылау
•Су тұтынуды ведомствоаралық •Инспекция берілген •Суды пайдалану болған жағдайда
болжау қарым-қатынас рұқсаттардың үшін рұқсат беру
•Өзені •АЖБ әзірлеу және талаптарымен •Су пайдалану •(Трансшекарал
бассейнінің даму басқару сәйкестігін үшін төлемдерді ық мәселелер )
жоспарларын •Арнайы •Су пайдалану бақылау •Басқа
дайындау мониторинг шарттарын сақталуын •Статистикалық
•Бассейндік (зертханаларды қоса бақылау есеп беру
схемаларын әзірлеу алғанда) •Өзені бассейнінің •Су тұтыну
•Ұзақ мерзімді •Басқа ұйымдармен қорғау үшін шаралар бағалау
жобаны деректер алмасу ұйымдастыру •Су тепе-теңдік
қаржыландыруды •Су кадастрының •Су ресурстарының дайындау
дамыту қызметін көрсету сапасын жақсарту үшін •Жобаларды
•Жылдық •Жылдық есептер стратегиясын іске тексеру
бюджет дайындау дайындау асыру •
•Қоғамды хабардар •Ерекше қорғалатын Гидротехникалық
ету табиғи аумақтар объектілерде су
•Басқа ұйымдармен қоймаларды
байланыс пайдалануды бөлімдері мамандары
Аймақтық бөлімшелерінде
бақылау.
бұғалтер Кадрлар бөлімі Көлік және техникалық қызмет көрсету
Су ресурстарын басқару саласындағы үкіметтік емес
ұйымдардың (ҮЕҰ) қатысуы

Үкіметтік емес ұйымдар не істей алады?

Мониторинг және оны бағалауды реформалау су ресурстарын басқару жоспарларын әзірлеуді
ұлттық деңгейде, реформалардың тиімділігін қамтамасыз ету және ықтимал теріс салдарын
барынша азайта алады.

Реформалар, сондай-ақ ресурстарды жаңарту үшін табиғаттың құқықтарын іске асыру кезінде
азаматтардың тұтынушылық және экологиялық құқықтарын қорғау; Су ресурстарын орнықты
басқару бойынша заңдар мен нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру ықпал етеді. Қоршаған
ортаға қатысты мәселелер бойынша шешiмдер қабылдау процесiне қатысуға су ресурстарын
басқару реформалар және экологиялық және экономикалық саясатты интеграция жүргізу үшін
жауапты мемлекеттік органдардан талап ете алады.

Су шаруашылығы секторын реформалар және экологиялық және экономикалық саясатты
интеграция басым мақсаттарының іріктеуге қатысу үшін. Табиғат пен реформаларды іске асыру
туралы ақпаратты тарату, су саласын реформалау қажеттігі идеясын түсіндіру үшін. Су
шаруашылығы секторын реформалау жөніндегі қоғамдық пікірді қалыптастыруға және
қоғамдық қызметтерде туралы шешім қабылдайтынын хабарлай алады.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Бассейндік кеңестердің жасау

Су ресурстарын бірігіп басқару (СРББ) жайлы түсінік

Ақша төлеу және оны төлеушілер

Сулардың құқықтық режимі және оларды қорғау

Қоршаған ортаны бақылаудың халықаралық бірлестігі

Жер ресурсын басқарудың негізгі әдістері

ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ, ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ ЖӘНЕ ЖЕР КАДАСТРЫ

ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ НЕГІЗДЕРІ

РЕСУРСТАРДЫ БАСҚАРУ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ

Сарқылатын ресурстар

Пәндер