Аралас бездер

Презентация қосу

Сабақтың тақырыбы:
Аралас бездер.

Сабақтың мақсаты:
1. Біздің организмімізде екі қызмет
атқаратын аралас бездер туралы
түсінік беру.
2. Ұйқыбез бен жыныс бездері
қызметінің бұзылуынан
туындайтын аурулар мен олардың
алдын алу .
3. Дені сау ұрпақ туралы ұлттық
тәрбие негіздерін беру.

Қайталау экспресс тесті жауаптары:
1.Гормон дегеніміз не?
а)Сыртқы, ішкі секреция бездерінен бөлінетін
биологиялық актив зат
2. Сыртқы секреция безі дегенімізс) Сөл бөліп шығаратын өзектері бар
3. Сыртқы секреция бездеріне қайсысы жатады?
в) Май безі
4. Ішкі секреция бездеріне қайсысы жатады?
с) Қалқанша без
5. Йод қай гормонның құрамына кіреді?
д) Тироксин

ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:
1. Аралас бездер.
2. Ұйқыбездің қызметі.
3. Ұйқыбездің гормондары арқылы
қандағы қант деңгейінің реттелуі.
4. Әйел организміндегі аналық жыныс
гормондарының рөлі.
5. Ер адам организмінің қалыптасуында
аталық жыныс гормондарының рөлі.
6. Ішкі секреция бездері өзара әрекеттесуі.

Аралас секрециялы бездер - біздің организмімізде
екі қызметті қатар атқаратын (сырттай да, іштей де
гормон бөлетін) бездер.
Оларға ұйқы безі мен жыныс бездері жатады.
Ұйқыбездің басы, денесі, құйрығы болады.
Ұйқы безі екі қызмет атқарады:
1.Ас қорыту сөлін түзеді.
2.Инсулин және глюкагон гормондарын өндіреді.
Организмде инсулин тез бұзылады, сондықтан ол қанға
үнемі түсіп отыруға тиіс. Инсулин өндірілуінің
төмендеуінен көмірсулардың көп мөлшері организмнен
зәрмен бірге шығарылады. Бұл қантты диабет ауруының
дамуына себепші болады.

Гликоген – жануар крахмалы, суда
ерімейді, сондықтан қан құрамында
болмайды.
Жыныс бездері организмнің өсуі мен
жетілуін, екінші реттік жыныс
белгілерінің қалыптасуын реттейтін
гормондар өндіреді.

Гуморальдық реттелу мүшелер мен
жасушалардың өзара әрекетінің ежелгі
түрі болып табылады.
Гормондық реттелу жасушалар мен
ұлпаларда түзілетін биологиялық белсенді
заттар арқылы баяу іске асырылады.
Эндокриндік жүйеге жүйке жүйесі,
ал жүйке жүйесінің жұмысына ішкі
секреция бездерінің гормондары әсерін
тигізеді.

Бездер

Кестені толтырыңдар:
Бөлінетін
Гормонның
гормон
әрекеті

Ұйқы безі
(сыртқы
секрециялық)
Ұйқы безі (ішкі
секрециялық)
Аналық жыныс
безі
Аталық

Пысықтау сұрақтары:
1. Ұйқыбездің қызметі қандай?
2. Ұйқыбездің қандай гормондары
арқылы қандағы қант деңгейі
реттеледі?
3. Әйел организміндегі аналық жыныс
гормондарының рөлі қандай?
4. Ер адам организмінің
қалыптасуында аталық жыныс
гормондары қандай рөл атқарады?
5. Ішкі секреция бездері өзара қалай
әрекеттеседі?

І. Сыртқы секреция бездері деп – сөл бөліп
шығаратын өзектері бар бездерді айтады,
олар гормонын асқорыту мүшелеріне және сыртқы
ортаға бөледі, олар:

1. Сілекей безі
2. Қарын безі
3. Ұйқы безі
4. Ішек бездері
5. Бауыр
6. Тер безі
7. Май безі
8. Жас безі

ІІ. Ішкі секреция бездерінің – сөл бөліп шығаратын
өзектері болмайды, гормондар тікелей қанға
бөлінеді. Олар:

1. Гипофиз
2. Эпифиз
3. Қалқанша безі
4. Қалқанша маңы бездері
5. Тимус
6. Бүйрек үсті безі

VІ. Қорытындылау:
№ 2 - Қорытындылау тесті

1.Инсулиннің
жетіспеуінен
болатын ауру:
а) ергежейлілік;
в) акромегалия;
с) базедов ауруы;
д) қантты диабет;
е) кретинизм.

2.Ұйқы безінде
бөлінетін гормон:
а) Тироксин
в) Тимозин
с) Адреналин
д) Инсулин,
глюкагон
е) Йодомарин

3. Қалқанша
безінен бөлінетін
гормон:
а) Тироксин
в) Тимозин
с) Адреналин
д) Инсулин
е) Йодомарин

4. Жыныс бездерінен қандай
гормондар бөлінеді?
а) Тироксин
в) Екінші реттік
жыныс белгілерін
қалыптастыратын
с) Адреналин
д) Инсулин
е) Тимозин

5. Гликоген - а) Тироксин,
в) Тимозин,
с) Жануар крахмалы,
д) Инсулин,
е) Йодомарин

Өз беттеріңмен тексеріп
бағаларыңды қойыңдар, қойған
бағаларыңды ассистентке
айтыңдар!!!
№2 тест жауаптары:
1-д, 2-д, 3-а, 4-в, 5-с

1. Инсулиннің жетіспеуінен болатын
ауру: - қантты диабет
2. Ұйқы безінен бөлінетін гормон:
- Инсулин мен глюкагон
3. Қалқанша безі бөлетін гормон:
- Тироксин
4. Жыныс бездері қандай гормондар
өндіреді? - Екінші реттік жыныс
белгілерін қалыптастыратын
гормондар
5. Гликоген - Жануар крахмалы

№ 3 - Графикалық тест
“Бездерді орынына қой”

А-қалқанша
без (2)
Б-гипофиз (1)
В-бүйрекүсті
безі (3)
Г-ұйқыбез(4)
Д-аналық
жыныс безі(5)
Е-аталық
жыныс безі(6)

Үйге тапсырма:
§ 13 оқу.
Жаңа терминдерге өз
бетімен бес тест сұрағын
құрастырып, оған сәйкес
тест жасақтау

Ұқсас жұмыстар

Аурудың белгісі

Бүйрекүсті безі

Ішкі секрециялық бездер, олардың қызметтік ерекшеліктері

Ұйқы безі бездері

Ішкі секреция бездерінің патологиясы

Эндокриндік жүйе

Жыныс бездері

Еркек жыныс бездері

Инсулин гармонын бөлетін без

Қалқанша маңы бездері

Пәндер