Құқықтың түсінігі, мәні мен құндылығы

Презентация қосу

Тақырыптың өзектілігі:

Құқықтық
Құқықтық білімді
білімді игеру
игеру барысында
барысында оқуоқу орнынында
орнынында құқықтық
құқықтық білім
білім
алушы
алушы маман
маман мемлекет
мемлекет жәнежәне құқық
құқық мәселелерін
мәселелерін жаңаша
жаңаша осы
осы заман
заман
талаптары
талаптары тұрғысынан
тұрғысынан түсінеді.
түсінеді. Жалпы
Жалпы мемлекет
мемлекет туралы
туралы ұғым
ұғым мемлекет
мемлекет
және
және құқық
құқық теориясы
теориясы пәнінде
пәнінде оқытылады.
оқытылады. Заң Заң ғылымында
ғылымында мемлекет
мемлекет пен
пен
құқық
құқық абстрактілі
абстрактілі санат,
санат, категория
категория ретінде
ретінде зерттеліп,
зерттеліп, оқытылады.
оқытылады.

Мемлекетті
Мемлекетті пенпен құқықты
құқықты зерттеу
зерттеу барысында
барысында мемлекеттегі
мемлекеттегі нақты
нақты белгілі
белгілі
бір
бір тарихи
тарихи кезеңде
кезеңде болған
болған құбылыстар
құбылыстар деп
деп қарастырмай
қарастырмай керісінше,
керісінше, оларды
оларды
жалпы
жалпы сипаттары
сипаттары бойынша
бойынша тарихи
тарихи дамудағы
дамудағы өзгеру
өзгеру сатыларын
сатыларын жан-жақты
жан-жақты
қамтып,
қамтып, қарастыру
қарастыру зерттеу
зерттеу нысаны
нысаны ретінде
ретінде алынып
алынып отырған
отырған тақырыптың
тақырыптың
өзекітілігі
өзекітілігі болып
болып табылады.
табылады.
Мақсаты мен міндеті:

Тақырыптың
Тақырыптың мазмұның
мазмұның ашып
ашып көрсеу
көрсеу үшін
үшін зерттеу
зерттеу жұмысына
жұмысына
осы
осы заманғы
заманғы мемлекеттіліктің
мемлекеттіліктің дамыған
дамыған нысандарын
нысандарын зерттеудегі
зерттеудегі
бағыт-бағдарларды
бағыт-бағдарларды ашып
ашып көрсетуді,
көрсетуді, олардың
олардың мағынасы
мағынасы мен
мен мәнін
мәнін
теориялық
теориялық көзқарастар
көзқарастар тұрғысынан
тұрғысынан түсіндіруді
түсіндіруді мақсат
мақсат етіп
етіп
алдым.
алдым.
Тақырыптың зерттелу деңгейі:

Мемлекеттің ұғымы, құқықтың
нысандары және оның элементтері
туралы алғашқы шығармалар ежелгі
грек философтарының
пайымдауларынан бастап қалыптаса
бастаған. Оған: Сократ, Платон,
Аристотель еңбектеріндегі идеялар мен
Гегель, Кант еңбектеріндегі
мемлекеттіліктің философиялық
негізделуі жайлы шығармаларын
айтуға болады. Сондай – ақ
К.Маркстың, Л.И.Петражцкийдің,
Вашингтонның, Де Голльдың мемлекет
ұғымына, оның нысанына көп көңіл
бөліп еңбектер жазғанын атап өтуге
болады.
Құқық
Құқық негізі
негізі жөнінде
жөнінде әңгімелескенде,
әңгімелескенде, бәрінен
бәрінен бұрын
бұрын құқықтың
құқықтың пайда
пайда
болуы
болуы мен
мен оның
оның әрекет
әрекет етуіне
етуіне негіз
негіз болатын
болатын қозғаушы
қозғаушы күштердің
күштердің
мағынасы
мағынасы әңгімеге
әңгімеге арқау
арқау болады.
болады. Мұндай
Мұндай қозғаушы
қозғаушы күштер
күштер
мемлекеттің
мемлекеттің құқық
құқық шығармашылық
шығармашылық ісі, ісі, үстем
үстем таптың
таптың (бүкіл
(бүкіл
халықтың)
халықтың) ерік-жігері
ерік-жігері және
және ең
ең соңында
соңында қоғамның
қоғамның материалдық
материалдық тұрмыс
тұрмыс
жағдайлары.
жағдайлары.

Бұл
Бұл тұрғыдан
тұрғыдан құқық
құқық негіздерін
негіздерін
кең
кең мағынада
мағынада түсіндіреді.
түсіндіреді.
Сондай
Сондай бола
бола тұрса
тұрса да
да "құқық
"құқық
негіздері
негіздері дегеніміз
дегеніміз -- қоғамдық
қоғамдық
қатынастарды
қатынастарды реттейтін,
реттейтін, ресми
ресми
түрде
түрде бекітілген,
бекітілген, жалпыға
жалпыға
бірдей
бірдей міндетті,
міндетті, мемлекет
мемлекет
қамтамасыз
қамтамасыз ететін
ететін қоғамның
қоғамның
ерік-жігері".
ерік-жігері".
Әдетте
Әдетте құқық
құқық негіздері
негіздері төрт
төрт түрге
түрге бөлінеді:
бөлінеді:

құқықтық
құқықтық әдеттер,
әдеттер,

сот
сот прецеденттері
прецеденттері (үлгілер),
(үлгілер),

құқықтық
құқықтық келісім-шарттар,
келісім-шарттар,

нормативтік-құқықтық
нормативтік-құқықтық актілер.
актілер.

Құқықтық
Құқықтық әдеттер
әдеттер Құқық
Құқық Құқықтық
Құқықтық Нормативті-
Нормативті-
-- прецеденті
прецеденті келісім-шарт
келісім-шарт құқықтық
құқықтық актылар
актылар

екі
екі немесе
немесе Ол
Ол өзіне,
өзіне, жалпыға
жалпыға
қоғам
қоғам өмірінен
өмірінен көп
көп жақтың
жақтың бірдей
бірдей мемлекетпен
мемлекетпен
шыққан,
шыққан, өз
өз еркімен
еркімен
-- жоғары
жоғары құрылатын
құрылатын
адамдардың
адамдардың жасалған,
жасалған,
мемлекет
мемлекет қорғалатын
қорғалатын ереже
ереже
қарым-қатынасын
қарым-қатынасын ресми
ресми түрде
түрде
(сот)
(сот) тәртібін
тәртібін жинайды.
жинайды.
реттейтін,
реттейтін, мемлекет
мемлекет бекітілген,
бекітілген,
органдары
органдары Ондай
Ондай актыларға
актыларға
күшімен
күшімен мемлекет
мемлекет
қабылдаға
қабылдаға конституция,
конституция, басқа
басқа
қамтамасыз
қамтамасыз күшімен
күшімен
н
н нақты
нақты заңдар,
заңдар, атқарушы
атқарушы
етілетін
етілетін ресми
ресми қамтамасыз
қамтамасыз
шешім.
шешім. органдардың
органдардың
түрде
түрде бекітілетін
бекітілетін етілетін
етілетін нормативті
нормативті
әдет-ғұрыптар.
әдет-ғұрыптар. келісім-
келісім- шешімдері
шешімдері жатады.
жатады.
шарт.
шарт.
Қоғамның
Қоғамның тарихи
тарихи объективтік
объективтік даму
даму процесінде
процесінде құқықтың
құқықтың маңызы
маңызы туралы
туралы екі
екі
пікір
пікір бар:
бар: біріншісі
біріншісі -- қоғамның
қоғамның дамуын
дамуын басқарып,
басқарып, реттеп
реттеп отырушы
отырушы негізгі
негізгі
әлеуметтік
әлеуметтік факторлардың
факторлардың бірібірі құқық.
құқық. Онсыз
Онсыз қоғам
қоғам дағдарысқа
дағдарысқа ұшырап
ұшырап
әлдеқашан
әлдеқашан ақыр
ақыр заман
заман болар
болар еді.
еді. Бұл
Бұл пікірді
пікірді -- заңды
заңды көзқарас
көзқарас деп
деп айтады.
айтады.

Екіншісі
Екіншісі -- бірінші
бірінші пікірге
пікірге қарсы
қарсы пікір.
пікір. Қоғамның
Қоғамның дамуында
дамуында құқықтың
құқықтың
ешқандай
ешқандай рөлі,
рөлі, маңызы
маңызы жоқ
жоқ деп
деп түсіндіреді.
түсіндіреді. Бұл
Бұл пікірді
пікірді заңды
заңды нигилизм
нигилизм деп
деп
айтады.
айтады. Нигилизм
Нигилизм қоғамда
қоғамда қабылдаған,
қабылдаған, бүкіл
бүкіл адамға
адамға пайдалы
пайдалы нормаларды,
нормаларды,
жағымды
жағымды мұраларды
мұраларды жоққа
жоққа шығарып
шығарып мойындамау.
мойындамау.
Құқықтық
Құқықтық нормалар
нормалар көп
көп
жағдайда
жағдайда үш
үш негізгі
негізгі жолдармен
жолдармен
құрылды:
құрылды:
1)
1) Мононормалардың
Мононормалардың (алғашқы
(алғашқы
әдет-ғұрыптардың)
әдет-ғұрыптардың) әлеуметтік
әлеуметтік
нормаларға
нормаларға айналуы,
айналуы, соған
соған
байланысты
байланысты оларға
оларға мемлекетпен
мемлекетпен
рұқсат
рұқсат беріліп
беріліп бекітілуі;
бекітілуі;
2)
2) Мемлекеттің
Мемлекеттің құқықтық
құқықтық
шығармашылығы
шығармашылығы арқылы арқылы заңды
заңды
нормалары
нормалары бар бар арнайы
арнайы құжаттар
құжаттар
жасалуы
жасалуы — — нормативті
нормативті актылар
актылар
(заңдар,
(заңдар, қаулылар
қаулылар т.с.с.).
т.с.с.).
3)
3) Прецеденттік
Прецеденттік құқық,
құқық,
соттардың
соттардың нақты
нақты шешімдерінен
шешімдерінен
тұрады
тұрады (соттардың
(соттардың және
және әкімшілік
әкімшілік
органдарының
органдарының қабылдаған
қабылдаған
шешімдері,
шешімдері, сондай
сондай істерді
істерді шешуге
шешуге
үлгі
үлгі ретінде
ретінде қабылдануы).
қабылдануы).
Құқықтың
Құқықтың нысанына
нысанына (шығуына),
(шығуына), құқықтық
құқықтық нормалардың
нормалардың көріністерін
көріністерін
бекіту
бекіту жолдары
жолдары жатады.
жатады. "Құқықтың
"Құқықтың шығу
шығу жолдары"
жолдары" заңды
заңды нормалардың
нормалардың
сыртқы
сыртқы көрініс
көрініс нысандарын
нысандарын белгілеу
белгілеу үшін
үшін қолданылатын
қолданылатын арнайы
арнайы
құқықтық
құқықтық атау.
атау.

Құқықтың
Құқықтың қайнар
қайнар көздеріне,
көздеріне, заң
заң
нормалары
нормалары бекітілетін
бекітілетін арнайы
арнайы
мемлекеттік
мемлекеттік құжаттар
құжаттар жатады.
жатады. Мысалға,
Мысалға,
заң
заң президенттің
президенттің қаулысы,
қаулысы, үкіметтің
үкіметтің
қаулысы,
қаулысы, жергілікті
жергілікті өзін-өзі
өзін-өзі басқаратын
басқаратын
органдардың
органдардың шешімі.
шешімі. Көрсетілген
Көрсетілген
актыларда
актыларда белгілі
белгілі мемлекет
мемлекет органдарынан
органдарынан
шыққан
шыққан тәртіптілікті
тәртіптілікті сақтау
сақтау ережесі
ережесі кіреді.
кіреді.
Бұл
Бұл ережелер
ережелер құқықтық
құқықтық нормаларға
нормаларға бекіп,
бекіп,
жалпыға
жалпыға бірдей
бірдей маңыздылыққа
маңыздылыққа ие ие болады.
болады.
Құқық
Құқық әлеуметтік
әлеуметтік нормалардың
нормалардың
ерекше
ерекше жүйесі
жүйесі болып,
болып, мемлекетпен
мемлекетпен
бірге
бірге өмірге
өмірге келіп,
келіп, қоғамды
қоғамды реттеп-
реттеп-
басқарып
басқарып отырды.
отырды. Олар
Олар қоғамның,
қоғамның,
объективтік
объективтік даму
даму процесінің
процесінің
талабына
талабына сәйкес
сәйкес қалыптасты.
қалыптасты.
Бірақ
Бірақ әр
әр елдің
елдің ерекшеліктеріне
ерекшеліктеріне
сәйкес
сәйкес құқық
құқық пен
пен мемлекеттің
мемлекеттің
нысаны
нысаны әртүрлі,
әртүрлі, мазмұны
мазмұны бірдей
бірдей
болды.
болды. Бұл
Бұл жерде
жерде қайталап
қайталап өтейік,
өтейік, --
құқық
құқық пен
пен мемлекеттің
мемлекеттің өмірге
өмірге
келуінің,
келуінің, қалыптасуының
қалыптасуының негізгі
негізгі
объективтік
объективтік заңдары:
заңдары: қосымша
қосымша
өнімнің
өнімнің пайда
пайда болуы,
болуы, жеке
жеке
меншіктің
меншіктің қалыптасуы,
қалыптасуы, таптардың
таптардың
арасында
арасында күрестің
күрестің басталуы,
басталуы,
қайшылықтарды
қайшылықтарды реттеп,реттеп, қоғамды
қоғамды
басқару
басқару үшін
үшін құқық
құқық пен
пен
мемлекеттің
мемлекеттің өмірге
өмірге келуі.
келуі.

Ұқсас жұмыстар

Құқық нормаларын қолдану

Әкімшілік құқықтық нормалары

Құқықтың пайда болуы және қалыптасу жолдары туралы

Құқықтық сана және құқықтық мәдениет

Әкімшілік құқықтың қайнар көздері

МЕМЛЕКЕТТІҢ ПАЙДА БОЛУ ТЕОРИЯЛАРЫ

Құқық нормаларының негіздері мен белгілері

Құқықтық қатынастың субъектілері

МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ТЕОРИЯСЫ

Құқық және мәжбүрлеу

Пәндер