Сұраныс пен ұсыныс теориясының негізі

Сұраныс - нарықтық экономиканың аса маңызды санаттарының бірі, нарықта ұсынылған игіліктерге (тауарларға, көрсетілетін қызметтерге) төлем кабілеті бар қажеттіліктерді көрсетеді, яғни тұтынушы белгілі бір бағамен және белгілі бір уақыт кезеңінде сатып алуға келісетін тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің көлемі, мөлшері. Нарықта әрекет ететін сұраныс заңы бойынша - баға неғұрлым жоғары болса, тұтынушылар сатып алуға келісетін игіліктердің көлемі де солғұрлым аз болады және осыған керісінше.

Сұраныс дегеніміз не?

Сұраныс кестесі

Cұраныс кестесі графикалық түрде қисық ретінде бейнеленеді. Ол сатып алушылардың әр түрлі бағамен сатып алуға дайын тауарлардың сомасын білдіреді. Сұраныс кестесінде сұраныстың барлық детерминанттары, тауардың бағасынан басқа, өзгеріссіз қалуы қажет. Сұраныстың өзгеріссіз болатын детерминанттары: кіріс, талғамдар және преференциялар, алмастыратын тауарлардың бағасы, және толықтыратын тауарлардың бағасы. Сұраныстың Заңы бойынша сұраныс қисығы төмен қарай жантайма ретінде ұсынылады, яғни әрдайым дерлік бағасы төмендегенмен, тұтынушылар тауарды көбірек сатып алады. Ұсыныс қисықтары шекті шығындар қисықтарды көрсетедіндей сияқты, сұраныс қисықтары шекті пайдалық қисықтары арқылы анықталады. Баламалы тұтынудың шекті пайдалығы қосымша тұтынудың шекті коммуналдық бағасына тең болса, тұтынушылар берілген тауарды сатып алуға дайын болады. Сұраныс кестесі тұтынушының берілген уақыт шеңберінде берілген өнімді сатып алу үшін дайындығы және қабілеті ретінде анықталады. Көбінесе сұраныстың қисықтары төмен қарай-көлбеу сызық ретінде болады, бірақ жоғары жантайма сұраныс қисықтары бар тауарлардың сирек мысалдары да болуы мүмкін. Жоғарғы жантайма сұраныс қисықтары бар тауар екі гипотетикалық түрлерге бөлінеді. Олар: Гиффен тауарлары (тұрақты сұранысы бар тауарлар) және Веблен тауарлары (жоғары бағада сәнді жасалған тауарлар) болып табылады. Ұсыныс қисығы сияқты, экономисттер жеке сұраныс қисықты және нарықтық сұраныс қисықты ажыратады. Нарықтық сұраныс қисығы әрбір әлеуетті бағадағы барлық тұтынушылардың талап мөлшерін қосу арқылы құрылады. Осылайша, сұраныс қисық диаграммасында нарықтық сұраныс қисығы жеке тұлғалардың сұраныс қисықтарын көлденең қосу арқылы жасалады.