ҚИЯЛ

Презентация қосу

ҚИЯЛ

Орындаған: Ташибаев С.Т.
Қиял ерекшеліктеріне қарай

Ырықсыз қиял - адамның
Ырықты қиял - адамның
алдынан мақсат коймай -
алдына саналы түрде
ақ басындағы елестердің
мақсат коя отырып эдейі
ағытылып, бірінен соң
образдар жасау мен
бірі өтіп жататын кезінде
қажетті бейнелер тудыруы.
туады.
ҚИЯЛ
Қиял дегеніміз - сыртқы дүние заттары мен
құбылыстарының субъективтік образдарын
қайтадан жаңартып, өндеп, бейнелеуде көрінетін,
тек адамға ғана тән психикалық процесс. Адамда
қиял пайда болған кезде ми қабығында бұрын
жасалған уақытша байланыстар түрлі
комбинацияларға туседі де, жаңа нәрселердің
бейнесі туып отырады. Уақытша байланыстарды
қайта жасап, өндеу процесінде екінші сигнал
жүйесі шешуші рөл атқарады.
АДАМҒА ТӘН ҚИЯЛДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:
Әр адамның қиял ерекшеліктері оның жеке қызығулары мен қасиетгеріне, алдына қойған
мақсатына байланысты болып келеді. Бұл арада суды аңсап шөлдеген жолаушының қиялы мен
екі-үш күннен кейін емтихан тапсыратын студенттің машинасының тетігін жетілдіруді ойлап
жүрген инженердің қиялын салыстырып көруге болады;

қиялдың мазмұны мен формасы адамның жас және дара ерекшеліктеріне де, білім
тәжірибесіне де байланысты. Мәселен, көргені де, түйгені де көп, өмір тәжірибесі мол, әр
тарапты білімі бар ересек адамның қиялы мен енді ғана өмірге аяқ басайын деп түрған
жеткіншектің қиялын бір өлшемге салуға болмайды;

қиял адамның өскен ортасына, этностық ерекшелігіне, табиғат, жер-су қоршауына
байланысты да көрініп отырады. «Жаратылыстың құшағында,—деп жазады М.
Жұмабаев, — меруерт себілген көк шатырдың астында, хош иісті жасыл кілем үстінде,
күнмен бірге күліп, түнмен бірге түнеп, желмен бірге жүгіріп, алдындағы малымен
бірге өріп, сары сайран далада түрып өсетін қазақ баласының қиялы жүйрік, өткір,
терең болуға тиісті».
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚИЯЛ
Өзіндік жаңа образдар жасау арқылы әрекетте, жаңа
продуктылар беруде көрінетін қиялды айтады.
Жазушының, суретшінің, ғалымның, композитордың т. б.
қиялы творчестволық қиялға жатады. Творчестволық
қиял — қайта жасау қиялына қарағанда, әрі күрделі, әрі
қиын. Абай мен Құнанбайдың образдарын жасау, оларды
сипаттап жазған шығарманы оқып, елестетуден
әлдеқайда ауыр. Творчестволық қиял ақын-
жазушылардың, суретшілердің, артистердің т. б. осы
секілді өнер қайраткерлерінің іс-әрекеттерінде үлкен
орын алады.
ҚИЯЛ БЕЙНЕЛЕРІНІҢ ЖАСАЛУ ЖОЛДАРЫ

Қиялдағы елестерді топтастырудың қарапайым түрі
агглютинация деп аталады. Осы әдіс арқылы
мифологиялык, бейнелер (кентавр, сфинкс,
жезтырнақ) мен түрлі механизмдердің,
машиналардың конструкциялары (амфибия — танк,
судан өте алатын жеңіл танк, аэрошана — суға
қонып, ұша алатын самолет) қүрастырылады.
Агглютинация әдісі ежелгі Мысыр елінде, сондай-
ақ, Солтүстік Америка индеецтерінің өнер
ескерткіштерінен үлкен орын алған.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

ҚИЯЛ ТУРАЛЫ

Арманның әрекетке қатысы

Шығармашылық Арман жасау

Қиялдың жалпы сипаттамасы және олардың психикалық ісәрекеттегі рөлі

Шығармашылық қиял

Таным процестері

Қиял туралы жалпы ұғым

ОЙЛАУ ЖӘНЕ ҚИЯЛ

Сезіну. Қабылдау. Елестеу. Қиялдау

Танымдық психикалық процесстер: Елес, Қиял

Пәндер