ЗАТ ҰЛПА

Презентация қосу

Сабақтын тақырыбы:

Организмнің ішкі ортасы
және оның маңызы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Организмнің ішкі ортасы және
организмнің өздік
қорғаныш механизмдері туралы түсінік
беру
Оқытудың жаңа элементтерін
пайдаланып,
Дамытушылық: оқушы белсенділігін арттыру.
Оқушылардың
іс-әрекетін басқару арқылы ой таласын
туғызу, оқу материалдарының мазмұнын
өмірмен байланыстыру арқылы
оқушылардың
білім-біліктігін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушы бойына ұлттық рухты сіңіріп, өз
ұлтының әдет-ғұрпын, салт-санасын
Көрнекіліктер: құрметтеуге тәрбиелу.
Плакаттар, сандар тізімі, интерактивті
тақта,
компютер,тірек-сызба,кестелер,адам
қанының
микропреператтары
Тірек – қимыл
жүйесі
«Кім тапқыр?»

1-13 тізімінен І-IХ сұрақтарына дұрыс жауапты тауып,
оларды белгілеңіздер:

1.Табан сүйектері 8. Төбе сүйегі
2.Балтыр сүйектері 9. Жауырын
3.Білек сүйектері 10. Сан сүйегі
4.Маңдай сүйектері 11. Алақан сүйегі
5.Бұғана сүйегі 12.Жамбас сүйегі
6.Иық сүйектері 13. Төс
7.Қабырғалар
І. Аяқ қаңқасын қандай сүйектер құрайды?
ІІ. Иық буынын қандай сүйектер құрайды?
ІІІ. Қандай сүйектер ұзын, түтікті сүйектер болып келеді?
IV. Бас сүйегінің ми сүйегіне не жатады?
V. Иық белдеуін қандай сүйектер құрайды?
VI. Жамбас-сан буынын құрайтын сүйектерді атаңдар?
VII. Ең жалпақ болып келетін сүйекті атаңдар?
VIII. Кеуде қуысына не жатады?
IX. Қолдың қаңқасын құрайтын сүйектерді атаңдар?
Дұрыс жауабы:

I. 1,2,10
II. 6
III. 2,3,10
IV. 4,8
V. 5,9
VI. 9,10
VII. 9,10,12
VIII. 7,13
IX. 3,11
Дұрыс сөйлемдерді
табыңдар:
1. Бұлшық еттер біздің организміміздің енжар
бөлігі – қаңқаны қимыл-қозғалысқа келтіреді.
2. Адамда 600-ден астам қаңқа сүйектері және
200-ден астам қаңқа бұлшық еттері болады.
3. Жүрек-бірыңғай салалы бұлшық еттерден
тұрады.
4. Көлденең жолақты бұлшық еттер көлденең
жолақты талшықтардан тұрады.
5. Бұлшық еттерді орналасуына қарай:
бас,мойын, және аяқ-қол бұлшық еттері деп
бөледі.
6. Бас бұлшық еттеріне мимикалық және шайнау
бұлшық еттері жатады.
7. Мимикалық бұлшық еттер бетке белгілі бір
Мазмұнын айту

Бұлшық еттер.Бұлшық ет
типтері,құрылысы мен маңызы
Бұлшық еттердің жұмысы,
бұлшық ет қозғалысының
реттелуі
Организмнің ішкі
ортасы

Ұлпа
сұйықтығы
лимфа қан
ОТТЕК, ҚОР.ЗАТ
ҰЛПА
КАПИЛЛИЯР Н 2О,CO2 ЖАСУША
СҰЙЫҚТЫҒЫ
ҚАЛД.ӨНІМ
Қан

Плазма Қан жасушалары

Эритроциттер Лейкоциттер Тромбоциттер
Қан плазмасының
көлемі – 55-60%

Қан жасушалары – 45-40%
Қан қызметтері

тасымалдау гуморальдық

жылу реттеу қорғаныштық

гомеостатикалық
1928 жылы американдық
физиолог У.Кеннон.

Гомеостаз(гр.homoios–біркелкі,
stasis- қозғалмайтын, жай күй)
Лимфа

Минералды
тұздар,майлар, су Нәруыз
глюкоза 2 есе аз
лимфоцит

Лимфа түйіндері

Ұлпа сұйықтығы
залалсыздандырылады,
сүзіледі
Ұлпа сұйықтығы

Қан Лимфа
Проблемалық сұрақтар:
1. «Қан-дәнекер ұлпа». Қан-өмір сыйлаушы»
дегенді
қалай түсінесіз?
2. «Адам денсаулығы қанның құрамын
зерттеу
арқылы анықталады» дегенді қалай
түсінесіз?
3. Қан арқылы берілетін ауруларды білесіз
бе?
4. Адам “жүрексіз” өмір сүре ала ма?
5. Қазақ жеті атадан қыз алмаған, оның сыры
неде?
Жауаптары.
1. Қан болмаса тіршілік болмайды. Ол денемізге қоректік
затты, оттекті тасымалдайды, керексіз заттарды сыртқа

шығарады.
2. Қанды тексергенде қан жасушаларының мөлшері
анықталады.
Мөлшері сәйкес келсе, адам денсаулығы жақсы екені
байқалады.Мысалы эритроцит көбейсе, эритроцитоз
байқалады.
3. Қан арқылы таралатын аурулар: туберкулез, кант диабеті,
психикалық аурулар, гемофилия,казіргі кезде байкалып
отырған
ЖИТС ауруы.
4. Адам жүрексіз өмір сүре алмайды. Себебі, жүрек кан
айналымын
реттейді.
5. Қазақ халқында «жеті атадан» бері кыз алуға тыйым салған,
аталары туыс, қандары жақын адамдар үйленсе, олардан
Мағынаны тану

23 сек 5л

Қан
7%

40-45%
55-60%

Э Л Т
Сабақты бекіту

Қан
“Бес жолды өлең”
стратегиясы
1. Зат есім – 1 сөз
2. Сын есім – 2 сөз
3. Етістік – 3 сөз
4. Тақырыпты ашатын сөз
тіркестері – сөйлем – 4
сөз
5. Тақырыптың синонимі
1. Лимфа
2. Ақшыл, сарғыш
3. Тасымалдайда, ағады,
қорғайды
4. Ағзаны бөгде заттардан
қорғайды
5. Лимфа ішкі орта
Есептерді шешіңдер:

1. Боксшының салмағы – 85кг, қанының
меншікті салмағы- 1,9061г/см3.Боксшы
организміндегі қанның жалпы көлемін
есептеңдер. Спортшыларда дене
салмағының 8% -ына жуығы қанның үлесіне
тиеді.
(Жауабы: 6л 409 мл)
2. Егер науқас адамның оттектік
сыйымдылығы 14,5% -ға тең болса, оның
қанындағы гемоглобиннің мөлшері нешеге
тең болатынын анықтаңдар.
(Жауабы: 10,8%)
Үйге тапсырма:

1. Организмнің ішкі ортасы және оның
маңызы тақырыбын оқу.
2. 71 суретті салып, сипаттама жазу.
3. Илья ИльичМечниковтың өмірбаяны мен іс-
тәжірибелері
4. Қан топтарыңызды анықтап келу

Ұқсас жұмыстар

Ағзаның ішкі сұйықтығы

АРТЕРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ВЕНАЛЫҚ ГИПЕРЕМИЯ

ДӘНЕКЕР ҰЛПАЛАР

Бұлшықет ұлпалары

Шеміршек және сүйек ұлпалары

Пәндер