Сәулет өнері деген қандай өнер

Презентация қосу

Шымкент қаласының №79 орта мектебі

Сыныбы: 7
Пәні: Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы
Пән мұғалімі: Жолымбетова О.С
Мына тарихи даталарға сәйкес
келетін тарихи оқиғаларды атаңдар.

1312-1342 ж.ж_________________________
_____________________________________
_____________________________________
1370 жылы ___________________________
_____________________________________
_____________________________________
Мына тарихи даталарға сәйкес
келетін тарихи оқиғаларды атаңдар.

1155 жылы____________________________
_____________________________________
1348-1362 ж.ж_________________________
_____________________________________
6 ай _________________________________
_____________________________________
Тарихи сынақ хат

• Мәдениет түрлері _______________ мәдениет және
__________ мәдениет.
• ХІІІ ғасырда _________ шөлдеп келе жатқанда
қыпшақтар _________ сусын берді дейді ол “________”.
• Ауыз әдебиетінде кең тараған
ертегілер___________________________________________
_________________________________________________
• ХIV-XV ғ Қазақстанда ру тайпаларының әдеби
туындылары ____________ түрінде дамыды.
• Аспаптық музыка туындылары
______________________________________ деген күйлері
белгілі.
1. Ағаштан жасалған ыдыс – аяқ
түрлері
2. Зергерлік бұйымдар.
Зергер адам – зерлі адам .
3. Ер тоқым.
Рухани
мәдениет
«Ойлан тап»

№ Аты – жөні Еңбектері Не айтылады?

1 Хорезми “Хұсрау мен Шырын”

2 Дурбек “Мухаббатнама”

3 Кутб “Жүсіп - Зылиха”
Сабақтың тақырыбы:

Қазақстанның ХIV – XV
ғасырлардағы сәулет өнері.
Сабақтың мақсаты:
• Білімділік: Қазақстанның ХIV – XV ғасырлардағы
сәулет өнерін, қолданбалы өнер, архитектуралық
құрылыс жүйелері туралы білімдерін арттыру.
• Дамытушылық: Оқушылардың пәнге
қызығушылығын арттыру, өз бетімен жұмыс жасауға
дағдыландыру, ойлау, іскерлік қабілеттерін дамыту.
• Тәрбиелік: Оқушы санасына туған халқына деген
құрмет пен мақтаныш сезімін ұялату, ұлттық рух
енгізу, тіл мен дін мәдениет мұрасын, тарихын
құметтеуге тәрбиелеу.
Жоспары:
• Сәулет өнері.
• Қ.А.Йасауидің кешенді кесенесі.
• Алаша хан кесенесі. Көккесене.
• Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі.
• Отырар.
• Қолданбалы өнер.
• Пысықтау сұрақтары.
Алаша хан кесенесі, Арыстан баб кесенесі
Х-ХІ ғ. Сәулет өнерінің туындысы

Айша Бибі кесенесі ХІ-ХІІ ғ Йасауидің кесенесі
Йасауидің мүрдесі қойылған жай
Қазандық – кесененің ортасында
орналасқан, 1399 жылы Әмір
Темір құйдырған

Кітапхана төбесі алты
қырлы күмбезбен
көмкерілген шұңғыл
ойықтарының
әсерінен созылыңқы болып
көрінетін шаршы бөлме
Күйдірілген кірпіш бетіндегі өрнек
Ұлытауда Қаракеңгір өзенінің оң жағасында орналасқан. Х-ХІ ғ сәулет өнерінің
туындысы.
Орта Азия сәулет өнерінде кездеспейтін ерекшелік төбесіне баспалдақпен көтеріледі.
Қазақтың дәстүрлі оюы таңдай, жүрекше өрнегі қолданылған.
Көккесене – Ақ Орданың астанасы болған.
Сығанақ қаласының маңында
Төменарық деген жердің солтүстік - батысында
8 км жерде орналасқан.
Ерекшелігі: кілем сияқты өрнек үлгісімен өрілген, төбесі күмбез
секілді. Бүгінгі күнде тек кесененің жұрнағы қалған.
Белгісі болса – жолдан жаңылмас,
Білімі болса – сөзден жаңылмас.
М.Қашқари.

Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі
Рабиға Сұлтан Бегім кесенесі - XV ғасырдың
екінші жартысында салынған. А.Йасауи
кесенесінің Шығыс жағынан 60м жерде
орналасқан, 5 бөлмеден тұрады. XIX ғасырдың
соңында қираған. Төбесіндегі күмбезі А.Йасауидың
кесенесінің ішінен табылған. Қалай келгені
белгісіз. 1485 жылы қайтыс болған ол Әмір
Темірдің ұлы Ұлықбектің қызы екені жазылған.
1895 ж қараусыздықтан бұзылып кеткен, қалған
бөлігі 1950- 1957 ж архиологиялық қазба
жұмыстарынан кейін кірпіштері Ахмет Йасауи
кесенесіне жөндеуге жұмсалған деген дерек бар.
Зерттей келе кесененің астыңғы сағанасында 5
адамның мүрдесі табылған. Ортасындағы
Рабиғаның мүрдесі деген болжам бар.
“Отырар – даналардың отаны”.
“Рухы өр, тәні бекем, қайсар қала Отырар”.

Отырар – археологиялық зерттеу нәтижесінде табылған мешіт, монша
сияқты қоғамдық құрылыс орындарының орны табылған, оларды түрлі –
түсті әйнек сырлы кірпіштермен безендірілген. Моншалар назар
аударарлықтай болған Х ІV- XV ғ. салынған моншалар 13,5х16,5 м болса,
кейін 17х15,5 м болған. Астынан қыздырылатын Шығыс моншасы
үлгісімен салынған. Түркістан, Тараз, Отырар
қалаларында табылған.
Ескі Отырар
Қолданбалы өнер

• Қолданбалы өнер- өнер атаулының ішіндегі ең күрделісі,үлкен
шығармашылықты қажет етеді. Кез келген сәулеттік құрылысты жасаған соң
әрленуіне көңіл бөлу керек, болмаса шыққан шығын зая кетеді.сондықтан
құрылысшылар әдемілеуде қолдынбалы өнерді пайдаланған.Жаңа үлгілері
қалыптаса бастады, күмбез шатыр пайда болды. Күйген кірпіштен бір жағын
түрлі- түсті әйнек сыр жағылған кірпішті пайдаланды. Оның сыры әлі күнге
ашылмаған. Орта ғасырдағы құрылыс материалдарының сапалы жасалуынан
сәулет өнерінің жоғары деңгейде болғанын көреміз.
XX – XXI ғ. Сәулет өнері. Астана қаласы.
Жаңа сабақты бекіту
• Сәулет өнері деген қандай өнер?
• Алаша хан кесенесі қай жерде, қандай ерекшелігі
бар?
• Қ.А.Йасауи кесенесін кім салдырған, құрылыс
жүйесі?
• Археологиялық зерттеуде қандай сәулет өнерінің
ескерткіштері белгілі болды?
• Отырар қаласынан табылған қоғамдық құрылыс
орындарын ата?
• Қолданбалы өнер қандай өнер?
Кім ұшқыр?
О

Т

Ы

Р

А

Р

1. ХIV – XV ғасырдағы ертегі?
2. Қ.А.Йасауи кесенесі орналасқан қала?
3. Көккесене қай қаланың маңында орналасқан?
4. ХIV – XV ғасырда салынған кесене?
5. Түрік дәуірінен бастау алған әдебиет?
6. Шығыс елдеріне еліктетіп салынған монша қай қалада табылған?
Оқушыларды бағалау

№ Оқушының аты – жөні Бағасы
1 Әбдез Ұ
2 Елеусіз Ұ
3 Ақжолбек М
4 Ербатырова Ж
5 Көшер Л
6 Кәрібай А
7 Маисова Г
8 Оңғарбек А
9 Өтебаев А
10 Тұрсынова А
11 Жақыпбай Н
12 Кеңесәлі А
13 Құдайберген Л
14 Тахриддин Б
15 Мейірбеков Е
16 Аман А
17 Нариман Н.
18 Төлебек А.
19 Нұрғазы М.
Үйге тапсырма
§33 Қазақстанның ХIV – XV
ғасырлардағы сәулет өнері.
а) Қожа Ахмет кесенесіне әңгіме жазу
ә) Отырар ойранының зардаптары
туралы реферат жазу
Пайдаланылған әдебиеттер:
• . Қазақстан тарихы анықтамасы 5-11
сынып, 2005 жыл
• 2. Қожа Ахмет Йасауи. Байниетова
Сәуле 2007 жыл
• 3. Батырлар жыры. Көптомдық А. 1986-
1990 жыл
• 4. Қазақстан архитектурасы А. 1959 жыл
• 5. Қазақ халқының қолөнері А.1995 жыл
Құм астындағы тарихты сілкіп тастап
өткеннен сыр шертер уақыт жеткені
қашан, міне сол ата бабаның тарихын
ашып зерттеп зерделеу жас ұрпақ
сенің қолыңда, елің үшін еңбек ет. Іске
сәт!

Ұқсас жұмыстар

Қазақстанның ХIV – XV ғасырлардағы сәулет өнері

Сәулет өнері туралы түсінік

Мүсін және сәулет өнері

Сәулет ескерткіштері

Бейнелеу өнерінің түрлері

Мұсылмандық бейнелеу өнері, сәулет өнері және поэзиясы

Бейнелеу өнерінің терминдері мен түсініктері

Рухани мәдениет

Аристотельдің өнер философиясы

Махабалипурам өнері

Пәндер