Кімнің сөзі

Тіл-әдебиет білгірі

Мақсаты:

1) оқушылардың білім-білік дағдыларын

қалыптастыру;

2) ана тілін сүюге, құрметтеуге тәрбиелеу,

көркем әдебиетті сүйіп оқуға,

ізденімпаздыққа баулу;

3) оқулық пен қосымша материалдар

деректерін пайдаланып, ғылыми-танымдық әрекеттерін жетілдіру.

Сайыстың кезеңдері

І. «Бәйге» кезеңі

ІІ. «Дода» кезеңі

ІІІ. «Кейіпкерлер әлемі»

ІҮ. «Сөз тапқанға қолқа жоқ»

Ү. «Жорға»

ҮІ. «Салт-дәстүр - асыл қазына»

ҮІІ. Ой толғау.

І. "Бәйге"

Қазақ тіліндегі тыйым салуға қатысты сөздер қай терминге жатады?

Табу

2. «Фразеология» сөзінің баламасын табыңыз.

Тұрақты тіркес

3. «Әліпби» сөзі қай тілден енген?

араб тілі

4. «Компьютер» сөзін оңаша түрде тәуелдеңіз

5. Жұрнақтың түрлерін ата.

сөз тудырушы, сөз түрлендіруші

6. Дерексіз зат есім дегеніміз не?

Оймен, ақылмен сезіп білетін ұғымдардың атауы

7. «Көкпеңбек, аппақ» сөздері қай шырайда қолданылып тұр?

Күшейтпелі шырай

8. Дауысты дыбыс тілдің қатысына қарай нешеге бөлінеді?

жуан, жіңішке

9. Есімше қалай жасалады?

-ған, -ген, -қан, -кен, -ар, -ер, -р, ма+с, -атын, -етін, -йтын, -йтін,

-мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек

10. Қашан? Қалай? Қайтіп? Не үшін? деген қай сөйлем мүшесінің сұрақтары?

Пысықтауыш

"Білгірлер" тобы

Көзқарас күрделі сөздің қай түріне жатады?

Біріккен

2. Көсемше қалай жасалады?

-а, -е, -й, -ып, -іп, -п, -ғалы, -гелі, -қалы, -келі

3. Жалғаудың түрлерін ата.

Көптік, септік, тәуелдік, жіктік

4. Екпін түрлерін ата?

Ой екпіні, тіркес екпіні, сөз екпіні, дыбыс екпіні

5. «Ұстаз» сөзін жіктеңіз

6. Қандай? Қай? Қанша? Неше? деген қай сөйлем мүшесінің сұрақтары?

Анықтауыш

7. Дыбыс үндестігінің түрлерін ата.

ілгерінді, кейінді

8. Белгілі бір жердегі (аймақ, облыс, аудан) тұрғындарының сөйлеу тілінде ғана қолданылатын сөздер

Диалектизм

9. Жай сөйлем түрлерін ата.

Жақты, жақсыз, Жалаң, жайылма, Толымды, толымсыз, Атаулы

10. Буын дегеніміз не және оның түрлерін ата.

Буын - сөзді айтқан кездегі дауыс толқыны. Ашық буын, Тұйық буын, Бітеу буын

"Алғырлар" тобы

ІІ. "Дода"

ХІХ ғасырдың

І жартысындағы

әдебиет

ХХ ғасыр әдебиеті

Халық ауыз әдебиеті

ХІХ ғасырдың

ІІ жартысындағы

әдебиет

ІІІ. "Кейіпкерлер әлемі"

«Биыл оның жасы он үшке толған еді. Денесі де бір аралық кейіпте.

Бойы өскен. Қол-аяғы ұзарған. Бұрын мұрны шолақтау болушы еді,

биыл біраз ұзарып қалыпты. Бет бейнесі баладан гөрі ірілеңкіреп,

бала-бозбаланың қалпына бейімделген. Бірақ әлі сол мүсінде,

үлкендік жоқ . . . »

Кімнің, қандай шығармасындағы қандай кейіпкердің портреті?

М. Әуезов «Ақын қонақтар» Абайдың портреті

2. “- Шу өзенінің бойымен жүре берсеңіз, Хан және Жамбыл деген

екі атауға кез боласыз. Менің әкем Жапа бір кезде осы

тауларды көшіп-қонып жүрген. »

Жамбыл тауының етегінде, қақаған қыстың боранды күнінде

туыппын . . . ”

Қай ақынның сөзі?

Ж. Жабаев «Менің өмірім»

3. «Алдымда неше қатар тұрса да оқ,

Тартынып бұл сапардан қалуым жоқ.

Сұлуын дүниенің жисаң-дағы,

Бір жарымдай болмайды көңілім тоқ . . . »

Үзінді қай жырдан, кімнің сөзі?

Қозы Көрпеш - Баян сұлу. Айбас сері

4. «- Атам маған кітаптағы араб әріптерін көрсете бастайды.

Айтуға бір оңайы болса игі, бірінен-бірі өткен қиын.

Бұл кітап - Абай өлеңдерінің жинағы. Абаймен дос болған

әрі ақын талантына таңырқап ден қоюмен өткен Әуез оның

өлеңдерін кітап қып көшіріп алады да, бізге сол арқылы

қара танытпақ болады . . . »

Кімнің сөзі?

Мұхтар Әуезов «Менің өмірбаяным»

5. « - Уәзірлерім! Сендер қырқың да асып туған ақылды, данышпан

едіңдер. Мен сендерді бір жұмысқа жұмсаймын, сендер маған

дүниедегі адамның жаманын, құстың жаманын және шөптің жаманын

тауып әкеліңдер . . . »

Қай ертегідегі кімнің сөзі?

«Аяз би» ертегісіндегі Мадан хан

6. - Балам-ау, сен іздесең кез келейін,

Сені құдай берген соң неге өлейін?

Сен бетпақтан шөлдетпей алып өтсең,

Қалың малсыз, борышсыз қыз берейін.

Үзінді қай жырдан, кімнің сөзі?

Қозы Көрпеш - Баян сұлу. Қарабай сөзі

ІҮ. "Сөз тапқанға қолқа жоқ"

Сабақ үстінде оқушы партаға жазу жазып отырды.

Мұғалім оған ескерту жасады, Бірақ оқушы жазуын

бұдан кейін де жалғастыра берді.

Оқушы мәдениеті туралы не айтуға болады?

2. Оқушы анасынан би кешіне баруға рұхсат сұрады.

Ол бұл жайында достарымен уәделесіп қойған

болатын. Анасы баласына рұсат бермеді.

Ана мен бала арасында ренжісу, сөз алысу болды.

Оқушы мәдениеті жайында не айтуға болады?

Тоқсан аяғы жақындап қалған болатын.

Сабақтардан үлгерім қорытындысы шығарылуға жақын.

Мұғалім оқушыдан сабақ сұрады. Оқушы сабаққа

дайындалмаған екен

- Сабаққа дайындалмағансың, тоқсанға «екіге»

шығасың, - деді мұғалім.

- «Екіні» қоймаңыз, - деді оқушы.

- Неге? Күнделігіңді әкел!

- Жоқ! Күнделігімді бермеймін. «Екіні» қоймаңыз.

Оқушы мен оқытушы арасында күрделі мәселе қалыптасты.

Кімді ақтауға, кімді даттауға болады?

Ү. "Жорға"

ҮІ. Салт-дәстүр - асыл қазынам

Сенің сегіз қызың бір төбе, Кенжекейің бір төбе болса,

менің сегіз ұлым бір төбе, тоғызыншы ұлым бір төбе.

Кенжекейің тоғызыншы ұлымдікі болсын, - деп

бай тоғыз қызға қандай салт-дәстүрдің түрін жасап келіпті?

Қай шығармадан алынған? Қандай дәстүр бар?

“Ер Төстік”ертегісі, құда түсу

Мен айыптымын, менен бір қателік болды, шайтанның

азғырғанына ердім. Оған себеп - мына уәзірлер.

Бұлар енді я саған, я маған бір қатер қылар. Сен енді іргеңді

көтер, бөтен елге көш деп, - хан өзінің

досына разы болып, бірнеше түйеге

асыл заттар арттырып, мал беріп,

досын Ақша ханның еліне көшіріп салады.