Өздік есімдігінің түрленуі
А. Уорт:
“Орташа мұғалім - айтып береді, жақсы мұғалім - түсіндіреді, үздік мұғалім көрсетеді, ұлы мұғалім - қанаттандырады, шабыттандырады. ”
Жалт-жұлт еткен, сиқырлы,
Шапанын қыс жамылды.
Шәкірттерге бүгінгі
Жаңа тақырып табылды.
Қыс қой тонын сыйлаған,
Туған жерге, далама.
Аппақ қардай кіршіксіз
Ойлар келді санама.
Есімдіктің сырларын
Меңгерейік шамамен.
Қысты қарсы алайық,
Кілең бестік бағамен!
Үй тапсырмасы
101-жаттығу
103-жаттығу
Жаңылтпаштарды жаңылмай,
жылдам айтып,
сұрау есімдіктерін табамыз
Үш кіші ішік піштім,
Бес кіші ішік піштім,
Неше кіші ішік піштім?!
жарайсыңІ
Шеше кеше неше есе кесе көп алдыңыз?
Шеше, кеше неше есе кесе кем алдыңыз?
Күш ті
сің!
Менің нем кем деп ең?
Бер үйді ең кең деген!
Бер үйді ең кең деген!
Менің нем кем деп ең?
Мықтысың!
мықтысың
Нешінші, қайсысы деген
сұрау есімдіктерін
жіктейміз, тәуелдейміз
Жіктеу
нешінші
қайсысы
І
ІІ
Сыпайы түрі
ІІІ
Тәуелдеу
нешінші
қайсысы
І
ІІ
Сыпайы түрі
ІІІ
Өткенді қалай бекітеміз?
“Көршіме бір сауал” ойынын ойнайық!
. Берілген сұрау есімдігін қатыстырып
көршімізге сұрақ қояйық:
Кімнің, қайсымыз,
нешеуі, кімдермен,
нешеуден, кімсіздер,
қандаймыз.
Мысалы: Сен кімнің баласысың?
Сөзжұмбақ шешейік!
Сілтеу есімдігі
Е
Белгісіздік есімдігі
Сұрау
есімдігі
С
Жалпылау есімдігі
Өздік есімдігі тәуелденген
І
Жіктеу
есімдігі
М
Д
І
Болымсыздық есімдігі
К
Жаңа сабақ
Өздік есімдігінің түрленуі
Сабақтың мақсаты:
Өздік есімдігі бізге өзінің түрленуі жайлы үш құпия жолдау жіберіпті. Құпия жолдаудың дұрыстығына жаттығулар арқылы көзімізді жеткіземіз.
Бірінші құпия
Өз есімдігі
тәуелденіп барып
септеледі.
“Қыз қуу” ойынын ойнайық!
Өздік есімдігінің септелу үлгісі
Септік
қыз
жігіт
қыз
жігіт
Атау
Ілік
Барыс
Табыс
Жатыс
Шығыс
Көмектес
Екінші құпия
Өз есімдігі
тәуелденіп барып жіктеледі.
Өздік есімдігінің жіктелу үлгісі
жақ
өзім
өзің
өзіңіз
өзі
І
Мен
Біз
ІІ
Сен
Сендер
Сіз
Сіздер
ІІІ
Ол
Олар
Кейде өз есімдігі
өзі орнына жүретін жіктеу есімдігімен
немесе
зат есіммен де тіркесіп қатар жұмсалады
Мысалы:
Мен өзім айттым Сен өзің айттың
Сіз өзіңіз айттыңыз Ол өзі айтты
Біз өзіміз айттық Сендер өздерің айттыңдар
Сіздер өздеріңіз айттыңыздар Олар өздері айтты
Үшінші құпия
Өз есімдігімен
жасалған
өз-өзінен, өзінен-өзі,
өзді-өзі
деген қос сөздер
дефис арқылы жасалады.
Өзімізді ширатып,
Жаттығайық, кәнекей!
Білгеніңді қолданар
Жаттығулар мінекей . . .
Өлеңдегі түсірілген сөздерді орнына қойыңдар:
Өзім - тәңірі, табынамын . . .
Сөзім - құран, бағынамын . . . !
Бұзушы да, түзуші де . . . ,
Енді, ескілік, келдің өлер . . . !
Мағжан Жұмабаев.
Керекті сөздер: сөзіме, өзіме, өзіммін, кезіңе.
Мақал-мәтелдерді
сөйлем мүшесіне талдайық:
Хас сараң өз затын өзінен қызғанады.
Қорқақ өзінің көлеңкесінен де қорқады.
Өздік есімдігі қалай түрленіп тұр?
Балалар!
Өлең патшалығына қош келдіңдер!
Өздік есімдігінің түрленуіне талдау жаса:
Сенбе жұртқа,
тұрса да қанша мақтап.
Әуре етеді ішіне қулық сақтап,
Өзіңе сен, өзіңді алып шығар
Еңбегің мен ақылың екі жақтап.
Өздік есімдігінің емлесіне байланысты бүгін не білдің?
Өзіңе-өзің жүк артып,
Өмір деген тер төгу.
Бір нәрсеге құмартып,
Бір нәрседен жиіркену.
«Ән - көңілдің ажары»
Білімді
шәкірттерім!
Ән патшалығына
қош келдіңдер!
Қалың ағаш жапырағы
Сыбдырласып өзді-өзі.
Көрінбей жердің топырағы
Құлпырып жасыл жер жүзі.
Бойында Арыстың
Өзіңмен таныстым.
Жайнаған гүлдей құрбым ең,
Жағада тұрдың сен.
Ойын патшалығына қош келдіңіздер!
Өнерлі шәкірттерім!
“+” белгісін тиісті жеріне қояйық!
Өздік есімдіктері
Тәуелденіп тұр
Жіктеліп тұр
Септеліп тұр
көптеліп тұр
Өзін
Өздері
Өзіңсің
Өзім
Кубикте алты қыр бар, Әр қырында бір сыр бар.
Суретте
Салыстыр
Зертте
Қолдан
Елестет
Қарсы шық
Бес жолды өлең жазайық!
Өзі
Сын есім, Сын есім.
Етістік, етістік, етістік.
4 сөзден тұратын сөйлем
жауабы
Мысалы
Өзі
Ауыр, қатты
Лақтырады, қалайды, қашайды
Ақыл бастан, асыл одан.
Тас.
Жаңа сабақты бекіту.
Өз-өзіңді
тексер!
Өздік есімдігіне қандай сөз жатады?
Өзісіздер есімдігі қандай тұлғада тұр?
Өзіңмен қай септікте тұр?
«Өз үйім - өлең төсегім» деген мақалда өздік есімдігі қай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұр?
Өздік есімдігі бар бір мақал жаз.
Үйге тапсырма:
Өздік есімдіктерін
қатыстырып,
бір кейіпкердің атынан
басқа бір кейіпкерге
өзіңнің басыңнан өткен
қызық оқиғаны келтіріп,
хат жазайық!
Сабағымыз аяқталды, тұрайық!
Өзімізге шапалақты ұрайық . . .
Үйге барып, шабытпенен шаттана
Таң қаларлық әдемі хат құрайық!
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz