Сөз анасы құлақ

Презентация қосу

Тақырыбы: Мақал –
мәтелдерге жаттығу
жұмыстары
Пәні: Қазақ тілі
5 - сынып

Оқытушы: Жалелова А.Ш.
Дидактикалық дәреже/ категория: жоғары
Оқу орны: №23 орта мектеп
Базалық оқулық: қазақ тілі/ автор:
Г.Қосымова, Ж.Дәулетбекова
Сабақтың
мазмұны

Мақал – мәтелдер
жөнінде ұғымдарын
қалыптастыру, мақал –
мәтелдер өзінен кейінгі
ұрпаққа қалдырған
халықтың ақыл өсиеті
екенін, мақал мен
мәтелдің
Құзырлықтар
каталогы
Базалық құзырлылық: оқу іскерлігі

Құрамдық құзырлылық: ақпаратқа сызбалық
талдау беру
Әдіс, амал, операция, құрал/ цикл
Топтастыру әдісі, пікір – болжам, бағалау
Мақсатты әлеуметтендіру
1. «Табиғат»
Тұрақты дамуды қамтамасыз ету
2. «Қоғам»
Жеке интеллектуалдық әлеуетті көрсету
3. «Мен»
Жеке тұлғаның құзыреттілігін қалыптастыру
негізінде оқушылардың логикалық ойлауын, ой
дәлдігін дамыту, сөйлеу мәдениетін жетілдіру.
Классификатор
Блум таксономиясына сәйкес
тапсырманың І деңгейі
оқу тапсырмалары
Теориясы

Мақал – мәтел ІІІ 5
мину
«Білу» кім? дегеніміз не? т
Мақал мен мәтелдің
Не? Қашан?
айырмашылығын
Қайда? Не неден аңғаруға
істеді? болады?
Мақал мен мәтелдегі
ой түйіндеу
ерекшелігі қандай?
Атап айтып бер?
Мақал мен мәтелдің
құрылымдық жағынан
айырмашылқтары бар
Ненің түбі не?

Еңбек түбі не?
Сөз анасы не?
Көптің түбі не?
Жол анасы не?
Бейнет түбі не ?
Су анасы не?
Ынтымақ түбі не?
Тірлік түбі?
Ұрлық түбі не?
Кәсіп түбі?
Уайым түбі не?
Ненің түбі не?
Еңбек түбі береке
Сөз
анасы құлақ
Көптің түбі көл Жол
анасы тұйяқ
Бейнет түбі зейнет Су анасы
бұлақ
Ынтымақ түбі ырыс Тірлік
түбі бірлік
Ұрлық түбі қорлық Кәсіп
түбі нәсіп
Уайым түбі қайғы Тәуекел
түбі желқайық,
Қайда?

Өнерлі жігіт қайда озар?
Асықпаған қайда қалады?
Қайда кісі бар?
Қайда сұлан болғанша, қайда
ұлтан бол?
Батыр мен болат қайда шынығады?
Қайда?

Өнерлі жігіт өрге озар
Асықпаған артта қалады
Үй сыртында кісі бар
Кісі елінде сұлан болғанша, өз
еліңде ұлтан бол
Батыр майданда, бола қайнауда
шынығады
Қашан?

Темірді қашан соқ?
Ер қашан қазаншыл болады?
Ат қашан ауыздығымен су
ішер?
Ер қашан етігімен су кешер?
Қашан?

Темірді қызуында соқ
Ер қартайса қазаншыл болады
Ата басына күн туса ауыздығымен су ішер
Ер басына күн туса етігімен су кешер
Классификатор
Блум таксономиясына сәйкес
тапсырманың ІІ деңгейі

оқу тапсырмалары
Теориясы
«Түсіну» Оқушыларды ІІІ 6мину
т
(Неге?
Неліктен? іздендіре
Не үшін? )
отырып,
тапсырмалар
ды орындату
Кім тауып оқи алады?
Мына дөңгелекке бір мақал жазылған. Оны
сағат тілінің бағыты бойынша 2 әріптен

қалдыра отырып оқысаң, табасың. Сонда
қай әріптен бастап оқу керек? Ол не деген
мақал?
Қ А Н
А А
Қ Р

П Қ
МАҚА
Ғ Л
Л
С М

А А
Н М
А Р А
Кім тауып оқи алады?
Жауабы:

Қарманған
қарап қалмас
Кідірмей табайық!
Бір құрмалас сөйлемнен құралған мақал шығу

үшін берілген шеңберге 4 хорда сызып, сөздерді
сол хордалар бойынша оқып шығу керек. Сонда
қай сөзден бастап оқуға болады. Не деген мақал
шығады?
Жерде

Тар Кең

отырасың, отырсаң
Кідірмей табайық!
Жауабы:

Кең жерде тар
отырсаң,
тар жерде кең
отырасың
Жасырынған мақалды
анықта!

Төмендегі 2 қатар етіліп жазылған әр сөзден жаңа
сөз жасап тұрған әріптерді тап. Мысалы, кім – өкім
(жаңа жасап тұрған әріп - Ө). Сол әріптерді
жалғастырып жазғанда, жасырынған мақал
шығады. Ол не деген мақал?
Кім – өкім ана – дана баға - балға
Желі – желін ақ – ақы аяқ - таяқ
Кен – кене ара – арқа кит - киіт
Елік – ерлік су – ысу жеке - желке
Мал – амал қары – қарыз
Мүше – мүшел қылық – ықылық
Жасырынған мақалды
анықта! Жауабы:

Өнер алды –
қызыл тіл
Классификатор
Блум таксономиясына сәйкес
тапсырманың ІІ деңгейі

оқу тапсырмалары
ПРАКТИКАС Кітаппен жұмыс ІІ 6
Ы минут
128 - жаттығу.
«Қолдану»
(Оқулықта
Мәтіннен қанатты
берілген сөздерді тауып,
жаттығу көшіріп жазыңдар
және Әзіл аралас
арнайы сұрақтарға мақал –
тапсырма
бойынша мәтелмен жауап
жұмыс беріңдер.
жасау)
128 – жаттығудағы
қанатты сөздер

Ерлік аспаннан түспейді, ол
Отанды сүюден туады.
Отанды сүю үй ішіңнен,
отбасынан өседі.
Елін сүйген ер атанады.
Ерлік білекте емес, елін сүйе
білген адал жүректе.
Әзіл аралас сұрақтар

Адамның қай мүшесі қорқақ, қай
мүшесі батыр?
Ананың сүті мен баланың тілі бірдей
(ұқсас) дейді, сонда қалай?
Көрдім деген неше сөз, көрмедім
деген неше сөз?
Түкіріктен көл құрала ма?
Жылағысы келген бала қайтеді?
«Әдепті бала - арлы бала», ал
әдепсіз бала ше?
Әзіл аралас сұрақтар.
Жауабы:

Көз қорқақ, қол батыр
Ананың сүті, баланың тілі – бал.
Көрдім деген көп сөз, көрмедім деген
бір сөз.
Көп түкірсе көл болады
Жылағысы келген бала атасының
сақалын жұлып ойнайды
Әдепті бала арлы бала, әдепсіз бала
сорлы бала
Білгенім бір тоғыз, білмегенім тоқсан
тоғыз
Классификатор
Блум таксономиясына сәйкес
тапсырманың ІІ деңгейі
оқу тапсырмалары
Теориясы Мақал – мәтелдердің ІІ 8 минут
«Талдау» айырмашылығын, ортақ
(Салыстыр, белгілерін анықтау
айырмашыл
ығы неде?
Венн
т.б.) диаграммасы
Венн диаграммасы
Мақал Ортақ белгі Мәтел
1. Ой нақтылы - Халық ауыз 1. Ой - пікірді
айтылады
2. Екі бөлімнен
тұрады: бірінші

әдебиет үлгісі
- Тіл білімінің
лексика
бейнелеп,
тұспалдап,
ишаралап,
бөлімде шарт тарауында көрсетеді.
немесе себеп – қаралады 2. Істің салдары
салдары, - Авторлары айтылып, себебі
екіншісінде болмайды айтылмай қалып
қорытынды - Халық қояды.
пікір қолданады 3. Көбінесе жай
айтылады. - Сөздің сөйлем күйінде
3. Мазмұнында әсерлілігін келеді
себебі мен күшейтеді 4. Кейде
салдары қатар - Өлеңдік өрнек баяндауыш
айтылады. ұйқаспен және айтылмаған
4. Көбінесе қара сөзбен де толымсыз сөйлем
құрамалас сөйлем айтылады. күйінде келеді.
күйінде келеді
Классификатор
Блум таксономиясына сәйкес
тапсырманың І деңгейі

оқу тапсырмалары
Теорияс Мақал – І
минут

ы мәтелдерді
«Жинақта тақырыптарғ
у»
(Алған
а топтап,
білімдері сызбаға
бойынша толтыру
қорытынд
ы жасау,
жүйелеу)
Мақал – мәтелдерді
тақырыптарға топтап,
Отан, сызбаға
Еңбек толтыру
Адамгерші Өнер, Тіл
туған
жер,
турал лік
ы

қасиеттерг
оқу,
білім,
туралы

ынтыма е ғылым
қ, байланыст туралы
бірлік ы
Классификатор
Блум таксономиясына сәйкес
тапсырманың І деңгейі
оқу тапсырмалары
Практикас Сауаттылық пен І 10 минут
ы көркем сөйлеу үшін...
«Бағалау»
Қандай істер Ойтолғау.
атқардың?
Білім
шыңына
жете алдың
ба?
Үйге тапсырма:

131 - жаттығу
59 - бет
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Ауыл және қала баласы

Сын есімдер әлемінде

Сөз өнері

Алғашқы бес тақ санды ата

Мақал – мәтелдерге жаттығу жұмыстары

Әзіл есеп Түлкі мен қасқыр

Төрт мұрат

Тілге құрмет – елге құрмет

Лексиканы қайталауға байланысты ұсынылған түрлі тапсырмалар

Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Пәндер