Қысым формуласы

Сабақтың өтілу моделі

Шоқан Уәлиханов атындағы мектеп-гимназиясы

Ашық сабақ

Сабақтың тақырыбы: Қысым

Орындаған :физика пәнінің мұғалімі

Ерпаизова Куланда Еділқызы

Жамбыл облысы Сарысу ауданы

7 “А” сыныбы

Мақсаты

Өткен тақырыпты қайталау.

1. Табиғат туралы ғылым.

2. 10-6 дәрежесі қалай аталады?

3. Күш деген не?

4. «Жұпардың иісін жасыра алмайсың»-бұл қай

құбылысқа негізделген?

5. Заттың үш күйін ата.

6. Жарық жылдамдығының шамасы неге тең?

7. Аспан денелерін зерттейтін ғылым.

8. Жердің серігі.

9. Найзағайдың пайда болуы туралы шынайы болжамды ұсынған ғалым.

10. Астрономиядағы ең негізгі зерттеу құралы?

11. Ұзындықтың халықаралық бірліктер жүйесіндегі

өлшемі не?

12. Траектория нешеге бөлінеді?

1) Сұрақ - жауап алу

2) Лабиринт шешу.

3) «Сиқырлы текше»

эксперимент жүргізу.

№1 Шикі жұмыртқаны піскен жұмыртқадан қалай ажыратуға болады?

Тәжірибе жасап көрсет. Берілген құралдар: Тарелка, 2 жұмыртқа, сызғыш.

№2 Конверт ішінде кілт жатыр. Осы кілтті конвертке қол тигізбей қалай алуға болады?

Берілген құралдар: Кілті бар конверт, қайшы, су, сіріңке.

№3 Велосипедші А-дан В-ға дейінгі жолды жүріп өтті. Бұл жағдайда велосипедтің алдыңғы және артқы дөңгелектерінің жүріп өткен жолдары бірдей ме?

Жаңа сабақ.

Біз күнделікті тұрмыста қайшы, ине, пышақ сияқты алуан түрлі құралдарды пайдаланамыз. Алайды олардың әсері осы күш түскен беттің ауданына тәуелді болатынын байқай бермейміз. Мысалы, матаны ұшы доғал инеге қарағанда, үшкір инемен тесу оңай; өткір пышаққа қарағанда өтпейтін пышақпен кесу қиын. Сол себепті құралдардың кесетін жүзінің ауданын кішірейтіп, өткірлеу үшін әр уақытта да оларды мұқият қайрауға тырысамыз. Сондықтан құралдар мен аспаптардың әсерін есептегенде бір дененің басқа бір денеге түсіретін күшінің мәнін ғана емес, осы күш түсірілетін беттің ауданын да білу маңызды.

Мынадай тәжірибе қарастырайық. Жіңішке төрт аяғы бар үстелшені төңкеріп, ыдыстағы құмның үстіне қояды да, оны массасы 5 кг гір таспен бастырады. Бұл жағдайда үстел құмға батпайды. Ал үстелшенің жоғары қаратып, үстіне сондай гір тас қойғанда, оның аяғы құмға батып кетеді.

Сол сияқты адамның қармен жүруі қиын, өйткені ол қадам басқан сайын қарға омбылайды. Ал аяғына шаңғы байлаған адам қар үстімен жеңіл жүре алады. Мұның себебі не? Шаңғы мен де шаңғысыз да адам қарды өзінің салмағына тең бірдей күшпен басады. Бірақ ол күштің бұл екі жағдайдағы әрекеті бірдей емес, себебі шаңғы бетінің ауданы адамның табанының ауданынан жиырма еседей үлкен, сондықтан ол шаңғымен тұрғанда қар бетінің әрбір шаршы сантиметр ауданын шаңғысыз тұрғандағыдан гөрі жиырма еседей аз күшпен басады.

Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шаманы қысым деп атайды, оны р әріппен белгілейміз және ХБЖ-де қысымды Па өлшейміз

Қысым формуласы

F-күш

S-аудан

Өлшем бірлігі

Па

ХБЖ-да қысым Паскальмен өлшенеді.

гПа=100 Па=102 Па

кПа=1000 Па=103 Па

МПа=1 Па=106 Па

Кітаппен жұмыс:

20-жаттығу: №1, №2

Қосымша материалмен жұмыс:

Лукашик В. И.

7-8 сынып-

тарға арналған

«Есептер жинағы»-нан

есептер шығарамыз.

Физикалық диктант

Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шама?

2. Қысымды қалай анықтайды?

3. Қысымның қандай бірліктерін

білесіңдер?

Білемін

Білгім келеді

Үйрендім

Оқушылардың қысым туралы ойын білу үшін ассоциация толтырайық.

Келесі қадам - ЖИГСО немесе отбасылық әдіспен оқушыларға мәтіндер таратылады

Екі топқа бөлемін. Ортаға текст тасталып, оқушылар талқылайды.

Кейін орындарына отырып, тексттен оқығанын кестеге толтырады.

Талқыланатын текст

Қысым (орыс. давление ) бір дене екінші дене бетіне (мысалы, ғимарат іргетасының грунтқа, сұйықтықтың ыдыс қабырғасына, қозғалтқыш цилиндріндегі газдың піспекке, т. б. ) әсер еткенде пайда болатын қалыпты күштің (дене бетіне перпендикуляр) қарқындылығын сипаттайтын физикалық шама.