Мағыналы есте қалдыру

Презентация қосу

Тақырып: Ес. Ес туралы
ұғым.

Машақова Ақілес Бейнеу
гуманитарлық колледжі
Жоспары
• Ес туралы ұғым.
• Естің сапасы мен түрлері.
• Естің процестері.
•Ұмыту және оның түрлері
•Балада естің дамуы және оны
тәрбиелеу.
1. Ес туралы ұғым
Есте сақтау дегеніміз – жаңаны адамның санасында
бұрыннан бар нәрселермен байланыстыру.
Ежелгі гректер естің мәні -заттар мен құбылыстардың
арасында байланыстар жасауда екенін білген. Бұл
байланыстар ассоциацичлар(ассоциация – латынның
аssotiatio –қосу, байланыс деген мағынаны білдіреді) деп
аталатын болды. Ассоциацияның үш түрі айырып
көрсетіледі.
Ассоциация

Шектестігіне
Шектестігіне Ұқсастығына
Ұқсастығына Контрастылы
Контрастылы
(немесе
(немесе
уақытына) қарай
қарай ғы-на
ғы-на қарай
қарай
уақытына) қарай
қарай
Естің сапасы мен түрлері.

Естің сапасына жататыны мыналар:
1)адамның белгілі бір уақытқа дейінгі есте
сақтауға қабілеті бар заттардың немесе
фактілердің саны, яғни көлемі;
2)Жаңғырту дәлдігі;
3)Есте қалдырудың шашаңдығы;
4) игерілгеннің ойда сақтаудағы ұзақтығы;
5) естің дайын екендігі, яғни керкутілерді тез
еске түсіре білу;
Ес.
Ес
Ес дегеніміз
дегеніміз –– сыртқы
сыртқы дүние
дүние заттары
заттары мен
мен құбылыстардың
құбылыстардың
адам
адам миында
миында сақталып,
сақталып, қайтадан
қайтадан жаңғыртылып,
жаңғыртылып, танылып
танылып
ұмытылуын
ұмытылуын бейнелейтін
бейнелейтін процесс
процесс

Образдық
Образдық Сөз
Сөз –– логикалық
логикалық Эмоциялық
Эмоциялық
Қозғалыс
Қозғалыс нақтылы
нақтылы бейнені
бейнені ойдың
ойдың түрлі
түрлі сезімдерді
сезімдерді еске
еске
(конки
(конки ойда
ойда қалдыру
қалдыру формаларын
формаларын қалдырып
қалдырып отыру
отыру
тебу,
тебу, жазу,
жазу, (музыкант,
(музыкант, есте
есте қалдыру
қалдыру (( 99 мамыр,
мамыр,
оқу)
оқу) суретші)
суретші) (ұғым,
(ұғым, пікір,
пікір, ой)
ой) Наурыз
Наурыз тойы
тойы

Есте Қайта
Қайта жаңғырту
жаңғырту
Есте қалдыру
қалдыру
1. a)
a) Еріксіз
Еріксіз Тану-бұрын
Тану-бұрын
1. Мақсат
Мақсат қою
қою
2. Қоғамдық (мақсат
(мақсат қабылданғандар
қабылданғандар
2. Қоғамдық тәжірибелік
тәжірибелік мәні
мәні
3. қоймайды)
қоймайды) мен
мен қайтадан
қайтадан
3. Жоспарлай
Жоспарлай алу
алу
4. b)
b) Арнайы
Арнайы кезіккенде
кезіккенде
4. Мәнін
Мәнін түсіну
түсіну
5. Шартты мақсат
мақсат қою
қою көрінетін
көрінетін се
се
5. Шартты белгілер,
белгілер, сызбалар
сызбалар
қолдану ерік
ерік күш
күш процесі
процесі
қолдану
жұмсау)
жұмсау)
Естің процестері.

Есте қалдыру қайта жаңғырту процесінде тану
– естің процестері. Есте қалдыру процесі
адамның өмір тәжірибесін байытады.Қайта
жаңғырту процесінде тану еске түсіру бастан
кешкенді кейінгі өмірде пайдалануға
мүмкіндік береді. Есте қалдыру мен қайта
жаңғыртудың физиологиялық негізі – уақытша
байланыстар. Олар психологияда ассоциация
деп аталады. Есте қалдырудың әдістері бар:
Алға мақсат қоймай сәтті ететін тәсіл
қолданбай есте қалдырсақ, ырықсыз есте
қалдыру болады.
Естің
процестері

Механика Мағынал Есте
Есте
Механика Мағынал қалдыруда
лық қалдыруда
лық есте
есте ы
ы есте
есте пысықтау
қалдыру қалдыру пысықтау
қалдыру қалдыру дың
дың ролі
ролі
Механикалық есте қалдыру. Материалдың ішкі мазмұнын қадағаламай,
сыртқы байланыстарын түсінбей, есте қалдыру механикалық
болады.Механикалық есте қалдырғаеда, үйреніп отырған материалдың
бөлшектерінің қалай ұштасқаны, сөздің қимылдың алдыңғысының соңы,
кейінгісінің алды қалайша түйіскені есте қалады.

Мағыналы есте қалдыру. Материалды жақсы ұғынып, терең түсініп,
мағыналы байланыстарын, маңызды қатынастарын анықтай отырып, еске
түйіп қалу, мағыналы есте қалдыру болады.

Есте қалдыруда пысықтаудың рөлі.Есте қалдыру қабылдаудан
басталады. Анық, толық, жетік қабылдау дұрыс. Әдейілеп мағыналы есте
қалдырып үйреніп алу, ұғыну, түсіну пысықтаулардың бірігіп атқарған
қызметінің есте қалдыруды тыңғылықты орнықтыратыны – қайталап
пысықтау. Пассив пысықтау деп қабылдап отырғанымызды қайталай
беруді айтады. Актив пысықтау- қабылдағанды ауызша айту. Тұтас
пысықтау – материалды басынан аяғына дейін түгел қайталп оқу.
.

4.Ұмыту және оның түрлері
Ұмыту
Ұмыту дегеніміз-
дегеніміз- қабылдағанды,
қабылдағанды, есте
есте қалдырғанды,
қалдырғанды, еске
еске түсіре
түсіре алмау,
алмау,
танымау
танымау немесе
немесе еске
еске түсіру
түсіру мен
мен тану
тану қателесіп
қателесіп танылысуы.
танылысуы. Уақытша
Уақытша
толық
толық түсініп,
түсініп, ұмытып,
ұмытып, кешігіп
кешігіп барып,
барып, еске
еске түсіруді
түсіруді –– реминисценция
реминисценция
(латын
(латын сөзі
сөзі қазақша
қазақша “еске
“еске түсіру”деген
түсіру”деген мағынаны
мағынаны білдіреді.
білдіреді.
Реминисцения
Реминисцения көбінесе
көбінесе үлкен
үлкен кісілерде
кісілерде балалық
балалық шақта
шақта
кездеседі.Ұмытудың
кездеседі.Ұмытудың басты
басты себебі
себебі –– жүйке
жүйке жасушаларында
жасушаларында тежелу
тежелу
процесінің
процесінің дамуы.
дамуы.

Бұрыннан
Бұрыннан естеесте сақтаған
сақтаған
Адамның
Адамның бұрынғы
бұрынғы материалына
материалына кейінгі
кейінгі
істеген
істеген жұмысна
жұмысна бөгет
бөгет қызметі
қызметі бөгет
бөгет келтірсе
келтірсе ––
болса
болса проактивтік
проактивтік ретроактивтік
ретроактивтік (( латынлатын
(латын
(латын сөзі
сөзі бұл”ілгері
бұл”ілгері сөзі
сөзі “кері
“кері әсер
әсер етуші
етуші
әсер
әсер етуші”
етуші” деген
деген деген
деген мағынаны
мағынаны
мағынаны
мағынаны білдіреді)
білдіреді) тежелу
тежелу дейміз.
дейміз.
білдіреді)тежелу,
білдіреді)тежелу,
5. Балада естің дамуы және оны тәрбиелеу

19- сурет. Есте сақтаудың байланыс реті.
Суреттерді қиып ретімен орналастыру керек.
ы ң ы з ғ а
р л а р
На за т ! ! !
р а х м е

Ұқсас жұмыстар

Еc. Ес туралы түсінік

Қайта жаңғырту

:Ес туралы теориялар

Мақсатқа қарай

Естiң механизмдерi мен негiзгi процестерi

Есте Қайта қалдыру жаңғырту

Адамның есі мнемикалық процесс пен әрекет жүйесі ретінде

Ырықты зейін ерекшелігі

ЕСТІҢ НЕГІЗГІ ПРОЦЕСТЕРІ МЕН МЕХАНИЗМДЕРІ

Ес туралы жалпы түсініктер

Пәндер