Кері итеруші күш

Сабақтың тақырыбы:

Кері итеруші күш

Сабақтың мақсаты:

7. 3. 1. 12 - сұйықтар мен газдардағы кері итеруші күштің табиғатын түсіндіру

7. 3. 1. 13 - есептер шығаруда Архимед заңын қолдану

1. Қалыпты атмосфералық қысым нешеге тең?

2. Ұшақтың ұшу биіктігін өлшейтін құрал?

3. Сфигмоманометрмен нені өлшейді?

4. Түтікті манометрді кім ойлап тапты?

5. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал?

6. Манометрдің жұмыс істеу принципі қандай заңға негізделген?

760 мм. сын. бағ

альтиметрлер

Адамның қан айналымы жүйесіндегі қысымын

Француз ғалымы Э. Бурдон

Барометр

Паскаль

Тропосфера

Стратосфера

Мезосфера

Термосфера

7. Атмосфераның негізгі қабаттарын ата?

Құдықтан шелекпен су тартқанда шелек неліктен су астында өте жеңіл болады да, су бетіне шыққанда кенет ауырлап кетеді?

АРХИМЕД ЖАЙЛЫ АҢЫЗ . . .

Аңыз бойынша, бұл заңның ашылуына себепкер болған сиракуз патшасы Гиерон болған екен. Ол Архимедке

өзінің тәжінің таза алтыннан жасалғанын біліп беруді тапсырады.

АРХИМЕД ЗАҢЫ

Сұйыққа батырылған денеге әсер

ететін кері итеруші күш, осы дене

ығыстырып шығарған сұйықтың

салмағына тең болады.

Денелердің жүзу шарттары

1-Топ

Бірінші шартын түсіндіру

2-Топ

Екінші шартын түсіндіру

3-Топ

Үшінші шартын түсіндіру

«ДЖИГСО» әдісі

1-топ:

Біреуіне таза су, екіншісіне тұзды су құйылған екі шыны ыдыс алыңдар. Картопты әуелі бір ыдыстағы суға, сонан соң екінші ыдыстағы суға салыңдар. Бақылауда нені байқадыңдар?Тәжірибе нәтижесін түсіндіріңдер.

“Ойлан - жаса - бөліс” әдісі

2-топ:

Тереңдеу ыдысқа су құйып, оған абайлап қағаз қыстырғышты (скрепка), қарындаш, тиын, тығын, кішірек картоп салыңдар. Осыдан кейін стақанға су құйып, оған екі ас қасық тұз қосып, араластырыңдар. Табаққа батқан нәрселеріңді стақанға салыңдар. Байқаған құбылысты сипаттаңдар. Сұйық пен дененің тығыздығына байланысты анықтап қорытынды жасаңдар.

3-топ:

Cтақанға жартылай су құйып, бетін бір парақ қағазбен жабыңдар. Қағазды қолмен ұстап тұрып, стақанды төңкеріңдер. Егер қолды қағаздан тартып алсақ, стақандағы су төгілмейді. Қағаз стақанның жиегіне жабысып қалғандай болады. Неліктен?

Жауаптарыңды дәлелдеңдер.

Архимед күші

Тәуелсіз

Тәуелді

Дененің пішініне

Дененің көлеміне

Дененің тығыздығына

Сұйықтықтың тығыздығына

Сұйықтың тереңдігіне

Дененің сұйықтыққа батқан бөлігіне

1. Бұйымның ауадағы салмағы -

2. Сұйыққа батырылған денеге 20 Н кері итеруші күш әсер етеді. Дененің көлемі қандай?

Жауабы: теңіз суы тұзды, тұзы неғұрлым көп болған сайын тығызырақ келеді. Архимед күші көбірек болады.

Неге өзен суына қарағанда, теңіз суында жүзген жеңілірек?

F = ρgVд

Жауабы: Арқаңмен жүзген жеңіл, өйткені арқаның көп бөлігі суға батады да кері итеруші күшті көбейтеді.

Арқаңмен жүзгенде суда өзіңді жеңіл ұстайсың. Неге?

Жауабы: Мүмкін, егер жүктің көлемі үлкендеу болса.

Ертедегі гректерде Архимед өте күшті адам болған деген аңыз бар. Ол судың ішінде тұрып, сол қолымен 1000 кг жүкті көтерген екен, бірақ беліне дейін ғана. Бұлай болуы мүмкін бе?