Мемлекеттік орган мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымының жүйе құрушы элементі ретінде

Презентация қосу

Мемлекеттік басқарудың ұйымдасты
рушылық-функционалдық құрылым
ы
Мазмұны
Мемлекеттік орган мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымының
жүйе құрушы элементі ретінде. Мемлекеттік орган
сипаттамалары:функционалдық,құқықтық,ұйымдастырушылық.
Мемлекеттік органдардың мәртебелік белгілері. Мемлекеттік
басқарудың ұйымдық құрылымына әсер етуші факторлар.
Мемлекеттік органдарды әр түрлі негіздер бойынша
жіктеу:мемлекеттің функциялары,құзыреттер,іс-әрекеттердің
аумақтық масштабы.
Мемлекеттік басқарудың ұйымдық құрылымын жасау. Ұйымдық
құрылымның қалыптасуы:сызықтық,функционалдық,сызықтық-
функционалдық,бағдарламалық-мақсаттық,матрицалық. Мемлекеттік
орган құрылымы. Мемлекеттік орган құрылымына қойылатын
талаптар:икемділік,жылдамдық,үнемділік.
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқарудың ұйымдық
құрылымы.
Мемлекет қоғамның маңызды және күрделі саяси институты
ретінде өзінің нақты құрылымы және ішкі салаларды ұйымдастыр
ушылық қызметі бар. Мемлекеттік билікті ұйымдастыру, жалпы б
ұқара халықты басқару үлкен өнер. Осы жерде қоғамда мемлекетт
ің арнайы тетіктері қалыптасады. Демек, мемлекеттің функционал
дық қызметін атқаратын мемлекеттік аппарат – қоғамдағы саяси б
илікті жүзеге асыруды қамтамасыз ететін мемлекеттің өзара байла
нысты органдар жүйесінен тұрады.

Мемлекеттік аппарат дегеніміз – билік жүргізу және мемлеке
ттің міндеттерін, функцияларын іс жүзіне асыру үшін кәсіби дайы
ндық негізінде құрылған органдардың жүйесі, оның нышандары:
мемлекет қоғамды басқаратын және тек қана қызметпен шұғылда
натын адамдардан тұрады; мемлекеттік аппарат мекеме мен орган
дардың байланыс жүйесі; мемлекет органдарының қызметі ұйымд
астырушылық, материалдық және әкімшілік кепілдіктерімен қамс
ыздандырлады; мемлекеттік аппарат азаматтардың заңды мүдделе
р мен құқықтарын қорғау үшін құрылады.
«Мемлекеттік басқару жүйесі» және «мемлекеттік басқару механи
змі» түсініктері өзара байланысты және ажырамас әрекетте болады
. Мемлекеттік басқару механизмі дегеніміз – қоғамдық жүйеге б
ағытталған мемлекеттік билікті жүзеге асыру әдістері мен құралда
рының процесі ретінде мемлекеттік апппарат жүйесінің қызмет ет
уі. Яғни, мемлекеттік механизм ұғымына – мемлекеттік билік, ме
млекеттік аппарат, мемлекеттік билікті жүзеге асыру құралдары ме
н әдістері ұғымдары кіреді. Мемлекеттік орган - мемлекеттік апп
араттың бір буыны. Ол – мемлекет атынан белгілі бір мемлекеттік
функцияны жүзеге асыруға бағытталады. Механизм мемлекеттік б
асқарудың үш саласының өзара байланысын сипаттайды: ұйымдас
тырушылық-құрылымдық (жүйесін), функционалдық (мазмұнын)
және қоғамдық жүйеге қатысты басқарудың өзі болып табылады.
Кез-келген мемлекеттік органның ұйымдастырыушылық құрылым
ы сол орган қызметінің мазмұнын оның қызметімен анықтайтынд
ығы белгілі.
Мемлекеттік аппаратқа қатысты да соны айтуға болады, яғни
мемлекет механизмі түсінігімен қатар, теория және практика ж
үзінде мемлекеттік аппарат түсінігі де кеңінен пайдаланылып к
еледі. Мемлекет механизмінің құрылымы мемлекеттік орган
дардан, мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардан және мем
лекеттік қызметкерлерден, ұйымдық қаржылардан, сондай-ақ м
емлекеттік қызметтерді қамтамасыз етуге қажет ықтиярсыз көн
діру күштерінен тұрады. Мемлекеттік органдар өкіметтік қызм
еттерін жүзеге асырудың барысында өзара тығыз байланысты б
олатындығын атап көрсеткен жөн. Мемлекеттік мекемелер мен
кәсіпорындардың биліктік өкілеттіліктері болмайды (әкімшілік
терді қоспағанда). Олар экономика, білім беру, денсаулық сақта
у, мәдениет, ғылым, спорт, және т.б салаларда жалпы әлеуметті
к қызметтерді атқарады. Мемлекеттік қызметкерлер - бұлар б
асқару ісімен арнайы түрде айналысатын айырықша топ құрайт
ын санаттағы адамдар болып табылады. Мемлекеттік қызметке
рлердің құқықтық жағдайы арнайы заң арқылы реттелінеді.
Мемлекет механизмі мынандай органдардан тұрады

Заң шығарушы органдар. ҚР-да өкілетті органдар екіге бөлінеді

Жоғарғы өкілетті орган – Жергілікті өкілетті орган
парламент; Парламент - дар - облыстық, ауданд
бірден-бір заң шығараты ық, қалалық маслихатта
н орган р

Атқарушы орган

Қазақстанда жоғ Жергілікті атқар
ары атқарушы о ушы органдар -
рган - Үкімет әкімшіліктер

Сот органдары

Жергілікті сотта
Жоғарғы Сот Әскери соттар
р
Әлемнің бәсекеге қабілетті елу мемлекеттің қатарына кіру
контекстіндегі мемлекеттік билік дамуының қазіргі
концепциясының талаптарына жауап беруші, саяси-әкімшілік
және конституциялық реформаларды жүзеге асыру
қажеттілігін, Қазақстан дамуындағы негізгі басылымдарының
бірі ретінде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.
Назарбаев атап өтті. Қазақстан халқына жыл сайынғы
Жолдаудың, халықаралық тәжірибені ескере отырып, әкімшілік
реформаны қарқынды жүргізу, тоғызыншы мәселесінде «2007
жылы біз жүйелік демократиялық реформаларды жүзеге
асыруға кірісеміз. Біз корпаративтік басқару, нәтижелік,
айқындық пен қоғамға бақылауда болу қағидаларына
негізделген мемлекеттік басқарудың сапалы жаңа нұсқасын
құрудамыз. Біздің мақсатымыз - Үкіметтің модернизациясы,
жоғары кәсібилік мемлекеттік қызмет пен басқарудың тиімді
құрылымын қалыптастыру болып табылады».
Қазақстандағы демократиялық процестер мемлекет ерекше
ліктері мен азаматтардың менталитетін ескеру арқылы өз да
му жолына бағдарлануы керек, дегенмен, таңдалған бағытта
ғы әр қадам мұқият тексерілуі қажет. Өйткені, азаматтар мен
Отан тағдыры туралы сөз қозғалып отыр, мұндағы кез келге
н қате қымбат шығуы мүмкін».
Мемлекетік билік органдарын саяси-әкімшілік реформалауы
мемлекеттік қызметтің тиімділігін арттыру мақсатында іске
асырылады. Аталған жағдай мемлекеттік қызметтің ашықты
ғы, азаматтардың билік органдарына сенімділігі, белгілі билі
к органдарының халыққа бұқаралық қызмет көрсету сапасы
н арттырмай мүмкін емес.
Ұйымдық құрылымдардың сызықтық- функционалдық үлгілері
фабрика- зауыттың өндіріс кезінде пайда болады және өндірісті
ң күрделенуі мен сыртқы ортаның “ұйымдық реакциясы” болды
. Өндірістің күрделенуі басқару қызметінің мамандануына әкел
ді. Жалпы басқару қызметіне сәйкес (жоспарлау, бақылау) мама
нданған және еңбектің деңгейлес мамандануына сәйкес (бас тех
нолог, бас конструктор т.б) басшылар жауапты сызықтық басшы
ларға қарағанда, функционалды басшылар тек өндіріс саласынд
а немесе стратегиялық бизнес- бөлімшелерінде бақылайды жән
е тек бір ғана берілген функцияға жауапты болады.
Сызықтық бөлімшелер, әдеттегідей, негізгі өндіріс қызметін ат
қарады және функционалдық бөлімдері ресурстық негізде (кад
рлар, қаржы, шикізат, т.б) құрылады және осының нәтижесінде
негізгі бөлімшелердің қызметтерін қамтамасыз етеді
ХХ- ғасырдың – жартысында сызықтық- функционалдық құ
рылымдар біріккен ұйымдардың сатылы өсуін қамтамасыз етіп,
нәтижесінде олар алып корпорацияларға айналған болатын. Ұй
ымның өсуімен бірге ұйымдық құрылымның сызықтық үлгілер
і өз кемшіліктерін таныта бастады.
Жалпы сызықтық- функционалдық құрылымдар қоғамның агра
рлық бағытына индустриалды және кейіннен күрделі техникал
ық өндірістерге көшу кезінде маңызды роль атқарады.
Соған сәйкес қазіргі мемлекеттік аппараттың қызметі мы
надай қағидалармен реттеледі: демократиялық – мемлеке
ттік аппарат халықтың мүддесін қорғап, соны іске асыруға
міндетті. Халықтың мемлекетті басқару процесіне қатысу
дың демократиялық жолдары, олардың сайлауға қатысуы,
халықтың өкілдері мемлекеттік аппаратты құрады, азамат
тардың құқықтары мен бостандықтарына мемлекет кепілд
ік береді. Қазақстан Республикасының Конституциясының
3 бабында «Мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы – хал
ық. Халық билікті тікелей республикалық референдум жә
не еркін сайлау арқылы жүзеге асырады, сондай-ақ өз билі
гін жүзеге асыруды мемлекеттік органдарға береді»,-деп а
тап көрсетілген Халық мемлекеттік органдардың қызметт
ері мен атқаратын функцияларын өкілетті және тікелей де
мократияның тетіктері арқылы бақылай алады
Конституциялық - Қазақстан Республикасының Конституциясын
ың 14 бабында «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жа
ғдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына,
нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты, немесе кез-келген өз
ге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды»,
- деп тең құқықтық идеясы өз шешімін тапқан. Яғни мемлекеттік
органдарды қалыптастыруды және олардың құрамында барлық ха
лықтардың қызмет істеуіне тең құқықтың болуы.
Заңдылық – мемлекеттік басқарудың ең негізгі талаптарының бі
рі. Барлық мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдардың жә
не азаматтардың ҚР Конституциясын, оған сәйкес қабылданған б
арлық нормативтік құқықтық кесімдерді бұлжытпай орындаулар
ы қажет.
Адам және азамат құқықтарының тиімді қорғалуын мемлекет
тік органдардың, лауазымды адамдардың қамтамасыз етуі – ме
млекеттік лауазымды адамдары, қызметкерлері нормаларды жоға
ры этикалық дәрежеде орындауы қажет. Қазақстан Республикасы
халықаралық құқықтың негізгі қағидаларын мойындай отырып, а
дам құқығын қорғауды ең басты құндылықтар қатарына көтерді
Билікті бөлу – билік өзінің бөліну қағидасына сәйкес заң
шығарушы, атқарушы және сот билігі болып бөлінеді. Олар бір-
бірінің қызметтерін тежемелік және тепе-теңдік жүйе арқылы
бақылап отырады.
Кәсібилік – мемлекеттік органдар қызметіне тек ғана білікті
және басқару өнерін жетік меңгерген білімді мамандарды тарту.
Елімізге ісіне берілген, кәсіби даярланған, басшылық шешім
қабылдау аясында бәсекеге түсе алатын қазіргі менеджерлерден
тұратын мемлекеттік аппарат қажет..
Мемлекет аппаратының ішкі құрылысы – қатаң тәртіпті,
қабылданған шешімдерінің орындалуы немесе орындалмауы
үшін қатаң жауап беруі. Халықтың мемлекеттік органдарға
және лауазымда адамдарға үлкен сеніммен қарайтындықтан,
қабылданған шешімдері үшін жауап берулері ең басты талап
болып табылады
Мәслихат – ол белгілі бір аумақ халқымен сайланатын орган.
Жергілікті өкілді орган (мәслихат) – облыстың (республикалы
қ маңызы бар қаланың және астананың) немесе ауданның (об
лыстық маңызы бар қаланың) халқы сайлайтын, халықтың ер
кін білдіретін және Қазақстан Республикасының заңнамасына
сәйкес оны іске асыру үшін қажетті шараларды айқындайтын
және олардың жүзеге асырылуын бақылайтын сайланбалы ор
ган. 2001 жылдың 23 қаңтарында қабылданып, 2010 жылдың
8 сәуірінде өзгерістер мен толықтырулар енгізілген «Жергілік
ті мемлекеттік басқару туралы» Заңына сәйкес олардың құзыр
еттеріне жататыны:
Тиісті аумақты дамыту жоспарларын, экономикалық және әле
уметтік бағдарламаларын, жергілікті бюджетті және олардың
атқарылуы туралы есептерді бекіту, соның ішінде қаладағы ау
дан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (с
елолық) округ әкімдері іске асыратын (әрбір қаладағы аудан, а
удандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолы
қ) округ бойынша жеке-жеке) бюджеттік бағдарламаларды бек
іту;
Жергілікті атқарушы орган (әкімдік) – облыст
ық (республикалық маңызы бар қаланың, астана
ның), ауданның (облыстық маңызы бар қаланы
ң) әкімі басқаратын, өз құзыреті шегінде тиісті а
умақта жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзеге
асыратын алқалы атқарушы орган. Бұл Қазақста
н Республикасының атқарушы органдарының бі
рыңғай жүйесіне кіреді, тиісті аумақтың мүддес
імен және даму қажеттілігімен ұштастыра отыр
ып, атқарушы биліктің жалпы мемлекеттік саяс
атын жүргізуді қамтамасыз етеді.
Әкім – Қазақстан Республикасының Президенті мен
Үкіметінің тиісті аумақтағы жергілікті атқарушы органды
(оны құрған жағдайда) басқаратын және өзіне сеніп
тапсырылған аумақта мемлекеттік саясаттың жүргізілуін,
бүкіл орталық атқарушы органдарының аумақтық
бөлімшелерінің келісімді жұмыс істеуін, тиісті бюджеттен
қаржыландыратын атқарушы органдардың қызметіне
басшылықты қамтамасыз ететін, Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік басқару
өкілеттігі берілген, тиісті аумақтың әлеуметтік-
экономикалық дамуының жай-күйіне жауапты өкілі. Ол,
әрине облыстарда, республикалық маңызы бар қалада және
астанада ірі лауазымды тұлға болып табылады, оны
Премьер-Министрдің ұсынуы бойынша Республика
Президенті қызметке тағайындайды және босатады.
Мемлекеттік басқару - бұл мемлекеттің қоғамдағы ұйымдас
тырушылық - реттеушілік және қызметтік функцияларын ор
ындау мақсатындағы заңдық, атқарушылық, соттық және бас
қа да биліктік қызметтерін жүзеге асыруы болып табылады.
Мемлекеттік басқару теориясының мазмұны- қоғамды басқ
ару институты ретіндегі мемлекеттің маңызды функциялары
н, оларды жүзеге асырудың заңдылықтары мен қағидаларын
оқып үйрену, басқарудың негізі ретіндегі мемлекеттік саясат
ты ғылыми негіздеу.
Мемлекеттік басқару теориясының пәні – қоғамды басқаруд
ың саяси құқықтық институты ретіндегі мемлекеттік билік о
ргандарының қызметін және қалыптасатын саяси құқықтық,
әлеуметтік қарым-қатынастарды талдау болып табылады

Ұқсас жұмыстар

БАСҚАРУ ФОРМАЛАРЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ

Денсаулық сақтау саласында жүйелі тәсіл

Мектеп пен сыныптың тәрбиелік жүйелерінің өзара байланысы

Басқару функциялары

Ұйым түсінігі және түрлері

Ұйымдастыру функциясы

Әкімшілік - құқықтық нысандар мен басқару әдістер ұғымы

БАСҚАРУ ФУНКЦИЯСЫ

Әлеуметтік жұмыстағы ұйымдастыру және басқару

Қорғау жеке Қорғау Қорғалған ақпараттық

Пәндер