Құстар гигенасы

Презентация қосу

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Аграрлық факультет
Ветеринариялық санитария

СӨЖ
Тақырыбы: Құстар гигенасы

Орындаған: Уалихан.Ж.Ш

Тобы: ВС- 505
Тексерген: Қойгельдинова А.С
Жоспар:
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. Құстарды ұстау жүйелері мен тәсілдері
2. Балапандардың гигиенасы
3. Құстардың қора микроклиматы
4. Инкубациялаудың (балапан басудың) гигиенасы
III Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Еліміздің халықты тағамдық өнімдер мен қамтамасыз ету
жөніндегі бағдарламаның орындалуына ауыл шаруашылық
құстарын өсірудің де зор маңызы бар. Өйткені құстардың етінің
құндылығы ғана емес, оған жұмыртқа және мамық өнімдерінің
бағалылығын қоссақ, оны мен бірге олардың тез жетіліп, көп өнім
беретіндігін ескерсек құстарды өсірудің маңызы белгілі болады.
Бірақ құстарды өсіру кезінде олардың сыртқы қоршаған ортаға
(күтіп-бағуға, азықтандыруға т.б.) сезімталдығының өте жоғары
екендігін ескеру қажет. Құстардың азғана жерде көптен
орналасқан жағдайында оларды әртүрлі аурулардан сақтандыру
тек қана ветеринариялық санитарлық ережелерді орындап,
гигиеналық талаптарға сай жұмыс істегенде ғана болады.
Құстарды ұстау жүйелері мен тәсілдері.
Құс шаруашылығында үш түрлі ұстау жүйелері: экстенсивті,
интенсивті және аралас немесе жартылай интенсивті қолданылады.
Әр жүйенің өзіне тән тәсілдері яғни клеткаларда және едендерде
ұстайтын түрлері тараған. Едендерде ұстау тәсілдері үш түрде
кездеседі: жиналмайтын қалың төсенішті, сыртқы және сеткалы
(торкөзді) едендерде арнайы серуен алаңдарын пайдаланып, немесе
серуенсіз тұрғызып күтіп-бағу болады.
1)Экстенсивті жүйе – көбінесе кіші құс фермаларында белгілі бір
мезгілдерде ет және жұмыртқа өнімдерін алуға бағытталған. Мұндай
фермаларда құстарды едендерде ұстап, табиғи жарықтандыруды,
ауаны желдетуді және мезгілді серуендетуді пайдаланады да, ондай
кездерде фермадағы ауыр жұмыстарды (азық тарату, көң тазалау
т.б.) механикаландырудан гөрі қол жұмыстарының бөлігі жоғары
болады.
2) Интенсивті жүйе – жыл бойына жоспарлы түрде біркелкі
сапалы, мол өнім алу үшін жоғарғы өнімді құстарды
клеткаларда және едендерде ұстап, технологиялық
процесстерді (вентиляция, канализация, жарықтандыру,
азықтандыру т.б.) механикаландырып, автоматтандырып
және арнайы зауаттарда дайындалған құнарлы құрама
жемдерді пайдаланып, серуенсіз ұстайды.
3)Аралас немесе жартылай интенсивті жүйе – құстарды
технологиялық процесстері автоматтандырылған және
механикаландырылған қораларда ұстап, бірақ шектеулі
серуендетуді пайдаланып (қаздар, үйрету фермаларында)
немесе құстар жылдың бір мезгілінде экстенсивті, ал басқа
уақытында – интенсивті жүйеде ұсталады
Құстарды қалың жиналмайтын төсеніштерде ұстау тәсілі
көбінесе, ет бағытындағы фермаларда қолданылады. Қалың
төсеніштерде құстарды ұстау үшін әуелі құрғақ, дезинфекцияланған
және алдын ала қортылған хлорлы әкі ұнтағы себілген (әр кв.м. 0,5-1
кг) еденге қалыңдығы – 15 см төсеніш салып, соңынан әр бір екі айда
үстіне төсеніш материалын қосып, жалпы қалыңдығы жыл аяғына
дейін 25-30 см жеткізеді.
Мұндай төсеніштерде, биотермиялық процесстердің нәтижесінде,
қыс айында температура 12-18ºС жетеді де, ал төсеніш
аралығындағы сапрофитті микробтардың өсуінің салдарынан,
әсіресе витаминдер тобы В түзіліп, құстар төсеніш түйірлерін
шоқып жеп, өздеріне қажет кейбір витаминдерді табады. Сол
сияқты, құстарды қалың төсеніш едендерде ұстағанда, олар еркін
қозғалыста болып, денсаулығына бір шама пайдалы әсері тиеді.
Мұнымен қоса құстарды қалың жиналмайтын төсенішті
едендерде ұстау кезінде айтарлықтай кемшіліктер кездеседі.
Біріншіден бұл тәсілмен ұстаған кезде, құстар белгіленген
ұяларға жұмыртқаламай еденге түсіріп, олар ластанып тек
тағамдық қана емес инкубациялық сапасын төмендетеді және
жұмыртқаларды жинау қыйынға түседі. Екіншіден,
құстардың саңырық араласқан төсеніштермен ылғый денесі
түйісіп, шоқып жеп альминтарлы (іштен) инфекцияға және
инвазиялық (құрт) ауруларға шалдығуына қауіп төндіреді.
Үшіншіден, құстарды бұл тәсілмен ұстағанда төсенішті ұзақ
алмастырмағанның нәтижесінде, онда улы газдардың мөлшері
көбейіп кетпеу үшін өте көп жаңа төсеніш қоры қажет
болады (жылына әр құсқа 5-6 кг).
Құстарды сырықты (планчатты) едендерде ұстау тәсілі кезінде арнайы
ағаш сырықтардан құрылған (размері, көбінесе 2 м × 3 м) рамаларды
қоралардың еденінен 80-85 см биіктікте, көлдеңнең орналастырады.
Рамаларды жасауға қалыңдығы 1,5-2 см, жалпақтығы 4-5 см ағаш
сырықтар (рейка) алып, құс саңырығына бөгет болмау үшін үстіңгі бетін
тегіс, қырларын жұмырлап үстіріктеп, бір-бірінен 2,5-3,0 см қашықтықта
орналастырады. Мұндай едендердің арасынан құс саңырағы астындағы
бетондалған арыққа түсіп, одан механикалық түрде арнайы сырғыш-
қырғыш құрылымдардың көмегімен тазаланып отырады.
Сырықты едендерде ұстағанда құстарға төсеніш қажет болмайды және
олардың дем алып отыруына арнайы қондырғылар қаралмайды, құстардың
саңырығы еден тесігінен төмен түсіп кетеді де, олардың денесі таза болып,
ауру жұқтыру қаупі төнбейді және құстардың орналасу сиымдылығы
жоғарлайды. Бірақ, мұндай артықшылығымен қатар айтарлықтай
кемшілігі болып, бұл сырықтан жасалған едендердің сыртқы әсерлерге құс
саңырықтарына төзбей, тез істен шығып, жарамсыздануы саналады.
Құстарды тор көзді едендерде ұстау - басқа түрлеріне қарағанда
тиімді болып есептеледі.
Ол үшін аса берік, ауыр салмаққа иіліп кетпейтін, сыртқы
әсерлерге төзімді, әсіресе химиялық заттар мен газдарға, тот
баспайтын (цинкпен, полиэтиленмен, резинамен қапталған)
сымдардан ара қашықтықтары (тесігі) 3,5 × 3,5 см төркөздер
(сетка) жасалып, жерден 60-70 см биіктікте, керіп орнатылады.
Олардың астында көң жиналатын бетондалған арықтар
жасалады. Бұл тәсілдің сырықты едендерден артықшылығы
сыртқы факторлардың әсеріне төзімділігі болса, кемшілігі ұзақ
уақыт құс салмағына шыдамай, еден иіліп, салбырап кетеді де, оны
жиі керіп отыруға қосымша еңбек жұмсалады және құстардың
дем алып отыруына арнайы қондырғылар қаралуға тура келеді.
Арнайы клеткаларда құстарды ұстау тәсілі құс
шаруашылығында, әсіресе ірі өндірістерде (фабрикалар) кең
таралған. Бұл тәсілмен ұстау кезінде арнайы клеткалы батареялар
(тізбегі) жасалып қораның ішіне бірден бес қабатқа дейін
аралықтарынан жол қалдырып орналастырылады. Ол үшін
құстарды жекелеме, шағын топпен (2-10 басқа дейін) және ірі
топпен (бірнеше ондық) ұстауға арналған цинкпен көмкерілген
сымдардан клеткалар жасалып тізбектеп орналастырылады.
Қазіргі кезде клеткалы батареяларда барлық негізгі технологиялық
процесстер: азық жеткізу, суару, жұмыртқа жинау, саңырық
тазалау, жуу, дезинфекциялау т.б. механикаландырып және
автоматтандырылған. Клеткаларды қорада орналастырылуы
тігінен және сатылы немесе каскадты жасалады. Құстарды
клеткалы батареяларда ұстағанда, олардың орналасу қабатына
байланысты, еденде ұстағанмен салыстырғанда 2-4 есе, қораның
сиымдылығы артады.
Құс қораларының микроклиматы нашар болса жас құстардың
өсіп-дамуы тежеліп, өнімділігі төмендеп, құстың басқа ауруларға
қарсы тұру қабілеті азаяды. Құстарды қанағаттандырғысыз
микроклиматы бар қораларда ұстағанда, олардың өнімі 40-50 %
төмендейді, бір өнімге шаққанда азық шығыны 30-40 % артып,
құстың, әсіресе жас балапандардың ауруы 3-4 есе көбейеді. Ірі
құстардың, онымен қоса ересек жас құстардың қораларындағы
ауаның температурасының, қыс айларында, төмендеуі немесе
жоғарлауы қалыпты нормадан 2 градустан артық ауытқымауы
керек.
Жылдың жылы мезгілдерінде қора ауасының температурасының
ең жоғарғы шегі сыртқы ауаның температурасының көрсетуінен 5
градустан жоғары болмай, бірақ 1-10 тәуліктік балапандар үшін
33ºС артық емес, басқа жастағы жұмыртқалайтын құстарға -
28ºС, ет бағытындағыларға - 26ºС жоғары болмауы керек.
Қысқа мезгілде (тәулік ішінде 4 сағатқа) ауа температурасының
жоғарлауына рұқсат етіледі, бірақ жалпы орта есеппен 33ºС
жоғары көтерілмеуі керек
Құс қораларының ауасының температурасының төмендеуі құстың
энергияға сұранысын арттырып азық шығының жоғарлатады да, ал
температураның жоғарлауы белгілі бір мөлшерге дейін азыққа
құстың сұранысын төмендетеді.
Сондықтан ауа райы ыстық аймақтарда құстың азыққа сұранысы
азайып, оларға қажет көректі заттармен организмді қамтамасыз
ету қыйынға түседі.
Қора ауасының температурасы 33ºС жоғары болса, тауықтардың
жұмыртқасы 18-20 % төмендеп, азық шығыны 15-20 % азайып, су
ішуі – 50-60 % жоғарлайды. Құстар организміне жоғарғы
температураның зиянды әсерін азайтудың жаз айларында, бірден-
бір тиімді жолы қорадағы ауа қозғалысының жылдамдығын
жоғарлатып (2,0-2,5 м/сек) организмнен жылу тарауын арттыру
болып есептеледі.
Құс қораларының ауасының ылғалдылығының жоғарлауы азықтағы
көректі заттардың төмендеп, қандағы гемоглобиннің мөлшерінің
кемуіне апарып соғады. Құстардың ауа ылғалдылығы жоғары және
температурасы төмен қораларда болуы оларды суыққа ұрындырып,
ауруға шалықтыруы мүмкін.
Балапандардың гигиенасы
Басылып шыққаннан соң жаңа партиясын қабылдаудың алдында
қораны оның ішіндегі жабдықтарды түгелдей мұқият тазалап,
дезинфекциялаудан өткізеді және ол кезде профилактикалық үзілістердің
мезгілдерін сақтауды қадағалайды. Балапандарды клеткаларға
орналастырмастан бұрын керекті биіктікте азық және су науаларын
орнатады (су үшін таяз табақшалар қойылады) да клеткалардың
астына, балапандар аяғын жарақаттамау үшін, қатты қағаз (картон)
төсейді.
Балапандарға жасалған, алғашқы күндердегі күтім мен көректендіруі,
олардың өсіп дамуына және алдағы өнімділігіне үлкен әсерін тигізетіндігі
белгілі. Әсіресе осы алғашқы екі апта бойына оларға қалыпты
температуралық режим жасау қажет. Балапандарды қабылдаудан 3-4
тәулік бұрын қорадағы жылыту жүйелерінің жұмысын тексереді де,
балапандарды орналастырудан 2 тәулік бұрын олар тұратын бөлмелердің
ауасының температурасымен ылғалдылығын қалыпқа келтіріп қояды.
Балапандардың алғашқы 2 апталық кезінде организмдерінде жылу
қалыптау (терморегуляция) процесстері жұмысты жеткілікті түрде
жасай алмайды да, сәл температураның ауытқып, өзгеруі оның денесіне
зиянды әсерін тигізеді де ауру тудырады, өлім-жітімге ұшыратады.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. “Ветеринариялық гигиена” пәнінен зертханалық және
тәжірибелік сабақтарға арналған оқу құралы/ Садуақасов М.С.,
Қойгелдинова А.С. Алматы: Эверо, 2015 ж.
2. “Ветеринариялық –санитарлық гигиена” оқу құралы/ Садуақасов
М.С. Алматы. 2008 ж.

Ұқсас жұмыстар

Жал - ұлттық тағам

Қазы - жылқы етінің бөлігі

Балалардың тамақтану жағдайы және тамақтану кезіндегі балалардың тәртібі

Қақталған өнімдер ұзақ жолға шыққанға ыңғайлы, жақсы сақталатын өнім

Аяқ киім гигенасы

Қыстайтын құстар

Үй құстарының бұлшық ет жүйесінің құрылысы

Құстар класы

Ауылшаруашылық құстар гигиенасы

Бассүйек қаңқасының сүйектері мен қаңқасы ауаға толы

Пәндер