Гендердің өзара әрекеттесуі

Презентация қосу

Ой қозғау
Гендердің өзара
әрекеттесуі
Оқу мақсаты

Аллельді және аллельді емес
гендердің өзара әрекеттесуін
салыстыру
Бағалау критерийі
«Аллель», «Аллельді гендер», «аллельді емес
гендер» ұғымдарының мағынасын анықтайды;
Гендердің өзара әрекеттесуінің түрлерін
анықтайды;
Аллельді және аллельді емес гендердің өзара
әрекеттесу түрлерін бір-бірінен ажыратып,
сипаттайды;
Аллельді және аллельді емес гендердің өзара
әрекеттесуін салыстырады;
Генетикалық таңбаларды және терминдерді
қолдана отырып, есептерді дұрыс шығарады
Ген – хромосоманың белгілі бөлігінде
орналасқан тұқым қуалау ақпаратының
генетикалық өлшем бірлігі.
Нәруыздың алғашқы құрылымы туралы
хабар бар ДНҚ молекуласының учаскесі.
Ген - тұқым қуалаудың қандай да бір элементар
белгісін қалыптастыруға жауапты материалдық
бірлік.
Генде жасушаның құрылымы мен қызметін
анықтайтын генетикалық ақпарат болады.
ген
Аллель – белгілердің дамуын анықтайтын
гендердің бір немесе бірнеше жұбы
Аллельді гендер Аллельді емес гендер
хромосоманың бір хромосоманың бір жұбында, әртүрлі
жұбында, бір локусында локустарда, сондай-ақ әртүрлі
орналасатын гендер хромосомаларда орналасатын гендер

А а А а
C c
B b

Бір немесе әртүрлі белгілерге әсер етуі мүмкін
Мендель өзінің тәжірибелерінде аллельді
гендердің өзара әсер етуінің бір ғана түрін
анықтады – ол бір аллельдердің толық
доминанттылығы мен екінші аллельдердің
рецессивтілігі.
Кейіннен тұқым қуалау белгілерінің өзара әсер
етуі өте күрделі және көп түрлі екендігі
анықталды. Бір белгінің дамуы көп гендерге
байланысты және, керісінше, бір геннің көп
белгілерге жауап беретіні анықталды.
Гендердің өзара
әрекеттесуі
Аллельді Аллельді емес
гендердің әрекеттесуі гендердің әрекеттесуі

Толық Толымсыз
доминанттылы доминанттылы
Полимерия
қ қ

Кодоминанттылық
Комплементарлық
Эпистаз

Көпаллельділік
Плейотропия
АВ0 жүйесіндегі қан топтары
көпаллельділікке
және кодоминанттылыққа
мысал
АВ0 жүйесіндегі қан топтары

Н олигосахариді бөлігі –
барлық қан топтарында бірдей
I гені негізгі Н олигосахаридін
түрлендіретін ферментті
кодтайды

АВ0 қан топтарындағы антигенді анықтаушылар – бұлар
эритроциттер мен басқа жасушалар бетіндегі олигосахаридтер
Тест
Адамның қан топтарын (фенотип)
0, А, В және АВ белгілейді
Неге онда, оларды анықтайтын аллельдерін
А, В және 0 – деп белгілеу дұрыс емес?

I генінің үш аллельі : IА, IВ және i0

IА > i0 IВ > i0
IА, IВ - кодоминанттылық
АВ0 жүйесіндегі қан топтары
Көпаллельділік және кодоминанттылық
Есеп №1
Перзентханада 2 баланы ауыстырып
алған (Ж және Н). Бірінші ата-
аналарының қан тобы I және IV, ал
екінші ата-аналарының қан топтары I
және III. Анализ нәтижесі бойынша Ж-
да I қан тобы, ал Н-да II қан тобы екені
анықталды. Балалардың ата-анасын
табындар
Есеп №2
Шешесінің қаны резус –
теріс, әкесінің қаны резус – оң.
Баласының қанының резус –
факторы қандай болуы мүмкін?
Рефлексия
«Құтқару белдемшесі»
Үйге тапсырма

Жанұяда, ата-анасының бірінің қан тобы А,
екіншісінікі В және 0 тобына жататын бір
бала бар.
Ата-анасының генотипін және жанұяда тағы
да қандай қан топтарымен балалар болуы
мүмкін болатындығын анықтаңдар.
Р I А i0 × I В i0
А В

Гаметалар
IА i0 IВ i0

F
1 i0 i 0 I А i0 I В i0 I А IВ
0 А В АВ
1 : 1 : 1 : 1
Қазақша Орысша Ағылшынша
аллель аллель allele
аллельді гендер аллельные гены allelic genes
аллельді емес гендер неаллельные гены non-allelic genes
толық доминанттылық полное complete dominance
доминирование
толымсыз неполное incomplete dominance
доминанттылық доминирование
кодоминанттылық кодоминирование codomination
көпаллельділік множественный multiple allelicism
аллелизм
эпистаз эпистаз epistasis
комплементарлық комплементарность complementarity
полимерия полимерия polymerism
плейотропия плейотропия pleiotropy

Ұқсас жұмыстар

ГЕНЕТИКАЛЫҚ КАРТАЛАР ГЕНДЕРДІҢ ӨЗАРА

Аллельді ген емес ген

КОМПЛЕМЕНТАРЛЫ ЭПИСТАЗ

Құрылымдық гендердің анықтайтын гендер

Эпистаз

Аллельді гендер - хромосоманың бір жұбында орналасатын гендер

Тұқым қуалаудың жалпы заңдылықтары. Аллельді гендердің өзара әсері

Геномика - тірі ағзалардың геномдарын зерттейтін ғылыми бағыт

Ген экспрессиясы

ПРОКАРИОТТАРДАҒЫ ГЕНДЕР ЭКСПРЕССИЯСЫН РЕТТЕЛУ

Пәндер