Трансгенді ағзалар туралы түсінік

Презентация қосу

«Астана» медицина университеті
«Молекулалық биология және медициналық генетика»кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы:Трансгенді ағзалардың медицинада және фармацияда
қолданылуы
Орындаған:Матығұлова Ж.Е
Тексерген:Абдрахманова Б.М

Астана 2019
Жоспар
І. Кіріспе
1.1 Трансгенді ағзалар туралы түсінік.
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Трансгенді жануарларды алу әдістері
2.2. Трансгендiк өсiмдiктер
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

.
Трансгенді немесе трансформацияланған ағзалар деп –
геномында бөтен ген бар ағзаларды айтады. Трансгенді
жануарлар алу трансгеноз әдісі арқылы іске асады.
Трансгеноз дегеніміз – генді бір биологиялық жүйеден
басқа жүйеге жаңа белгілері бар организмнің формасын
алу үшін жасанды жолмен тасымалдауды айтамыз.
Трансгенді ағзалар әр түрлі
биологиялық активті биотехнологиялық
заттарды синтездеу және бағалы
белгілері бар жануарлардың жаңа
тұқымдарын алу үшін қолданылады. Трансгеноз әдісімен
бөтен генді эукариоттық жыныс клеткаға енгізіп, оның
жұмысын бақылау арқылы генетикалық инженерияның
көптеген мәселелерін айқындауға болады, өйткені мұнда
трансгенді эмбрионның жатырдағы даму ерекшеліктерін
зерттеу мүмкін болады
Трансгендік дара ағзаларды алу жұмыстары
үш бағытта жүргізіледі: ауыл шаруашылығы
түліктерінің геномдарын анықтау, эндогендік
қосымша өнімдерді өндіру, оларды
малдардың тұқымдарын жақсарту,
асылдандыру, климатқа бейімдеу және
жерсіндіру мақсаттарында қолдану
Солардың негізінде соматотропин гені бар немесе
бірқатар ауруларға қарсы тұра алатын
(генетикалық иммундық формалар)трансгендік
жануарлар желісін құруға болады. Келешекте
зиготаларына бірнеше ген енгізілетін
политрансгенді жануарлар шығарудың мүмкіндігі
зор. Бірақ та жеке ағзаның эволюциялық геномын
құртып алу қаупі жоқ емес. Сондықтан да бұл
жағдайда политрансгендік жануарлар геномын
мұқият іріктеу және селекциялау жұмыстары
негізгі шарттардың бірі болмақ. Түрлері бойынша
трансгендік жануарлар шығару үшін гендік
инженерияда іске асырылатын бірнеше бағытты
белгілеуге болады.
Трансгенді жануарларды алу әдістері
Трансгенді жануарларды алу технологиясы қазіргі кезде
жақсы жолға қойылған. Клондалған гендерді жұмыртқа
клеткаларына немесе алғашқы сатыдағы эмбриондарға
енгізудің бірнеше әдісі табылған. Бөгде ген реттеушісіне
байланысты әртүрлі тканьдарда қызмет атқарады. Мысалы,
егерде тасымалданған генге, оның қайдан алынғанына
байланыссыз бактериядан, өсімдіктен, адамнан, жануардан
қалыпты жағдайда бауырда қызмет атқаратын тышқан генінің
реттеушісін жалғаса, онда көшіріп орнатылған ген трансгенді
жануарлардың бауырында жұмыс атқарады
XX ғасырдың 80-ші жылдарының басында трансгендік
технологияны дамыту үшін жүргізілген ғылыми жұмыстар
зертханалық тышқандарда жүргізілді. Трансгенді тышқандар,
үлкен масштабта емдеу заттарының синтезделуіне, сондай-ақ
адамның әртүрлі генетикалық ауруларын реттеуге қажетті
трансгенді линияларды жасау үшін маңызды роль атқарды.
Тышқандарға бөгде ДНҚ енгізуді әэртүрлі
әдістермен жүзеге асыруға болады:
1) имплантация алдында ретровирустардың
векторларының көмегімен;
2) ұрықталған аналық жасушасына
ұлғайтылған спермия ядросын
микроинъекция арқылы енгізу;
3) иплантация алдында эмбрионның алғашқы
дамуы барысында оған, генетикалық
модификацияланған эмбрионның қабырғалық
жасушаларды енгізеді.
Трансгенді ірі қара (сиыр). Егер сүт безін
«биореактор» ретінде қолданса, онда трансгеноз
үшін ең қалаулы жануар болып сиыр
қарастырылар еді, себебі ол жылына 10 000 л таман
(1 л сүтте 35 г белок болады) сүт береді. Егер сүтте
осынша мөлшерде рекомбинантты белок болса,
онда оның тазалау тимділігі 50% құрайды, ал 20
трансгенді сиырлардан шамамен 100 кг белок
алуға болады. Трансгенді сиырды алу үшін,
тышқандарды микроинъекциялау әдістемесі
негізге алынып, трансгеноздың
модификациялық әдісі қолданылды .
Трансгенді шошқаларға зерттеулер
жүргізу барысында, мысалы, трансгенді
шошқаларда адамның гемоглобині
синтезделді. Трансенді шошқалар түзетін
адам гемоглобинінің химиялық құрамы
адамның табиғи гемоглобинімен бірдей
болды. Бірақ осылай бөлініп алынған
гемоглобин эритгроциттерге қарағанда
оттегін аз тасымалдайды және жануар
организмінде жылдам ыдырайды
Трансгендiк өсiмдiктер
2002 жылы трансгендiк сорттарды егудiң жалпы көлемi бiр жылға
105% жылдамдығымен алты жыл қатар өсiп келе жатты. 2002 жылы
ол 58,7 млн.га құрады және осы бизнеспен 6 млн. жуық адам
айналысты. Бұл Ұлыбритания жерiнiң көлемiнен екi есе артық
немесе Ресей Федерациясының бүкiл егiстiгiнiң 50% астам, онда
әзiрше бiр де бiр коммерциялық трансгендiк дақылдар өсiрiлмеген.
Әлемде 2001-2002 жылдары бойынша гендiк модификацияланған
(ГМ) өсiмдiктердi егу көлемi 12%, ал 1996 - 2002 жылдар бойынша -
35 есеге өстi. Өндiрiске енгiзудiң мұндай жоғары қарқыны ауыл
шаруашылығының бүкiл тарихында кез келген басқа технологиямен
салыстырғанда теңдесi жоқ. Соңғы жетi жылда трансгендiк
дақылдарды өсiретiн елдер саны екi еседен астам артты және он
алтыға жеттi.
2002 жылы трансгендiк дақылдардың басым болғаны қытай бұршақ,
екiншi орында жүгерi, үшiншi орында - қоза және содан кейiн күздiк
рапс.
Сондай-ақ трансгенді өсімдіктер көптеген биологиялық активті
өнімдерді, соның ішінде дәрі-дәрмектерді (мысалы, интерферон,
инсулин), ауыр кеселдерге (мысалы В, С, А гепатиті және СПИД)
қарсы жеуге жарайтын вакциндерді жасауға пайдаланылады деп
күтілуде. Алайда, осындай нәтижелерге қарамастан ГМО-ның
емін-еркін таралуы бұқара халықты алаңдатып отыр. Әсіресе,
Еуропа елдерінде мазасыздану күшті. Кейбір мамандардың
пікірінше ГМО– дан төнетін қауіп өте көп, оны алдын-ала
болжап айту мүмкін емес, сондықтан осындай жұмыстарға тиым
салу керек дейді. Оған себеп ауыл шаруашылық және тағамдық
өнімдерді шығару ДНК-ға әсер ету деңгейінде жүзеге асады.
Кейбір ғалымдар трансгенозды кеңінен қолдану эволюциялық
жағдайды күрт өзгертіп, соның нәтижесінде биосферада жүзеге
асатын эволюциялық процесстердің жылдамдығы мен бағыттары
айтарлықтай өзгеруі мүмкін дегенді айтады.
Қорытындылай келе, қазіргі уақытта трансгенді
ағзалар көмегімен, нақты айтқанда гендік инженерия
көмегімен медицинада маңызды препараттар соның
ішінде, интерферон, инсулин, адамның өсу гормоны.
Сондай –ақ трансплантация көмегімен кейбір
вирустардың ауру тудыру қасиетін жоғалтып, керісінше
адам мен жануарларда болатын түрлі ауруларға қарсы
иммунитет қалыптастыруға болады. Ал өндіріс
жағдайына келсек, гендік инженерия көмегімен түрлі
витаминдер, гормондар, антибиотиктер алуға болатыны
белгілі.
Пайдаланылған
әдебиеттер:
1. Сәтбай Әбилаев., «Молекулалық биология және генетика» Шымкент.,
2008ж
2. Иванов В.И. Генетика, М, 2003ж
3. Мушкамбаров Н.Н., Молекулярная биология, М, 2003ж.
4. Красовский О.А. Генетически модифицированная пища: возможности
и риски // Человек, 2002, № 5, б. 158–164.
5. Поморцев А. Мутации и мутанты // Faкел, 2003, № 1, б. 12-15
6. Чечилова С. Трансгенная пища. // Здоровье, 2000, № 6, б. 20–23.
7. Поморцев А. Мутации и мутанты // Faкел, 2003, № 1, б. 12-15
8. Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған
оқулық, 2-басылымы, өңделген/ М. Гильманов, А. Соловьева, Л.
Әбшенова. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-927-4
9. ↑ Қазақ энциклопедиясы

Ұқсас жұмыстар

Трансгенді ағзалар

Трансгендік өсімдіктер

Гендік - модификацияланған ағзаларды алу

Генетикалық инженерия негізі. Ағзаларды клондау

Гендік инженерия негіздері

ГЕНДІК ИНЖЕНЕРИЯНЫҢ ЖАНУАРЛАРҒА ҚОЛДАНЫЛУЫ

Генетикалық инженерия негіздері

Факторлардың экогенетикалық әсері

Гендік модифицирленген өнімдер

Трансгенді майлар

Пәндер