МАҚТАНЫҢ НЕГІЗГІ ЗИЯНКЕСТЕРІ

Мақтаарал аграрлық колледжі

Өсімдік қорғау пәні

Абильдаева Жазира

Мақта дақылының зиянкестері және олармен күресу әдістері

Сабақтың мақсаты

Мақта зиянкестерінің даму фазасын, зияндылық шегін, күресу шараларын анықтау.

Сабақта қаралатын сұрақтар

Мақтаның кеміруші және сорушы зиянкестері

Зиянкестердің зиян келтіретін мерзімі

Зиянкестермен күресу әдістері.

Мақтаның негізгі зиянкестері

Сорушы зиянкестер

Кеміруші зиянкестер

Өрмекші кене

Мақта биті

Трипс

Карадрина

Мақта көбелегі

Өрмекші кене

Өмір сүру мерзімі -20-25 күн

Зиянкес 18-20 ұрпақ беріп дамиды, соның 8-10 ұрпағы мақтада өтеді

Бір өрмекші кене 150-170 дана жұмыртқа салады

Дамуына қолайлы температура 14-41 градус аралығында

Залалдығы 40-50% өнімділікті төмендетеді

Мақта биті Өмір сүру мерзімі -14-16 күн Зиянкес 20-22 ұрпақ беріп дамиды Бір зиянкес 70-100 дана тірідей туады Дамуына қолайлы температура 10-30 градус аралығында Залалдығы 15-20% өнімділікті төмендетеді

Темекі трипсі

Өмір сүру мерзімі -12-20 күн Зиянкес 8-10 ұрпақ беріп дамиды Бір зиянкес 80-100 дана тірідей туады Дамуына қолайлы температура 10-30 градус аралығында Залалдығы 15-20% өнімділікті төмендетеді

Карадрина

Ұзындығы 11-13 мм келетін кішкене көбелек. Алдыңғы қанаттары сұрғылт-қоңыр түсті, дөңгелек қызылкүрең таңбасы және ашық қоңыр түспен жиектелген бүйрек тәрізді таңбасы бар. Артқы қанаттары ақ түсті, сыртқы жиегінде қарақоңыр жолағы бар. Жұмыртқаларын топ-тобымен, бірнеше данадан 250 және одан да көп етіп салады. 3-5 күннен кейін жұмырткадан ашық жасыл, басы қара жұлдыз қүрт шығады оның арқасын бойлай жатқан екі қатар жіңішке қарақоңыр жолағы болады, бұл жолақты да жиегінен ашық түсті жалпақ жолақтар жанап өтеді. Ересек жұлдыз құрттардың арасында ашық жасыл түстілерімен бірге қызғылт-сұрлары да кездеседі. Ересек жұлдыз құрттың ұзындығы 27 мм-ге жетеді.

Мақта көбелегі

4-6 күн

8-10 күн

15-18 күн

18-20 күн

Карадрина

Мақта көбелегі

Өрмекші кене

Үлкен мақта биті

Темекі трипсі

Күздік көбелек

Өскін алу

5-6 жапырақ

Шанақтау кезеңі

Гүлдеу кезеңі

Көсектеу

Пісіп жетілу

Мақтаның негізгі зиянкестерінің қозаны залалдау мерзімдері

Мақта дақылын зиянкестерден қорғау әдістері

ҚР аумағында қолдануға рұқсат етілген пестицидтер (улы химикаттар) тізіміне ендірілген пестицидтерді қолдану

Энтомофактар Биопрепараттар

Трихограмма лепидоцид

Бракон Битоксибацилин

Алтынкөз битокситурин

Топырақты терең жырту

Тұқымды себудің қолайлы мерзімін таңдау

Арамшөптерді жою

Химиялық

Биологиялық

Агротехникалық

Химиялық қорғау

Пестицидтер

Инсектицидтер

Фунгицидтер

Гербицидтер

Дефолианттар және десиканттар

Биологиялық қорғау

Алтынкөз кеміруші зиянкестердің жұмыртқалары мен кіші жастағы жұлдызқұрттарды және сорушы зиянкестерді де жояды. Толық дамуы үшін 25-35 күн қажет.

Алтынкөз орташа 400-600 тұқым қояды. Алтынкөз дернәсілі жасына қарай күніне 50 -60 дана өсімдік битін, 20 данаға дейін өрмекші кене және т. б зиянкестердің 800 астам тұқымдарын жоюы мүмкін.

Бракон кеміруші зиянкестердің жұлдызқұрттарына қарсы қолданылады. Бір тәулікте бір бракон 3-4 жастағы 100-150 құртты шағып залалдайды. Таза балмен қоректендірілген бракон 250-300 дейін тұқым қоюы мүмкін. Бір мақта көбелегінің жұлдызқұртында 20-40 дейін бракон дернәсілі дамуы мүмкін.

Трихограмма кеміруші және жер үстінде тіршілік ететін көбелек-құрттарға қарсы қолданылады. Тұрқының ұзындығы 0, 3 - 0, 4 мм. Трихограмманың өсіп-жетілуінің ұзақтығы ауаның температурасы мен ылғалдылығына байланысты 7 күннен 35 күнге дейін созылады. Ересектері 3-18 күн аралығында өмір сүреді. Осы уақыт ішінде бір ұрғашысы 25-тен 92-ге дейін жұмыртқа салады. Мұның көпшілігін өмірінің алғашқы күндерінде табады. Табиғи жағдайда трихограмма 14 - 15 ұрпақ береді. Личинка және қуыршақ кезінде басқа жәндіктің жұмыртқасы ішінде қыстап шығады.