Абай қай рудан

Презентация қосу

Өлсе өлер табиғат, адам өлмес.
Ол бірақ қайтіп келіп ойнап – күлмес.
Мені мен, менікінің айырылғанын,
“Өлді” деп ат қойыпты өңкей білмес.

Көп адам дүниеге бой алдырған,
Бой алдырып, аяғын көп шалдырған.
Өлді деуге сыя ма, айтыңдаршы.
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған.
Білімділік: Оқушыларды Ұлы ақын -
А.Құнанбайұлының балалық және жастық шағы,
өскен ортасымен таныстыру. Ақындығы мен
композиторлығын таныту. Жас ұрпақты Абай
шығармашылығын танып, өсуге тәрбиелеу.

Тәрбиелік: Гуманистік, адамгершілік, еңбек,
имандылық тәрбиесін беру.

Шығармашылық: Абай шығармашылығын сүйіп
оқуға, қадірлеуге, асыл мұрасындай есте сақтауға
баулу.
• Абайдың шын аты
Ибраһим болған. Абай
деп әжесі Зере
еркелетіп қойған.
Бала кезінде екі
ананың арасында тел
өскен Абайды
жеңгелері Телғара
деп еркелетіпті.
Тіпті М.Әуезовтың
өзі Абай туралы
жазбақ болған
романын ең алғаш
“Телғара” деп атаған
екен. Сол телғараның
дана Абайға айналып,
ұлы ақын болу жолына
көз салып көрелік.
Абайдың бар өмірі өзі туып өскен
Шыңғыс болысы, қазіргі Абай
ауданы, бұрынғы Семей облысында
өтті. Ұлы ақын 1845 жылы әйгілі
Қасқабұлақ басында, киіз үйде
дүниеге келді. Әкесі Құнанбай
бүкіл Тобықты елінің қаһарлы
әміршісі, қатал, ал шешесі Ұлжан
керісінше ағайын-туысқа қайырымды,
мінезі жұмсақ, тілге бай адам
болған.Міне, сәби шағынан-ақ Абай
от пен судай екі ұдай, кереғар
мінезді адамдар ортасында өмір
кешті. Аяулы әжесі Зере мен анасы
Ұлжанның жас бала қиялы мен
санасының, мінез-құлқының
қалыптасуына әсері мол болды. Ол
екеуі айтқан ертегі, аңыз-әңгіме,
күлдіргі, мысқыл, ел басынан өткен
тарихи оқиғалар зерделі бала-
Абайдың санасына біртіндеп сіңе
берді. Осылайша, бала Абай өз
халқының рухани ой қазынасына
қанығып өсті.
Абай ауылда ескіше сауат ашып, Семейдегі Ахмет Ризаның
медресесіне оқуға түседі. Алайда, әкесі Абайды билік ісіне
араластырып, баулу үшін оқуын аяқтатпай, 14 жасында
қайтарып алады. Абайдың медереседегі оқуы осымен
аяқталадады.
Абай Шығыстың классик ақындары Фирдоуси, Низами,
Науаи, Әл-Фараби және т.б. Шығармаларын қызыға
оқыды. Оның шығыс классиктеріне деген ынтасының
зор болғаны сонша, өлең жазуға деген алғашқы
талпынысы соларға сиынудан басталды.
Туған елінің,Шығыс пен
Батыстың рухани ой
қазыналарынан нәр алып, өз
халқын ғылым мен өнерге
жетелеуді армандаған Абай
Құнанбаев: “Жасымда ғылым
бар деп ескермедім” деген өлең
жазған.
Ақынның айтпақ өсиеті

Ғылым-білімге неғұрлым
ертерек, бала кезден
ден қойсаңдар – кейін
өкінбейсіңдер

Балғын шақтарыңда
оқыған кітап, алған
білім тасқа
басылғандай мәңгі-бақи
естеріңде қалмақ
дегенді меңзейді.
Ғылым таппай мақтанба
Ғылым таппай мақтанба, Суытып көңіл тыйсаңыз.
Орын таппай баптанба, Жақсылық көрсең ғибрәтлі,
Құмарланып шаттанба, Оны ойға жисаңыз.
Ойнап босқа күлуге. Ғалым болмай немене,
Бес нәрседен қашық бол, Балалықты қисаңыз?
Бес нәрсеге асық
Болмасаң да, ұқсап бақ,
бол. Адам болам
десеңіз. Тілеуің, Бір ғалымды көрсеңіз.
өмірің алдыңда Ондай болмақ қайда деп,
Оған қайғы жесеңіз. Айтпа ғылым сүйсеңіз.
Өсек, өтірік, мақтаншақ, Сізге ғылым кім берер,
Еріншек бекер мал шашпақ- Жанбай жатып сөнсеңіз?
Бес дұшпаның, білсеңіз. Дүние де-өзі, мал да -өзі
Талап, еңбек, терең ой, Ғылымға көңіл берсеңіз.
Қанағат, рақым ойлап қой- Білгендердің сөзіне,
Бес асыл іс, көнсеңіз. Махаббатпен ерсеңіз...
Жамандық көрсең нәфрәтлі,
Сөз айттым «әзірет Әлі, айдаһарсыз»,
Мұнда жоқ «алтын иек, сары ала қыз».
Кәрілікті жамандап, өлім тілеп,
Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін, Болсын деген жерім жоқ жігіт арсыз.
Жоқ-барды, ертегіні термек үшін.
Көкірегі сезімді, тілі орамды Әсіресе қызыл емес деп, жиренбеңіз,
Жаздым үлгі бермек үшін. Түбі терең сөз артық, бір байқарсыз.
Батырдан барымташы туар даңғой.
Бұл сөзді тасыр ұқпас, талапты ұғар, Қызшыл да, қызықшыл да әуре жан ғой.
Көңіліңнің көзі ашық, сергек үшін.
Түзу кел, қисық-қыңыр, қырын келмей, Арсыз, малсыз, ақылсыз, шаруасыз,
Сыртын танып іс бітпес, сырын көрмей.
Елермелі маскүнем байқалған ғой.
Бес-алтымисыз бәңгі күлсе мәз боп,
Шу дегенде құлағың тосаңсиды,
Қиналмай, қызыл тілім, кел тілді ал, қой!
Өскен соң, мұнда сөзді бұрын көрмей.
Таң қаламын алдыңғы айтқанды ұқпай,
Және айта бер дейді жұрт тыным бермей. Өлеңі бар, өнерлі інім, сізге
Жалынамын, мұндай сөз айтпа бізге.
Өзге түгіл өзіңе пайдасы жоқ,
Есіл өнер қор болып кетер түзге...
Абайдың ұлы ақын болуының бір сыры сурет
салып оған жан бітіруінде. “Қыс” деп
аталатын өлеңнің бір шумағын есімізге
түсірейік …
Қыс
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр мылқау танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау түсі суық,
Басқан жері сықырлап келіп қалды.
Абай ақындық өнерге 40 жасынан
асқанда құлай беріліп, өмірінің соңына
дейін созылған 20 жылдық әдеби
қызметінде 8000 өлең жолы мен 45
нақыл сөзін жазып қалдырды. Ол
нақыл сөздер “Абайдың қара сөздері”
деп аталады.
Абайдың қарасөздері адамды адам
болуға, ізгі ниетті адамгершілік
қасиеттерінің мол болуына, жаман
дағдылардан аулақ болуға үйретеді.
Олай болса, Абай қарасөздерімен
танысайық.
Он сегізінші қара сөзі

Тегінде адам баласы
адам баласынан ақыл,
ғылым, ар, мінез деген
нәрселермен озбақ
емес. Одан басқа
нәрселерменен оздым
ғой демектің бәрі де
ақымақтық.
Абайдың 31-ші қара сөзі
Естіген нәрсені ұмытпастыққа төрт түрлі себеп бар.
Әуелі-көкірегі байлаулы болмақ керек. Екінші-сол
нәрсені естігенде я көргенде ғибратлану керек,
көңілденіп, ынтамен ұғыну керек. Үшінші-сол нәрсені,
ішінен бірнеше уақыт қайтарып, ойланып, көңілге
бекіту керек. Төртінші-ой кеселді нәрселерден қашық
болу керек. Егер ой кез болып қалса, салынбау керек.
Ой кеселдеріне: уайымсыз, салғырттық, ойыншы
күлкішілдік, я бір қайғыға салыну, я бір нәрсеге
құмарлық пайда болу секілді. Бұл төрт нәрсе- күллі
ақыл мен ғылымды тоздыратын нәрселер.
Абайдың әнге деген сүйіспеншілігі

Құлақтан кіріп бойды алар,
Әсем ән мен тәтті күй.
Көңілге түрлі ой салар,
Әнді сүйсең, менше сүй,-деп
білдірген
Абай өлеңдерінің аттары Абай әндерінің аттары

Жасымда ғылым бар деп ескермедім Желсіз түнде жарық ай
Қансонарда бүркітші шығады аңға Көзімнің қарасы
Көңілім менің қараңғы
Татьянаның Онегинге жазған хаты
Айттым сәлем, Қаламқас
Ғылым таппай мақтанба Сегіз аяқ
Көзімнің
қарасы
Көзімнің қарасы,
Көңлімнің санасы.
Бітпейді іштегі,
Ғашықтық жарасы

Жылайын жырлайын,
Ағызып көз майын.
Айтуға келгенде,
Қалқама сөз дайын

Жүректен қозғайын,
Әдептен озбайын,
Өзi де бiлмей ме,
Көп сөйлеп созбайын?
“Жұлдызды сағат”
ойыны
1. Абай қай жылы туды?
1855, 1963, 1845;
2. Қай жерде туды?
Семей, Алматы, Торғай
3. Әкесінің аты кім?
Ырғызбай, Өскенбай, Құнанбай;
4. Абай қай рудан?
Жігітек, Бөкенші, Тобықты;
5. Анасының, әжесінің аттары кім?
Әйгерім, Зере, Ұлжан;
“Өлең - сөздің патшасы,
сөз сарасы”
Қорытынды:

• «Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды
әлемге танытамыз, қазақ халқын
танытамыз.Абай әрқашан біздің ұлттық
ұранымыз болуы тиіс»- деп тұңғыш
елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы
Назарбаевтың айтқан пікірімен аяқтағым
келеді.

Ұқсас жұмыстар

Абайды оқы- таңырқа!

Абайды оқы - таңырқа!. Ашық тәрбие сағаты

ҚАЛҚАМАН-МАМЫР дастаны

Шәкәрім Құдайбердіұлының “ҚАЛҚАМАН-МАМЫР” дастаны

Ілияс Жансүгіровтің туған жылы

Абайдың ұлылығы мен данагөйлігін ашқан Мұхтар Әуезов өткен ғасырдағы қазақ әдебиетінің алыбы

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ МАЙҚЫ БИДІҢ ШЕШЕНДІК ӨНЕРДЕГІ АЛАТЫН ОРНЫ

Кеңгірбай қай шығарма кейіпкері

Мұхтар Әуезов (1897-1961)

Абай ескерткіштері

Пәндер