Тыныс белгілері

Презентация қосу

Comstech • Oct. 15, 2020
Тыныс
белгілері.
Оның
қойылу
себептері.
«Пунктуация»
DISCUSSION OUTLINE деген термин
латынның
punctum –
«нүкте» деген
сөзінен алынған.
Ол – жазуға тән
шартты белгі.
Тыныс белгілері
айтайын деген
ойды нақтылы,
дәл түсінікті етіп
жеткізу үшін,
сондай-ақ
Тыныс белгілерін зерттеген ғалымдар

С.Жиенбаевтың 1940 жылы жарық Р.Сыздықованың «Емле және
көрген «Сөйлемнің тыныс белгілері» тыныс белгілері» еңбектерін
атты кітабы ең алғашқы емле жатқызамыз.
ережелері туралы еңбек болып

Ш.Әуелбаевтың «Пунктуацияның Ф.Мұсабекованың «Жай сөйлем
қиын мәселелері» пунктуациясының негіздері»,
«Қазіргі қазақ тілінің
пунктуациясы»
А.Ысқақов және Ә.Хасеновтің 1951 жылы жарық көрген атты
кітабына дейін емле ер«Тыныс белгілері» ержелеріне
байланысты бірден-бір қолданыста болған оқулық болып
ТІЛ БІЛІМІНДЕ ҚАЗАҚ ОРФОГРАФИЯСЫНЫҢ ҮШ
ПРИНЦИПІ НЕГІЗГЕ АЛЫНАДЫ :

COMSTECH • OCT. 15, 2020
МОРФОЛОГИЯЛЫҚ
ФОНЕМАТИКАЛЫҚ ПРИНЦИП
ПРИНЦИП
ТАРИХИ-ДӘСТҮРЛІК
ПРИНЦИП
МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ПРИНЦИП БОЙЫНША СӨЗ ТАРИХИ-ДӘСТҮРЛІК ПРИНЦИП БОЙЫНША
БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ТҮБІР ТҰЛҒАЛАРЫ САҚТАЛЫП СӨЗДЕРДІҢ БІР КЕЗДЕРІ ҚАЛЫПТАСЫП,
ЖАЗЫЛАДЫ. МЫСАЛЫ: ЖҰМЫС, БАС ДЕГЕН ҮЙРЕНШІКТІ БОЛЫП КЕТКЕН ТҮРІ САҚТАЛАДЫ.
СӨЗДЕРГЕ –ШЫ ҚОСЫМШАСЫ ЖАЛҒАНҒАНДА ӨЗГЕ ТІЛДЕН ЕНГЕН СӨЗДЕР ҚАЗАҚША
БҰЛ СӨЗДЕР ЖҰМЫШШЫ, БАШШЫ БОЛЫП АЙТЫЛУЫНША ЕМЕС, СОЛ ТІЛДЕ ҚАЛЫПТАСҚАН

Тіл ЕСТІЛЕДІ. БІРАҚ ЖАЗУДА ОНЫҢ БАСТАПҚЫ ТҮБІР
ТҰЛҒАСЫ САҚТАЛЫП, ЖҰМЫСШЫ, БАСШЫ
ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫН САҚТАП ЖАЗЫЛАДЫ.
МЫСАЛЫ: ХАТ, ГАУҺАР, ЖИҺАН, АЛГЕБРА, ХИМИЯ

білімінде БОЛЫП ЖАЗЫЛАДЫ. ЖӘНЕ Т.Б.

қазақ
орфографи ФОНЕМАТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПКЕ ДЫБЫСТАРДЫҢ БІР СӨЗ ІШІНДЕГІ НЕМЕСЕ СӨЗ АРАЛЫҚТАРЫНДАҒЫ

ясының үш БІР-БІРІНЕ ТИГІЗЕТІН ӘСЕРЛЕРІ ЕСКЕРІЛМЕЙ, НЕГІЗГІ ФОНЕМАЛЫҚ ТҮРІ (МӘНІ) САҚТАЛЫП ЖАЗЫЛУЫ
ЖАТАДЫ. МЫСАЛЫ: ҚАШАНҒЫ, ТҮНГІ, КҮНГЕ ДЕГЕН СӨЗДЕРДІҢ ЕСТІЛУІ ҚАШАҢҒЫ, ТҮҢГҮ, КҮҢГӨ

принципі БОЛАДЫ. БІРАҚ
БҰЛАРДЫҢ АЙТЫЛУЫНДАҒЫ (ЕСТІЛУІНДЕГІ) ФОНЕМАЛАРДЫҢ (ДЫБЫСТАРДЫҢ) ҚОСАЛҚЫ РЕҢКІ
ЕСЕПКЕ АЛЫНБАЙ, СӨЗ БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ТҮПКІ ТҰЛҒАЛАРЫ САҚТАЛЫП, ФОНЕМАЛАРДЫҢ НЕГІЗГІ РЕҢКІ
ТАҢБАЛАНАДЫ ДА, ҚАШАНҒЫ, ТҮНГІ, КҮНГЕ БОЛЫП ЖАЗЫЛАДЫ. БҰЛ ЕМЛЕ ЕРЕЖЕЛЕРІНІҢ
ФОНЕМАТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПІНІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫН ТАНЫТАДЫ.
Грамматикалық ұстаным
Жазуда
тыныс белгілері
үш ұстанымға
Comstech • Oct. 15, 2020

Мағыналық ұстаным

сүйенеді:

Интонациялық ұстаным
Грамматикалық ұстаным бойынша тыныс белгілерін қоюда
сөйлемнің құрылымдық ерекшеліктері негізге алынады.
Мысалы: Таң атқалы бұл бөлменің есігі ашылып, кісі кіргені
осы еді (М.Әуезов) деген сөйлемде күрделі ой беріліп
тұрғандықтан, грамматикалық негіз екеу. Сондықтан тыныс Жазуда
белгісі жай сөйлемдердің арасына және сөйлемнің соңына
қойылады.
тыныс
Мағыналық ұстаным.Тыныс белгілері сөйлемнің ішіндегі кейбір сөздерді
мағыналық жағынан айқындап тұрады, яғни сөздердің мағыналарын ашып
көрсетіп тұрады. Сондықтан бұны мағыналық ұстаным деп атайды. Мысалы:
белгілері үш
ұстанымға
- Мәкіш, әкең оңай сапарға бара жатқан жоқ, - деді (М.Әуезов) деген
сөйлемде ойдың нақты кімге арналғандығын нақтылап тұр.

сүйенеді:
Интонациялық ұстаным. Сөйлемдерді оқуда дауыс
ырғағының құбылып қолданылуы тыныс белгілерінің
қосымша, көмекші қызметін танытады. Яғни сөйлемнің
айтылу мақсатын, сөйлемдегі сөздердің мағыналарын ашып
айқындауға ықпал етеді. Мысалы: - Ойбай, жаратқан, Мәкіш-
ай. Ділдәң не? Не деп кетті.
Сөйлем соңына қойылатын
тыныс белгілер: Леп белгісі.
Нүкте белгілі бір

.
Адамның түрлі
ойдың

!
көңіл күйін
аяқталуына білдіретін лепті
байланысты сөйлем мен
қойылады. тілек, өтініш,
Нүкте дұрыс алғыс, бұйрық,
қойылмаса
Сұрау белгісі зекіру, зіл

..
сөйлем
біреуден жауап Көп нүкте
сазындағы —

?
түсініксіз
күтуді, сұрап белгілі
бұйрықтыбір
болады. Нүкте
білуді мақсат себептермен
сөйлемдерден
мынандай
ететін сұраулы ойдың
кейін леп белгісі
жағдайларда
сөйлемнен аяқталмай
қойылады.
қойылады:
кейін қалғандығын
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Тыныс белгілерінің қолданылуы. Тыныс белгілерінің қосымша қызметі

Өкпе тінінің дистрофиясы

Орталық артерияда пульс анықталмауы

Дәрілік заттардан улану

Тыныс алу жолдарындағы немесе өңештегі бөгде заттар

Клиникалық өлім

Тыныс жетіспеушілігінің формалары

Тыныс жетіспеушілігі

Сенің әрекеттерің

Көздің жарақаттануы

Пәндер