Даму мен өсудің негізгі заңдылықтары

Презентация қосу

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Даму мен өсудің негізгі
заңдылықтары. Балалар мен
жасөспірімдер дамуы мен өсуіне әсер
ететін факторлар

Тобы: 1508-29а
Орындаған: Жұмаева Н.
Қабылдаған: Спабек Г.А.
Мақсаты:
Өлшеу әдістері бірқалыпқа келтірілді,
болашақ ұрпақтардың дене дамуын зерттеу
басталды және балалардың дене дамуының
алғашқы өлшемдері қалыптасты. Бұл жұмыстар
тәжірибесі денсаулық сақтаушылардын балалар мен
арнайы балалар тобының өсуі мен дамуында
дәрігерлік бақылау ісін жеңілдетгі. Балалар мен
жасөспірімдердің дене дамуы, морфологиялық және
функционалдық жағдайының қасиеттері мен
сапасы, сондай-ақ биологиялық дамуының дегейі -
олардың биологиялық жасын көрсетеді.
Яғни, морфологиялық аурулары бар балалар да,
патологиялық өзгерістер жиі анықталады. Дене
салмағының жетіспеушілігі мен ауру дамуының
арасында төзу корреляциялық байланыс бар.
Осындай балалардың өмірлерінің алғашқы
жылында, басқа балаларға қарағанда өлім саны 4 есе
көп.
Дене дамуының көрсеткіштері көптеген үдерістердің
диагностикасында қолданылуы мүмкін. Сондықтан
медициналық зерттеулерде, жеке адамның және
ұжымның дене дамуын бағалауға үлкен мән беріледі.
Өсу мен даму қарқынының біркелкі еместігі
Өсу мен даму процессінің біркелкі жүрмейтіндігіне
байланысты "баланың жасы" деген сөздің өзін
дәлелдеу қажеттігі туады. Осыған байланысты
төмендегідей жастарды айыруға болады:
Хронологиялық жас (немесе күнтізбе жасы) -
дүниеге келген уақытынан бастап, бақылау жүргізіп
отырған күнге дейінгі аралық. Жастың мұндай түрін
айыру күнтізбе арқылы анықталатындықтан
ешқандай қиындық туғызбайды.
Биологиялық жас

Әрбір сәбидің жеке өсу және даму
дәрежесіне байланысты болатын, организмнің
морфофункционалдық ерекшеліктерінің
жиынтығы.
Биологиялық жасты анықтау - бой ұзындығы
көрсеткішіне, бой ұзындығының жылдық
қоспасына, тұрақты тістердің санына, екінші
жыныстық белгілеріне және menarche жасына
байланысты жүргізіледі.
Балалар мен жасөспірімдер дамуы
мен өсуіне әсер ететін факторлар
• Халықтың барлық топтарының ішінде қолайсыз
жағдайларға негізінен аналар мен балалардың
ағзалары өте сезімтал келеді. Балалардын
денсаулығын қалыптастыратын негізгі жағдайлар
мыналар:

• 1.Ата-аналардың денсаулығы мсн конститудиясына
әсер етуші әсіресе аналарға жүкті болғанға дейінгі
факторлар
• 2. Генетикалық (тұқымға әсер етуші) факторлар
• 3.Ауаның, судың, топырақтың саыитарлык -
гигиеналық сипаты
• 4.Тамақтану-жағдайы
• 5 Жанұя тұрмыстық факторлар, жанұяның құрамы,
тұратын мекен-жайдың сипаттамасы,орташа
күші: мөлшері, жанұя тұрмысы және сәбидің күші,
жанүяның психологиялық климаты, зиянды
әдеттердің (шылым шегу. арақ құмарлық, т.с.с)
болуы.
• 6. Сәбидің мектепке баруы, мектеп жасына дейінгі
мекемелерде болу жағдайьның санитарлық-
гигиеналық сипаты. Булай топтастыру Әлеуметтік
гигиеналык бүкілодақтық ғылыми зерттеу
институтында және ССРО Денсаулық сақтау
министірлігінін ұйымдарында жасалған.
• Анасының шылым шегуі, әртүрлі дәрі-дәрмектерді
бақылаусыз пайдалануы, ішімдікке әуес болуы
нәрестенің шаранада жатқандағы өсуінен ғана емес,
одан кейінгі дамуына да зиянды әсерлерін тигізеді.
Аналардың жұмысында екі рет 100 гр артығырақ
арақ ішуі салмағы азайған балалар туу қаупін
көбейтіп жібереді. Емшек сүтімен асырау және
дұрыс тамақтандыру сәбилердің денсаулығына әсер
ететін маңызды фактор болып табылады. Кейінгі
жылдары көптеген экономикасы дамыған елдерде
дене салмағы жоғарылап кеткен (200% жоғары)
мектеп оқушыларының саны көбейіп келеді. Бұл
құбылыстың себептері, басқа да қауіп-қатер
факторлары сияқты тереңірек зерттеуді қажет
етеді.
Практикалық мақсатка арнап
А.Г Сухарев, өсіп келе жатқан
балалардың денсаулығына әсер
ететін факторлардыц
әлеуметтік-гигиеналық
классификациясын келтірді.
1. Қолайлы факторлар.
•а) ең жақсы қимыл- қозғалыс демалыс тәртібі
•б) шынығу
•в) дұрыс мөлшермен тамақтану
•г) рационалды күн тәртібі , демалыс
•д) қоршаған ортаның гигиеналық нормаларға сәйкес болуы
•е) гигиеналық дағдылар және жақсы тұрмыс-қалыпта
өмір сүру
2. Қолайсыз жағдайлар (қауіп-
қатер факторлар

•а) қимыл қозғалыс қажеттілігінің жеткіліксіздігі,
немесе шамадан тыс жоғары болуы
•б) оқу тәрбие процестерінің және күн тәртібінің
бұзылуы
•в) ойын, оқу және еңбек іс әрекеттеріне
қойылатын гигиеналық талаптардың орындалмауы
•г) тамақтануды ұйымдастырудағы кемшіліктер
•д) гигиеналық дағдылардың болмауы, зиянды әдеттермен
айналысу
•е)жанұядағы және балалар ұжымдарындағы қолайсыз
психологиялық климат.
Генетикалық және сыртқы
орта факторларының ма

Балалардың дамуына әсер ететін барлық
факторлардың жиынтығын екі үлкен негізгі топқа
бөлуге болады: Биологиялық (генетикалық) және
қоршаған орта(қоршаған орталық және әлеуметтік)
факторлары. Биологиялық факторларға тұқым қуалау
заңдылықтарын анықтайтын генетикалық белгілердің
барлық кешені жатады. Қоршаған орта факторлары
деп, сыртқы әсердің нәтижесінде пайда болған
өзгерістерді айтады. Олардың ішінде абиотикалық
(қоршаған орта) және биотикалық (әлеуметтік орта)
факторларды бөлуге болады.
Биологиялық және қоршаған орта
факторларының өсіп келе жатқан организмдердің
дамуына тигізетін әсерін зерттеуге көптеген іздену
жұмыстары арналған. Бірақ, қандай да бір топты
бөліп, басқалардан артығырақ етіп көрсетуге мүлде
болмайды. Мысалы, тұқым қуалаушылық ролін
артығырақ бағалау даму процессінің артығырақ
екенін мойындауға мәжбүр етеді. Олай болса, сәбиге
ата-анасының барлық жаман, жақсы қасиеттерінің
бәрі (соның ішінде аурулары да) міндетті түрде
берілуі керек. Солай десек те, тұқым
қуалағыштықтың бағыт беруші роль атқаратынын
ешкім жоққа шығара алмайды.
Балалардың дене бітімінің дамуына жеке
баға беру әртүрлі тәсілдермен жүргізіледі:
Ең басында осы мақсат үшін көп уақыттар бойы
жеке антропометриялық параметрлердің қатынастары -
индекстер тәсілі қолданылды. Бұндай индекстердің саны
бірнеше ондықтарға дейін жетті. Әртүрлі индекстер
әртүрлі көрсеткіштердің санынан тұрды, ең қарапайым
индекстер - екі көрсеткіштен тұрды (дене салмағы - бой
ұзындығы және кеуде шеңбері - бой ұзындығы
индекстері). Индекстердің есептелуі қарапайым болып
келетіндіктен, бұрынғы кезде кеңінен қолданылған
болатын. Әсіресе, ең кең таралғандары Брок, Пинье,
Кетле, Гульда және Кауп, Ливи, Рорера жоғарыда
аталған Эрисман индексі және т.б. болды.

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасындағы экономикалық өсу.Себептері,факторлары

Қаржы ресурстары туралы түсінік

Микроорганизмнің таза культурасы

Экономикалық өсудің жаһандық тенденциялары

Тұлғалық өсудің критерийлері

Капиталдың жинақталуы және экономикалық өсу

Экономикалық өсу

Оқыту заңдары, заңдылықтары

Выготскийдің әлеуметтік - мәдени теориясы

Малдың өсіп жетілуі

Пәндер